Lögberg - 27.11.1941, Síða 1

PHONE 86 311
Seven Lines

Coí'
Servioö
and
Satisfaction
PHONE 86 311
Seven Lines
O.o’t
aoA

, vte<
4 D2
et* Nfí^*
For Better
Dry Cleaning
and Laundrv
á4. ÁRGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. NÓVEMBER, 1941
NÚMER 48
Rt. Hon. Ernest Lapointe,
dómsmálaráðherra sambandsstjórnar
látinn
RT. HON. ERNEST LAPOINTE
Bretar hefja
f dögun á þriðjudaginn 18.
nóv., hófu Bretar leiftursókn
gegn öxulríkja hernum í Norður-
Afríku, í þeim tilgangi, að
mynda aðrar vígstöðvar og þann-
ig draga úr krafti öxulríkjanna
á Sóvíet-vígstöðvunum og í öðru
lagi til að hreinsa ítali og Þjóð-
verja alveg burt úr Norður-
Afríku. Og að lokum, berja svo
á ítölum að þeir hröklist alger-
lega úr stríðinu. Þegar Bretar
eru búnir að ná yfiráðum á
suðurströnd Miðjarðarhafsins
geta þeir bygt flugvélastöðvar í
nálægð við ítalíu og þannig gert
stöðugar loftárásir á það land.
Bretar hafa verið að undirbúa
sig s.l. 5 mánuði á þessum stöðv-
um, og eru nú í fyrsta skifti
eins vel vopnum búnir og óvin-
irnir, og er það mikið Banda-
ríkjunum að þakka, því flutn-
ingsskip þaðan hafa komið jafnt
og þétt gegnum Suez, hlaðin
skriðdrekum, sprengjuflugvéluin,
byssum og öðrum hergögnurh, og
er þetta í fyrsta sinn sem séð
verður hvernig Bandaríkja her-
gögnin reynast. Bretar hafa
safnað þarna að sér 750,000
manna her, þeim stærsta, sem
nokkurn tíma hefir sézt í Norður
Afríku; menn þessir eru úr flest-
um löndum Bretaveldis: Canada,
Ástralíu, Nýja Sjálandi, Suður-
Afriku, Indlandi og Brezku eyj-
unum.
Sókn þessi er undir forystu
Lieut. General Sir Allan Cun-
ningham; en sjóher Breta, sem
veitir landhernum öflugan stuðn-
ing með því að skjóta á víg-
Ráðuneyti Hermanns
Jónassonar
fer áfram með völd
Stjórnarfarið á fslandi hefir
verið ærnum erfiðleikum bund-
ið upp á síðkastið, eins og ráða
má at' þvi, að ráðuneyti Her-
manns Jónassonar baðst tvisvar
lausnar með skömmu milibili; i
seinna skiftið þann 6. þ. m., eftir
að frumvarp Framsóknarflokks-
ins í sambandi við dýrtíðarmál-
in, var felt í þingi, að því er
símfregnir frá Reykjavík herma;
nú hefir þó þannig ráðist úr, að
þingi hefir verið frestað fram
um miðjan febrúarmánuð næst-
komandi, og hefir stjórnin, fyrir
tilstilli ríkisstjóra, gengist inn
á að fara með völd að minsta
kosti til þess tíma.
—------V-------
Sir Wilfred Lauriers
minst
Fyrir hundrað árum siðan
fæddist i Canada einn af mestu
leiðtogum þjóðarinnar, Sir Wil-
fred Laurier. Hundrað ár er
langur tími í sögu ungrar þjóð-
ar, en margir Canadamenn, sem
eru enn á bezta aldri eiga ljós-
ar og lifandi endurminningar
um hinn mikla Laurier og undr-
ast að hundrað ár skuli vera lið-
in frá fæðingu hans. Þann 20.
þ. m. fóru fram hátíðarhöld í
litla þorpinu St. Lin, þar sem
hann var fæddur. Forsætisráð-
herrann, Mr. Mackenzie Kjng,
sem var sem uppeldissonur Sir
Wilfreds var viðstaddur. Það
var aðeins einn skuggi yfir þess-
ari athöfn: fjarvera annars mik-
ils Canadamanns, Rt. Hon.
Ernest Lapointe, sem nú ligg-
ur fyrir dauðanum i Montreal.
sókn í Lybíu
stöðvarar á ströndina og varna
her og hergagnaflutningi óvin-
anna frá Evrópu, er undir for-
ystu bróður Sir Allans, Admiral
Sir Andrew Cunningham. Bræð-
ur þessir eru orðlagðir fyrir her-
kænsku og harðfylgi.
Leiftursókn þessi kom auð-
sjáanlega óvinunum á óvart og
fyrsta daginn komst herinn 50
