Lögberg - 11.11.1937, Blaðsíða 4

4
LÖGBBRG, FIMTUDAGINN 11. NÓVEMBER, 1937
Hogberg
Gefið út hvern fimtudag af
T H E COLUMBIA PRE88 LIM1TED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba
■ Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 395 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
VerO $3.00 urn áriö — Borgist fyrirfram
The "Lögberg" is printed and published by The
Col'imbia Press, Limited, 695 Sargent Avenue,
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Ummœli )óns forseta um
nauðsynlega koáti þingmanna
1 öðrum árgangi Nýrra Félagsrita, gerir
Jón Sigurðsson forseti, sá maðurinn, er mest-
ur hefir verið og beztur með þjóð vorri, grein
fyrir því, hvaða kosturn þeir menn eigi að
vera búnir, er vilji verða þingmenn eða opin-
berir málsvarar þjóðarinnar. Skoðun þess-
arar göfugu þjóðhetju er slík, að hún í raun-
inni gildir jafnt um hvaða þjóð sem er; þó
á hún ekki hvað sízt erindi til þeirra þjóða, er
gert hafa þinghallir sínar að ræningjabæli,
þar sem skoðanaleg hrossakaup eru daglegt
brauð, og samvizkusala sýnist standa í blóma.
Það væri ekki úr vegi, að íslenzkir menn
hugleiddu grandgæfilega hin vituflegu um-
mæli forsetans fræga, er til þess kemur að
gera út um val fulltrúa sinna eða þingmanna;
myndi þá margt betur fara en farið hefir, og
ástæðan minni til þess að naga sig í handar-
bökin að loknum leik.
Ummæli forsetans eru á þessa leið:
“Það sem mest á ríður fyrir þann, sem
fulltrúi á að vera, er að hann hafi sanna,
brennandi, óhvikula föðurlandsást. Eg meina
ekki þá föðurlandsást, sem ekkert vill sjá eða
við kannast annað en það, sem viðgengst á
landinu á peirri tíð, sem hann er á, sem þykir
alt fara bezt sem er, og allar breytingar að
öllu óþarfar eða ómögulegar, en ef breytingar
eru gerðar sem eru móti hans geði, dregur sig
óðar aftur úr og spáir að alt muni kollsteyp-
ast; eg meina heldur ekki þá föðurlandsást,
sem vill gera föðurlandi sínu gott eins og
ölmusumanni, sem einskis eigi úrkosti, vill
láta umhverfa öllu og taka upp eitthvað það,
sem liggur fyrir utan eðli landsins og lands-
manna, eða sem hann hefir þóst sjá annars-
staðar, vegna þess hann sér ekki dýpra en í
það, sem fyrir augun ber.
Eg meina J>á föðurlandsást, sem elskar
land sitt eins og það er, kannast við annmarka
þess og kosti, og vill ekki spara til að styrkja
framför þess,' hagnýta kostina en bægja ann-
mörkunum; þá föðurlandsást, sem ekki lætur
gagn landsins eða þjóðarinnar hverfa sér við
neinar freistingar, fortölur né hótanir, skimp
né skútyrði; }>á föðurlandsást, sem heimfærir
alt það, sem hann sér, gott og ilt, nytsamt -og
óþarft, til samanburðar við þjóð sína, og sér
alt eins og í gegnum skuggsjá hennar, heim-
færir alt henni til eftirdæmis eða viðvörunar.
Þetta er að lifa þjóðlífi, og það er aug-
ljóst og óbrigðult, að sá sem þannig lifir, hann
mun ekki spara neitt ómak til að útvega sér
hinn annan kost, sem verður að vera þessum
fyrsttalda samfara, ef hann á ekki að verða
tómt skrum og grundvallarlaus og ávaxtar-
laus hégómi, sem þýtur út í loftið við minsta
vindblæ mótmælanna, eða slitnar við minstu
áreynslu; þessi kostur er:
Kunnugleiki á landinu og ástandi þess í
öllu tilliti; án þess að hafa þennan kost getur
enginn, hvorki fulltrúi né nokkur embættis-
maðuf, né yfir höfuð nokkur sá verið, sem
ætlar eða vill skifta sér af því, sem fósturjörð-
inni kemur við. Bg meina hér ekki þesskon-
ar kunnugleika, að rata bæ frá bæ í landinu,
eða þekkja hvern bæ og hvern mann með
nafni m s. frv., þó þetta sé fróðlegt, því maður
getur verið eins ókunnugur landinu eftir mín-
um skilningi þar fyrir.
