Lögberg - 29.04.1937, Blaðsíða 1

50. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN
29. APRIL, 1937
NÚMER 17
Fyrstu vorgeálirnir mínir,
11 komnir
Nú lieyrði’ eg fyrsta hrafninn lcveða,
eg lirestist við þann kæra söng.
Með svörtum hröfnum vil eg vaka,
þá verður tíðin ekki löng, *
þar finn eg einlægt vina val,
eg virði þá og heiðra skal.
Þeir koma að sunnan, skjótt. og skoða
hvort skaflar fanna tefji enn.
Þéir vilja fyrstir vorið boða
og vita bezt, það gleður menn;
því vetrarhríð er hörð og löng
og heyra aldrei fuglasöng.
I. söng þið eruð furðu fróðir,
og fögur hljóð þið hafði til,
eg votta ykkur, vinir góðir,
])á vináttu, sem eg á til.
Ó, syngið fagurt ljóð og lag
um langan vor- og sumardag.
V. J. Guttormsson.
Frá Islandi
Togararnir afla vel
Langflestir togaranna eru nú
komnir á saltfiskveiðar og komu
þeir fyrstu inn í gær. Höfðu þeir
allir mjög góðan afla, fenda þótt
sumir þeirra hefðu ekki verið úti
nema í 5—6 daga.
Til Reykjavíkur komu: Reykja-
borg með 238 tn. lifrar, Hannes
ráðherra með 147 tn., Bragi með 96
tn., Kári með 85 tn., Tryggvi gamli
með 106 tn. og Max Pemberton
með 138 tn.
Til Hafnarf jarðar komu: Venus
með 140 tn., Júpiter með 114 tn.,
Sviði með 108 tn., Maí með 100 tn.,
Júní með 104 tn., Rán með 84 tn.
og Brimi með 86 tn. — Einnig kom
Hafsteinn þangað af ufsaveiðum
með 140 smál.
Togararnir stunda aðallega veiðar
á Jökuldjúpi, á Selvogsbanka og við
Eldey. Hefir afli verið góður á öll-
um þessum stöðum.
í verstöðvum við Faxaflóa og
austan fjalls hefir afli líka verið
sæmilegur og stundum góður síðast-
‘liðinn hálfan mánuð. í Vestmanna-
eyjum er afli líka heldur að glæðast,
en hann hefir verið mjög tre^ur
fram að þessu.—N. dagbl. 31. marz.
# * *
Bátur frá Hornafirði ferst
Hornafjarðarbátarnir réru flestir
í fyrrinótt og var’þá sæmilegt veður.
Koma þeir venjulega að um miðjan
dag. En árdegis í gær tók að hvessa
af suðaustri, en i þeirri átt stafar
bátunum aðalhættan af briminu úti
fyrjr lendingarstaðnum. Fórst þar í
gær einn bátanna, Auðbergur frá
Fáskrúðsfirði, og druknuðu tveir
skipverðar, Erlendur Árnason for-
maður, en um nafn hins mannsins
var blaðinu ókunnugt, en tveimur
var bjargað af öðrum bát.
Um miðnætti í nótt voru tálf bát-
ar ókomnir að landi og var þá ekki
lengur lendandi í Hornafirði. Hins-
vegar þótti ekki vonlaust um, að þeir
kynnu að hafa náð landi annars-
staðar.
En menn, sem sendir voru frá
Hornafirði til Papaóss, komu aftur
í nótt og skýrðu frá því, að tveir
bátar hefðu lent þar, og að hinir
héldu sig þar úti fyrir og væru að
mestu í einum flota og veður væri
ekki mjög slæmt þar um slóðir.
Frá Hornafirði ganga um 26 bát-
ar óg eru flestir þeirra víðsvegar að
af Austfjörðum. — N. dagbl. 31.
marz.
# # #
Arthur Wieland
um íslenzka bœndur
Rithöfundurinn og leikarinn
Arthur Wieland hefir nýlega ritað
grein í sænskt blað um kynni sín af
íslendingum og þá sérstaklega ís-
lenzkum bændum.
Lýsir hann þvi, er hann hitti á
ferðum sínum hér um landið bænd-
ur, sem honum virtust mun áhuga-
samari um bókmentaleg efni heldur
en landbúnaðinn. Segir hann að sér
virtist bændur á íslandi ekki eins
vakandi í framfaramálum atvinnu-
vegar síns, eins og stéttarbræður
þeirra í Svíþjóð.
