Lögberg - 14.03.1940, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. MARZ, 1940
5
Barátta fyrir
hagfrœðilegu frelsi
í síðasta blaði reyndum vér
að gera stutta grein fyrir frelsis-
baráttu mannsins fram að síð-
ustu timum. En sú barátta, sem
hér ræðir um í þessari grein, er
hin hagfræðilega barátta hans.
Allir þekkja baráttuna fyrir
afnámi þrælahaldsins. I>eirri bar-
áOu lauk eigi fyr en árið 1865,
eftir borgarastrið Bandaríkjanna.
Oóðir nnenn og samvizkusamir
néldu oft. uppi vörn fyrir þræla-
haldi, sem í raun og veru trúðu
þ'i og jafnvel færðu sönnur á
það úr biblíunni, að það væri
fyrirskipuð niðurröðun af (iuði;
að sumir menn væru fæddir
þttelar, þar sem aðrir væru
frjálsbornir.
Nú, þar eð þrælahaldið hefir
Verið afnumið, þá furðar oss á,
að vörn skvldi geta verið haldið
uPPi fvrir það, og því viðhaldið
e'ns lengi og átti sér stað.
Jafnvel þó að vér höfum eigi
fullkomlega fengið þessar mis-
nuinandi tegundir frelsis, og sé-
uni ennþá að herjast fyrir þeim,
Þá er aðalharátta vor um þess-
ar mundir fyrir hagfræðilegu
frelsi. Þegar vér ihugum það
hvers konar kverkataki núver-
nndi hagfræðiskipulag vort hefir
tekið á lífi og athöfnum vor
nllra, drögum vér J>á ályktun, að
t)aráttuna fyrir hagfræðilegu
frelsi verði ef til vill eins erfitt
vinna eins og nokkra af
hinum.
Það eru til menn jafnvel á
nieðal vor, jafn samvizkusamir
eins og þeir, er héldu vörð yfir
þríelahaldinu, sem verja auðvalds
°8 samkepnis hagfræðina, og
Sem trúa því, að núverandi hag-
f ræðiskipulag vort, auðvalds-
skipulagið, sé gott og gilt, og sé
uokkurs konar fyrirskipuð nið-
urröðun af guði, sem eigi megi
raska; að sumir menn séu fædd-
lr til að vera fátækir, þar sem
ahrir séu útvaldir til að vera
rikir; að sumir séu fæddir með
sPora til að keyra aðra áfram,
Sem séu fæddir til að vera burð-
arjálkar; að ofsókn einnar stétt-
ar gegn annari sé leyfileg eins
lengi
og hún er gerð í samræmi
v,ð landslögin; að á meðan að
drengirnir okkar fara í stríð og
hwtta lífi sínu, megi aðrir sitja
heima í örvggi og raka saman
uuljónum í stórgróða; að her-
gugna-iðjuhöldar megi hvetja og
uppörfa til stríða svo að þeir fái
yerkefni fyrir hinn varhugaverða
'ðnað sinn; að einn maður geti
°rðið auðugur á svita og þræl-
dómi annara manna; að einokun-
arfélög af ýmsum tegundum
,ne8i kúga vexti og ósanngarnan
arð frá fólkinu, því hinu saina
fólki er veitti þeim Ieyfi til starf-
raekslunnar; að eins fáir og eitt
Undrað manna í Canada megi,
arðtekju fyrir sjálfa sig,
ytjórna og ráða yfir hagfræðilegu
hfi ellefu miljóna manna. Já,
yhk rangindi auðvaldsskipulags-
lns eru nálega ótakmörkuð.
I*að er þess vert að endurtaká
^að, að sumir, jafnvel ú meðal
Þeirra, sem rangindum eru beitt-
lr’ 'irðast skoða þessa tilhögun
g°ða og gilda, en það er mjög
ughreystandi að veita þvi at-
hygli, að ineð hverjum mánuði
°g ári, sem líður, fjölgar þeim
Fylgið Thorson einhuga að málum!
Joseph T. Thorson, K.C.
íslendingar í Selkirk kjördæmi. Velferð yðar og kjördæm-
isins krefst þess, að þér, allir sem einn, fylkið yður um
Mr. Thorson á kosningadaginn þann 26. marz 1940. Mr.
