Lögberg - 07.10.1937, Page 3

V
LÖGBBRG, FIMTUDAGINN 7. OIvTÓBER 1937
3
Á ferð og flugi
Eg veit ekki hvort að safnaðarfólk vort alment gerir sér
grein fyrir því hvernig heimatrúboðsstarfi því, er kirkjufélag
vort rekur, er tekið af þeim, er njóta þess. Eg hefi talsverða
reynslu frá fleiri ára starfi í þessu efni, sem mér finst að
ef til vill eigi erindi til allra þeirra ér að málinu standa eða
iíklegir væru til að veita því styrk.
Starfsmaður í kristilegum erindum, er fer um prest-
lausar bvgðir fslendinga má eiga von á hinum beztu og bróð-
urlegustu viðtökuin helzt alstaðar. Almenn gestrisni þeirra
kemur að sjálfsögðu til greina. Þeir vilja taka vel löndum
sínum sem að garði ber og greiða fyrir þeim. Hefi eg notið
merkilega mikils liðs i einstaka tilfelli jafnvel í sambandi við
það að boða samkomur eða messur frá mönnum sem mjög
hafa staðið á öndverðum meiði trúarlega við boðskap þann er
eg flyt. Hefi eg metið þetta sem drenglyndi og gestrisni, er
jafnvel eigi dýpri rætur en hlutaðeigendur gera sér grein
fyrir. En hitt er miklu almennara að njóta þess beint, að
maður er kristinn starfsmaður. Kristinn kennimaður er
mjög velkominn gestur í prestlausum, íslenzkum bygðum
einmitt vegna þess erindis sem liann er að reka. Það er
reynsla mín að mjög auðvelt sé víða að koma á samtali við
menn um andleg mál. Þó lítið sé sumstaðar að því gert að
hlúa að andlegum málum félagslega í slíkum bygðum, þá
hreyfir sér augljóslega tilfinning fyrir andlegum verðmætum
og mikið af velvild til kristilegrar viðleitni og hugsjóna. Eru
fleiri en færri til þess búnir að liðsinna manni á ýmsan hátt
og greiða fyrir-því að maður nái til almennings með boðskap
sinn. Þykist eg vera orðinn allglöggur á að dæma um and-
rúmsloft á kristilegum samkoinum og er það ákveðin tilfinn-
ing mín að oft sé stemning í þessu tilliti í bezta lagi í bygðum
þar sem lítið er um fast kristilegt starf, þó oft séu vandræði
með söng, og húsnæði fvrir guðsþjónustur ekki ætíð sem
heppilegast. En þó þannig sé mikið af velvild og góðum hug,
þá er óvani að starfa að þessum málum áberandi og hik að
leggja út í starf, sem menn hafa litla eða enga reynslu í.
Velvild bygðarfólks til starfsmanna, er koma til þeirra
í kristilegum erindum, liggur ekki í því að umferðaprestur
hitti tóma jábræður þar sem hann fer. Það er yfirleitt
' ekki einkenni íslendinga að falla í þann hóp. Eg hefi metið
það mjög, hve víða verður fyrir manni hispurslaus hrein-
skilni. Er það góður skóli íyrir hvern mann að verða fyrir
slíku og væri það mikill gróði fyrir okkur prestana að menn
yfirleitt, er njóta starfs okkar, segðu okkur sinn fulla hug
oftar en raun er á. Einungis þegar sambandið milli presta
og leikmanna byggist á slíkri einlægni, skapast það andrúms-
loft er styður að heilbrigðri samvinnu. Þegar leikmenn leyfa
sér og þeim líðst xið segja einlæglega skoðun sína við prest-
ana i bróðerni, þá er líka auðveldara fyrir prestana að gera
hið sama, og það gefst betur þegar það er á gagnskifta grund-
velli. Eg met það mjög hve margir hafa hreinskilnislega og í
einlægni talað við mig um andleg mál á ferðum mínum. Slíkt
samtal gefur tilefni til margs, sem annars ekki kemst að. Það
er mælt með þvi að prestarnir heimsæki fólk og er það í sjálfu
sér þarft og gott, en nær ekki tilgangi sínum fyllilega nema
það leiði til þess að menn kynnist verulega, hvað afstöðu
snertir að andlegum málum og verðmætum. Eg er í þakkar-
skuld við fjölda marga íslenzka almúgamenn fyrir samiteður
við þá um trúmál. Og alveg sérstaklega er þetta miðað við
ferðalög mín á starfssviði Kirkjufélagsins.
