Lögberg - 05.08.1937, Qupperneq 4

4
LÖGBEiRG, FIMTUDAGINN 5. ÁGÚST, 1937.
Hogfcerg
GefiíS út hvern fimtudag af
111 E G O LU M BIA P RE 8 S L I MITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba
Utaná3krift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
VerO $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by The
Columbia Press, Limited, 695 Sargent Avenue,
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
4
Minm Islands
flutt að Hnausa, Man. 31. júlí 1937
Eftir Dr. B. J. Brandson.
Víðsvegar um bygðir Vestur-lslendinga
hefir íslenzkur hátíðisdagur, tileinkaður ls-
landi og íslenzkri þjóðrækni, verið haldinn ár
hvert í meir en hálfa öld. Hvar sem þessi há-
tíð hefir verið haldin, hefir Islands verið sér-
staklega minst í ræðum og kvæðum. Margar
af þeim ræðum hafa birst í íslenzku blöðunum
ár hvert og eflaust verið lesnar af æði mörg-
um. Fyrir mig, að ætla að færa ykkur nokk-
uð nýtt viðvíkjandi Islandi, er öldungis of-
vaxið, fyrir utan það, að eg veit að mörg af
ykkur vita meira um Island og eruð betur
kunnug öllu, sem Islandi viðkemur en eg er.
Eg verð þess vegna að láta mér nægja að
benda með mjög fáum orðum á fáein atriði
í sambandi við þennan þjóðminningardag og
svo Island sjálft, sem mér finst vera sérstak-
lega eftirtektar verð.
Að Vestur-lslendingar halda þessa hátíð
ár hvert, ber órækan vott um að allur fjöldi
þeirra geymir minninguna mn Island í fersku
minni. Þetta má segja með sanni, ekki ein-
ungis um hina elztu kynslóð Islendinga í
Ameríku, heldur líka um hina aðra og þriðju
kynslóð, sem oftast þekkir ekkert til Islands,
nema af afspurn. Að þeir, sem á Islandi eru
fæddir og uppaldir skuli varðveita vandlega
hugljúfar endurminningar frá æskustöðvun-
um, er eðlilegt og næstum sjálfsagt. E'f þeir
gjörðu það ekki, væru þeir ótrúir sínu ís-
lenzka eðli. En að sjá svo margt af fólki voru
sem er fætt og uppalið í þessu landi og sem
aldrei hefir Island séð, vera sann-íslenzkt í
anda, er mjög eftirtektar vert. Sumt af okkar
fólki, sem er að miklu leyt^ búið að glata
tungu feðra sinna, er þrátt fyrir það íslenzkt
í anda og lætur sér ant um heiður og velferð
Islands.
Enginn efi er á því í mínum huga, að
Vestur-lslendingar bera mikið hlýrri hug til
Islands en menn á Islandi alment bera til
Vestur-lslendinga. Fyrir utan þá sem eiga
náin skyldmenni eða persónulega vini hér,
láta Austur- Islendingar alment sig litlu
skifta um hag hins íslenzka þjóðarbrots fyr-
ir vestan haf. E|g segi þetta ekki í neinum
aðfinslu anda heldur bendi á það, sem eg held
að sé ómótmælanlegur sannleikur.
1 sjálfu sér er þetta að miklu leyti eð'li-
legt. Þegar vesturferðir hófust, voru leið-
togar þjóðarnnar mjög á móti öllum burt-
flutningi úr landinu. Þeir reyndu að sýna
fram á að það væri eiginlega föðurlandssvik
að yfirgefa landið. Líka var oft reynt að
sýna fram á, að það væri aðeins ruslið, sem
færi, og þegar öllu væri á botninn hvolft, þá
væri það ef til vill enginn sérlegur skaði þótt
þessir fáráðlingar flyttu af landi burt. En
þetta er langt f rá því sanna. Margir af okkar
íslenzku frumherjum, sem fluttu frá Islandi
til þessa lands, voru meðal kjarkmestu, fram-
takssömustu og duglegustu mönnum þjóðar-
i nnar. Fáir af þeim höfðu mikinn auð í gulli
eða silfri, en þeir áttu þann auð, sem var
meira virði, en það var íslenzkur manndómur
í orðsins fylstu merkingu. 1 fornsögum vor-
um lesum við um hina norrænu víkinga sem
her juðu um ókunn höf og brutust til valda í
f jarlægum löndum, og dáumst við að hugrekki
þeirra og dugnaði. En oft hefir mér komið
til hug ar, að Islendingar, sem yfirgáfu ætt-
jörðina, oft með tvær hendur tómar, til þess
að freista gæfunnar í fjarlægri heimsálfu,
hafi verið engu minni hetjur en forfeður
þeirra sem svo annálaðir voru fyrir 1000 ár-
um síðan. Þeir komu hingað oftast með tvær
hendur tómar og hófu baráttu fyrir tilberu
sinni og framtíð ástvina sinna. Höfuðstóll
þeirra sýndist oft lítilfjörlegur, en hann bar
oft undraverðan ávöxt. Islenzkt þol og kjark-
ur, trú á algóðan Guð, sem hafði leitt þeirra
íslenzku forfeður í gegnum myrkur og hörm-
ungar margra alda, og óslökkvandi von um
betri tíma bar vora ísl. frumherja í þessu
landi til sigurs í ótal mörgum tilfellum.
