Lögberg - 25.03.1937, Page 2

Lögberg - 25.03.1937, Page 2
o LÖGBERG, FIMTUDAGINN 25. MARZ 1937 Við yzta haí Eftir scra V. J. Eylands. "Við hafið eg sat fram á sævarbergsstall og sá út í drungann . . .” Hér er eg staddur á drungalegum febrúardegi, mitt í minstu og ein- kennilegustu bygÖ íslendinga í Vest- urheimi, Point Roberts. Eg sit nú reyndar ekki á berg- stalli, heldur í mjúkum hægindastól út við einn gluggann á nýreistu stórhýsi þeirra góðu hjóna Þorsteins o_g Theodóru Thorsteinsson. Þor- steinn er sonur Páls Þorsteinssonar frá Loftsalahjáleigu í Mýrdal og konu hans Oddnýjar Árnadóttur frá Norður-Fossi i sömu sveit. Frú Theodóra er dótfir Sigurðar Þórðar sonar frá Garði í Gullbringusýslu og konu hans Ingibjargar Björnsdóttur frá Hrafnagili í Skagafirði. Páll og Oddný voru meðal fyrstu íslendinga sem festu bú hér í sveit; hér hafa þau dvalið síðan, og hér er Þorsteinn fæddur. Sigurður og Ingibjörg munu hafa fluzt hingað árið 1920. Hann er nú dáinn en Ingibjörg býr ein sér, en nýtur eftirlits og um- hyggju dóttur sinnar. Ungu hjónin Þorsteinn og Theodóra una hag sín- um hér prýðilega eins og flestir aðr- ir, sem hér dvelja langvistum. Þor- steinn er maður prúður og látlaus eins og faðir hans. Stundar hann bæði verZlun og búskap og ferst hvorttveggja vel úr hendi. Marg- vísfegar trúnaðarstöður hefir hann skipað fyrir sveitarfélagið, og er auk þess póstafgreiðsluimaður bygðar- innar. Kona hans er dugleg og á- hugasöm, og manni sínum samhent í öllu. Ólíklegt þykir mér að Páli og Oddnýj u hafi órað fyrir því, er þau ruddu sér rjóður hér í blind- skógi fyrir rúmum fjörutíu árum, að sonur þeirra, þá í reifum, myndi reisa hér slíka höll. En slíkur er árangur íslenzkrar þrautseigju og drenglyndis. Hér stendur höllin og hér sit eg, aðkomumaðurinn, og nýt rikulega ávaxta af magra ára striti föður og sonar. Gluggarnir ú framhlið hússins eru stórir, og veit á björtum degi, ynd- íslegt útsýni yfir hið víðfeðma haf, og skrúðgrænar og skógi vaxnar hlíðar Vancouver eyjunnar, sem rís úr hafinu í tuttugu og fimm mílna fjarlægð. Sundið milli eyjarinnar og meginlandsins er aðalþjóðvegur austurlandaskipanna miklu, og á öll- um tímum ársins getur að líta þess- ar fljótandi hallir á leið til Japan og Kína, eða á leið til Vancouver, hinn- ar miklu verzlunarborgar á vestur- strönd Kanada. Einnig fer þar oft mikil mergð annara skipa af ýmsum stærðum. Á sumrum er hér verstöð og er þá oft mikill fjöldi fiskiskipa á sveimi rétt utan við landsteinana. Virðist þá stundum, langt til að sjá, sem skógur standi í sjónum, svo mörg eru möstrin. Á fjörubakkanum, ofar íbúðar- húsi hjónanna er allmikil þyrping litilla tiimburhúsa. Eru það bústað- ir fólks, sem á sumrum kemur úr öllum áttum, til að njóta útiloftsins og sveitasælunnar á þessum kyrláta stað. Vill þó stundum bregða til beggja vona með rósemina þegar fólksfjöldinn er sem mestur. Eng- inn undrast slíkt. Þegar fólkið úr stórborgunum, sem vikum saman hefir verið innilokað í rykugum verksmiðjum og loftillum skrifstof- um, kemur hingað, kostar það kapps um að hrista af sér mollu hversdags- lí'fsins. Verður þá oft glatt á hjalla. Á síðari árum hefir tala sumargesta aukist hraðfari. Umboðsmenn stjórnarinnar, sem