Lögberg - 05.03.1936, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 5. MARZ 1936
7
Márus Doll
(D. 29. marz 1935)
ÆFIMINNING
Hann var fæddur í Hróksholti í
Eyjahreppi í Hnappadalssýslu 5. jan.
1869. Foreldrar: Jónas Eyvindsson
og Kristín Jónsdóttir. Þeim hjónum
varð 9 barna auÖið; af þeim lifa nú
aÖeins tveir bræður : Eyvindur í River-
ton og Júlíus á Islandi. Jónas faðir
Márusar eignaðist með seinni konu
tvo sonu, lifir annar þeirra, Kristinn
Doll á Mikley.
Márus Doll kom frá Islandi 1886,
settist að í Mikley og bjó þar til æfi-
loka. Hann kvæntist Ingibjörgu Brynj.
ólfsdóttur 3. sept. i8c)7. Márus og Ingi-
björg eignuðust 13 börn ; 2 dóu í æsku.
Eitt þeirra, Jónas Caspar, ágætt mannsefni, dó 1918, tæplega tví-
tugur. Hin öll, að einu undanteknu, eiga heimili á Mikley. Nöfn
þeirra eru sem fylgir: Guðrún, gift B. W. Benson; Kristbjörg,
gift Sigurgeir Sigurgeirssyni; Brynjólfur, kvæntur Mable Rögn-
valdsson frá Winnipegosis; Borgel. kvæntur Malvin Pruden af
frakkneskum ættum, búsétt í Selkirk; Sigríður, gift Skúla Sigur-
geirssyni; Katrín, gift Aðalsteirji Jónssyni; Rosie, gift V. Thomp.
son af dönskum ættum; Gunnar, kvæntur Sigurrós Ámundason
ættaðri af Mikley; Kristín og Benedikta ógiftar að læra hjúkrun-
arfræði á almenna spítalanum í Selkirk.
Márus Doll bjó í Lundi i Mikley allan sinn búskap. Hann
stundaði landbúnað og fiskiveiðar jöfnum höndurn; vann af kappi
og hlífði sér hvergi, enda er það meira en meðalmanns verk að
ala upp 11 mannvænleg börn, og haf a á ekkert að treysta nema
tvær hendur og hagsýni samhentrar konu. En þrátt fyrir svo
erfiða aðstöðu, var starf hans víðtækara og náði út fyrir heimilis-
annir. Hann var forseti Mikleyjarsafnaðar um mörg ár, og sveit-
arráðsmaður um langt skeið. Márus var ágætlega orðfær maður
og einn af aðal ræðumönnum Mikleyjar milli 30-40 ár. Hann var
prýðilega skáldmæltur, en fór dulara með en ástæða var til. Þó
orti hann töluvert, en hélt því lítt saman. Hann skrifaði frétta-
pistla héðan í íslenzku blöðin; urðu þeir til að kynna Mikley og
styðja veg hennar. Af þessu er auðsætt, að skarð er fyrir skildi í
þessari bygð, við fráfall hans. Mikley hefir mist einn sinn allra
bezta mann. Satt er það að vísu “að maður kemur i manns stað.”
Márus Doll var svo kynsæll maður, að ástæða er til að ætla að ein-
hver niðji hans, sem ber sama nafn, verði merkur starfsmaður á
þessari eyju, eftir nokkur ár. En þó að svo verði, er það víst að
eldra fólkið, sem saknar lians, fær aldrei skaðann bættan. Það sér
aldrei framar Márus Doll íslenzkan í anda og fasi með fjallaloft
og ljóð á tungu.
Márus Doll var vörpulegur maður að vallarsýn, meir en í
meðallagi hár og þrekinn. Hann var vel á sig kominn og karl-
mannlegur. Skjótur til úrræða. Harðfengur og fylginn sér þegar
hann gekk að verki; gengu öll störf fljótt og greiðlega úr höndum
hans. Öllum var ljúft að ganga að verki með honum, því að hann
var glaður starfsmaður og ókvíðinn. Jafnan tók hann sólarhæð
andlegra mála ásamt erfiðu starfi. Manni með hans hæfileikum
nægði ekki efnið eitt. Andinn varð að njóta síns réttar, þá leið
timinn fljótar .og skildi eftir spor á sandi liins stritandi verk-
bundna rnanns. Verk hans voru vandlega unnin og gæfusamleg.
