Lögberg - 05.03.1936, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 5. MARZ 1936
Högberg
G«fi8 út hvern fimtudag af
THE COL.VMBIA PHESS IAMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
VerO <3.00 um áriö—BorgUt fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba.
PHONE 86 327
I nafni menningarinnar
Fregnir af nýlegum svokölluðum sigur-
vinningum hinna ítölsku hersveita í Ethiópíu,
láta þess getið, að í tilefni af þeim hafi stofn-
að verið til margháttaðra hátíðarhalda víðs-
vegar um Italíu. Sigrar þessir, ef það þá er
réttlætanlegt, að kalla þá því nafni, áttu rót
sína að rekja til þess, að Pietro Badoglio
yfirhershöfðingi Itala, lét á nokkrum klukku-
stundum demba yfir varnarlaust Ethiópíu-
fólk, konur, börn og gamalmenni, eitthvað um
sjötíu smálestum af bráðdrepandi sprengi-
efni.
Fyrirsláttur Mussolinis um það, að árás-
ir Itala á Blámannaland, séu háðar með það
fyrir augum að siðmanna þjóðina, verður því
andstyggilegri, sem málið er nánar íhugað.
Innfæddum Afríku kvnflokkum stendur það
vafalaust enn í fersku minni hvernig hvít-
menningin fór að ráði sínu þar í landi fyrir
tuttugu árum eða svo; hve lágt hinar nafn-
kristnu þjóðir lutu þá. Og þar af leiðandi er
þess heldur ekki að vænta, að virðingin fvrir
vestramni hvítmenning fari vaxandi við þau
hryðjuverk, sem daglega eru framin í Ethi-
ópíu í nafni hennar.
Sigrar Itala í Afríku, verða sennilega
samt sem áður aldrei nema skammgóður
vermir. Draumur Mussolinis um endurreisn
Rómaveldis hins forna á enn langt í land. En
hjá því getur ekki farið, að hermdarverk Itala
skjóti djúpt rótum í meðvitund þeirra kyn-
flokka í Afríku, sem nú eru sárast leiknir, og
að hefndarhugurinn brjótist út í ægilegri
mynd, jafnvel áður en langt um líður. Og þá
er engan veginn óhugsandi að f járplógsmann-
inum hvíta, verði sýnt í tvo heimana.—
Því læra hörnin málið, að það er fyrir
þeim haft. Ef til vill skilst Ethiópíumönnum
það til fullnustu síðar meir hvert þeir eiga að
sækja fyrirmyndir sínar. Það tók Japani til-
tölulega ekki lengi að koma auga á hvernig
þeir ætti að fara að, til þess að geta fært út
kvíarnar. Þeir höfðu fordæmið við hendina
og fylgdu því dyggilega eftir.
Járnbrautir og vetrarríki
Svo margháttuð og fjölþætt er nytsemi
járnbrauta í þessu landi hins mikla vetrar-
ríkis, að sennilega gera fæstir sér þess ljósa
grein. Þegar svo má heita að fokið sé í flest
skjól, þá eru það járnbrautarlestirnar, sem
klífa til þess þrítugan hamarinn, ef svo má að
orði kveða, að ná til áfangastaðar á tilteknum
tíma hvernig sem viðrar og hvað sem á móti
blæs.
I öðrum eins aftaka vetri og þeim, sem
nú er að líða, er hætt að víða hefði orðið örð-
ugt um vik, ef ekki hefði verið fyrir járn-
brautina, þenna “þarfasta þjón” canadisku
þjóðarinnar; ekki sízt að vetrinum til.
Af prentaðri skýrslu frá Mr. W. A.
Kingsland, varaforseta þjóðbrautanna, Cana-
dian National Railways, má fá nokkra hug-
mynd um það, hverjum erfiðleikum það var
bundið, að halda uppi reglubundnum sam-
göngum í vetur. 1 janúarmánuði varði félag
þetta $315,000 til þess að halda brautum sín-
um opnum og ferðafærum; skýrslur um þetta
efni vfir febrúarmánuð eru enn ekki við
hendi, en ef ráða má af eyktamörkum mun til-
kostnaðurinn hafa orðið þó nokkuð hærri.