Til eru þeir meðal fólks vors, einkum tilheyrandi eldri
kynslóðinni. sem gjarnir eru til þess, er þeir kynnast nýjum
presti, að prófa í honum þolrifin á einhvern hátt. Eg þekti
áður fyr góðan og gamlan íslending, er ætíð otaði lestri
meistara Jóns á þriðja í hvítasunnu að prestum er hann var
að kynnast. Eins og ýmsa mun reka minni til tekur sá lestur
ómjúkum tökum á prestunum og segir þeim til syndanna.
Þar kemur fyrir hið vængjaða orð að margir þeirra séu eins
og vörður á heiðum uppi, sem vísi öðrum leið, en færist aldrei
sjálfar úr stað. Eftir því hvernig presturinn snerist við þess-
um lestri fór gjarnan álit þessa mæta manns á kennimanns-
hæfileikum þess, er hlut átti að máli. Aðrir eru til, sem ekki
nota sömu aðferð en stefna þó að sama takmarki. Þeir vilja
komast að því, hvað presturinn hefir til brunns að bera, eftir
sínum eigin leiðum. Oftast er þetta laust við alla óvild, og
græzkulaust, og oft eru þeir sem þannig leita fyrir sér manna
fúsastir að viðurkenna kosti engu síður en að leiða í ljós
veilur. En finnist þeim að þeir verði fyrir algerðum von-
brigðum, má búast við að þeir verði erfiðir til samvinnu.
Margt óvænt vei-ður fyrir manni, er maður kynnist vel
í okkar íslenzku bygðum. Eg hefi hitt fátæka fjölskyldu-
feður, er manni virðist að hafi haft ærið nóg með aðeins að
bjarga við stórum barnahóp en hafa einhvernveginn komist
vfir að lesa og hafa ótrúlega mikið gagn af bókum sem ekki
eru á almanna færi auk þess að vera alment víðlesnar. Eða
fyrir manni verða hæglátir menn og yfirlætislausir, sem við
nánari viðkvnningu leiða í ljós, að þeir leggja sjálfstæðan
dóm og heilbrigðan á stefnur og menn í samtíðinni af merki-
lega mikilli þekkingu. Einhig verður manni ljóst, að ekki er
hægt að dæma um manngildi eða mentun eftir þeirri skóla-
göngu er menn hafa notið. Maður freistast oft til að spyrja
hvort aðferðir og fyrirkomulag sé ekki oft dýrkað meir en
árangur þegar til skólanna kemur.
Eitt er áberandi í ýmsum þessum prestslausu bygðum.
Þó ekki öllum. Ungir og eldri eiga meiri samleið en alment
gerist á þessari tíð. Eg hefi lengi verið sannfærður um að
kirkjan hefir ekki ætíð farið viturlega að í því að aðgreina þá
eldri og yngri sem allra mest í starfinu,en styðja lítið að því,
að þeir eigi samleið eftir því sem unt er. En það eimir eftir
af hinu þar sem svokallaðar nútíma aðferðir hafa minna náð
sér niðri. Þá geta fjölskyldur í heilu lagi betur notið saman
þess sem á boðstóluin er. Nýverið hafði eg þrjú kvöld sam-
fleytt samkomur fyrir æskulýð sérstaklega, þó allir væru
boðnir og velkomnir. Var sín samkoman á hverjum stað og
staðhættir nokkuð ólíkir. Tvær samkomurnar hepnuðust
alveg sérstaklega vel, vegna þess að ekki einungis margt af
ungu fólki sótti heldur líka af því eldra. Og þar virtist ekki
þurfa að vera neinn árekstur.