Eg meina þann kunnugleika, að maður
þekki og geti matið rétt alla andlega og lík-
amlega krafta, sem í landinu eru (eða í ein-
stökum pörtum þess), og sagt hve mikið í
þeim getur legið til framfara á hverjum tíma.
Slíkur kunnugleiki er ómissandi, og hann hef-
ir líka góða kosti með sér; einkanlega er hann
aftur eins öflugur, styrkur föðurlandsástinni
eins og hún var hvöt til að ná honum. Því
kunnugri sem maður verður landinu, því kær-
ara fær maður það einnig, því maður lærir þá
að sjá marga þá kosti, sem hinn afskiftalausi
leit ekki við; maður fær fastan grundvöll, sem
liggur í þjóðinni sjálfri og þeim kröftum, sem
í henni eru á hverjum tilteknum tíma, til að
byggja á sérhver.ja þá ráðagerð, sem til fram-
fara má horfa, eða mótmæli þau, sem mæta
I þarf með þeim, sem af ókunnugleik eða ólagi
taka það, sem langt liggur frá í tíma eða rúmi
og enga rót hefir í þjóðinni.
En þessi kunnugleiki á landi og þjóð
verður ekki fengnn nema með margri annari
þekkingu, því hver grein þekkingarinnar
skorðar og styður aðra, svo að engrar má án
vera ef bezt ætti að fara. Það sem þó mest
ríður á er þekking á sögu landsins og þjóðar-
innar, þvínæst Norðurlanda, þá Norðurálf-
unnar, þá mannkynsins. Mannkynssagan eða
veraldarsagan er ótæmandi uppspretta lær-
dóms og reynslu, og setur manni fyrir sjónir
dæmi, sem betur sanna. en nokkrar fortölur
hve oft litlir kraftar vel hagnýttir hafa
hrundið miklu ofurefli, hve margt land hefir
umskapast á fáum árum frá eyðimörku til á-
nægjusamasta heimkynnis, frá sultarkima til
nægtabúrs.
Þegar fulltrúinn hefir það tvent, sem nú
var talið, brennandi og óhvikula föðurlands-
ást og þekkingu á landinu (en þar. er eins og
sjálfsagt er undirskilinn sérlegur kunnug-
leiki lians á héraði hans og stétt) án hleypi-
dóma, þá er óyggjandi að hann er fær um
að færa heim sanninn um sérhvert það mál-
efni, sem mest er um vert, því meira ríður á,
að hann geti skýrt frá hugsunum sínum ein-
faldlega og skiljanlega, og fært til ástæður
þær sem hann veit, en að hann sé eiginlegur
mælskumaður; þó mun hann brátt verða þess
var, að málsnilli er ekki lítilsverð, en hann
mun þá brátt fá sér færi til að taka sér fram
í henni,tbæði með því að kynna sér verk hinna
beztu mælskumanna, og*æfa sig í að halda
ræður.
En ekki ríður hvað minst á, að fulltrúinn
sé svo skapi farinn sem hann á að vera. Að
hann sé ráðvandur og fölskvalaus, forsjáll án
undirferlis, einarður og hugrakkur án frekju,
staðfastur án þrályndis og sérvisku og að öllu
óvilhallur mönnum, stéttum eða héruðum.