lita eftir ferða- mönnum og flutningi yfir landa- mæralínuna hér, gáfu mér nýlega þær upplýsingar að árið 1936 hafi 33,235 bifreiðar og 118,518 manns farið hér um. Einn daginn, á síð- astliðnu sumri afgreiddi skrifstofan 800 bíla og 4,000 farþega. Sumarið er þá líka há-bjargræðistimi þessara hjóna, sem eg gisti hjá, og margra annara, sem stunda greiðasölu og annast sumargesti. Þorsteinn hefir bygt flest þessi hús sjálfur, sem standa á landareign hans, en leigir þau til sitmardvalar. En nú eru hús- in auð og tóm og alt er hljótt að húsabaki. í dag er þrútið loft og þungur sjór. Myrkur þokubakki hvílir yfir hafinu skamt undan landi. Öldurnar velta sér þunglamalega í fjörusand- inum, sterkur hrynjandi þeirra er sem'áhrifamikið sönglag; úðinn af hvítum kömbum þeirra þyrlast öðru hvoru allnærri glugganum þar sem eg sit. En húsið er bygt á sterkmn grunni, og hár malarkambur veitir | æstusn Ægisdætrum svo öflugt við- I nám að þær missa máttinn. Þær | geta ekki grandað húsinu sem á 1 bjargi er bygt. Mér er því óhætt, j enda á eg að stýra messugjörð í í kirkju sveitarinnar í kvöld. Hversvegna er eg, sveitapiltur of- an úr dölum á slandi, staddur hér við hið yzta haf ? Lengra vesfur get eg ekki komist á meginlandi Norður- Ameriku. Til þess að svara þessari spurningu verð eg að láta hugann reika aftur í tímann. Stutt yfirlit yfir tvöfalda tölu æfiára minna, eða því sem næst, veitir svarið. Sveitin heitir Point Roberts, eða Hróbjartstangi. Nafnið er þannig til konuð að landkönnuðurinn frægi, George Vancouver, sá sem samnefnd borg er heitin eftir, og sömuleiðis eyja sú, er áður er nefnd, gaf tang- anum nafnið. Vildi hann með þvi heiðra og halda á lofti minningu vinar síns og starfsbróður í land- könnunarferðum, Henry Roberts, kafteins í sjóliði Rreta. Þetta var árið 1792. Þó var það ekki fyr en rúmlega hundrað árum síðar að svæði þetta var opnað til landnáms. Frá sjónarmiði landafræðinnar er tanginn einkennilegur að því leyti að hann er landfastur við Kanada, en skagar um tvær mílur suður fyrir landamæralinu Bandaríkjanna, en er að öllu leyti fráskilinn meginlandi þeirra. Frá austri til vesturs er landspilda þessi aðeins hálf-þriðja m.íla á breidd. Að austan er tang- inn mjög sæbrattur en hallar vestur á bóginn, og er um miðju nokkuð fyrir neðan sjávarmál. í stórviðr- um hefir sjór oft gengið þar á land upp og valdið miklum skemdum. Snemma á landnámstið reistu bænd- ur þar landvarnargarð, en fyrir nokkrjúm árum braut hann niður að tnestu. Hljóp þá stjórnin undir bagga og bygði annan flóðgarð miklu hærri og voldugri en liinn fyrri. Er garður þessi rúnjlega ein míla að lengd, og kostaði að sögn um 30,000 dollara. Er garðurinn um leið akbraut, og veitist þaðan fagurt útsýni bæði til lands og sjáv- ar. Upphaflega mun stjórn Banda- ríkjanna hafa ætlast til að þetta pláss yrði notað fyrir herskipastöð. Af því varð þó ekki. Hefir það ef til vill ekki þótt tilhlýðilegt að byggja slikt vígi á meginlandi Kanada. Árið 1908 var tanginn 'formlega gefinn til landnáms. Löngu fyrir þann tíma höfðu allmargir íslend- ingar sezt þar að og búið um sig í von um að verða ekki hraktir burtu. Mun það hafa valdið nokkru um af- stöðu stjórnarinnar að þessir