Lögberg - 15.04.1937, Blaðsíða 1

50. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 15. APRIL 1937
NÚMER 15
Mikilsverð tíðindi frá þýzkalandi
Um síðustu helgi bánist þær
fregnir frá Þýzkalandi, að vera
myndi þar á uppsiglingu víðtæk
stjórnmálahreyfing í frjáls-
lynda átt, er hafi það rist á
stefnufána sinn, að þjóðin
hristi af sér einveldis- eða al-
ræðismenskuviðjarnar, en komi
í þess stað upp hjá sér lýð-
frjálsu stjórnarformi. Umburð-
arbréfum um stefnu frjáls-
lyndra samtaka í þessu augna-
miði, hefir upp á síðkastið
rignt yfir Berlínarbúa og íbúa
flestra annara hinna stærri
borga.
HVEITIKONUNGUR
MANITOBAFYLKIS
85 ARA
Þann 9. þ. m. átti Mr. Samuel
Larcombe, stórbóndi í grend við
bæinn Birtle hér í fylkinu, 85 ára
afmæli. Var þessa atburðar minst á
viðeigandi hátt í fylkisþinginu. Mr.
Larcombe hefir unnið yfir 3,000
verðlaun fyrir kornframleiðslu sína;
hann er enn vel ern og áhugasamur
um búnað og landsmál sem væri
hann upp á sitt allra bezta.
“Eg hefi ekki afkastað miklu
enn,” sagði Mr. Larcombe á afmæl-
isdaginn. “En auðnist mér að lifa
nokkru lengur, er engan veginn ó-
hugsandi að eg fái einhverju til veg-
ar komið,” bætti öldungurinn við.
Frá Islandi
Lnflúenzan er í rénun
Inflúenzan inun nú vera heldur í
rénun, eftir þeim upplýsingum, sem
hægt er að fá. I morgun höfðu
skátum ekki borist nema 3 hjálpar-
beiðnir fyrir hádegi.
Alþýðublaðið átti í morgun tal
Jón Oddgeir Jónsson og sagði hann,
að i gær hefðu borist aðeins 13
hjálparbeiðnir, og væri það lítið
samanborið við það, sem hefði verið
fyrir helgina.
Alls hafa skátar sint 140 beiðnum
frá því þeir hófu hjálparstarfsemi
sína á miðvikudagsmorgun.
Á mörg heimilin, sem hjálparþurfi
voru, urðu þeir að koma tvisvar á
dag, því að þeir þurftu auk hjúkr-
unar, að útvega heimilunum' mat,
eldsneyti og meðul.
Fyrir hádegið í morgun bárust
þeim aðeins 3 nýjar beiðnir, en und-
anfarna daga hafa þeim borist 15—
20 beiðnir fyrir hádegi.
Eftir því, hversu margar hjálpar-
beiðnir berast í dag fer það, hvort
skátar fari að takmarka starfsemi
sína til hjálpar hinum sjúku fjöl-
skyldum, en það verður ekki ákveð-
ið fyr en í kvöld í samráði við hér-
aðslækni.
Skátum hafa borist hjálparbeiðnir
úr Fossvogi, innan úr Sogamýri og
af Skildinganesi, auk beiðna úr
bænum.
Eftir þvi sem næst verður komist,
mun inflúenzan vera i rénun.
Fundir hófust aftur í báðum
deildum alþingis i dag.
—Alþbl. 15 marz.
# # #
Góður smásíldarafli
á Seyðisfirði
Undanfarnar vikur hefir veiðst
töluvert af smásíld hér í firðinum,
eða samtals uiri 2 þúsund tunnur.
Þar af voru unnin í verksmiðj-
unni um þúsund mál, og fengust úr
því 230 pokar af mjöli og um 7 tonn
af olíu.
Verksmiðjan kaupir síldina fyrir
4.75 kr. málið.
Upp á síðkastið hefir síldin verið
seld í beitu til suðurf jarðanna og
Hornaf jarðar á 8 krónur tunnan, og
hefir veiðst vel á hana.
Veðurfar hefir verið mjög slæmt
undanfarið, sífeldir norðaustan
stormar með snjókomu og hefir það
mjög hamlað síldveiðinni.
—Alþ.bl. 15. marz.
Islenzk hjúkrunarkona
erlendis
Kristjana Guðmundsdóttir hjúkr-
unarkona hefir síðastliðin þrjú ár
lagt stund á hjúkrunarstörf í París-
arborg. Hún hefir áður starfað
sem ’ hjúkrunarkona í Danmörku,
Hollandi og Belgíu og allsstaðar get-
ið sér hinn bezta orðstír.