Sannleikann á hann að meta umfram alt'og
láta sig af hans röddu leiða, hann verður því
jafnframt að yfirvega mótmæli annara og
meiningar sjálfs sín, og það því grandgæfi-
legar, sem hann finnur með sjálfum sér að
hann vantar meira til þekkingarinnar, en
hann verður að varast að taka hverja mein-
ingu sem góða vöru og gilda, hvert hún kemur
frá æðri eða lægri, meðan hann hefir ekki
aðrar ástæður fyrir henni en nafn þess sem
sagði eða vilja hans. '
Ekki ríður minna á, einkum þegar maður
er geðmikill og þykkinn, eins og vér erum í
rauninni, Islendingar, að setja sér að reiðast
ekki mótmælum, og allra sízt að færa þau til
illvilja og úlfúðar, nema til þess sé ljósar
ástæður, en sé þær, þá mun illmenskan skjótt
bregðast þeim, sem henni beitir, án þess menn
geri sig reiða á móti. því sjaldan veldur einn
þegar tveir deila.
Að fulltrúinn þúrfi að hafa óspjallað
mannorð og fullkomið traust kosningar-
manna er svo sjálfsagt, að þar um þarf ekki
*að orðlengja.
Deyfð þjóðarandans er æfinlega vön að
koma, þegar einn eða fáir fá ráðin í hendur,
því þá fer hver að hugsa um sig, og málefni
þjóðarinnar gleymast, af því þau þykja þá
ekki koma öðrum við en hæstráðendum; nú
þegar þjóðin hættir að veita aðferð þeirra
eftirtekt, nema til að hlýða í öllu, þá fara þeir
að fara sinna ferða, vilja koma öllu í horf
hver eftir sínu höfði og þola engin mótmæli,
og þessu fer fram þangað til einhver vand-
ræði ber að höndum og taka verður til lið-
veizlu þjóðarinnar. Þá er það oft að þjóðin
sér fyrst hversu hún hefir verið tæld. ”---
Hörmulegar horfur
Árið 1922 komu saman í Washingtonborg
fulltrúar níu þjóða, með það fyrir augum. að
reyna að tryggja heimsfriðinn; þóttu það góð
tíðindi og mikil, og gerðu menn sér yfir höf-
uð bjartar vonir um árangurinn. Hinir og
þessir sáttmálar voru undirskrifaðir á stefnu
þessari, og meðal annars sá, er að því laut, að
Uyggja fjárhagslega, landfræðilega og
stjórnskipulega tilveru kínversku þjóðarinn-
ar, með því að sýnt þótti að hún ætti ills eins
að vænta af hálfu Japana. Fögnuðu Kín-
verjar þessu mjög og hugðu gott til framtíð-
arinnar; framfarir þjóðarinnar hafa orðið
margar og mikilvægar á því tímabili, sem hér
um ræðir. En það er ekki ávalt lengi að
breytast veður í lofti.---
Nú er svo komið, að þrátt fyrir skjalfest
gögn Washington-stefnunnar um þjóðfélags-
legt öryggi Kínverja, hafa Japanir ráðist inn
í landið, og höggvið niður sem hráviði alsak-
laust, kínverskt fólk; munaðarleysingja,
gamalmenni, konur og börn. Meðan þessu
fer fram er haldin ráðstefna í höfuðborg
Belgíu, þar sem skeggrætt er um mál þessi,
en eigi hafst að. Og nú er Shanghai fallin í
óvinahendur, og hið fornfræga Kínaveldi alt
í hættu statt. Einhversstaðar er eitthvað
meira en lítið bogið við forustu mannfélags-
málanna.
Rödd úr vestri
Seattle, 28. okt. 1937.
Kæri Einar Páll,—
Það fjúka fyrir gluggann guln-
uð laufblöð, og getur engum dulist
að sumarið er á burt. — En hvort
munu fleiri kveðjur í lofti hér um
slóðir? — Svo er víst, og máske
fleiri en ein.