Þó'tt menn á íslandi hafi yfirleitt litla
samúð með okkur Vestur-lslendingum og láti
þeirra mál og þeirra hag isig litlu skifta,
þá hafa í seinni tíð heyrst raddir sem látið
hafa í ljósi að þessu ætti að breyta og sam-
vinna ætti að vera meiri en nú á sér stað.
Á öllum öldum hafa nýlendur ætíð þótt ein
hin dýrmætasta eign hverrar þjóðar. í orðs-
ins fylsta skilningi er ekki hægt að kalla hinar
íslenzku bygðir í Ameríku íslenzkar nýlendur
þar sem Island getur ekki háft nein afskifti
af stjórn þeirra. En þótt þessar bygðir séu
ekki íslenzkar nýlendur, ættu þær að vera
vermireitir íslenzkrar menningar. Slíkir
vermireitir geta verið dýrmætir fyrir hvaða
þjóð sem þá á, ef þeir eru réttilega notaðir.
Island á nú vermireiti íslenzkrar menningar
og hugsjóna ekki aðeins í mörgum af hinum
upprunalegu bygðum Islendinga hér, heldur
eru nú slíkar gróðarstöðvar að komast á fót
við margar af hinum stærri mentastofnunum
þessa lands. Þótt Vestur-lsleníjingar geti
ekki talið sér það til gildis að hafa komið á
fót kenslu í íslenskum fræðum við háskóla
þessa lands, þá hefir álirifa þeirra gætt í
þessu sambandi. Ednmitt það, hve mikils
álits Islendingar í þessu landi yfirleitt njóta,
hefir verið auglýsing fyrir ísland og alt ís-
lenzkt og hjálpað að sannfæra hérlenda menn
um verðmæti þeirra hluta, sem Islendingar
stæra sig af.
Að Vestur-lslendingar eru ekki í meira
áliti á Islandi en þeir eru, er að nokkru leyti
þeim sjálfum að kenna. Framkoma sumra
Vestur-lslendinga hefir í sumum tilfellum
eflaust mint menn á söguna af Færeyja
gikknum. Líka hættir sumum mönnum til að
mæla alt á þann mælikvarða, sem með er mælt
í því landi sem þeir koma frá og láta sér fátt
um finnast það, sem þeim finst miður fara í
því landi sem þeir eru gestir í. Ein margt af
því sem gott þykir í Ameríku, væri ekki mögu-
legt að notfæra sér á íslandi, eins og sumt af
því sem er í alla staði fullnægjandi á Islandi,
væri öldungis ónothæft í Canada. Með aukn-
um samgöngum og vaxandi skilningi hjá báð-
um málspörtum, vex hlýhugur og samúð, sem
á eftir að verða bæði Austur- og Vestur-ls-
lendingum til ánægju og blessunar. Islend-
ingar voru búnir að vera búsettir í þessu
landi meir en heilan mannsaldur áður en þeir
nutu nokkuð nærri þeirrar viðurkenningar,
sem þeim bar. Á næsta mannsaldri má mað-
ur vonast eftir að hin íslenzka þjóð opni sína
andlegu arma móti sínum glataða syni og
bjóði hann velkominn, eins og hinn norræni
faðir forðum bauð son sinn velkominn, sem
lengi hafði herjað sem víkingur og áunnið sér
góðan orðstír.