Það þarf kjark til að leggja út á
slíka braut í framandi landi og verða
eingöngu að treysta á mátt sinn og
megin, en Kristjönu hefir farnast
prýðilega, enda er hún með afbrigð-
um dugleg og ágætlega mentuð.
Nýlega var hún fengin til að
hjúkra fyrverandi drotningu Portú-
gals, Amalíu, sem undaníarin ár
hefir verið búsett í Versölum, við
París, Hafði drotningin leitað
læknis, sem hefir umsjón með Norð-
urlandadeild hj úkrunarkvenna þar í
borg og útvegaði hann Kristjönu til
þess að hjúkra henni.
Munu norrænar hjúkrunarkonur
yfirleitt njóta mikils álits þar syðra.
Hefðu margar þeirra auðvitað vilj-
að taka að sér þetta starf. En
Kristjana varð fyrir valinu vegna
hæfileika sinna og góðrar mentunar.
En drotningunni líkaði svo vel við
hana, að hún bauð henni með sér í
þriggja mánaða ferðalag til Sviss
og ítalíu.
Kristjana er fædd og uppalin í
Reykjavík, og á því fjölmarga vini
hér. Hún er dóttir þeirra hjóna frú
Ingibjargar, sem býr hjá dóttur sinni
hér i bæ, og Guðmundar heitins
Kristjánsonar skipstjóra.
Það mun ekki ofsagt, þó fullyrt
sé, að Kristjana gerir sinni stétt
sæmd hvar sem hún fer.
—Morgunbl. 9. marz.
’ # # #
Tveir íslendingar
fá viðurkenningu
Þýzka Akademíið í Munchen á-
kvað á aðalfundi í haust að veita
þeim dr. Jóni Ófeigssyni og Einari
Jónssyni mag. art. virðingu sína og
viðurkenningu. Samþykti Akademí-
ið að gera dr. Jón Ófeigsson að heið-
ursfélaga Akademísins og að veita
Einari Jónssyni heiðurspening úr
silfri.
Akademiið í Munchen hefir það
á stefnuskrá sinni að rannsaka og
útbreiða þýzka tungu og stendur í
náinni samvinnu við félagið Ger-
mania hér í bæ.
í kvöld heldur Germania hátíð og
verður þeim dr. Jóni Ófeigssyni og
Einari Jónssyni þar hátíðlega afhent
heiðursskjal og heiðurspeningar frá
Akademiinu.
Viðurkenningu þessa veitir Aka-
demiið fyrir störf þeirra dr. Jóns
Ófeigssonar og Einars Jónssonar við
samningu orðabókarinnar þýzk-ís-
lenzku.—Mbl. 6. marz.
# # #
Nýjar hyggingar
í Reykjavík
Fyggngarfulltrúi bæjarins, Sig-
urður I’étursson, hefir gert yfirlit
yfir byggingar í bænum árið 1936.
Á yfirlitinu sézt, að bygð hafa
verið 100 ný íbúðarhús frá 1 hæð
upp i 3 hæðir. En auk þess hefir
verið bygð viðbót við nokkur hús.
Á árinu bættust við 279 íbúðir.
Þar af eru 106 íbúðir 2 herbergi og
eldhús í steinhúsum og 6 í timbur-
húsum. Þar næst hefir verið bygt
mest af ibúðum með 3 herbergjum
og eldhúsi, eða alls 103. Minst er af j
íbúðum með 7 herbergjum og eld-
húsi, eða aðeins 3.
\ erkstæði og vinnustofur voru
bygðar 10; gripa- og alifuglahús 8;
geymsluhús, bilskúrar og spenni-
stöðvar alls 36. Fimm opinberar
byggingar voru bygðar á árinu, alt
steinhús frá 1 upp í 3 hæðir. Þess-
ar opinberu bygingar eru :
Atvinnudeild Háskólans, sam'-
komuhús, kartöflugeymsla, hafnar-
pakkhús og aðalspennistöð við
Elliðaárnar.—Mbl. 6. marz.