Thorson vann frægan kosningasigur 1935; hann hefir
verið sómi kjördæmisins, sverð þess og skjöldur síðastliðið
kjörtímabil; yðar vegna, kjördæmisins vegna, og þjóðein-
ingarinnar vegna, ber yður að tryggja Mr. Thorson kosn-
ingu.
Fylgið Thorson einhuga að málum!
hraðfari, sein sjá að þeir hafa
haft á röngu að standa. Þeir eru
farnir að sjá, að hver maður
hefir jöfn réttindi til tækifær-
anna, hagfræðilega skoðað, eigi
síður en á stjórnmála og trúar-
bragðasviðinu; að auður og
framleiðsla lands vors er jafn-
aðareign allra borgara vorra, að
jsnginn maður á að hafa ósann-
gjarnan hagnað fram yfir aðra,
að fjármál og framleiðsla skuli
starfrækt fyrir alla, í staðinn
fyrir arðtekju til áðeins fárra;
að þörfum allrar þjóðarinnar
skuli fullnægt á því hámarki,
sem vísindi, iðnaðarvélar og
starfskraftar þeirra, sem færir
eru til að vinna, geta látið í té.
Þetta getur aðeins orðið fram-
kvæmt með samvinnu og að
nokkru leyti ineð þjóðnýtingu.
Það hefir verið bent á það
áður, að skortur væri nauðsyn-
legur fyrir hagkvæma starf-
rækslu auðvaldsskipulagsins. Vér
munum aldrei búa við allsnægtir
með þeiin hætti. Vér munum
eigi hafa allsnægtir, uiys vér að-
hyllumst þá meginreglu: fram-
Ieiðsla til nytja en eigi til gróða,
og með þeim hætti séu þarfir
þjóðftrinnar fyrsta krafan til
allra fríðinda vorra og fram-
leiðslu.
Sósíalisminn sýnir oss bjarg-
ráð úr iðu óöryggis, atvinnuleys-
is og örbirgðar, sem vér erum
ánetjaðir í, og bendir á nýtt
þjóðskipulag, þar sem samvinna
kemur í stað samkepni, og skyn-
samleg skipulagning kemur í
staðinn fyrir einstaklinga arð-
tekju, eyðslusemi og stjórnleysi.
Þetta ætti að vera framkvæm-
anlegt, ef vér í raun og veru höf-
um vilja til þess.
Owen D. Young, stjórnmála-
maður í Bandarikjunupi segir
oss, að hinir þokukendu draum-
ar í dag geti, í höndum tækn-
innar, rætzt raunverulega á
morgun.
J. J. Swanson.
“Piltur og átúlka”
eftir Jón Thoroddsen
verður leikinn í Árborg, Biver-
ton og Gimli, og ef til vill víðar
nú á næstunni. Er leikflokkur
frá Geysir og Riverton nú í óða
önn að æfa og undirbúa þessa
leiksýningu. Vil eg í því sam-
bandi geta þess að þó að sú við-
leitni í þjóðræknisstarfi voru
sem hér um ræðir hafi ekki hlot-
ið inikla viðurkenningu hingað
til, sem nauðsynlegur hlekkur í
keðjunni, ætti mönnum þó að
vera full-ljóst að islenzkar leik-
sýningar hafa í sér fólgið stór-
vægt gildi til viðhalds tungu
vorri og þjóðræknisstarfsemi
yfirleitt í þessu landi. Er það
þvi óneitanlega góðra gjalda vert
þegar framkvæmdir eiga sér
stað í þvi að setja af stokkum
al-íslenzkan leik. Allir eldri
íslendingar kannast við söguna
“Piltur og stúlka,” sem er áreið-
anlega ein af vorum allra beztu
skáldsögum enn í dag. Veit
eg þeir muni nú hafa gaman af
að kynnast henni á ný og ekki
sízt vegna þess að nú kemur hún
i fyrsta sinn fram á leiksviði.