Þann 19. febrúar síðastliðinn, hafði þjóð-
brautafélagið í þjónustu sinni 98 eimkatla til
þess að rýma snjó af brautarteinum víðsveg-
ar um landið. I þjónustu sinni þenna eina
dag hafði félagið 7,300 aukamenn og nam
kaup þeirra samtals $20,000.
Það var járnbrautunum að þakka, að
Montreal-borg og nærliggjandi bæir, urðu
ekki ósjálfbjarga og í sárum vandræðum sakir
mjólkurskorts, meðan á strangasta harðinda-
kaflanum stóð. Og hið sama er að segja um
bygðarlögin í suðurhluta Ontariofylkis.
Fyrir árvekni þeirra, sem með höndum
höfðu framkvæmdarstjórn járnbrautanna var
það, að þrátt fvrir einsdæma veðurfar, tept-
ust t. d. lestir ekki tilfinnanlega milli Strand-
fylkjanna og Port Arthur, nema aðeins þrisv-
ar, og urðu aldrei yfir sex klukkustundir á
eftir áætlun. Alt. þetta og miklu fleira, ber að
taka til greina, er um er að ræða afkomu cana-
diskra járnbrauta og nytsemi þeirra fyrir
þjóðfélagið.
Sanngildi einstaklinga og stofnana verð-
ur þá fyrst réttilega metið, er á reynir þol-
rifin.
MacKenzie King
MAÐURINN OG AFREKSVERK HANS.
Eftir John Lewis.
(Sig. Júl. Jóhannesson þýddi)
Snemma á árinu 1906 var King tilkynt að
alvarleg og hættuleg deila hefði risið upp í
Vestur-Canada. Höfðu kolanámumenn í
Suður-Alberta gert verkfall sem lengi hafði
staðið yfir. Vetur var kominn og harðindi í
nánd sem gerðu kringumstæðurnar enn þá
ískyggilegri. Var ekki annað fyrirsjáanlegt
en að bændur í Saskatohewan, sem kol sín
fengu frá þessum námum mundu frjósa í hel,
ef ekki yrði komið á sáttum og farið að vinna.
King fór sjálfur alla leið vestur og
reyndi að miðla málum þar sem hann kom á
fundi með námueigendum og fulltrúum námu-
mannanna.
Námueigendurnir neituðu fyrst í stað að
mæta fulltrúum verkamanna, vegna þess að
þeim fanst með því viðurkendur réttur þeirra
til samvinnustarfa, en þann rétt vildu þeir
alls ekki viðurkenna; þeir neituðu rétti verka-
manna yfirleitt til þess að mynda félög sín á
meðal (unions).
Á meðan þessar deilur stóðu yfir birtist
opið bréf stílað til Sir Wilfrid Lauriers frá
formanni nefndar nokkurrar í Bladworth í
Saskatchewan. 1 þessu bréfi voru atriði, sem
snertu mannúð og sanngirni. Bréfið hafði
djúp áhrif á King og hrærði hann til með-
aumkunar.
Hér birtast nokkur atriði úr bréfinu:
Bladworth þorpið var útbýtingarstöð
fyrir landnema í hér um bil tólf héruð, þar
sem fimtíu landnemar að meðaltali voru í
hverju héraði. Landið var skóglaust ber-
svæði. Allur kolaflutningur var hættur og
allur fáanlegur eldiviður þrotinn.
Landnemarnir höfðu orðið að nota bygg-
ingavið til eldsneytis, sem þeir urðu að kaupa
afarháu verði — þrjátíu dali fyrir þúsund
fetin. — Auk þess brendu þeir smáhrísi, komi
og heyi, sem þeir hnýttu í harða hnúta, til
þess að það væri hitabetra. Jafnvel alt þetta
var nú gengið til þurðar og landnemarnir
liöfðu ekkert, er til eldsneytis yrði notað; en
veturinn skollinn á og ekkert sýnilegra en
kuldi, kvalir og jafnvel manndauði.