Eflaust glæsilegasta tímbailið í sögu Is-
lands er söguöldin, fyrstu 300 árin í sögu
þjóðarinnar. Oft er þetta tímabil kallað guli
öld Islands vegna þess dýrðarljóma sem yfir
þessu tímabili hvílir. Það er freisting að láta
hugann dvelja við íhugun þessa merkilega
tímabils sem hefir borið orðstír Islands um
allan heim. En eg ætla að sleppa því við
þetta tækifæri, en benda á nokkur atriði, sem
oss standa nær. Þá vil eg leyfa mér að láta
það álit í ljósi að síðastliðin 100 ár eru næst
söguöldinni sjálfri langmerkasta tímabil-
ið í sögu íslands. Eftir margra alda ánauð,
fátækt og volæði hefir þjóðin nú fundið sig
sjálfa og vaknað til nýs lífs og nýrra fram-
kvæmda. Hjá öllum menningarþjóðum heims-
ins hefir næstliðin öld verið svo mikil fram-
faraöld á öllum sviðum mannlegra íram-
kvæmda að undrum sætir. Þegar vel er at-
hugað er það niðurstaðan, sem maður verður
að koinast að, að framfarir á Islandi hafi ver-
ið tiltölulega meiri en hjá nokkurri annari
þjóð á sama tíma. Það voru mörg öfl, sem
hlut áttu í því að hrinda Islandi út á hina
glæsilegu framfarabraut, sem þjóðin nú er á,
en fyrst fær hin nýja framfaraöld verulegan
byr þegar þjóðin fær sitt sjálfstæði á ný og
byrjar að stjórna sínum eigin högum
Þau rúm 600 ár, sem Island var algjör-
lega háð útlendu konungsvaldi voru flest
eymdarár fyrir hina íslenzku þjóð. A þessu
tímabili þó(tt þjóðin sýnist ftokkin n(iður í
eymd og örvæntingu, sézt samt af og til votta
fyrir hinum fornu frægðareinkennum þjóðar-
innar. Þegar þjóðin misti sitt sjálfsforræði
misti hún um leið kjarkinn til framkvæmda;
en þrekið til að þola, misti hún aldrei. Óhætt
er að fullyrða að fáar þjóðir hafi fremur
þurft á slíku þreki að halda, því fáar þjóðir
hafa ratað í meiri og þyngri raunir. En þrátt
fyrir alla eymdina, hungrið og hörmungamar
hélt þjóðin trygð við þjóðerni sitt og hug-
sjónir og það varð henni til lífs. 1 sögu
margra þjóða er það oft talin glæsilegasti
þátturinn þar sem lýst er hvernig þjóðin
varði með vopnum frelsi sitt og sjálfstæði, og
er slíkri vörn haldið á lofti í sögum og ljóð-
um öld fram af öld. En oft verður enginn
til þess að skýra frá baráttu sem ein fátæk
þjóð stendur í öld eftir öld, til þess að vernda
sína eigin tliveru og er sú barátta ekki síður
frækileg og útheimtir oft meira þrek og meiri
sjálfsfórn en sýnd er á þeim vígvelli þar sem
vopnum hermannsins er beitt. Islendingar
varðveittu sitt þjóðareðli í meir en 600 ár,
gegn öllum eyðileggjandi ðflum og var það
svo mikil eldraun að fáar þjóðir hefðu staðist
hana.Á öllum þessum öldum var það
íslenzk þjóðemistilfinning eða með
öðrum orðum íslenzk þjóðrækni,
sem reyndist sannur lífskraftur
þjóðarinnar. Þessi lífskraftur læt-
ur meir og meir á sér bera með
hverju árinu á síðara helmingi 19.
aldar O'g kveikir nýjan þrótt og
kjark og von í brjóstum landsmanna
þar til þjóðin vaknar til fulls, vakn-
ar til meðvitundar um sitt eigið
gildi, sína eigin köllun.
Þegar eg kom heim úr Islands-
ferð minni 1930 var eg oft spurður
að hvað mér hefði nú eiginlega þótt
mest eftirtektarvert á íslandi. Eg
svaraði þvi ætíð að það sem mér
væri minnisstæðast væri hin afar-
sterka trú sem íslendingar hefðu á
sínu eigin landi, sinni eigin þjóð og
svo um leið trú á glæsilega framtið
lands og þjóðar. Eg þóttist sjá að
þjóðin hefði fullkomna meðvitund
um þróttinn, sem í þjóðinni býr og
trúi á þann þrótt, og þessi lifandi,
óbifandi trú verður svo orkulind
fyrir allar hennar framkvæmdir.