# # . #
Loðdýraræktin
á Islandi
Loðdýraræktarfélag íslands fékk
á sl. ári hingað til íslands norskan
mann, Lars Kolaas til að aðstoða
félagið við ýmislegt viðvíkjandi loð-
dýrarækt hér. Félagið skrifaði
norsku félagi, sem fæst við sömu
starfsemi, og bað það að benda á
mann, sem gæti tekið að sér að leið-.
beina um þessi mál hér. Tókst Lars
Kolaas förina á hendur og dvaldist
hann hér nokkurn tíma seint á s.l.
ári.
Kolaas hefir látið svo um mælt
fyrir' nokkru síðan í viðtali við
norskt blað, að sér litist mjög vel á
loðdýraræktina íslenzku.
Hann segir að silfurrefirnir ís-
lenzku séu í góðri rækt en þó mis-
jafnir. íslendingar hafi verið hygn-
ir, segir Kolaas, er þeir keyptu frá
Noregi nokkur 1. verðlauna-dýr og
ólu til undaneldis.
Skilyrðin til loðdýraræktar eru
góð á íslandi, segir Kolaas. Þar er
gnægð af ódýru kjöti og fiski. En
nokkuð hefir borið á kvilhwn í dýr-
unum og von íslendinga um að geta
losnað við sóttir í dýrunum, sem al-
gengar eru erlendis, hafa brugðist.
Þær hafa eins getað þrifist í því
loftslagi sem hér er.
Kolaas segir að nú séu um 2,000
silfurrefir á íslandi og með góðri
meðferð ætti sá stofn að aukast jafnt
og þétt. Segir hann hafa keypt 11
fyrstu verðlauna dýr í Noregi handa
ýmsum refabúum á íslandi og munu
þau verða góður stofnbætir.
En íslendingar verða að leggja
mikla stund á að læra meðferð dýr-
j anna sem bezt og takist það, megi
búast við að loðdýraræktinni hér
vegni vel í framtíðinni.—Vísir 11.
marz.
HITT OG ÞETTA
Leikkonan Augustine Lepayer í
París hélt um daginn hátiðlegt 95
ára leikaraafmæli sitt.
Hún er fædd árið 1840, og byrj-
aði að leika tveggja ára gömul.
Yfirgaf hún aldrei upp frá því leik-
sviðið, þangað til aldurinn neyddi
hana til þess.
Nú dvelur hún á elliheimili fyr-
ir gamla listamenn.
“Svartklædda stúlkan,” eins og
Amerikanar kalla hana, er ein mest
umtalaða konan í U.S. A. uim þess-
ar mundir.
Hún heitir Norma Parker og er
ljómandi fögur ásýndum. En ihún
hefir skotið íbúum New York skelk
í bringu, með því að koma þjótandi
inn í nokkur veitingahús þar í borg-
inni, með skammbyssu í hendi, og
ógna mcMinum til þess að láta af
hendi innihald peningakassans.
Aðdáanleg skemti-
samkoma
Barnasamkoma sú, er frám fór í
Fyrstu lútersku kirl<ju á föstudags-
kvöldið þann 9. þ. m., var nýstárleg
í sinni röð og harla eftirminnileg;
þarna var það, ef svo má segja,
yngsta æskan hér í bæ, af íslenzkum
stofni, er fram kom á sjónarsviðið
og lét til sín heýra á hreinni og fag-
urri íslenzku; öll hin langa og f jöl-
breytta skemtiskrá, að einu atriði
undanteknu, ramíslenzk. Slíku á
fólk hér engan veginn alment að
venjast, þó margt sé það vitanlega
gott og vandað, er oft fer hér fram
á íslenzku vor á meðal.
Mr. Bergthor Emil Johnson
stjórnaði samkomu þessari, er haldin
var að tilhlutan Þjóðræknisfélags-
ins til arðs 'fyrir barnablaðið Bald-
ursbrá og Laugardagsskólann; tókst
Mr. Johnson hið bezta til um stjórn
samkomunnar.
Eiríkur Björnsson
1851 —1936
FÖÐURMINNING
Er sem endurskin
Á ásýnd þinni
Af nætur náfölva
Norðurljósa!
Liðið er þitt líf
Til ljóssheima.
Frjálst er nú flug' þitt,
Ó, faðir minn!
Skarður fer máni
1 skýjahafi,
helbleik hjúpmvnd
1 hálfa stöng.
Grátljúf rjúfa grafljóð
Grimma þögn.
Er nótt breiðir nálín
Á nákta jörð.
Varst Jiú vorbarni
Vegastjarna,
Leiddir }ni löngum
Lítilmagna.
Grandvar þú gekst
Á Guðs vegum,
1 orði og athöfn,
1 ást og trú.