Vaxandi vandi er í sambandi við starfið vegna tungu-
málanna tveggja, sem nota verður. Þeir unglingar eru að
verða mjög fáir í okkar íslenzku bygðum, sem hafa fult gagn
af kristindómsfræðslu á íslenzlcu. Þeim er svo að segja öllum
enskan svo miklu tamari. Fullviss eins og eg er um verðmæti
þess fyrir íslenzka unglinga að halda við sem allra lengst
kunnáttu á íslenzku, getur mér þó ekki dulist að notkun ís-
lenzku við kristindómsfræðslu aðallega eða eingöngu verður
úr þessu á kostnað trúarfræðslunnar. Þegar tíminn er tak-
markaður til kenslunnar gerir það líka margfalt erfiðara
fyrir að skifta hópunum vegna málanna. Allvíðast gætir
miklu meiri sanngirni í þessu efni en áður fyr. Menn átta
sig á því að það er ekki af móthaldi við íslenzkuna að enska
er notuð við kristindómsfræðsluna, þegar bersýnilega að það
gefst svo margfalt betur. Breyting, hvað snertir íslenzku
kunnáttu unglinga í bygðum vorum, hefir verið feyki-
lega mikil síðasta aldarfjórðunginn. Á fyrstu prestskap-
arárum mínum mátti heita að engin vandkvæði væru að upp-
fræða á íslenzku. öll börn höfðu lært að lesa íslenzku vel og
lásu töluvert í íslenzkum blöðum og bókum. Nú, þó að
unglingar hafi lært að lesa, heyrir það mjög til undantekn-
inga, að þeir hafi le3Íð nokkuð á íslenzku nema það sem óum-
flýjanlegt var til að ná lestrinum. Þegar þetta er skrifað,
vill svo til að eg er að undirbúa allstóran hóp unglinga undir
fermingu, og samanburður við það sem áður var er þeim
mun greinilegri fyrir mér vegna þess að eg fermdi marga af
foreldrum þessara barna. Rúmur þriðjungur er nú upp-
fræddur á íslenzku og hefir meiri rækt verið lögð við að kenna
þeim en alment gerist, en nám á íslenzku er þeim þó um
hönd — að ekki sé vikið að hinum sem á ensku nema. Eg
held það sé þörf á því að átta sig á ástæðum í þessu efni bæði
vegna kristindómsfræðslunnar og í sambandi við íslenzku-
námið. Það breytir engu að loka augunum fyrir veruleik-
anum.
Tvent hefir reynst vel hér á vesturslóðum til að kynnast
eldri kynslóð íslendinga þegar mann hefir borið að garði þar
sem maður áður var ókunnugur. Annað hefir verið að þekkja
eitthvað til ætta og skyldleika, en hitt að vera ekki alveg
ófróður um íslenzkar bókmentir og fræði. Eftir þessum
leiðum hefir venjulega verið auðvelt að kynnast. Að kann-
ast eitthvað við ætt hvers annars eða að þekkja til sama fólks,
hefir oft gert greiðari viðkynningu en anpars hefði verið.
Eins að eiga sammerkt hvað þekkingu og uppáhald á íslenzk-
um bókmentum snertir hefir leitt þræði á milli er tengja
samán. Ennþá er þetta mikilsvert, en ekki eihs og áður.
Vaxandi fjöldi tilheyrir ekki lengur þeirri kynslóð er þetta
nær til. Erfiðara kann að vera að finna jafn greiðfæra leið
til kynningar við hina yngri, eða hún er nýrri og ekki eins
glögglega vörðuð. Er þar mikið verkefni fyrir kirkjuna i
nútíð og framtíð. 0£ þeir ungu eru enganveginn allir við
sömu fjölina feldir. Nýverið hafa komið fyrir almennings-
sjónir aðfinslur frá ungum gáfu- og mentamanni í einum
safnaða vorra við trúarlega afstöðu kirkjufélags vors. Finst
honum of lítil festa og íhaldssemi hjá starfsmönnum og leið-
togum. Samtimis hefi eg orðið fyrir bendingum í gagnstæða
átt einnig frá gáfuðum og glæsilegum æskumönnum. Þvi
haldið fram að blind íhaldssemi sé til ásteytings í starfi voru.