Þvi nota ekki bændurnir betur
ýmsa möguleika, spyr hann. Bænd-
ur i Svíþjóð mundu við svipaða að-
stöðu hafa mun meiri og f jölbreytt-
ari framleiðslu.
Svo virtist hin^im sænska rithöf-
undi — og nokkrar smásögur segir
hann um heimsóknir sínar á sveita-
bæi hér. “Þegar/eg fór að tala um
það við bóndann, að hann hlyti að
geta framleitt meira af hænueggj-
um til að seljt út af heimilinu, en
nota andareggin, sem mikið var til
af þar í sveitinni, til heimanotkun-
ar, þá stóð hann upp og gekk að
orgelinu, sem var í stofunni og tók
þar eitt nótnahefti. Þetta voru lög
eftir Bellman og hann spurði mig,
hvort hann mætti ekki syngja fyrir
mig nokkur f jörug Bellmans-lög.
Svo söng hann fyrir mig töluvert
af Bellman og fór svo yfir 1 lög
Wennerbergs og söng ýms lög og
ljóð við Gluntarne á ágætri sænsku.”
Einn bóndi á Norðurlandi, segir
Wieland að eigi 2,000 bindi bóka.
Þetta er það, sem Wieland gerir
að aðalumtalsefni viðvíkjandi ferð-
um sínum um landið. En það virðist
að sumu leyti koma úr hörðustu átt,
þegar sænskum rithöfundi finst of
mikið af því, hvað íslenzkir bændur
hugsi um fornbókmentir eða siðari
tíma höfunda, jafnvel Fröding og
Tegnér!
Hann segir blákalt, að bændurnir
ættu fremur að hugsa um að auka
svínaræktina á jörðunum!
—Vísir 24. marz.
# # #
Dr. Helgi Péturss
Dr. Helgi Péturss á 65 ára af-
mæli í dag. Hann má óhætt telja
einn hinn mætasta vísindamann, sem
Island hefir alið og er hann víð-
kunnur fyrir ritgerðir sínar, sem
birst hafa í ýmsum merkustu vísinda
tímaritum Norðurálfu.
Dr. Helgi varð fyrstur manna til
þess að uppgötva hvernig móbergið
hefir myndast á Islandi, og þar með
lagt manna drýgstan skerf til þekk-
ingar á jarðfræðisögu landsins.
Um langt skeið hefir hann feng-
ist við rannsókn drauma, sálarlífs-
ins og framhaldslífsins. Hefir
franskur vísindamaður sagt um
kenningar hans í því efni að þær
væri það frumlegasta af öllu frum-
legu. En á dr. Helga rætist það, að
enginn verður spámaður í sínu föð-
urlandi, og er kenningum lians minni
gaumur gefinn hér heldur en meðal
erlendra vísindamanna.
Eins og áður er sagt, hefir dr.
Helgi ritað margar greinar í erlend
vísinclárit, en auk þess hefir hann
stöðugt skrifast á við frægustu
vísindamenn víða um heim. Er
hans og getið í mörgum alfræði
bókum, og bókum sem birta skrár
um nöfn vísindamanna og upplýs-
ingar um þá.—Mbl. 31. marz.
# # #
Vísindalegt yfirlit um
dýraríki íslands
Bráðlega kemur út 1. hefti af
miklu vísindariti um dýraríki Is-
lands. Frumkvöðull að útgáfu þess
er dr. R. Spaark, sem, ásamt pró-
fessor Adolf S. JenSen og dr. A.
Vedel Tháning er í danska hluta
ritnefndarinnar, en íslenzka hlutann
skipa þeir dr. Bjarni Sæmundsson,
Árni Friðriksson magister og Pálmi
Hannesson rektor. Ritstjórar rits-
íns eru þeir Árni Friðriksson og S.
L. Tuxen magester.
Útgefendur eru Levin og Munks-
gaard. En Carlsbergsjóður, Rask-
Örstedsjóðúr og Sáttmálasjóður, ís-
lenzka deildin, styrkja útgáfuna.
Ritið verður í 5 bindum á ensku og
heitir “The Zöology of Iceland.”