Öllum skólum var lokað sökum skorts á
eldiviði og í einum stað var aðeins eitt eld-
stæði í þrjátíu herbergja hóteli.
Loks var þar komið, að norðanbylur með
hörku frosti hafði staðið yfir í fulla þrjá sól-
arhringa.
Um síðir var málum miðlað eftir miklar
j>rautir og langvarandi hörmungar, sem af
þeim hafði stafað.
Það, sem mest áhrifin hafði á King var
það ranglæti, að saklausir bændur, sem engan
þátt áttu í deilunni liði þessar hörmungar, og
]>að, að opinber störf, sem líf og heilsa fólks-
ins var undir komið, hættu með öllu, þegar
mest á reið að þau væru sem greiðust.
1 skýrslunni, sem King sendi stjórninni
um þetta mál farast honum orð sem hér segir:
“Skipulagt félagslíf er nauðsynlegt til
þess, að námur verði starfræktar til sameig-
inlegra hagsmuna allra, sem við það verk eru
riðnir.
Ef verkamenn og vinnuveitendur geta
ekki komið sér saman, þá er það skylda ríkis-
ins eða stjórnarinnar, að taka sanngjarnlega
í taumana. 1 öllum siðuðum þjóðfélögum
verður einstaklingsrétturinn að lúta í lægra
haldi, ef eða þegar hann kemur í bága við hag
almennings.
Það segir sig sjálft að enginn einstakl-
ingur né flokkur einstaklinga hefir rétt til
}>ess að hamla fólkinu frá því að fá eldivið,
þar sem nóg er til af eldivið og menn viljugir
að vinna að framleiðslu hans — enginn hefir
vald eða rétt til þess að láta fólk svelta þar
sem nóg er til af björg. Þeir, sem deila verða
annaðhvort að beygja sig undir sanngjarna
málamiðlun af hálfu stjórnarinnar, eða eiga
það á hættu að aðrir menn verði látnir starf-
rækja þau fyrirtæki, sem um er að ræða —
kolanámumar í þessu tilfelli.”
Þetta leiddi til þess að King var falið að
undirbúa lagafrumvarp viðvíkjandi deilum
miklu sanngjarnari en nokkuð, sem áður var
miklu sanngjarnari en nokkur, sem áður var
til í lögum því viðvíkjandi, að þau eru talin
einn aðal áfangastaðurinn á leiðinni til sann-
gjarnra úrslita þess konar mála. Menn höfðu
rétt til verkfalla og atvinnusynjunar, en áður
en menn voru útilokaðir af vinnuveitendum
og áður en verkamenn gerðu verkfall, urðu
hvorirtveggja að ræða málin og reyna á frið-
samlegan hátt að afstýra ósætti og þeim
hörmungum, sem af því leiddi.—(Framh.)
Niður á faátan grunn
Royal bankinn er hlekkjaður við
undirstöðu Canada og álit hans
grundvallað á reyndum ábyggileik.
ROYA L BANK
O F C A N A D A
Utvarpsraeða Játvarðar
VIII. Bretakonungs
1. MARZ 1936 '
Það er æfagömul venja konungs-
stjórnarinnar brezku, að þegar nýr
stjórnandi tekur við völdum, sendi
hann ritað ávarp til allra þeirra
þjóða, sem heyra til ríki hans. Vís-
indin hafa gert mér það mögulegt
að komast nær yður með þessu rit-
aða ávarpi og flytja yÖur það sjálfur
persónulega, með aðstoð útvarps-
tækjanna.
Þetta er þó ekki algerð nýjung,
þvi faðir minn hefir í nokkur und-
anfarin ár ávarpað yður á sama hátt
með jólakveðju, og eg er þess fuli-
viss að rödd hans hljómar enn þá í
eyrum yðar margra siðan hann á-
varpaði yður í hinsta skifti.
Hann talaði þá að endaðri langri
og merkilegri stjórnartíð, sem var
heill aldarf jórðungur. Á þeim tíma
hafa róttækari breytingar átt sér
stað, en á nokkru öðru jafnlöngu
timabili og hinar dýpstu áhyggjur
hafa á köflum verið sameiginlegt
hlutskifti vor allra.