ótal blæbrigði eru þarna á milli og þar fyrir utan. Til að
koma til móts við þetta og þvílíkt og að komast að æskulýð,
sein ber enga sölc á því að vera uppalinn á tíð þegar hið and-
lega viðhorf er rnjög á reiki og það einnig hjá hinum eldri, er
eðlilega vandasamt. Þó að oft sé á það minst að finna upp
ný ráð til að ná til æskunnar með kristindómsmálin, er eg
hræddur um að það reynist torvelt öðruvísi en þannig að
kristindómurinn beri meira aðlaðandi ávexti hjá okkur hin-
um eldri. Æskan hefir næma tilfinningu fyrir einlægni og
raunveruleik, og finni hún til þess að eitthvað verulega vaki
fyrir sem mæli með sér er það líklegra til að fanga hug henn-
ar og fala krafta hennar til þjónustu en nokkuð annað. Svo
lítið hefir vakað fyrir að jafnaði hjá fólki, sem ber kristið
nafn og einnig hjá kristnum söfnuðum og kirkjudeildum, að
æskan hefir orðið þess vör. Áhugi verður einungis kveiktur
af áhuga, líf af lífi. Veilan í kristilegu tilliti er ekki aðeins
hjá hinum ungu, heldur einnig hjá hinum eldri, en það er
alvarlegra hvað hina ungu snertir, því í þeirra höndum er
framtíðin. Úrlausnin getur engin önnur verið en sú að
mönnum skiljist að mannlegu lífi verður ekki bjargað víð
nema að andi og lífsþróttur kristindómsins fái að njóta sín.
Þeir sem af alvöru vilja sýna þá úrlausn að verki í lífi sinu
eru boðberar nýs tíma í kristilegu tilliti.
K. K. ó.
—Sameining-in.
Business and Professional Cards
PHYSICIANS and SURGEONS
DR. B. J. BRANDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 21 834—Ofíice tímar 2-3
Heimili: 214 WAVERLEY ST.
Phone 403 288
, Winnipeg, Manitoba
DR. ROBERT BLACK
SérfrœJ5ingur I eyrna, augna, nef
og hálssjúkdömum.
216-220. Medical Arts Bldg.
Cor. Graham & Kennedy
Viðtalstimi — 11 tll 1 og 2 til 5
Skrifstofuslmi — 22 251
Heimili — 401 991
Dr. S. J. Johannesson
Viðtalstlmi 3-5 e. h.
218 SHERBURN ST.
Slmi 30 877
RARRISTERS, SOLICITORS, ETC.
H. A. BERGMAN, K.C.
w tslenzkur lögfrœöingur
Skrifstofa: Room 811 McArthur
Building, Portage Ave.
P.O. Box 16 56
PHONES 95 052 og 39 043
BUSINESS CARDS
J. T. THORSON, K.C.
íslenzkur lögfrœöingur
800 GREAT WEST PERM. BLD.
Phone 94 668
Dr. P. H. T. Thorlakson
205 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 22 866
Res. 114 GRENPELL BLVD.
Phone 62 200
Dr. D. C. M. Hallson
Stundar skurðlækningar og
almennar lœkningar
264 HARGRAVE ST.
—Gegnt Eaton’s—
Winnipeg
Slmi 22 775
DR. B. H.OLSON
Phones: 3 5 076
906 047
Consultation by Appointment
Only
Heimili: 5 ST. JAMES PLACE
Winnipeg, Manitoba
7 Ákjósanlegur gististaöur Fyrir fslendingal Vingjarnleg aðbúð. Sanngtjarnt verð. Cornwall Hotel MAIN & RUPERT Slmi 94 742 DRS. H. R. & H. W. TWEED Tannlœknar 406 TORONTO GENERAL TRUSTS BUILDING Cor. Portage Ave. og Smith St. PHONE 26 545 WINNIPEO^

A.S.BARDAL . 848 SHERBROOKE ST. Selur líkkiatur og annast um út- farir Ailur útbúnaður sá bezti. Ennfremur selur hann allskonar minnisvarða og legsteina. Skrifstofu talslmi: 86 607 Heimilis talsimi: 501 562 J. J. SWANSON & CO. LIMITED 601 PARIS BLDG., WINNIPEG Fasteignasalar. Leigja hús. Út- vega peningalán og eldsábyrgð af öllu tægi. PHONE 94 221

A. C. JOHNSON 907 CONFEDERATION LIFE BUILDING, WINNIPEG Annast um fasteignir manna. Tekur að sér að ávaxta sparlfé fólks. Selur eldsábyrgð og bif- reiða ábyrgðir. Skriflegum fyrir- spurnum svarað samstundis. Skrifst.s. 96 757—Heimas: 33 328 ST. REGIS HOTEL 285 SMITH ST., WINNIPEG pægilegur og rólegur bústaöur i miöbiki borgarinnar. Herbergi $2.00 og Þar yfir; með baðklefa $3.00 og þar yfir. Agætar máltlðir 40c—60c Free Parking for Guests
Erlend doktorsritgerð
um Island
Hr. ritstjóri.