Hljóð er nú þíil livíla
Sem heilög jörð.
Hnígur sól sviplirein!
Um sumarkveld
Vakna vafurlogar
Um vesturhvel.
Koss kveldröðuls
Hann er kveðja þín.
Dregur að daghvörfum,
Drjúpa geislar:
Deyjandi draumabörn
Dagsólar.
En við skógbrún skara
Skýjadrög.
Veðup þau vekja
1 víðáttu.
Hníga hrímtár
Á haustvanga
í þungbærri þögn
Þjáninga.
Lýsir Gróttugull
Er við gim jarðar
Slær nótt náfölva
í norðurljós.
En í liugheimi
Hjörtu bærast.
Örfast æðaslög
Eilífðar.
Er við árblik
Hins unga dags
Andi þinn fer alfrjáls
1 upprisu.
Bið eg blómin þín
Síns bróður minnast
Ungviði ítur
Iðju þinnar.
Og í hljóðu húmi
Haustnátta
Strá þitt leiði laufum
1 ljúfri þökk.
S. E. Björnson.
\
Flugleyfi Pan American Airways
á Islandi verður framlengt
Allar líkur benda til, að tilrauna-
flugferðir hefjist þegar á sumri
komanda milli íslands og einhvers
Evrópulandanna fyrir atbeina Pan
American Airways flugfélagsins, og
að jafnframt hefjist flug hér inn-
anlands.
Verður einhvern næsta dag lagt
fram á Alþingi frumvarp um fram-
lengingu á leyfi handa Pan Ameri-
can Airways um flugferðir um ís-
land, en með ýmsum skilyrðum.
Er þetta árangurinn af viðræðum
dr. Vilhjálms Stefánssonar og Har-
alds Guðmundssonar á síðastliðnu
hausti, en dr. Vilhjálmur Stefánsson
kom 'hingað, eins og kunnugt er, sem
umboðsmaður Pan American Air-
ways.
Alþýðublaðið hafði í morgun tal
af Haraldi Guðmundssyni atvinnu-
málaráðherra, en flugmálin heyra
undir hann, og skýrði hann svo frá:
Eins og kunnugt er, átti dr. Vil-
hjálmur Stefánsson viðræður á s.l.
hausti við mig um framlengingu á
leyfi því, sem Pan American hefir
haft til flugferða um ísland. Þetta
leyfi var útrunnið um síðustu ára-
mót, vegna þess, að félagið hafði
ekki uppfylt þau skilyrði, sem voru
fyrir því um að framkvæmdir skyldu
vera hafnar fryir hann tíma.
Skilyrðin fyrir leyfinu
Það varð að samkomulagi milli
ráðuneytisins og dr. Vilhjálms sem
ráðunauts Pan American, að leyfið
skyldi framlengt með þessum skil-
yrðum:
f fyrsta lagi, að tilraunaflug milli
íslands og einhvers Evrópurikis
hefðist þegar á næsta sumri, nema
óviðráðanlegar orsakir tefðu að
dómi ráðherra.
f öðru lagi, að sumarið 1938
skyldi félagið halda uppi að minsta
kosti 2 flugferðum á mánuði milli
íslands og einhvers Evrópurikis.
í þriðja lagi, að félagið héldi uppi
að minsta kosti 4 ferðum á mánuði
yfir sumarmánuðina á sömu leiðum.
í f jórða lagi, að 1939—1940 skuli
félagið hefja tilraunaflug milli
Evrópu og Ameríku með viðkomu
á íslandi og fastar áætlunarferðir
hefjist á þessari leið eigi síðar en
1942.
Nú mun samgöngumálanefnd
neðri deildar samkvæmt tilmælum
mínum bera fram einhvern næsta
dag frumvarp um framlengingu
leyfisins með þessum skilyrðum, og
tel eg engan vafa á því að það nái
samþykki.
Þátttaka P.A.A. i
inn anlan d sflug i
Þá ræddum við dr. Vilhjálmur
Stefánsson einnig um það, að Pan
American Airways taki þátt í flugi
hér innanlands. Eg leit svo á að
það væri mjög heppilegt fyrir fé-
lagið að taka þátt í 9líku flugi til
að geta jafnframt notað það til rann-
sókna sinna á hæfni norðurleiðar-
innar, loftslag, veðurfar o. s. frv.
Vilhjálmur tók þessu ekki fjarri, en
engar niðurstöður eru fengnar um
þetta enn sem komið er, en fást von-
andi innan skamms.