Heyrt heíi eg, að hann hafi hjargað tveiin mannslifum frá dauða,
með miklu snarræði. Er það trú mín, að sá, sem ber gæfu til þess,
muni fá handtök gera ógæfumegin um æfina. Á léttasta skeiði
æfinnar var Márus Doll formaður á seglbát í fleiri sumur norður
á Winnipegvatni. Enn þann dag í dag lifa þær sagnir síðan, að þó
að hann bryti stýri eða annað jafn alvarlegt kæmi fyrir úti á regin.
vatni í ófæru veðri, kæmi hann heill í land með menn og skip.
í marzmánuði s.l. ár fékk Márus slag. Var honum ekki hugað
líf, þó rétti hann sig svo við, að hann var fær um, fyrir bænastað
barna sinna, að takast ferð á hendur til Winnipeg, að leita sér
lækninga. Sjálfur vissi hann, að hann mundi deyja.
Þegar eg frétti um ferð hans, mintist eg ofangreindra sagna
um hann norður á vatni, og taldi mér trú um að enn mundi hann
koma liíandi aftur, þó að útlitið væri ískyggilegt. En það brást.
Sannaðist þar hið fornkveðna: "Bregður hverjum á banadægri.”
Nú var svo komið að hann hafði ekki nema um einn kost að velja,
—sama kostinn og Þorkell Máni forðum, sem þetta var kveðið um :
“Stundin er komin, æfiár enduð og sérhver jarðar riiæða.
Megnar nú enginn mín að græða, maður. hin dauða sollnu sár.’ . . .
Hefði Márus Doll haft fult ráð síðustu stundina — og sól
skinið á skýlausum himni — mundi hann hafa látið bera sig út í
sólskinið, eins og Þorkell Máni, og falið þeim sál sína, sem sólina
hefir skapað.
Með þessum tveim íslendingum var andlegur skyldleiki, þó að
annar væri uppi fyrir þúsund árum, en hinn á tuttugustu öldinni.
Báðir voru gáfuð Ijóss og náttúru börn. Þó var Márus ekki trú-
maður á almenna rétttrúnaðar vísu. Hugsjón hans þurfti víðara
vængjarúm Eg þekti manninn svo vel, að eg þori óskelfdur að
tileinka honum baugabrot úr kveðju, sem flutt var við kistu annars
íslendings: “Að trúa fáu, en skoða með skarpri hugarsýn — og
skilnings höndurn þreifa, var einkalöngun þín.”
Márus Doll hafði þann sjaldgæfa hæfileika að knýja á hurðir
gleðinnar, þó að hjarta hans titraði af harmi. Hann misti konu og
uppkominn son '‘flúar”-veturinn 1918. Aðeins 5 dagar liðu á milli
dauða þeirra. Hann stóð einn eftir með 10 börn, flest á æskuskeiði.
Þá gránaði hár hans og hann eltist um tíu ár á einni nóttu. En þó
hafði hann gleði svo á reiðurn höndum, ef þig bar að garði hans.
Á þessu stigi andlegrar aðalmensku hygg eg norræna ætt rísa hæst
—og Márus var niðji hennar. “Deyjandi munnur orti óð, þá oddur
spjóts í hjarta stóð.” Þetta eru einkunnarorð norrænnar skapgerð-
ar. I lærra getur mannleg tign tæplega risið.
Eftir missi konu sinnar gekk Márus börnum sínum bæði
í föður og móðurstað. Að hann hafi verið því starfi vaxinn er
augljóst af því, að þau unnu honum bæði sem föður og móður.—
Missirinn varð þeiin því óumræðilega sár.------“Tíminn græðir,
góða mín,” sagði Márus heitinn við eina dóttur sína, þegar hún
misti sín hörn. — Það er sú eina líkn, sem lögð er með þraut, að
tíminn græðir — þó að seinn sé.
Márus Doll var jarðsettur 6. apríl 1935, í grafreit Mikleyjar,
aö viðstöddu fjölmenni. Séra Jóhann Bjarnason jarðsöng.