imenn voru landnámsmenn, sem þegar höfðu sýnt sig líklega til að um- skapa landið með ráði og ræktun. Er nú þessi litla sveit hin búsældar- legasta. Eftir siðustu manntals- skýrslum eru nú 280 manns búsettir hér, um tveir þriðju þeirra eru heimanfluttir íslendingar og afkom- endur þeirra. Er þessi bygð að þvi leyti smámynd af öðrum nýbygðuim vestan hafs, að i henni finst fólk úr flestum sveitum ættjarðarinnar. Þetta fólk hefir varðveitt þjóð- ernislega og trúarlega arfleifð sína betur en margar aðrar sveitir, sem fjölmennari eru. Elzti félagsskap- ur íslendinga hér er lestrarfélagið “Hafstjarnan.” Á það bókasafn mikið og gott, og bætast því á hverju ári flestar þær bækur, sem gefnar eru út á íslandi. Áhugi er mikill fyrir íslenzkum málum, og eldra fólkið fylgist undra vel með öllu sem bezt er hugsað og sagt “heima,” og einnig hinu sem miður fer. Yngra fólkið gefur sig þó lítið að þessum EF ÞÉR KENNIÐ MAGNLEYSIS NOTIÐ NUGA-TONE pau hln ýmsu eiturefni, er setjast að í likamanum og frá meltingarleysi stafa, verða að rýma sæti, er NUGA-TONE kemur til sögunnar; gildir þetta einnig um höfuðverk, o. s. frv. NUGA-TONE vi3ar öhollum efnum á dyr, enda eiga miljónir manna og kvenna þvf heilsu sfna að þakka. Notið UGA-SOL, við stýflu. petta úrvals hægðalyf. 50c. íslenzka fróðleik, en semur sig því meira í lestri, málfari qg hugsun að hérlendum staðháttum. Er þess líka fyllilega að vænta, og mun vera sameiginleg afstaða íslenzkrar æsku hvarvetna í landi þessu. Kirkjulegt starf hefir verið rekið hér frá upphafi bygðar. Stendur það einnig á þjóðlegum grundvelli að því er íslenzkt mál er notað við messugjörðir, sem fara fram í anda hinnar lútersku kirkju. Blaine prest- ar hafa jafnan veitt bygðinni kirkju- lega þjónustu; hefir kirkjan 'hér verið annexía þaðan. Hér er söfn- uður, og mjög snotur og vönduð kirkja. Margir bygðarbúar standa að vísu utan safnaðarins, en sækja þó oft guðsþjónustur engu síður en hinir. Þótt menn hér, sem annars- staðar, kunni að vera margvislega sinnaðir ’andlega, halda, þeir saman um þennan kirkjulega félagsskap, og hlyntia að honum með ýmsu móti. Trúfræðilegar deilur og félagslegur andhælisháttur hafa aldrei náð fót- festu hér. Veldur þar vafalaust fá- menni bygðarinnar nokkru um; mönnuim hefir skilist að i svo litlu mannfélagi sem þessu, yrðu allir að halda saman til þess að nokkur fé- lagsskapur gæti þróast. Eg er hér staddur, svo sem áfður var um getið, í messuferð. Er nú gert ráð fyrir einni guðsþjónustu á mánuði. Öllum sem þekkja til er það ijóst að slíkt er mjög ófullnægjandi þjónusta, og miðar frekar að við- haldi en framför á hinu kirkjulega starfssviði. En vegalengdirnar sem ferðast þarf til þessarar þjónustu, (130 mílur fram, og til baka) og fjárhagsleg fátækt þeirra, sem starf- ið stýðja virðast fyrirmuna frekari aðgjörðir. En hér þarf að rísa upp kirkjuleg starfsemi á ensku máli, samhliða þeirri íslenzku, er taki svo við af henni er tímar líða og hennar þarf ekki lengur með. Sem vísir þess, sem verða þarf, ef kirkjulegt starf á ekki að liða undir lok á þessum slóðum á næsta aldarfjórðungi hefi eg efnt til sér- stakra guðræknisfunda sem nú fara fram i kirkjunni hér á hverju kveldi þessa viku. Alt fer frarn, á