Mér fanst að við sem búsettir erum
hér í Canada og erum alls þess góða
aðnjótandi sem þetta land getur veitt
sínum borgurum, getum lært dýr-
mæta lexíu af því að athuga þjóð-
rækni hinnar íslenzku þjóðar og á-
vexti þá, sem sú þjóðrækni hefir
borið. /
Ef Canada-menn hefðu yfirleitt
samskonar lifandi trú á þessu landi
og þess framtíð, þá væri það skilyrði
til blessunarríkra framfara og hag-
sældar, og gæfi þjóðinni aukinn
styrk í baráttunni gegn þeim erfið-
ieikum sem hún á nú við að stríða.
y
En um leið og eg dáist að íslenzkri
þjóðrækni og trú þjóðarinnar á sinn
eiginn mátt, þá fanst mér að í sum-
um til/ellum væri þjóðræknin orðin
að þjóðardrambi. Sönn þjóðrækni
er þjóðarinnar fegursti gimsteinn,
en þjóðardramb hvar svo sem það
kemur frarn eða í hvers konar mynd
sem það sýnir sig, er ætíð til óbless-
unar og leiðir af sér afturför og
eyðileggingu. Þjóðardramb hleður
háan vegg þröngsýni og sérþótta
umhverfis borgara sína, sem ekki
aðeins takmarka þeirra andlega
sjóndeildarhring, heldur líka blindar
augu þeirra gagnvart því, sem kann
að vera heillavænlegt og fagurt í
fari nágranna þeirra, og gott til eft-
irdæmis.
Hin nýja framsóknaröld íslands
er ekki aðeins merkileg öld vegna
hinna mörgu verklegu framkvæmda
þjóðarinnar heldur er hún líka
merkileg vegna endurvakningar
þjóðarinnar í andlegum efnum. Á
síðastliðnum 100 árum hafa verið
framleiddar sjálfstæðar bókmentir
sem sérstaklega í ljóðlistinni, þola
vel samanburð við nútíðar bókment-
ir annara menningarþj óða. En því
miður hafa í seinni tíð komið fram
skáldverk eftir íslenzka höfunda,
sem ekki eru líkleg til að verða höf-
undum eða þjóð til varanlegrar
frægðar. Sumir af Islands lær-
dómsmönnum hafa lofað hin nýju
skáldverk, sem fyrirmynd frá list-
arinnar sjónarmiði: þó efnið sé ljótt
og persónur andstyggilegar og í alla
staði óeðlilegar, þá sýnir höfundur
svo mikla list í stil og máli, að alt
annað í sambandi við bókina gleym-
ist. I þessu sambandi vil eg benda
á orð eins af hinum gáfuðustu ís-
lendingum þessarar aldar. Hann
segir: “Þegar um bókmentir er að
ræða, þá verður, til þess að meta
rétt gildi þeirra, að líta á þær frá
tveimur hliðum, eða tvöföldu sjón-
armiði —. listarinnar og lífsins. Þau
rit eru mörg til, einkum frá seinni
tímum, sem fullnægja út í yztu æs-
ar öllum kröfuim listarinnar og sem
eru sannkölluð snildarverk frá því
sjónarmiði. En þau fullnægja ekki
að sama skapi kröfum lífsins. Þau
standa ekki í neinu sambandi við
þau öfl í heiminum, sem leiða til
sigurs í lífsins þunga stríði. Þau
styðja ekki lífsins góðu og göfugu
hliðay efla ekki sálar- og siðferðis-
þrekið. Þau rífa oft og tíðum nið-
ur í stað þess að byggja upp. 1
stuttu máli, þau hafa ekkert lífsgildi
í sér fólgið.”
Mér finst hér vera sönn lýsing af
sumum skáldsögum vissra nútíðar
islenzkra rithöfunda. I bókum, eins
og “Ljós heimsins” er fólki boðinn
hinn andstyggilegasti andlegur ó-
Sparið peninga með því að nota
Clover Leaf Pink Salmon. Úrvals
fæða og ábyggilega góð. Þarf að
vera góð til þess að bera nafnið
Clover Leaf. Enginn úrgangur —
aðeins góður og heilnæmur lax^ með
öllum sínum góðu efnum í könn-
unni. Verið viss um að panta hjá
matsalanum Clover Leaf Pink
Salmon.