I fyrsta hefti verður m. a. kafli eftir
dr. Spárk um dýralífið á sjávar-
botni.—Mbl. 31. marz.
VATNAVEXTIR VALDA
STÓRTJÓNI l ONTARIO
Á mánudagskvöldið var, kvað svo
ramt að vatnavöxtum í Ontariofylki,
einkum þó í bænum London, að
6,000 mann's urðu húsviltir, eða án
skýlis yfir höfuðið. Víða annars-
staðar er og getið um spjöll allmikil,
svo sem í héruðum norður af
Woodstock. Skólum er nú víða lok-
að vegna flóðanna. Um fjórar
mílur vestan við Beachville, lenti
farþegalest Canadian National Rail-
ways út af teinunum, með því $ð
undirstöðu hafði skolað í burtu, og
létu þar þrír járnbrautarþjónar líf
sitt.
MESTA SNJÓKYNGl
1 ÞRJÁTIU AR
Að því er dagblöðin í Winnipeg
herma, hefir ekki komið annað eins
snjókyngi í Manitoba siðastliðin
þrjátíu ár, og raun varð á fyrir síð-
ustu helgi. Olli krapahríðin hér og
þar allmiklu tjóni, og bílvegir urðu
sumstaðar með öllu ófærir. I Win-
nipeg lenti strætisvagn út af sporinu
og meiddust við það niu farþegar.
VIÐSJAR 1 STJÓRNMALUM
ALBERTAFYLKIS
Það væri synd að segja að Aber-
hart-stjórnin í Alberta hafi siglt
Hrafnistubyr upp á síðkastið. Varð
klofningur i stjórnarflokknum þess
valdandi, að fresta varð þingfund-
um fram i júní. Ofan á þetta bætt-
ist svo það, að Mr. Cockroft, fyrr-
um f jánnálaráðherra Social Credit
stjórnarinnar, hefir lleyst ofan af
pokanum og borið Mr. Aberhart og
ráðuneyti hans bæði flónsku og fá-
kænsku á brýn; einkum og sérílagi
þó með tilliti til fjármálanna. Nú
hefir Mr. Aberhart svarað þessum
ákúrum í einni af hinum mörgu
sunnudags prédikunum sínum um
stjórnmáln, og kveðst óttast að þær
séu ekki af sem allra heilbrigðustum
toga spunnar.
MINNISVARÐI YFÍR
MJÓLKURKC
í ágústmánuði næstkomandi verð-
ur afhjúpaður minnisvarði af “beztu
mjólkurkú í heimi” á býli einu
skaint frá bænurn. Woodstock í
Ontariofylki. Minnisvarði þessi, eða
réttara sagt myndastytta, verður úr
málmi og í fullri stærð kýrinnar, og
kostar $4,000 uppkominn. Kýr
þessi dó 9. ágúst 1936 og nefndist
Springbank Snow Countess; hún
var 16 ára gömul, er dauða hennar
bar að. Alls gaf hún af sér um
æfina 9,062 pund af smjörfitu.
Minnisvarðinn verður um 5 smá-
lestir að þyngd. Þessi fágæta belja
var af hreinu Holstein kyni, og er
það félag Holstein nautgripa fram-
leiðenda, er leggur fram féð til
minnisvarðans.
Draumsjónamaðurinn
Eftir John Boyle Reilly
Eg þreyttist á stimpinga striti
og styrkur minn lamast á því
að reikna og bygg.ja og rífa
og rífa og byggja á ný.
Því fýsir mig aftur að ánni
með æskunnar draumbornu sæld:
Hinn draumræni deyr ekki’ um eilífð,
en dagstund er fjöldanum mæld.
Mér ofbjóða loddaralæti
og líf, sem er helmingur fals
og andlit með yfirskins helgi
—hér alt er til kaups eða sals.—
Um óróar andvökunætur
eg öfunda barnslega sæld:
Hinn draumræni deyr ekki’ um eilífð,
en dagstund er f jöldanum mæld.
Iliiin fjáða eg öfunda ekki,
lít aumkandi byrðina hans;
það eina, sem hér getur hrifið,
er hógværð ins fátæka manns. .
Sjá barnshönd við ofraunir æfða
—ei annað er kent eða lært—
og dóttirin flekuð og farin
og foreldra hjartað er sært.