Sögupersónurnar eru alt gamlir
kunningjar og er þar misjafn
sauður í mörgu fé. En þar birt-
ist sakleysi æskunnar í sinni
fegurstu mynd í sífeldri baráttu
við ímyndaða og verulega mót-
stöðu, sein aldrei virðist unt að
buga til fulls fyr en forsjónin
sjálf virðist ákveða að taka í
taumana og bindur enda á árásir
hinna illu afla. Eeyfir hún þó
að lokum hinni þaulreyndu
æskutrygð að ná því takmarki
sem hún hafði sett sér i fyrstu,
og Indriði á Hóli og Sigríður í
Tungu giftast og reisa bú i
Fagrahvammi, þar sem fundum
þeirra fyrst bar saman í yfir-
setunni er þau voru börn. — Þá
er Bárður á Búrfelli og Guð-
mundur Hölluson með allan hug-
ann á reitunum og matarilátun-
um í skemmunni. Sjálfsagt var
Vegna Canadiskrar Þjóðeiningar . ..
Greiðið ATKVÆÐI með
A. R. MACDONELL, K.C.
Frambjóðanda fjálslyndarflokksins
Winnipeg North Centre
Styðjið átjórnina
í átríðssókninni!
COMMITTEE ROOMS :
302 Notre Dame Avenue ... Phone 22 156
690 8argent Avenue .... Phone 34 113
553 Maln Street ------ Phone 95 922
94 Keewatin 8treet - - - - Phone 22 158
Publishcd by Authority of Konrad Johannesson, 723 Atverstone St., Official Agent

að Guðm. gifti sig en konan varð
að vera loðin um lófana, svo að
enginn fjárhagshnekkir hlytist
af.
Gróa ú Leiti er og þjóðfræg
fyrir smjaðursögur, sem ólyginn
maður sagði henni; og óbilgirni:
Ef henni fanst sér vera hagur i
því að svíkja vini sína, gerði
hún það með glöðu geði. Margar
fleiri merkilegar persónur koma
við sögu, en að geta þeirra
allra yrði of langt mál. Vil eg
aðeins1 benda á að leikendur eru
vel valdir og margir þeirra eru
þaulvanir að leika svo að hér
má búast við reglulega góðri
skemtun.
Staðir og stundir verða siðar
auglýst í báðum blöðunum. Eru
menn beðnir að hafa þetta hug-
fast og styðja leikflokkinn með
þvi að sækja samkomurnar.
—S. E. fí.
Afmœlishátíð
á Betel
Fjórðungs aldar afmæli elli-
heimilisins Betel var hátiðlegt
haldið á heimilinu þ. 1. marz
s.l., ineð fjölmennu skemtimóti.
Fyrir því stóð Gimli-kvenfélagið
Framsókn, er heimsótti þá stofn-
unina samkvæmt árlegri venju
og höfðu með sér marga auka
gesti. Eins og gengur og gerist
við slík tækifæri á Betel, settust
vistmenn og gestir að borðum
og glöddu hinn líkamlega “innri
mann” við ljúffengar og góm-
sætar súkkulaðis- og kaffi-veit-
ingar, sem kvenfélagskonurnar
höfðu undirbúið og borið á borð.
Siðan safnaðist fólkið saman í
samkomusal heimilisins til að
hlýða á prógram, sem var fjöl-
þætt og vandað, og í alla staði
hið skemtilegasta. Á undan
skemtiskrá var sunginn sálmur-
inn “Indælan, blíðan,” lesinn
ritningarkafli og bæn flutt af
sóknarpresti, séra Bjarna A.
Bjarnason, og sunginn sálmurinn
“Nú gjaldi Guði þökk.” í um-
boði kvenfélagsins “Framsókn”
og annara vina Betel, flutti séra
Bjarni heimilinu hlessunaróskir
og árnaðarorð og afhenti að af-
mælisgjöf forkunnar fagurt og
vandað “tea service” og álitlega
peningaupphæð. Forstöðukonan,
Inga Johnson, þakkaði með vel
völdum og fögrum orðum. Fyrir
hönd kvenfélagsins og vina, á-
varpaði Mrs. C. O. L. Chiswell
hina fyrverandi forsöðukonu
Betel, Mrs. Ásdísi Hinriksson, og
afhenti henni fagran blómvönd.