Eg vil að þessu sinni láta þess get-
ið, að íslenzki félagsskapurinn í
Seattle varð fyrir því tjóni i síðastl.
viku, að Gunnar Matthíassojn og
Guðný kona hans tóku sig upp og
fluttu suður til Los Angeles, þar
sem þau búast við að dvelja um óá-
kveðinn tima. Þrjú af börnum
þeirra eru þegar búsett í L. A.:—
Helen, þj úkrunarkona; Thora, söng-
kona, og einkasonur þeirra, Árni
Matthías. Elzta dóttir þeirra, Elín,
er búsett hér.
í meir en 30 ár hafa þessi hjón
búið hér, og eignast fjölda vina.
Hei'mili þeirra var ætíð vinlegt og
gestrisið og hjónin bæði félagslynd.
Á óteljandi samkomum hefir söng-
ur Gunnars verið ein aðal prýðin, og
mun þess lengi og að verðugu minst.
Einnig stýrði hann hér íslenzkum
söngflokki í mörg ár.--------Út á
við er hann sömuleiðis víða kunnur
fyrir söng sinn. Það var þessvegna
eðlilegt að fjölment væri kveðju-
samsætið 22. okt., sem haldið var i
samk.sal Icelandic Liberal Church.
Fyrir því stóðu safnaðarnefnd þeirr-
ar kirkju, lestrarfélagið “Vestri” og
kvenfélagið “Eining,” setni Guðný
I hefir svo oft veitt forstöðu.—Safn-1
áðarforseti, J. E. Hansen, stýrði
samkomunni, sem hófst með kaffi-
drykkju við blómum prýdd borð.
Eftir að allir höfðu sungið með
Gunnari “Hvað er svo glatt,” voru
margar ræður fluttar. Fyrir hönd |
kirkjufélagsskaparins töluðu J. H.
Straumfjörð og undirituð. Fyrir
hönd “Vestra” talaði Jón Magnús-
son, og flutti frumort kvæði. Mrs.
B. Ó. Jóhannson ávarpaði fyrir hönd
kvenfél. “Eining.” — — Fiðlan
hennar Kristínar Jónsson hljómaði
fagurlega þetta kvöld.--------Auk
þeirra, sem nú hefir verið getið, töl-
uðu ýmsir fleiri, og fanst það á öllu
að Islendingar í heild sinni vildu
heiðra þessi ágætu hjón, votta þeim
þakklæti fyrir alla framkomu þeirra
hér og árna þeim framtíðarheilla.
------“Vegir skiljast,” var sungið í
samkomulok, en allir vonuðu:—
ekki til fulls.
Vinsamlegast,
Jakobína Johnson.
TIL SÖNGVARANS
Þitt lag er svo fagurt, svo listrænt,
og hlýtt,
Þú laðar með söng þínum dísirnar
björtu,
Og umhverfið verður svo brosandi
blítt
Að banvænir eyðast þá skuggarnir
svörtu.
En fagnaðarandinn það framleiðir
nýtt
Að friðsæla breiðist um mannanna
hjörtu.
Þitt mál flytur aflramman, islenzkan
þrótt
Með ómanna líðandi, hrifandi
straumum.
Þar undir í djúpinu ekki er rótt
Að orkunnar lindum er heldur þú
taumum.
En heyrendur svifa á segulafls-
gnótt
Að sælunnar hugljúfu vorþroska
draumum.
Þinn söngur er lífæð hvern sam-
kvæmisdag
Þú sigrandi geisla á hugarfar breið-
ir,
Og verðlaunin þín fyrir vel sungið
lag
Er vaknandi hvöt, semi að drungan-
um eyðir.
En hrifningin geymist og breytist í
brag,
Svo blessi þig framtíð um ókunnnar
leiðir.
Jón Magnússon.
Setning Alþingis
Alþingi var sett á laugardaginn 9.
október og fór sú athöfn fram með
sama hætti og áður. Sendiherrar og
ræðismenn erlendra ríkja voru við-
staddir.
Klukkan 12:45 söfnuðust þing-
menn saman i Alþingishúsinu og
gengu þaðan í Dómkirkjuna, en þar
hófst guðsþjónusta klukkan 1 eftir
hádegi.