Alla sína stjórnartíð var hann hin
mesta fyrirmynd að þvi leyti hversu
ant hann lét sér um að skipa sam-
vizkusamlega stöðu sína og hann
hafði æfinlega vakandi auga á heill
og hamingju allra sinna þegna og
allra þeirra, er að einhverju leyti áttu
að njóta verndar hans.
Á tímun) mótlætinganna skapaði
stilling hans og sigurvon þrek og
hugrekki hjá öllum þegnum hans;
enda tók hann einlægan þátt í gleði
þeirra og velgengni eigi síður en í
sorgum þeirra og áhyggjum.
Eg geri mér fulla grein fyrir því
hversu vináttubönd og hollusta hafa
verið trygð og styrkt í samveldum
brezka ríkisins, í Indlandi og í ný-
lendunum, einmitt vegna persónu-
legrar velvildar og trygÖar við föð-.
ur minn — hvernig hollusta við rík-
ið, sem er ímynd sambands og ein-
ingar margra landa og þjóða, hefir
aukist i stjórnartíð hans og fest
dýpri rætur.
Eg geri mér grein fyrir því, að
dauði hans er ekki einungis hið
dýpsta sorgarefni móður minni og
oss börnum hans, heldur er það
einnig öllum yður persónulegt tap.
Prinsunum og fólkinu á Indlandi
sendi eg kveðju mína sem stjórn-
andi konungur þeirra. Þér haíið
látið í ljós sorg yÖar og hluttekn-
ingu við þetta tækifæri á þann hátt,
að það fyllir sál mína þakklæti til
yðar.
Samband Breta og Indverja í fríði
jafnt sem ófriði hefir verið í al'a
staði heiðarlegt og staðið um langan
aldur. Og fordæmi það, sem Vic-
toria drotning, Játvarður konungur
VII. og George konungur hafa gef-
ið, leggur mér þær háleitu skyldur á
herÖar að varðveita og styrkja þetta
samband.
María drotning, skyldulið mitt og
eg sjálfur höfum hlotið hinn mesta
styrk og stuÖning af þeirri margvís-
legu hluttekningu, sem oss hefir
verið auðsýnd í sorg vorri og missi,
úr öllum áttum. Hinn mikli fjöldi
er heiðraði minningu föður míns
við jarðarför hans og hin skrifuÖu
skeyti einlægrar samhygðar frá þús-
undum einstaklinga, ekki einungis
úr brezka ríkinu, heldur einnig frá
mörgum öðrum löndum — alt þetta
verður geymt og gleymist oss aldrei.
Það er dýrÖlegt að hugsa til þess
hve alment hinir miklu mannkostir
föður míns hafa verið viðurkendir
og virtir. Það er meira en sálarlaust
orðtæki, þegar sagt er, að hann hafi
ríkt í hjörtum fólks síns. Hann var
svo hamingjusamur að fá sönnun
þess áður en hann dó, að fórnfýsi
hans og einlægni í þjónustu fólks
síns og ríkis var viðurkend og end-
urgoldin með ást og virðingu. Þetta
kom greinilega í ljós við hátiðahöld.
in i fyrra.
Það fellur i minn hlut að halda
áfram verki hans. Þér þekkið mig
öll bezt sem prinsinn af Wales —
sem mann,-er bæði á stríðstímunum
og síðan hefir haft tækifæri til þess
að kynnast fólkinu svo að segja í
öllum löndum heims í öllum kring-
umstæðum og ailavega fyrirkallað.
Og jafnvel þótt eg nú ávarpi yður
sem konungur, þá er eg samt enn þá
sami maðurinn, sem haft hefir þessa
reynslu, og eg fullvissa yður um, að
það skal verða stöðugt takmark og
einlægur ásetningur þess manns, að
balda áfram að gera sitt ítrasta öll-
um meðbræðrum sínum til heilla og
hagsmuna.
Megi framtíðin flytja i skauti sér
frið og réttan skilning með öllum
þjóðum veraldarinnar og heill og
hamingju hinna brezku þjóða; og
megi gæfan stjórna þannig hugum
vorum og athöfnum, að vér verð-
skuldum þann mikla arf, sem vér
höfum þégið.