Börn Márusar Doll kveðja hann með þessum ljóðlínum:
Eús gafstu á vegi förnum,
faðir! — af tíu börnum
meðtak þökk allrar æfi,
sem ástúð þinni hæfi.
Sorgin við gluggann situr
samúðarlaus — en vitur.
11. febr. 1936.
AHflestir hana erfa.
Ástvinir fara og hverfa.
Þó gæfu gefi árin,
og grói hjartasárin,
—ást þín var öllu stærri,
áhrifa meiri og hærri.
/. S. frá Kaldbak.
Erum vér að vinna ?
(Framh. frá bls. 3)
yfirleitt munum vér öðrum þjóðum
likir upp til hópa.
En vér eigum að hafa þjóðar-
metnað til þess að reynast trúir því
mannorði, sem feður og mæður
skildu oss eftir, annars erum vér
lítilmenni og verulegir ættlerar.
Oss er falið ekki aðeins að sjá
borgið mannorði feðra og mæðra,
heldur og hins íslenzka þjóðflokks
yfirleitt að því er kemur til vor per-
sónulega.
Oss á að skiljast, að orðið “ís-
lendingur” táknar trygglyndi í orð-
um og trúleika í starfi.
Þessu megum vér ekki gleyma
nokkurt augnablik.
Sá, sem ekki man eftir þessu, er
ekki íslendingur nema að nafninu.
Aðeins með þessu móti fáum vér
borgið eigin mannorði og virðingu
frænda lífs og liðinna.
“Varðveit þú, son minn, boðorð
föður þíns, og hafna eigi viðvörun
móður þinnar” eru orð vitringsins,
(Orðskv. 6:20) og: “Gott mannorð
er dýrmætara en. mikill auður.”
Orðskv. 22:1.
Þennan auð fluttum vér með oss
hingað.
Það er algerlega lífsspursmál fyr-
ir oss að gæta hans, svo að hann
aldrei glatist. Gæta hans sem sannir
íslendingar.
Þá munum vér reynast uppbyggi.
legir borgarar, eins og vér höfum
fengið orð fyrir til þessa.—(Frh.)
Minningar um séra
Matthías
Eftir Guðm. G. Eyford.
(Minningar þessar eru kafli úr
bréfi, sem höfundur sendi mér ný-
lega; tel eg þær þess virði, að koma
fyrir almennings sjónir, bæði vegna
þess að þær eru greinargóðar, og
eins vegna hins, að halda ber til haga
öllu því, sem einhverju ljósi varpar
á persónu þjóðskáldsins eða lífs-
horf hans. —- Richard Beck).
Eg átti þeirri hamingju að fagna
á yngri árum, að kynnast séra Matt-
híasi htils háttar; yildi það fyrst
þannig til, að árið (1894) sem eg
lauk námi í Flensborg, fór eg það
vor til Valgarðar Breiðfjörð, sem
búðarmaður, en svo var háttað að
Valgarður Breiðfjörð átti leikhús,
sem var rétt fyrir ofan búðina hans,
og gárungarnir kölluðu “Fjalakött."
Þrátt fyrir það þó nafnið væri ekki
sem virðulegast, þá var ekki um
annað betra leikhús að ræða í
Reykjavík á þeirri tíð.
Þetta sumar (1894) kom séra
Matthias til Reykjavíkur, og meðal
annara erinda, sem hann kann að
hafa haft, var það, að lesa upp
Grcttisljóð fyrir Reykvíkinga, sem
hann var þá nýbúinn að yrkja. Hann
fékk Breiðfjörðs leikhúsið fyrir
upplestrarsamkomu sína. Auk búð-
arstarfanna var það og vefk mitt að
gæta leikhússins þau kvöld, sem leik-
ið var eða aðrar samkomur haldnar
þar, og varð eg oft að hanga þar til
klukkan eitt á næturnar, en vera
kominn í búðina kl. 6 á morgnana.
Jæja, þetta er nú óþarfa innskot, en
kemur þó þessu máli við.
Séra Matthías las ljóð sín þar í
4 eða 5 kvöld, en aðsókn var slæm.