ensku máli á þessum samkomum, og hafa þær verið sóttar betur en eg þorði að vonast eftir í byrjun, einkum þegar þess er gætt, að veður og færð hafa verið mjög óhagstæð undanfarnar vikur. En unga fólkið kemur 'hóp- um saman á hverju kveldi, og réttir hinum eldri sem að þessum máluim starfa örfandi hönd. Mér til aðstoðar við þessar auka- samkomur er maður austan frá Philadelphia, August Pohlman að nafni. Ef til vill er það tilviljun ein að hann á heima í borginni, sem ber nafn hins “bróðurlega kærleika,” en bróðurlegur er hann og alúðlegur í framkomu við alla. Þessi maður er bæði prestur og læknir að ment- un. Utn nokkur ár starfaði hann sem læknir og trúboði austur í Líberíu, svertingjalýðveldinu á vesturströnd Afríku. Þaðan kom hann farinn að heilsu, en tók þó að sér litla trúboðskirkju í úthverfi Philadelphiu borgar. Smám saman fór heilsa Pohlmans batnandi og söfnuður hans óx að sama skapi. Á sjötíu ára afmæli sínu fyrir þremur árum sagði hánn af sér prestlegri þjónustu, var tala safnaðarfólks hans þá rúmlega 4,<x>o. Síðustu ár- in hefir hann ferðast víðsvegar meðal trúboðssafnaða Sameinuðu lútersku kirkjunnar. Pacific synod- an, sem er ein deildin i þessu kirkju- félagi hefir ráðið Dr. Pohknan til að starfa nú um nokkra mánuði. Njót- uim við hér á tanganum góðs af ferð- um hans. í gær talaði hann í skóla bygðarinnar. Voru allir bekkir þar samankomnir. Varð unglingunum ræðan svo minnisstæð að þeir tala um hana hvar sem þeir fara, hefir það orðið til þess að auka aðsókn að samkomunum í kirkjunni. Flest heimili bygðarinnar höfum við heim- ^GOOD HEALTH“ FOR OÍILY 4< fl DflY Hundruð Winnipegbúa efla heilsu sína með því að éta VITA-KELP töflur, hina nýju málmefna fæðu. VITA-KELP ber mikinn árangur til lækningar taugabilun, gigt, bakverk, meltingarleysi, ónðgri líkamsþyngd, nýrnaveiklun, svefn- leysi og mörgum fleiri kvillum, sem stafa frá skorti málmefna í likamanum. Fáið flösku I dag! Tryggið heilsu yðar fyrir 2 til 4c á dag. Fæst í öllum lyfjabúðum eða póstfrítt hjá Runion’s Drug Store 541% ELLICE AVE. Winnipeg SlMI 31355 Verð: 200 töflur ......$1.50 350 töflur ..... $2.25 1000 töflur ......$5.40 sótt þessa dagana, að undanteknum nokkrum, þar sem blautir vegir hafa j gert okkur ógreiðan aðgang. Dr. Pohlman talar eins og sá sem valdið hefir um vísindaleg efni, og samrýmir þau við þau sannindi sem ! kristindómurinn heldur fram. Marg*- ir virðast þeirrar skoðunar að trú og vísindi séu tvær andvígar stefnur. I stað þess að vera andvigar, upp- fylla þær hvor aðra, og hver þeirra um sig er ófullkomin án 'hinnar. 1 Vísindin gera trúarbrögðin skyn- samleg, og trúarbrögðin gera vís- indin imannúðleg, klæða þau anda og holdi. Vísindalegur rétttrúnaður sem einskorðar sig við einhverjar kenningar, sem hinn endanlega sann- leika, er óvísindalegur. Vísindi er það sem maður veit, en ekki það sem hann giskar á eða telur rétt að vera. Fremstu vísindamenn samtiðarinn- ar viðurkenna að “þekking vor er í molum” og að sannleikurinn er ekki bundinn við hina svonefndu vís- indalegu farvegi eingöngu á leið sinni til mannlegra skilningarvita. Kristileg guðfræði heldur fram lífs- speki þar sem systurnar, trúarbrögð- in og vísindin standa hlið við