Úr borginni, burtu frá glaumnum,
frá brjálandi hávaða’ og gný,
í blækvikan, blíðróma skóginn,
á blómskrýdda engið eg flý:
Að dreyma sem áður við ána
við unað og draumboma sæld.
Hinn draumræni deyr ekki’ um eilífð,
en dagstund er fjöldanum mæld.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Bílaverkfallinu í Oshawa lokið
Vegar Hepburns forsœtisráðgjafa þykir
mjög hafa vaxið vegna festu og
framtakssemi í málinu
Þann 16. þ. m., lauk bílaverkfall-
inu mikla hjá General Motors í
Oshawa í Ontariofylki; hafði það
staðið yfir í sextán daga. Tala
verkfallsmanna var 2,244. Af öll-
um þessum milda marmfjölda
greiddu allir nema 36 atkvæði með
þvi að ganga að hinum nýju launa-
kjana og atvinnuskilyrða samning-
um, er bilafélagið fyrir atbeina Mr.
Hepburns bauð fram. Þessu sam-
kvæmt er fastákveðinn fimm daga
vinnuvika, eða samtals 44 klukku-
stundir; níu klukkustunda vinna
f jóra fyrstu daga vikunnar, en átta á
föstudag. Fyrir vinnu er kaup
hækkað mikið, og vinnuskilyrðum
mjög breytt til hins betra. Samn-
ingur þessi gildir til eins árs, og
innibindur í sér almenna kauphækk-
un.
Mr. Hepburn gerði þá kröfu, að
verkamenn bílaverksmiðjanna stæði
í engum samböndum við þau hin
miklu iðnaðarmanna samtök í
Bandaríkjunum, er John L. Lewis
veitti forustu, með því hér væri um
mál að ræða, er einungis áhrærði
canadiskan iðnað og canadiska
verkamenn. Á þetta féllust að lok-
um allir samningsaðiljar.
íslendingasamkoma í
Grand Forks
Þó við íslendingar í Grand Forks
höfum eigi með okkur neinn fastan
félagsskap, er það orðin venja okk-
ar, að koma saman einu sinni árlega,
til þess að auka kynnin okkar á
meðal og treysta ættarböndin ís-
lenzku.
Samkoma okkar í ár var haldin
laugardagskvöldiþ 17. apríl í fuud-
arsal Sameinuðu lútersku kirkjunn.
ar í Grand Forks. Veður var hið á-
kjósanlegasta, enda var samkoman
með fjölsóttasta móti, en hún hefir
frá byrjun verið vel sótt. Yfir
hundrað manns sóttu hana nú, meiri
hlutinn frá Grand Forks, eins og
vænta má; en allstór hópur var þar
einnig aðkominna Islendinga, frá
Mountain, Garðar og Hensel. Eru
okkur slíkir gestir kærkomnir mjög.
Dr. Richard Beck, formaður
undirbúningsnefndar; stýrði sam-
komunni og setti hana með stuttu
ávarpi á íslenzku og ensku. Minti
hann á, að það væri gamall og góð-
ur siður íslendinga að fagna sumri;
og þeim ummælutn til áréttingar las
hann upp vorkvæði eftir Davíð skáld
Stefánsson frá Fagraskógi.
Aðalræðuna flutti Miss Margrét
A. Björnson frá Wiinnipeg. Sagði
hún frá íslandsferð sinni á liðnu
hausti, og þótti mælast prýðisvel.
Bar hún landi og þjóð vel söguna,
en var jafnframt drengilega hrein-
skilin í frásögn sinni. Brá hún upp
skáldlegum myndum og fögrum af
einstæðri náttúrufegurð íslands og
h/ikadýrð; stiklaði á höfuðatriðum
f sögu þess, og sýndi fram á, að í
landi þar býr framsækin þjóð, er á
sér auðuga og sérkennilega menn-
ingu, en stendur nú á hinum ör-
lagaríkustu tímamótum. Féll ræða
þessi í góðan jarðveg, ekki sízt hjá
yngra fólkinu, en margt af því var
á samkomunni. Að ræðunni lok-
inni sýndi samkomustjóri allmarg-
ar myndir frá íslandi, með aðstoð
Dr. A. M. Rovelstadsý eins sam-
kennara síns frá ríkisháskólanum í
Norður Dakóta.