í júnímánuði síðastliðnum fór
fram doktorspróf við háskólann í
Montpellier í Suður-Frakklandi.
Var það danskur maður, sem er
fulltrúi í utanríkismálaráðunejrti
Dana, Aage Gregersen, sem varði
þar doktorsritgerð sína. Titill rit-
gerðarinnar, sem skrifuð er á
frönsku er: “L’Islande, son statut á
travers les áges.” Þetta er mikið
ritverk, hálft fimta hundrað blað-
síður að stærð i stóru broti og f jall-
ar, eins og nafnið bendir til, um
stöðu fslands frá fyrstu tímum og
alt fram til vorra daga.
Hér verður hvorki lagður dómur
á doktorsritgerð þessa, því til þess
brestur þann, er þetta ritar, nægi-
lega þekkingu, né heldur verður efni
hennar rakið, því það mundi verða
lítið annað en upþtalning á efnis-
yfirlitum — ítarlegra getur það tæp-
lega orðið í blaðagrein — og líkl.
mundi þó ekki gefa rétta hugmynd
um ritgerðina. Hinsvegar þykir
hlýða að ritsins sé að nokkru getið
í íslenzku blaði.
f doktorsritgerð þessari er gerð
ítarleg grein fyrir réttarstöðu ís-
lands á hinum ýmsu tímum jafn-
framt því sem rakin er réttarsaga
landsins. Eins og kunnugt er, hefir
áður fyr verið mikið deilt um fyrra
atriðið, réttarstöðu landsins, en slík-
ar deilur hafa að sjálfsögðu að
mestu fallið niður eftir að sjálfstæð-
isbaráttunni lauk og heyra þær nú
sögunni til. Höfundurinn gerir
mjög skilmerkilega grein fyrir skoð-
unura þeim, sem áður hafa komið
fram um þessi atriði og lýsir svo á
eftir sinni skoðun á málunum. Það
verður eigi annað sagt, en að höf-
undurinn skrifi mjög samvizkusam-
lega um þau atriði, sem hann tekur
þannig til meðferðar í bók sinni og
að fullrar sanngirni og velvildar
gæti þar gagnvart Islandi og skoðun-
um þeim, sem haldið hefir verið
fram af hálfu íslendinga. '
Ef vekja skyldi athygli á ein-
hverjum einstökum kafla ritsins;
þykir réttast að geta síðasta kafla
þess, sem fjallar um ísland eftir
1918. Þar er meðal annars lýst
þjóðréttarsambandi Islands og Dan-
rnerkur, eins og það varð eftir að
sambandslögin gengu í gildi, og er
gott til þess að vitá, því það er mik-
ilsvert, að geta visað til áreiðanlegr-
ar greinargerðar á einu af málum
stórþjóðanna um það, hvernið sam-
bandið raunverulega er og hvernig
afstaða íslands nú er út á við. Það
er svo oft misskilið óg rangfært á
ýmsa lund, ekki aðeins í erlendum
blöðum og tímaritum, heldur jafn-
vel líka í vísindaritum um þjóðrétt-
armálefni.