Um leið og Mrs. Hinriksson lét
i ljós innilegt þakklæti, kom hún
með ýmsar fróðlegar og skemti-
legar endurminningar frá fyrri
árum heimilisins. Aðal ræðu-
maður dagsins var séra Sigurður
ólafsson frá Árborg; og með
snjöllum orðum mintist hann á
menn og atvik í endurminning-
um frá prestskaparárum sínum
á Betel. Góð og skemtileg erindi
fluttu einnig Mrs. Ingibjörg ól-
afsson, fyrrum þingmaður Guð-
mundur Fjeldsted og Betel-öld-
ungurinn hinn siungi Lárus
Árnason. Ávarp í ljóðaformi kom
frá Mr. og Mrs. Lárus B. Nor-
dal, Gimli, og var lesið af forseta
dagsins. Á prógrammi voru
einnig Doreen Torfason og Mrs.
Chiswell með framsögn á ís-
lenzkum ljóðuin; en Mrs. Pauline
Einarson og Miss Ellen Fred-
erickson sungu einsöngva. Miss
Sylvia Thorsteinsson annaðist
undirspilið. Að þessu prógrammi
öllu var hin bezta skemtun; og
mun þessi afmælisdagur á Betel
lengi lifa í ánægjulegum endur-
minningum þeirra, er þar voru
viðstaddir.
Enskur doktor, Frederick
Sanders að nafni, eyðir æfi sinni
í að leita að afturgöngum. Hann
er á stöðugum eltingarleik við
“hvítar stúlkur” í “bláum her-
bergjum” á óðalssetrum viðsveg-
ar um England. Dóktorinn telur
að hann hafi rekist á að minsta
kosti eina afturgöngu og hefir
lýst því yfir að hann muni rann-
saka hana á vísindalegan hátt.
Greiðið atkvæði með . . .
Inserted by the C.C.:
R. A. WISE
frambjóðanda C.C.F. flokks-
ins í Selkirk kjördæmi.
Hann ^pr eindreginn mál-
svari jafnaðarstefnunnar og
hvikar hvergi frá því, er
hann veit sannast og hezt.
Styðjið
R. A. WISE
þann 26. þ.m !
P. Election Committee.
The Encephalomyelitis
Prospect of 1940
DR. A. SAVAGE,
Provincial Animal Pathologist.
War involves two kinds of effort.
The first is direct and concerns the
armed forces. The second is indi-
rect and has to do with the moral
and economic resources of the na-
tion: it is the home front. Both^are
necessary and interdependent. Our
food producing and working ani-
mals are a very important economic
resource, as long as they are fit and
beslthy. Btit if thev were to suf-
fer extensively from epidemic
disease (either by chance or by
enemy design) they could become a
liability, perhaps a menace. Such
an event might bring disaster to our
cause and alter the course of human
history. Hence it becomes a patrio-
tic duty to do everything that is
necessary in order to keep our live-
stock healthy and efficient.
This brings up a large subject. Il
is impossible to say exactly what
actions may become necessary in
future. They will be dictated by
time and circumstances. Meanwh'le
it would be extremely foolish tc
take any unnecessary chances. There
is still the possibility that en-
cephalomyelitis of horses may ap-
pear next summer. Happily it is
one that can be reduced to a mini-
mum by the widespread, pre-seasonal
injection of “Chick” vaccine. This
action is strongly advised. There i?
no reserve to that statement.
How likely is it that sleeping
sickness will break out again next
summer? My cautious answer is
that it seems fairly probable unless
prevented by vaccination. The
main reasons for this are two. First
is the numbers of cases by seasons
in the U.S.A. during the past five
years. These follow:
1935 . 25,000
1936 6,000
1937 169.000
1938 185,000
1939 8,000
Note that the small figure for
1936 is followed by two large ones.
It was small presumably because
’36 was a dry season, during which
mosquitoes were comparatively few.
Last year was fairly dry. The cases
of encephalo were few—so few that
untreated horses came througn
almost as well as the vaccinated ones.
To my mind, the circumstances did
not demonstrate the real value of
vaccination. But the parallel be-
tween ’36 and ’39 is plain. It hints
that 1940 might be like 1937, unless
something is done to prevent its
being so. That something is wide-
spread vaccination.
The second reason is that, so far
as one can tell, the stage appears to
be set for another outbreak. This
observation is based on two facts. To
begin with, several midwinter cases
of encephalo have been reported
from different parts of the province.