þverri í nafni listarinnar. Enginn
maður er betri maður, meiri maður,
hæfari maður til þess að berjast
hinni góðu baráttu lífsins, eftir að
hafa lesið slíkar bækur. Það er
enskur málsháttur, sem segir að það
sé “illur fugl, sem saurgi sitt eigið
hreiður.” Maður, sem skrifar aðra
eins bók eins og “Ljós heimsins”
saurgar hið bókmentalega hreiður
þjóðar sinnar. Ef einhver annarar
þjóðar piaður skrifaði aðra eins bók
með íslenzkar persónur og íslenzkt
umhverfi, hlyti hann óðar óblandaða
fyrirlitningu Islendinga austan hafs
og vestan. Á það yrði óðar bent
af mörgum mönnum, að hér væri
ekki sönn mynd, heldur hin argasta
skrípamynd af íslandi og íslend-
ingum.
Við íhugun sögu Islands sér mað-
ur fljótt að hin ýmsu markverðustu
þjóðareinkenni halda sér svo að
segja óbreytt í gegnum aldirnar.
Bæði kostir og lestir forfeðranna
koma bersýnilega í ljós hjá hinni
íslenzku þjóð enn í dag. Þúsund
ára stríð og stormar hafa ekki breytt
eðli þjóðarinnar sem fornsögur vor-
ar svo snildarlega lýsa. íslending-
um hefir svo oft verið hælt fyrir
hina mörgu kosti þjóðarinnar, að eg
ætla að sleppa að gjöra það, en aft-
ur á imóti minnast með fáum orðum
á einn af hennar mestu löstum.
Þessi löstur er sundrungin. Það
var sundrungin, framar öllu öðru,
sem kollvarpaði hinu upprunalega
sjálfstæði landsins og kom því út-
lendum konungi á vald. Á öllum
eymdarárum íslands sat sundrungin
í öndvegi, og oftar en einu sinni var
sundrungin sá þrándur í götu, sem
hindraði nauðsynlegar framkvæmd-
ir. Nú er ísland sjálfstætt ríki, en
sundrung, flokkadáttur og jafnvel
hatur einkennir öll stjórnmál lands-
ins. Blöð okkar Vestur-lslendinga
hafa stundum þótt skömmótt, þegar
um einhvern skoðanamun var að
ræða í stjórnmálum eða öðrum mál-
tim, en skammirnar í þeim blöðum
eru eins og meinleysis barnahjal i
samanburði við skammir þær, sem
oft einkenna stjórnmáladeilur á Is-
landi. Að ala á flokkaríg og sundr-
ung í jafnlitlu landi og ísland er,
getur verið hættulegt fyrir framtíð
þjóðarinnar. Slík sundrung og sú
tortryggni og hatur sem henni fylg-
ir stofnar þjóðarheill og þjóðarhag-
sæld í voða. Það er innileg bæn allra
Islands vina að sagan eigi ekki eftir
að endurtaka sig að hatur og f lokka-
dráttur nái ekki að kollvarpa hinu
endurreista, sjálfstæða, íslenzka
riki. En einmitt nú er íslands
hættulegasti óvinur, sundrung og ó-
samlyndi hjá þjóðinni sjálfri.
Fyrstu skilyrði fyrir áframhald-
andi framfarir og vaxandi farsæld
Islands er að þjóðin sé sjálfri sér
trygg, trygg sínu eðli og sínum hug-
sjónum. Ein af hinum fegurstu
hugsjónum íslendinga frá því fyrst
að sögur fara af, er hugsjónin, sem
stendur í sambandi við frelsi ein-
staklingsins. Margir af hinum göf-
ugustu landnámsmönnum Islands
Flúðu öðöl sín í Noregi vegna þess
að þeir vildu ekki beygja kné sín
fyrir Haraldi hárfagra og einveldi
hans. Þeir kusu heldur að freista
gæfunnar í hrjóstrugu og ókönn-
uðu landi langt úti í reginhafi, en
að afsala sér því frelsi, sem þeir
unnu svo mikið. Islendingar dá
einstaklingsfrelsið engu minna en
Englendingar, sem hafa gróðursett
þá hugsjón í ótal löndum í öllum
heiimsálfum. Hjá þjóðum sem
dá frelsi eistaklingsins getur
sönn lýðstjórn bezt notið sín. Það
er eftirtektarvert að, eins langt og
sagan nær til, þá hefir einstaklings-
frelsið bæði hjá Englendingum og
Íslendingum ætíð verið takmarkað
með viturlegum lögum. Erelsi án
takmarkandi laga, verður að ófrelsi
og alt þjóðarskipulag verður ómögu-
legt. Það er orðin staðreynd, sem
fáir geta á móti borið, að framfara-
mestu og farsælustu þjóðirnar eru
þær, sem gefa einstaklinguim flest og
bezt tækifæri til þess að nota krafta
sína, starfsþrek og vitsmuni. Óðar
en nokkur höft eru lögð á einstakl-
inginn og starf hans, eins lengi og
hann fótum treður ekki rétt með-
borgara sinna, þá er hnekt 'hagsæld
einstaklingsins og um leið hag þeirr-
ar þjóðar, sem hann heyrir til.