Séra Björn Magnússon dósent
prédikaði. Á undan prédikun var
sunginn sálmurinn: “Þú Guð, ríkir
hátt yfir hverfleikans straum.” Séra
Björn lagði út af Mattheusarguð-
spjalli 6. kap., 25.—33. versi: “Verið
ekki áhyggjufullir um líf yðar, hvað
þér eigið að eta eða hvað þér eigið
að drekka, ekki heldur um líkama
yðar, hverju þér eigið að klæðast?”
o. s. frv. Á eftir prédikun var sung-
inn sálmurinn : “Faðir andanna.”
/ sameinitðu þingi
Að lokinni guðsþjónustu komu
þingmenn saman í neðri deildar sal
Alþingis.
Það vakti athygli hve margir lög-
regluþjónar voru viðstaddir. Stóðu
þeir í tveimur röðum, maður við
tnann á svaeðinu frá dómkirkjunni
til þinghússins, meðan þingmenn
gengu inn í þinghúsið, en áhorfend-
ur voru fáir.
Athöfnin í þinghúsinu hófst með
því, að forsætisráðherrann las upp
boðskap konungs um að Alþingi
væri stefnt saman og setti þingið í
umboði konungs.
Bað forsætisráðherra því næst
þingmenn að minnast ættjarðarinnar'
og konungs. “íslenzka þjóðin og
konungurinn lifi!” hrópaði þá Jör-
undur Brynjólfsson og risu þing-
menn úr sætum og tóku undir með
ferföldu húrra. Sósíalistar (nema
Ásgeir) 'og kommúnistar sátu kyrr-
ir í sætum sínum. Haraldur ráð-
herra smeygði sér út úr þingsaln-
um meðan þessi athofn fór fram.
Þegar þessu var lokið risu komm-
únistarnir þrír úr sætum sinum og
Einar Olgeirsson hrópaði: “Minn-
umst frelsisbaráttu islenzku þjóðar-
innar!” og hrópuðu þremenningarn-
ir ferfalt húrra um leið og þeir
sýndu þingheimi kveðju kommún-
ista, sem er kreptur hnefinn.
Minning látinna þingmanna.
Þessu næst bað forsætisráðherra
aldursforseta þingsins, Ingvar
Pálmason 2. þm. Sunnmýlinga að
stýra fundi uns kosinn væri forseti
sameinaðs þings.
Aldursforseti mintist fyrst þriggja
fyrv. þingmanna, er látist höfðu eft-
ir að síðasta þingi lauk. Þeir voru
Guðm. Björnson fyrv. landlæknir,
sem var þm. Reykvíknga 1905—07,
konungkjörinn þm. 1913—15, og
landkjörinn þm. 1916—24; séra
Sigfús Jónsson, er var þm. Skag-
firðinga 1934—37; Jón Ólafsson
bankastjóri, sem var þm. frá 1927—
37, fyrst Reykvíkinga og síðan
Rangæinga. Þingmenn risu úr sæt-
um sínum til virðingar um hina
látnu.
.... Prófun kjörbréfa.
Þvínæst skiftust þingmenn í 3
deildir, eftir hlutkesti, til þess að
prófa kjörbréf og kosningu þing-
manna. \ ar veitt hálftima fundar-
hlé til þessa.
Ekkert þótti athugavert við kosn-
ingu þingmanna, engin kæra lá fyrir
og var kjör þeirra allra samþykt.
Framsögumenn kjördeilda voru:
Bergur Jónsson, Gísli Sveinsson og.
Magnús Guðmundsson.
Forseti sameinaðs þings.
Þá fór fram kosning forseta sam-
einaðs þings, og var Jón Baldvins-
son kjörinn forseti með 25 atkv., 18
seðlar voru auðir. Við forsetakosn-
inguna komu þannig ekki fram nema
43 atkvæði, en 46 þingmenn voru
mættir. Munu kommúnistar ekki
hafa tekið þátt í kosningunni.