The actual virus was not isolated
from them but they were seen by
veterinary surgeons who had attend-
ed hundreds of other cases and could
be relied upon to recognize them
clinically. The occurrence of these
cases shows that the disease has not
vanished. It is still here and, there-
fore, potentially dangerous.
Next, two of these off-season cases
were horses that had been vaccinated
seven months previously. This af-
fords reasonably good evidenöe as to
show how long the effect of vaccina-
tion may last. Because of this it
would be unwise to count on last
year’s vaccination protecting horses
this coming summer.
Finally there is the matter of
human infection with sleeping sick-
ness of horses. This is neither a
theory nor a joke. Several dozen
neonle were infected last year in the
U. S. A. and the mortality rate was
unpleasantly high. As a result of
making “chick” vaccine, two labora-
tory workers contracted the disease
and died. Persons of my calling wþo
may have to handle diseased horse
orains and infected guinea pigs are in
a rather exposed position.
Happily “chick” vaccine appears to
protect humans quite as well as it
does horses and guinea pigs. So I
have had one-tenth of the usual
horse dose injected into my arm on
two occasions. My staff has under-
gone the same experience. We did
this neither for fun nor so that we
could sympathise with the horses.
We took our own medicine because
it eliminated the risk to which we
may be exposed. This course of ac-
tion is not urged upon the general
public, except insofar as it applies
to horses. Concerning them, I re-
peat, “Vaccinate and forget about it
until next year.”
Innileg þökk
Jón Sigurdson félagið, I.O.D.E.
þakkar allan stuðning er landar
okkar geta veitt því á þessum
erfiðu striðstímum.
Á striðsárunum 1914-1918
skaraði Jón Sigurdson félagið
fram úr öllum öðrum “Primary
Chapters” hér i fylkinu og þó
lengra væri leitað, og er það
stór heiður fyrir fslendinga, því
það var þeirra eindregnu fylgi
að þakka, að svo vel heppnaðist.
Mig langar til að birta bréf,
nýlega meðtekið frá einum af
okkar islenzku hermönnum, nú
á Englandi. Á því geta menn
séð. að stuðningur þeirra kemur
sér vel. Bréfið hljóðar svona:
“Somewhere in England”
To the kind ladies of the Jon
Sigurdson Chapter. I.O.D.E.:
Please accept my sincere
thanks for the lovely Christmas
package which has just been
delivered. My joy was un-
bounded in knowing that, de-
spite the thousands of miles
separating us, my good Ice-
landic friends had not forgotten
me. The socks fit wonderfully
and the delicacies sure “hit
the right spot.” May all suc-
cess attend the efforts of your
worthv organization in the New
Year.
(signed) J. K. Hjalmarson.
Ef hefi einnig bréf frá Stanley
Goodman og O. Johannesson.
Einnig vil eg minnast á tvær
góðar gjafir, er félaginu hafa
borist: Fagur útsaumaður borð-
dúkur, er Mrs. F. Johnson gaf
félaginu, og verður dregið um
hann bráðlega. Hin gjöfin er
prjónaður gólfdúkur er Mrs. Jó-
hanna Sveinsson gaf félaginu;
hún hefir líka verið mjög dugleg
að prjóna sokka handa her-
mönnunum okkar.
Margar utanfélagskonur hafa
og prjónað fyrir félagið. Nöfn
þeirra fylgja hér: — Mrs. Ovida
Sveinsson, Mrs. A. Sigurdson,
Mrs. H. Fischer, Mrs. Chr. John-
son, Mrs. D. Jonasson, Mrs. O.
Frederickson, Mrs. .1. Austman,
Mrs. G. S. Hermansson, Mrs. S.
liigurdson, Mrs. H. Peterson,
Mrs. H. W. Des Brisay. Mrs. J. A.
Swanson, Miss Thorgerður Thor-
vardson.
Fyrir alla þessa góðu hjálp
þakkar félagið af heilum hug og
óskar öllum gleðilegrar páskahá-
tíðar.
Mrs. J. R. Skaptason,
. Regent Jon Sigurdson
Chapter, I.O.D.E.
—Eg gaf honum 5 krónur, af
því að eg hafði þekt föður hans.
—Varð hann ekki alveg hissa
á því?
—Jú, en hann náði sér von
bráðar og spurði, hvort eg hefði
ekki þekt föðurbróður sinn lika.