Reykvíkingar voru ekki svo andlega
þroskaðir, alment, á þeirri tið, að
þeir kynnu að meta stórt hugsjóna-
skáld. Eg kvntist honum strax
fyrsta kvöldið. Mér fanst mikið til
um manninn, hann var sérlega við-
ræðugóður og hafði frá svo mörgu
að segja; hann hafði víða farið og
heyrt og séð svo miklu meira en
flestir lærðir menn á fslandi á hans
tíð. Mér fanst svo mikil unun og
mentun í því að hlusta á frásagnir
þessa ljúfa og fróða manns. Hann
sagði mér frá ýmsum hreyfingum á
Englandi, er miðuðu að því, að auka
réttindi og bæta lífskjör hinna vinn-
andi stétta og nefndi þá stefnu, er
lengst gengi í því og bezt væri skipu-
lögð “socialisma.” Eg hafði víst
alcírei heyrt það orð áður, og auð-
vitað vissi ekkert hvað það þýddi.
Eg bara man það, að mér þótti það
býsna kynlegt, að verkalýðurinn
vogaÖi að gera sig svo djarfan að
krefjast meiri réttinda og betri lífs-
kjara en yfirboðurum og vinnuveit-
endum þóknaðist góðmótlega að
veita. Hann sagði mér margt,
hvernig menn hugsuðu og skrifuðu
um mannfélagsmál, bæði á Englandi
og í Ameríku, og fanst mér mikið
um. Stundum barst talið að því,
sem kölluð eru andleg mál og heim-
speki, og var eg eigi síður hrifinn af
að hlusta á það. Eg er að segja þér
þetta, sem dæmi þess hversu lítillátt
ljúfmenni séra Matthías var, að vera
að segja mér þetta, sem ekki hafði
fengið meiri mentun en að eiga að
heita að geta verið barnakennari.
Nei, séra Matthías gerði sér ekki
mannamun ; hann vildi alstaðar opna
gluggann og hleypa inn meira sól-
skini.
Eftir þetta kyntist eg honum á
ferðalögum, bæði með “Laura”
gömlu og “Vesta.” Eg man sér-
staklega eftir einni nótt á “Laura”;
það var seint í júní, við vorum að
fara fyrir Horn og allir farþegarnir
ætluðu að vera uppi á þilfari, er
siglt væri fyrir Horn. Það var um
klukkan 12 um nóttina í blíðuveðri
og heiðrikju og miðnætursólin virt-
ist synda á hafsbrúninni við sjón-
hringinn;' það var dýrðleg sjón. Séra
Matthías var i hópnum, og þessi
fagra sjón hreif hann ekki síður en
aðra, enda bar fljótt á því; hugur
hans komst á flug og hann hóf það
sem kalla má “heilög sagnamál.”
Hátt var flogið, því hann fór með
hug okkar, er á hann hlustuðum, á
gandi andans um hauður og höf og
jafnvel inn á hina ósýnilegu vegi
himnanna. Það var( ógleymanleg
stund. Slíkur var séra Matthías sem
maður og kennari. Svo endurnýj-
aði eg gamlan kunnugleik við hann
lítilsháttar, er eg var á Akureyri
1902.
Erindi
Framh. frá bls. 5
ir af sjónarsviðinu, ný kynslóð er
risin upp; börn og barnabörn þeirra,
sem veginn ruddu, þau sem að bar-
áttan var hafin fyrir, því oft heyrð-
um við eldra fólkið segja: “Við
fluttum frá íslandi vegna barnanna ;
þar sáum við enga framtið fyrir
þau.” Hugsjónin var göfug, að
tryggja framtíð barnanna. Frum-
herjarnir báru merkið til sigurs,
okkur hefir verið fengið það. Eig-
um við að bera það til sigurs? eða
eigutn við — hin núverandi og kom.
andi kynslóð — að verða ættlerar,
eigum við að vera menn með mönn.
um, duglegir, ábyggilegir, hugrakk-
ir, trúaðir, vitrir? eða eigum við að
láta berast með straumi, sofandi,
hugsunarlausir út á hið ægilega
dauðans haf ?