Jafnframt þessu hefi eg' látið
rannsaka alla möguleika fyrir því að
hefja hér innanlandsflug, þótt um
enga þátttöku væri að ræða af hálfu
Pan American, og hefir það mál nú
verið borið undir samgöngumála-
nefndir beggja deilda Alþingis og
hefir verið rætt þar allmikið.
Likur eru til að með 60—90 þús-
itnd króna stofnkostnaði mætti byrja
hér flug á næsta sumri með 5 manna
flugvél, sem gæti lent hvort heldur
sem væri á sjó, landi eða snjó.
Hefir Agnar Kofoed-Hansen haft
þessi mál til íhugunar fyrir hönd
ríkisst j órnarinnar.
—Alþýðubl. 15. marz.
Hér verður ekki farið út í einstök
atriði hinnar margþættu skemti-
skrár, er saman var sett af barnakór,
hljóðfæraslætti, framsögn og ein-
kennilegri leiksýningu “Gestir frá
íslandi.” En svo verður ekki rétti-
lega við Jæssa stuttu samkomufrá-
sögn skilist, að ekki sé kennurum
Laugardagsskólans þökkuð sú fá-
dæma alúð, er þeir hafa lagt við hið
dýrmæta starf sitt, feðratungu vorri
til viðhalds, sem og undirbúning sam
komunnar og æfing barnanna þar
að lútandi. Jafnframt ber að þakka
hr. Ragnari H. Ragnar 'fyrir starf
hans við æfingar barnasöngflokks-
ins, raddsetningu laganna og prýði-
lega stjórn.
Næst þegar “raddir æskunnar”
láta til sín heyra; þó það ef til vill
verði ekki fyr en einhverntíma á
næsta ári, ættu allir að koma, sem
vetlingi geta valdið.
Laugardagsskólinn er jafnt og
þétt að öðlast rneiri og meiri vin-
sældir meðal íslendinga hér í borg;
svo á það líka að vera; hið sama
má segja um “Baldursbrá,” þó út-
breiðsla hennar mætti vera enn al-
mennari en viðgengist hefir fram
að þessu.
“íslendingar viljum vér allir
vera!” Sönnum það með fram-
kvæmdum að svo sé!
HRAEFNARAÐSTEFNAN
1 GENF
Sir Frederick Leith-Ross, nafn-
togaður breskur hagfræðingur, sagði
í ræðu, sem hann flutti á ráðstefnu
þeirri um skiftingu hráefna, sem nú
stendur yfir í Genf, að það væri
á'lit sitt, að }>örf hinna ýmsu landa
fyrir meiri hráefni til iðnaðar en
þau hafa ráð á að veita sér, yrði alls
ekki fullnægt með því, að afhenda
þeim nýlendur, og jafnvel ekki þótt
heilar álfur yrðu fengnar þeim í
hendur.
Þær þjóðir, sem nú bæru sig illa
út hráefnaskorti, mættu ef til vill
fyrst og fremst kenna sinni eigin
sfefnu í fjármálum og viðskiftamál-
um uni það.
AUGW’SINGARIT UM ISLAND
Febrúarhefti af Danish Foreign
Office Journal er helgað Islandi.
Hefir ritstj. Danish Foreign Office
unnið að þessu hefti í samráði við
sendiráð íslands í Kaupmannahöfn
og Ferðaskrifstofu ríkisins.
í heftinu er yfirlit yfir búskapar.
líf og aðalgreinin f jallar um ísland
sem ferðamannaland, eftir Ragnar
Kvaran. Lýsir Kvaran ferðamanna-
leið frá Reykjavík um Þingvelli,
Geysi, Borgarf jörð, Holtavörðuheiði
til Akureyrar og Mývatns.
Erindrekar Dana um allan heim
fá Danish Foreign Office Journal
til útbýtingar, til þeirra, sem óska
eftir því.
ÍSLENZKUR NAMSSVEINN
FER A KONUNGS-
KRÝNINGUNA
Eggert Feldsted, sextán ára gam-
all námssveinn í Gordon Bell skól-
anum í Winnipeg, hefir orðið fyrir
vali til þess að fara á krýningarhátíð
Georgs Bretakonungs, sem fram fer
þann 12. maí næstkomandi.
Þessi efnilegi piltur er sonur
þeirra merkishjónanna Mr. og Mrs.
Eggert S. Feldsted, 525 Dominion
Street hér í borginni.