hlið, leitast við að svara spurningum og leiða huga hans á hærri svið. Eng- in vísindi fá nokkru sinni afsannað þá lífsreynslu, sam menn geta öðl- ast í andlegri samfylgd með Jesú Kristi, en án vísindalegrar ná- kvæmni í sögulegum rannsóknum mundu menn ekki þekkja hann, né eiga tök á að kynnast honum. Guðsþjónustan er afstaðin. Fólkið hlustaði með eftirtekt og augsýni- legri ánægju á hina vingjarnlegu og frjálslegu framsetning ræðumanns- Bankinn getur það ekki! Hvernig getur kaupmaðurinn gert það? Ai) SE.LJA gegn mánaðarafborg- unum, án þess að setja eitthvað upp fyrir þann aukakostnað, sem því fylgir “að selja á tíma,” er eins óhugsandi eins og- fyrir banka að lána peninga án vaxta. Grundva.ll- aratriðið er hið sama í báðum til- fellum og bankinn segir að það sé ekki hægt. Peningaverð á EATONS vörum innibindur ekkert af þeim kostnaði, sem því fylgir að selja á tíma; það er hið sanna peningaverð bygt á hagkvæmni verzlunar fyrir peninga. Þeir, sem verzla samkvæmt afborg- unaraðferð Eatons, greiða sann- gjarna aukaþóknun í viðbót við hið lága peningaverð vörunnar, til þess að standa straum af afborgunar- hlunnindunum. Þess vegna er báð- um það jafhljóst hvað þeir borga fyrir, og sá sem verzlar fyrir pen- inga út í hönd, greiðir ekkert fyrir lánshlunnindi, sem hann ekki nýtur. Afborgunar aðferðin gildir um hús- gögn, gólfteppi, Innanstokksmuni og vissar aðrar vörutegundir, sé keypt fyrir $25.00 eða meira. ✓T. EATON C A N A O A ms. Allir eru í fasta svefni. Hvergi heyrist hljóð nema óaflátanlegur niður hafrótsins í f jörugrjótinu. Hróbjartstangi stendur sem klettur í hafinu. í skjóli hans hafa draum- ar landnemans ræzt, og vonir land- nemans sona náð fram að ganga. Óvíða í nýbygðum íslendinga eru traustari minnismerki manndáðar og þrautseigju. Hversu lengi mun þessi bygð halda sérkennum sínum ? Hversu lengi mun eima eftir af ís- lenzku þjóðerni á þessum stað? Munu sagnaritarar síðari tíma ef til vill segja um afkomendur hinna fyrstu íslendinga sem hér ruddu skóga og reistu bú : “Tungunni hafa þeir gleymt, en trúnni hafa þeir haldið ?” Spyr sá sem ekki veit, og starir út í myrkrið. Löðrandi brimið úti- fyrir hvæsir og hvíslar til skiftis: Þú skalt — þú skalt! Er það mögulegt að hvinurinn í hinum sjóðandi bræðslupotti þjóð- flokkanna í Ameríku ógni íslenzkum lýð með slíkum orðum ? Er það ekki óhugsandi að hin þjóðernislega og trúarlega arfleifð okkar eigi eftir að sogast út í hið yzta haf ? The Argentine Magazine í uB.enos Aires flytur í jólahefti sinu ritgerð eftir Halldór Kiljan Laxness er hann nefnir “Literature in Ice- land,” — stutt yfirlit yfir íslenzkar bókmeníir. í sambandi við grein Halldórs flytur ritið myndir frá Is- landi og allítarlegar upplýsingar um landið sem ferðamannaland. Minni Betel Erindi flutt á afmælissamkomu Betel, í Fyrstu lútersku kirkju í Winnipeg, þ. 1. marz 1937. Eftir séra Jóhann Bjarnason. Þegar maður kemur með skipi til Gimli, hvort heldur er að norðan eða að sunnan, ber lang mest á einni sérstakri bygging þar í bæ, er gnæf- ir yfir allan bæinn og sézt langt til utan af vatni, löngu áður en imaður fær greint nokkur húsaskil þar í bæ. Byggþigin er g&malmennaheimilið Betel, rammgjör kastali, reistur úr steinsteypu