Eg segi nei, og eg vona að allir
íslendingar segi nei, í ákveðnum
rómi. Frumherjunum hefir verið
reistur minnisvarði úr steini á
Gimli. Þjóðræknisfélagið á heiður
skilið fyrir það. Eg held að hinn
óheflaði blágrýtis minnisvarði geymi
minningu þeirra i mjög sönnu ljósi.
En við getum bygt enn þá veglegri
minnisvarða — minnisvárða, sem
ekki er. úr steini. Eins og Abraham
Lincoln sagði: Við getum ekki
dregið úr eða bætt við hina ódauð-
legu frægð forefðranna, en við get-
um — og það er skylda okkar —
vígt sjálfa okkur til þess að bera
merkið hátt, að vera menn með
mönnum, helga hjarta okkar háum
og göfugum hugsjónum í hvaða
verkahring sem við störfum ; treysta
Guði og kraftinum í okkur sjálfum
og vinna trúlega, beygja okkur aldrei
undir ánauðarok mammons eða tál-
snöru hans, læra að standa á eigin
fótum og vera sjálfstæðir menn og
konur en ekki þurfalingar eða ó-
magar þess mannfélags, sem við til,
heyrum. Það sæmir mönnum, sem
af góðu bergi eru brotnir: það sæmir
mönnum af norrænum stofni; það
sæmir afkomendum frumherjanna,
sem alt lögðu í sölurnar fyrir niðj-
ana. Slíkan minnisvarða skulum við
reisa og helga minningu þeirra. Við
skulum ekki, ef mögulegt er, láta
neinar þær vonir, sem feðurnir og
niæðurnar gerðu sér um okkttr,
bregðast. Við skulum halda skildi
okkar fáguðum og hreinum, svo
þegar sú stund kemur í framtíðinni,
að við verðum ekki lengur, en hverf-
um inn í hið volduga, hérlenda
mannlifshaf, að við hverfum úr sög-
unni sem íslendingar með góðum
orðstír og við skiljum eftir spor á
sandi tímans, sem ekki fýkur í þó
aldir renni, en jafnframt skulum við
stíga á stokk og strengja þess heit
að varðveita þjóðernið og tunguna
á meðan kostur er. Það var há-
heilög hugsjón brautryðjendanna að
varðveita það og sambandið við hina
nterkilegu og göfugu íslenzku þjóð
og við ætíð ljáum íslandi lið eftir
megni og öllum þeim málum, sem
íslenzkri þjóð austan hafs eða vest-
an getur orðið til blessunar.
GEFINS
Blóma og matjurta frœ
ÚTVEGIÐ EINN NÝJAN KAUPANDA AÐ BLAÐ-
INU, EÐA BORGIÐ YÐAR EIGIÐ ASKRIFTAR-
GJALD FYRIRFRAM.
Fræið er nákvæmlega rannsakað og ábyrgst að öllu leyti
TAKIÐ ÞESSU KOSTABOÐI!
Hver gamall kaupandi, sem borgar blaðið fyrirfram, $3.00 áskrift-
argjald til 1. janúar 1937, fær að velja 2 söfnin af þretnur númerum,
1., 2. og 3 (t hverju safni eru ðtal tegundir af fræi eins og auglýsingin
ber með sér).
Hver, sem sendir tvö endurnýjuð áskriftargjöld, $6.00 borgaða
fyrirfram, getur valið tvö söfnin af þremur, nr. 1., 2, og 3, og fær nr. 4
þar að auki.
Hver, sem útvegar einn nýjan kaupanda og sendir áskriftargjald
hans, $3.00, fær að velja tvö söfnin úr nr. 1., 2. og 3., og fær nr. 4 þar
að auki. Hinn nýi kaupandi fær einnig að velja tvö söfnin nr. 1., 2. og
3., og fær nr. 4. þar að auki.
Allir pakkar sendir mðttakanda að kostnaðarlausu.
No. 1 COLLECTION—Vegetables, 15 Packets
BEETS, Detroit I>:trk Red. The best all round Beet. Sufficient
seed for 20 feet of row.
GABBAGE, Enkhuizen. Good all round variety. Packet will grow
1,000 Ibs. of cabbage.
CARKOTS. Half Ixtng Chantenay. The best all round Carrot.