Var nú ekki fleira aðhafst og
þingsetningu frestað til morguns.
Við þingsetningu vantaði þrjá
þingmenn, þá Thor Thors og Bjarna
Ásgeirsson, sem eru á heimleið frá
útlöndum, og Jóhann Jósefsson, sem>
er í Vestmannaeyjum. Þeir eru all-
ir væntanlegir með Goðafossi í dag..
Mbl. 10. október.
* * *
DEILDASKIPAN—
FORSETAKOSNINGAR
4
Við þingsetningu á laugardag var
öllu frestað eftir að lokið var kosn-
ingu forseta sameinaðs þings.
Klukkan 1 í gær hófst fundur í Sþ.
og var þá þingsetningu haldið áfram.
Uppástunga kom um það frá
stjórnarflokkunum, að sú venja
skyldi upp tekin að stjórnarandstæð-
ingar fengju alla fyrri varaforseta,
en það fyrirkomulag tíðkast á þing-
um Nörðurlanda.
Sjálfstæðisflokurinn gat fyrir sitt
leyti fallist á þetta fyrirkomulag og
fékk hann því nú fyrra varaforseta
í Sþ. og báða fyrri varaforseta í
deildunum.
Kosningarnar fóru þannig:
/ sameinuðu þingi.
Fyrri varaforseti var kjörinn
Magnús Guðmundsson með 16
atkv.; Emil Jónsson hlaut 8 atkv., en
24 seðlar voru auðir. Annar vara-
forseti var kjörinn Bjarni Ásgeirs-
son með 18 atkv.; Emil hlaut 8.
atkv., en 22 seðlar voru auðir. —
Einn þm., Sveinbjörn Högnason,
var f jarverandi.
Skrifarar Sþ. voru ko9nir Jóhann
Þ. Jósefsson og Bjarni Bjarnason.
í kjörbréfanefnd voru kosnir:
Gísli Sveinsson, Þorsteinn Þor-
steinsson, Bergur Jónsson, Einar
Árnason og Vilmundur Jónsson.
Kosning til efri deildar.
Þessu næst fór fram kosning 16
þingmanna til efri deildar. Las for-
seti upp bréf frá formönnum Al-
þýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins um það, að flokkarnir
hefðu bandalag um kosninguna til
Ed.
Þessir voru kosnir til efri deildar.
Frá Sjálfstæðisflokknum: Magnús
Guðmundsson, Guðrún Lárusdóttir,
Magnús Jónsson, Þorsteinn Þor-
steinsson, Bjarni Snæbjörnsson og
Jóhann Jósefsson. Frá Alþýðu- og
Framsóknarflokknum: Bernhard
Stefánsson, Einar Árnason, Her-
mann Jónasson, Ingvar Pálmason,
Jón Baldvinsson, Jónas Jónsson,
Páll Hermannsson, Páll Zophonias-
son og Sigurjón Ólafsson. Frá
Kommúnistaflokknum: Brynjólfur
Bjarnason. — Bændaflokkurinn á
engan mann í Ed., hefir ekki at-
kvæðamagn til þess að koma þangað
manni.
Kosningar í deildum.
Hófust nú fundir í deildum og
fóru fram kosningar þar.
Neðri deild. — Forseti Nd. var
kjörinn Jörundur Brynjólfsson með
17 atkv., 15 seðlar voru auðir. 1.
Framh. á bls. 5
2 Outstanding $5.00 Offers
From The Eaton Portrait Studio
SUITABLE FOR CHRISTMAS MAILING
1 hree large portraits in new style easel folders — portraits size
6 by 8 inches in folder io by 12 inches, $5.00.
Six portraits size 4 by 6 inches in easel
folder 7 by 10 inches and one large
portrait in frame, $5.00.
Proofs of several poses are submitted.
Work is carefully finished. Courteous
and patient attention with babies and chil-
dren. Satisfaction guaranteed.
—Portrait Studio, Seventh Floor, Portage
AT. EATON C?,„,ted