og múrsteini, hin vand- aðasta bygging. Er sénnilega ein- hver hin voldugasta og mesta bygg- ing á vesturbökkum Winnipeg- vatns. Stendur lítið eitt sunnar en í miðjum Gimli-bæ og er í röð þeirr- ar húsaþyrpingar, sem stendur aust- ast í bænum og næst vatninu sjálfu. Roskinn maður og hugljúfur, er kom til Gimli með foreldrum sínum 1876, þá tíu ára gamall drengur, hef- ir sagt mér, að hús þeirra dr. Jóns Bjarnasonar og frú Láru, þar sem hann man bezt eftir þeim, hafi stað- ið þar sem Betel er nú. Minnir hann fastlega að bletturinn, sem hús- ið stóð á, hafi verið þar sem nú er suð-austur horn hinnar stóru bygg- ingar, eða þar sem í dag er sam- komusalur heimilisins. Virðist mér þetta út af fyrir sig vera talsvert merkilegt atriði. Mun aliment álit- ið, af þeim er til þekkja, að hug- myndin um íslenzkt gamalmenna- heimili hafi komið íyrst upp í huga frú Láru. Má þá eiga það nokk- urnveginn víst, að um það áhugamál hafi hún fyrst talað við mann sinn, ef til vill mörgum sinnum, áður en hún bar það fraim, á fundum í kven- félagi Fyrsta lúterska safnaðar, en í þeim félagsskap var fyrst verulega hlúð að hugmyndinni og fyrstu framkvæmdir hafðar í málinu. Mál- efninu í heild sinni haldið vakandi hjá almenningi, ef svo má að orði komast, og allmikill sjóður mynd- aður, er fór vaxandi, þar til að stofnunin sjálf komst á fót. En sjóðurinn beint tilefni til þess, að vogað var að byrja starfið eins snemma og það var gjört. Líklega er það nú ekki sennilegt, áð hugmyndin um líknarstofnun ís- lenzkra gamalmenna hafi verið farin að hreyfa sér í hjarta eða huga frú Láru, þegar þau hjón bjuggu í litla húsinu á Gimli, einmitt á blettinum þar sem Betel er nú. En að svo skyldi verða, að íslenzka gamal- menna heimilið, þegar það komst á varanlegan grundvöll, skyldi einmitt lenda á þeim bletfi, þar sem á land- námstíð stóð heimili þeirra stór- merku og ágætu hjóna, dr. Jóns Bjarnasonar og frú Láru konu hans, það er merkilegt og eftirtektavert atriði. Því hefði ekki stofnun heim- ilisins orðið eins mikið og heitt á- hugamál í hjarta hinnar mikilhæfu, framliðnu konu, eins og það varð, og það snemma á tíð, þá er mikið spursmál hvort stofnunin hefði komist upp nokkursstaðar nærri þeirri tíð þegar hún komst á fót, eða jafnvel hvort hún væri enn komin upp. En að Betel var stofnað og starfrækt, með þvi láni og þeirri blessun er starfinu hefir jafnan fylgt, það má óhætt teljast með hin- um helztu viðburðum i landnáms- sögu vorri hér vestra. Haft var eftir búhöld einum miklum á íslandi, þegar eg var þar sipádrengur, að bezt og hentugast væri fyrir ung hjón að öyrja búskap þegar illa léti í ári, því þá mundu þau verða sparsamari og varfærnari í öllum útlátum og f járeyðslu, en ef þau settu bú saman þá er alt gengi vel. Þóttist bóndi þessi hafa veitt þessu eftirtekt og væri álit lians því blátt áfram bygt á reynslu. Heyrði eg greinda menn tala um þetta. Og þó að þeim í fyrstu kæmi þetta álit nokkuð undarlega fyrir, þá virtist mér þó sem þeir teldu, að álit gamla búmannsins mundi vera á talsverð- HONEYSUCKLE CAKES Pies Rolls Buns Ask For Them From Your Grocer Honeysuckle Bakeries Limited 818 Winnipeg Ave.

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.