Enough seed for 40 to 50 feet of row.
CtJCl'MBER, Early Fortune. Pickles, sweet or sour, add zest to
any meal. This packet will sow 10 to 12 hills.
IjETTUCE, (irand Rapids. Loose Leaf variety. Cool, crisp, green
lettuce. This packet will sow 20 to 25 feet of row.
LETTUCE, Hanson, Head. Ready after the Leaf Lettuce.
OXION', Yellow Glohe Danvers. A splendid winter keeper.
ONION, Wliite Portugal. A popular white onion for cooking or
pickles. Packet will sow 15 to 20 feet of drill.
PARSNIP, Ilalf Long Guernsey. Sufficient to sow 40 to 50 feet of
drill.
PUMPKIN, Sugar. Packet will sow 10 to 15 hills.
ItADISH, French Breakfast. Cool, crisp, quick-growing variety.
This packet will sow 25 to 30 feet of drill.
TOMATO, Earliana. The standard early variety. This packet will
produce 75 to 100 plants.
TURNIP. White Summer Tahle. Early, quick-growing. Packet
will sow 25 to 30 feet of drill.
FLOWER GARDEN, Surprise Flower Mixture. Easily grown
annual flowers blended for a succession of bloom.
SPAGIIETTI, Malahar Melon or Angel’s Hair. Boil and cut off the
top and the edible contents resemble spaghetti.
No. 2 COLLECTION
SPENCER SWEET PEA COLLECTION
8—NEW BEAUTIFUL SHADES—8
Regular full size packets. Best and newest shades in respective
color class. A worth-wliile saving buying two. See regular Sweet
Pea List aiso.
SEXTET QUEEN. Pure White.
Five and six blooms on a stem.
WILVT JOT. A Delightful Cream.
BEAI’TY. Blush Pink.
SMILES. Salmon Shrimp Pink.
No. 3 COLLECTION-
EDGING BORDER MIXTURE.
ASTERS, Queen of the Market,
the earliest bloomers.
BACHELOR’S BUTTON. Many
new shades.
CALENDULA. New Art Shades.
CAI.IFORNIA POPIT. New
Prize Hybrids.
CLARIÍIA. Novelty Mixture.
CLTMBERS. Flowering climb-
ing vines mixed.
COSMOS. New Early Crowned
and Crested.
EVERLASTINGS. Newest shades
mixed.
GEO. SHAWX’ER. Orange Pink.
WELCOME. DazDzling Scarlet.
MRS. A. SEARLES. Rich Pink
shading Orient Red.
RED BOY. Rich Crimson.
-Flowers, 15 Packets
MATHlOIxA. Evening scented *
stocks.
MIGNONETTE. Well balanced
mixtured of the old favorite.
NASTURTIUM. Dwarf Tom
Thumb. You can never have
too many Nasturtiums.
PETUNIA. Choice Mixed Hy-
brids.
POPPY. Shirlcy. Delicate New
Art Shades.
ZINNIA. Giant Dahlia Flowered.
Newest Shades.
No. 4—ROOT CROP COLLECTION
Note The Ten Big Oversize Packets
BEETS, Half Ix>ng Blood (Large
Packet)
CABBAGE, Enkhuizon (Large
Packet)
CARROT, Chantenny Half Long
(Large Packet)
ONION, Ycllow Globc Dnnvers,
(Large Packet)
LETTUCE, Grand Rapids. This
packet will sow 20 to 25 feet
of row.
PARSNIPS, Early Short Round
(Large Packet)
RADISH, ....French ....Breakfast
(Large Packet)
TURNUP, Purple Top Strnp
Leaf. (Large Paclcet). The
early white summer table
turnip.
TURNIP, Swede Cnnadinn Gem
(Large Packet)
ONION, Whitc Pickling (Large
Packet)
Sendið áskriftargjald yðar í dag
(Notið þennan seðil)
To THE COLUMBIA PRESS, LIMITED, Winnipeg, Man.
Sendi hér með $..........sem ( ) ára áskriftar-
gjald fyrir “Lögberg.” Sendið póst fritt söfnin Nos.:
Nafn .....................................................
Heimilisfang .............................................
Fylki ....................................................
---- ' ~~