%
Þess má geta, að háskólinn í
Montpellier er talinn helzti lagaskóli
Frakklands og að hann hefir sæmt
dr. Gregersen sérstökum verðlaun-
um fyrir ritverk þetta. Skylda er að
afhenda háskólanum tiltekinn f jölda
eintaka af doktorsritgerðinni og eru
þau send háskólabókasöfnum víðs-
vegar ui\i heim. Þar sem lítið sem
ekki neitt hefir áður verið ritað um
þetta efni á frakkneska tungu, að
minsta kosti ekki í heild; þá er það
mikill fengur fyrir Island, að slík
bók sem þessi, nú mun verða fyrir
hendi í ýmsum löndum til notkunar
fyrir þá, sem kynnast vilja réttar-
sögu íslands og réttarstöðu þess.
Höfundur ritsins, dr. Gregersen,
hefir oft til íslands komið og á hér
marga góða vini frá ferðum sinum
um landið. Munu þeir sjálfsagt
gleðjast yfir þeim heiðri, sem honum
nú hefir hlotnast; en með því að
velja sér þetta verkefni um stöðu
íslands til vísindalegs frama, hefir
dr. Gregersen sýnt hve hlýjan hug
hann ber til lands og þjóðar.
Agnar Kl. Jónsson.
—Mbl. 27. ágúst.
Dánarminning
Þann u. september lézt á City
Hospital í Saskatoon, Sask., Stefán
Victor Gudmundson, og fór útför
hans fram þann 14. sept. í Foam
Lake, Sask., að viðstöddu miklu
fjölmenni. Var hann jarðsunginn
af Rev. J. Wilkinson, presti United-
kirkjunnar þar. — Stefán var sonur
hjónanna Þórarins Guðmundssonar
frá Skollatungu í Gönguskorðum og
Hallfríðar Magnúsdóttur frá Sæv-
arlandi í Skagaf jarðarsýslu; bjuggu
þau um eitt skeið í Markerville-ný-
lendunni og síðar i Red Deer í
Alberta-fylki; en eiga nú heima í
Elfros, Sask. — Stefán var fæddur
þann 25. marz 1899 í Markerville,
Alberta, en ólst upp í Red Deer og
stundaði þar skólanám. Árið 1916
fór hann til Norðurálfunnar og var
þar i striðinu, varð fyrir eiturgasi í
maí 1917, var aldrei heill heilsu eftir
það, og dó af afleiðingum þess.
Þegar hann kom heim úr stríðinu,
stundaði hann nám við kennaraskól-
ann i Calgary, fluttist því næst til
Saskatchewan, þar sem foreldrar
hans voru þá búsettir, og kendi við
ýmsa alþýðuskóla þar í fylkinu,
þangað til í júnímánaðarlok 1934.
Það ár settist hann að i bænum
Foam Lake og átti þar heima það
sem eftir var æfinnar. — Hann
kvæntist í nóybmbermánuði -1925
og gekk að eiga Miss Anne V. Cart-
wright frá Oxbow, Sask., og er hún
skólakennari. — Af systkinum Stef-
áns eru fjórar systur á lífi: Mrs.
Wjm. Lee í Meanook, Alberta; Mrs.
W. E. Jansen i Red Deer, Alberta:
Mrs. A. Kinna í Benalto, Alberta;
0g Mrs. H. M. Sumarliðason í
Wadena, Saskatchewan. — Stefán
Victor var mætur maður og gáf-
aður, og hann var sérlega vinsæll.
CHURCHBRIDGE 30. SEPT.
Tíðarfar hér tekur nú mjög að
breytast til meiri votviðra. Aðfara-
nótt þess 23. þ. m. tók að rigna og
rigndi í heilan sólarhring. Þann 29.
féll snjóföl sem er nú að mestu horf-
ið. Er jarðvegur nú allvel blautur
frá því sem verið hefir, er það mál
manna að jörð sé betur búin undir
komandi ár, en átt hefir sér stað að
undanförnu, og glæðir það von
manna um batnnadi árferði.
I grein minni i síðasta blaði Lög-
bergs, “Er kristin trú að tapa eða
vinna?” er slæm ritvilla: “Frjáls-
leiki” á að vera “f jálgleiki.”
Á. S. C.