Mikill og fjölbreyttur söngur var
einnig á skemtiskránni; og hafði
séra Hans. B. Thorgrímsen annast
undirbúning hans; er það alkunn-
ugt hversu ágætlega honum ferst
slíkt úr hendi; lifir enn í hinum
gömlu glæðum, þó hann sé nú nær
hálf-níræður að aldri.
Miss Louise Arason, kenslukona í
Grand Forks, söng einsöng; þeir
séra Háns og Tómas Thorleifsson
frá Garðar sungu tvisöng; en með
fjórrödduðum söng skemtu þau
Miss Louise Arason, Miss Margrét
Hjörtson frá Garðar, Tómas Thor-
leifsson og Haraldur Sigmar frá
Mountain. Stunda þrjú hin síðast-
nefndu nám við ríkisháskólann í
Grand Forks. Söngfólk þetta söng
eingöngu íslenzka uppáhaldssöngva
og hlaut drjúgt lófaklapp að laun-
um fyrir frammistöðuna. Haraldur
Sigmar lék einnig á fiðlu “Kvöld-
bæn” Björgvins tónskálds Guð-
mundssonar, og þótti vel takast. í
samkomubyrjun og milli skemtiat-
riða sungu allir ís.lenzka söngva,
undir stjórn séra Hans, en Mrs. G.
G. Jackson lék undir á slaghörpu.
Skemtiskrá lauk með því, að sungnir
voru þjóðsöngvar íslands, Canada
og Bandaríkjanna, og kom sér nú
vel, að þeir eru allir undir einu lagi.
\ ar síðan sezt að borðum, prýdd-
um blómum og flöggum, og hlöðn-
um gómsætum vistum. Höfðu kon-
urnar sem fyrri daginn unnið. verk
sitt með rausn og prýði, að þessu
sinni undir forystu Mrs. R. D.
Swengel (Emmu Thordarson).
Meðal annars voru fram bornir ís-
lenzkir réttir, sem bezt halda við
þjóðrækninni, svo sem skyr, rúllu-
pylsa og annað sælgæti; var það ekki
bókfest, hversu hraustlega menn
■ tóku til matar sín, en óhætt mun
mega segja, að enginn muni þar
hafa ómettur upp staðið. Ekki spilti
það veizlugleðinni, að broshýrar
blómarósir íslenzkar, er nám stunda
við ríkisháskólann, gengu um beina.
Nokkrar ræður voru haldnar
undir borðum. Dr. Rovelstad, er
fy^ var nefndur, sem er norskrar
ættar og prófessor í latneskum fræð-
um við ríkisháskólann, bar saman
latneskar og íslenzkar bókmentir, og
fór miklum lofsorðum um listgildi
pg lífsgildi hinna síðarnefndu. Dr.
Ólafur Björnsson, er góðu heilli
hafði komið með dóttur sinni, hélt
fjöruga ræðu og mintist margs frá
hinum fyrri árum í Dakotabygðinni.
Stuttar tölur héldu einnig þeir Mr.
Paul Johnson, skólaráðsformaður
frá Grand Forks og Mr. Jóhannsson
skólaráðsmaður. Var góður rómur
gerður að máli allra ræðumanna,
þeirra er yfir borðum mæltu.
Skiftist fólk nú í smáhópa og
ræddist við, unz líða tók að miðnætti
og rnenn fóru að hugsa til heimferð-
ar. \ ar það auðsætt af hýrum svip
manna, að þeim hafði verið kvöld-
stundin hin ánægjulegasta, enda
kváðu margir upp úr um það.
Þökkum við íslandingar í Grand
Forks þeim ungfrú Margréti og
Ólafi lækni föður hennar sérstak-
lega fyrir komuna,*)g einnig öðrum
aðkomandi löndum okkar, og bjóð-
um þá velkomna á næstu samkomu
okkar.
Jafnframt sendum við löndum
okkar hvarvetna alúðarkveðjur og
sumaróskir, ásamt þeirri hvatningu,
að þeir haldi sem bezt hópinn með
þvi að koma saman endur og sinn-
um, alstaðar þar sem því verður við
komið. Sú viðleitni frestar því um
hríð, að við hverfum með húð og
hári- niður í Ginningagap hérlendr-
ar þjóðblöndunar. Richard Beck.