EFTIRMINNILEG
KVÖLDSTUND
Kvöldskemtun sú, er ÞjóÖræknis.
félagið efndi til síðasta þingkvöldið,
var einhver hin ánægjulegasta og
skemtilegasta, sem hér hefir verið
haldin um langt skeið.
Þótt skemtiskráin væri ekki ýkja
margbreytt, þá bætti það fyllilega
upp, hversu hlutverkin voru vel af
hendi leyst, svo og hin almenna þátt.
taka fólksins í samkomunni, með
þvi að syngja sameiginlega ættjarð-
arsöngva, milli þess er ræðumenn
og aðrir er skemtu, komu f ram; setti
þetta einingarlegan og fjölskyldu-
legan blæ á samkomuna.
Eftir að forseti, hr. J. J. Bildfell,
hafði sett samkomutia, kallaði hann
fram ungan dreng, er á íslenzka
móður, en enskan föður, og sagði
hann fram á fallegu, íslenzku máli,
sálminn “Ó, faðir gjör mig lítið
ljós,” og fórst vel. Það, sem ef til
vill vakti mesta aðdáun, var söng--
flokkur ungra sveina og meyja, und-
ir stjórn hinnar góðkunnu kenslu-
konu við J. B. skólann, Miss Salome
Halldórson. Það var öllum óbland,
in ánægja að heyra þetta unga og
efnilega skólafólk syngja úrval ís-
lenzkra kvæða og skeika hvergi í
framburði málsins. Miss Halldórson
á sannarlega þakklæti allra íslend-
inga skiliÖ, fyrir hina göfugu við-
leitni sína í að kenna nemendum
skólans að syngja íslenzka söngva,
og unsa þeim.
Dr. Richard Beck flutti frumort
kvæði, er hann nefndi “Vetur.”
Kvæðið er perla, bæði að máli og
formi, enda var það flutt með við-
eigandi krafti. Dr. Beck er sannur
vormaður í hug og sál; hann þekkir
vetrarhörkuna, en hann veit að vor-
sóíin sigrar.
Hinn ungi og efnilegi prestur,
séra B. Theodore Sigurðson, frá Sel-
kirk, flutti skörulegt og skemtilegt
erindi um viðhald íslenzkrar tungu
og menningar meðal Islendinga í
Ameriku. Margir meðal samkomu-
gestanna höfðu aldrei heyrt hann
áður, og biðu með eftirvæntingu,
enda varð enginn fyrir vonbrigðum.
Hann flutti erindi sitt með skör-
ungsskap, á ágætri íslenzku, og er
hann þó fæddur og uppalinn hér i
landi.
Séra Guðmundur Árnason las upp
kafla úr siðustu skáldsögu hr. H. K.
Laxness, “Sjálfstætt fólk,” og þótti
hvorttveggja óblandin ánægja að
heyra: söguna og hinn snildarlega
upplestur séra Guðmundar.
Hr. Lúðvík Kristjánsson las upp
tvö frumort gamankvæði, var atjnað

Verzlunarmentun
Oumflýanleg nú á tímum!
Vaknandi viðskiftalíf krefst vaxandi vinnukrafts. Við-
skiftavenjur nútímans krefjast sérþekkingar á öllum
sviðum. Þessvegna er verzlunarmentun blátt áfram
óumflýjanleg. Enda er nú svo komið, að verzlunar-
skólanám er talið óhjákvæmilegt skilyrði fyrir atvinnu
við skrifstofu- og verzlunarstörf.
UNGIR I’ILTAR og UNGAR STÚLKUR, sem ætla
sér að ganga á verzlunarskóla (Business Oollege) í
Winnipeg, ættu að spyrjast fyrir á skrifstofu Lög-
bergs; það verður þeim til dr júgra hagsmuna.
Komið inn á skrifstofuna, eða skrifið
The Columbia Press Limited
TORONTO og SARGENT, WINNIPEG
10C=>0<=>0<=D0C=^0C=>0<=>0C=DQ<=Z>0C=^0C
>oO