Vegna þess að einstáklingsfrelsið
hefir hefir ætíð verið ein af þjóðar-
innar kærustu hugsjónum, finst mér
stórt skilyrði vera fengið fyrir
glæsilegri framtíð hinnar íslenzku
þjóðar. Þjóðareðlið getur aldrei
sætt sig við það stjórnarfyrirkomu-
lag, sem sviftir einstaklinginn frelsi
sínu. Bæði hjá Commúnistum á
Rússlandi og Fascistum á Þýzka-
landi er einstaklingurinn sviftur öllu
frelsi og alt hans líf stjórnast í smáu
sem stóru af þeim, sem völdin hafa
í höndum sínum. Einmitt vegna þess
að hinar enskumælandi þjóðir kjósa
lögbundið frelsi og munu aldrei
sæta sig við ánauð, sem missir þess
frelsis er samfara, þá hafa þessar
Fascista og Commúnista stefnur
aldrei fengið mikið fylgi hjá þessum
þjóðum. Eins mun reynslan verða
á Islandi vegna þess að eðli þjóðar-
innar er þessum stefnum algjörlega
mótsnúið. Eins lengi og íslendingar
eru tryggir sínu þjóðerniseðli og
hugsjónum feðra þeirra, þá þarf
ekki að óttast að útlend stjórnar-
stefna kollvarpi því þjóðfélags-
fyrirkomulagi, sem er í samræmi við
hugsjónir og erfikenningar þjóðar-
innar.
Eg held það sé óþarfi að bera
kvíðboga fyrir framtíð íslands. Ef
þelr menn, sem stjórnina hafa með
höndum, eru því vaxnir að efla ó
eigingimi og bróðurhug en eyða
sundrung, öfund og tortryggni, þá
er þjóðinni trygð farsæl og glæsileg
framtíð.
I margar aldir hefir hin íslenzka
þjóð sýnt undraverða staðfestu í öllu
sínu mótlæti, dásamlega þolinmæði
til að deyja og þola; þrátt fyrir
alla storma og stríð margra dimmra
alda hélt þjóðin fast við sín eðlis
einkenni og glataði þeim aldrei. Eg
trúi því fastlega að í framtíðinni
muni slík þjóð hafa þrek og dug til
að stríða og sigra.
Ávarp forseta
Islendingadagsins
hr. Sveins Thorváldsonar,
á Iðavelli við Hnausa 31. júlí
Háttvirta samkomá!
I siðastliðin fimtán ár hafið þið
verið boðin hingað til þessa árlega
hátíðahalds vor íslendinga á þess-
um slóðum. Á þessum degi varpið
þið frá ykkur hinu daglega striti og
annríki og komið hér saman til þess,
að endumæra og lifga þær taugar og
þær rætur, sem lifa innst í meðvit-
und ykkar og tengja ykkur við for-
tíðina, söguna, þjóðernið og íslenzka
tungu. Þér komið hér saman til að
helga þessa stund öllu því ágætasta,
sem fortíð vor og samtíð á til og
minnast hinna ágætu manna, sem
annaðhvort með listum eða lærdómi
og hetjuskap héldu uppi fána irnenn-
ingar vorrar og þjóðernis um þús-
und ár og gerðu þjóðar-garðinn
frægan að fornu og nýju. Þið kom-
ið hingað til að endurnýja ykkar
innri mann, með því að bergja af
þeirri heilnæmu lind minninganna,
sem er ykkar eigin eign, og hefir
nært og vökvað ræturnar að öllu
ykkar andlega og líkamlega lífi.
Þið kannist öll við söguna af álfa
drotningunni, sem varð bóndakona i
mann’heimum, en einu sinni um jólin
ár hvert hvarf hún til ríkis síns og
varð drotning uim1 einn dag. Við hin
daglegu störf heimilisins var hún
fyrir sjónum manna eins og hver
önnur alþýðukona, en með sjálfri