mílur áleiðis, án þess að mæta
mikilli mótpsyrnu. Varnarlið
Tobruk, sem haldið hefir víg-
inu í 7 mánuði eða síðan 7. apr-íi,
braust út úr umsátrinu s.l. föstu-
dag og síðan hefir æðisgenginn
bardagi haldið áfram suðaustur
af Tobruk. Fréttir eru mjög
þokukendar en það virðist sem
óvinirnir veiti nú meira viðnám
en búist var við. Sagt er að í
fyrstu hafi þetta verið að mestu
skriðdreka bardagi, en nú er
farið að tefla fram fótgöngu-
liðinu; mannfallið á báðar hliðar
kvað vera ægilegt, því þarna eru
engar skotgrafir né önnur varn-
arskýli. Nazistar berjast eins og
djöfulóðir menn, ítalir aftur á
móti ekki eins harðskeyttir.
Bretar hafa enn yfirburði í
loftinu en Nazistar eru nú að
auka flugvélakost sinn og senda
altaf flutningsflugvélar og svif-
flugur hlaðnar hergögnum og
mannafla til Lybíu. Þrátt fyrir
sterka mótspyrnu, hefir Bretum
tekist að ná á sitt vald', Bardia
og fleiri borgum, en þeir láta
þess jafnframt getið, að land-
vinningar sé ekki aðalatriðið,
heldur hitt, að tortíma hersveit-
um óvinanna og hergögnum
þeirra.
Frá austurvígstöðvum
Þjóðverjar hófu í lok fyrri
viku eina árásina enn á Moskva,
þar sem mælt er að þeir hafi
haft á að skipa sex hundruð
þúsundum vígra manna, auk
skriðdreka, sem staðhæft er að
numið hafi þúsundum; svo er að
sjá af nýjum símfregnum, að
Þjóðverjúm hafi unnið nokkuð
á í sókn sinni að Moskva að
norðan og sunnan; segja sim-
fregnir frá Ankara á Tyrklandi,
að þeir sé, á ónefndum Stað, að-
eins um átján mílur frá borg-
inni; þetta viðurkenna rúss-
nesk hervöld ekki, þó þau játi
að þýzkum hersveitum hafi á
einstöku stað skilað litillega á-
fram. Á hinn búginn hafa Rúss-
ar hrakið Þjóðverja stórvægilega
■til baka í Donár-héruðunum, og
eins á vígstöðvunum við Lenin-
grad.
-------y-----—
Weygand
General Maxime Weygand,
yfirhershöfðingi franska hersins
í Norður-Afriku var kvaddur
heim s.l. viku af Marshal Petain
og sviftur embætti sínu. Wey-
gand hefir altaf verið talinn
þröskuldur í vegi fyrir þvi, að
Hitler næði tangarhaldi á ný-
lendum Frakka í Norður-Afríku,
því þar er öflugur her, sem var
undir stjórn hans. Með aðstoð
Pierre Lavál er nú talið að Naz-
istar taki til sinna ráðstafana
þar suður frá. Bandaríkin létu
vanþóknun sina í ljósi á þessari
uppgjöf Petains við Nazista, með
því að banna sölu og flutning á
vörum til hinna frönsku nýlenda,
því eins og koniið er, er eins
víst að þær myndu lenda í hönd-
um Nazista.
Hjálmar Björnson
á leið til islands
Þær fregnir hafa Lögbergi
nýverið borist, að Hjálmar
Björnson, elzti .sonur þeirra Mr.
ogi Mrs. Gunnar B. Björnson i
Minneapolis, Minn. sé lagður af
stað til íslands
|til þess að hafa
þar með höndum
fyrir Bandaríkja-
stjórn yfirumsjón
ineð láns og leigu
ílöggjöf Banda-
ríkjaþjóðarinnar
varðandi fsland.
Hjálmar var um
nokkurt s k e i ð
einkaritari sena-
tor Shipsted frá
Hjdlmar Björnson Minnesota, en er
nú i þjónustu landbúnaðarráðu-
neytisins i Washington.
Fulltrúar fslands, þeir Ásgeir
Ásgeirsson, Vilhjálmur Þór og
Björn ólafsson, sem dvalið hafa
í Bandaríkjum fyrir hönd ís-
landsstjórnar, hafa nú komist
að viðskiftasamningum fyrir ís-
lands hönd við Bandaríkin, er
hafa verið undirskrifaðir at’
Cordell Hull, utanríkisráðherra
Bandaríkja, og Thor Thors,
sendiherra íslands; samningar
þessir hljóða upp á 25 mi^ónir
dala.
Eins og vitað er, gengust Bret-
ar inn á að kaupa af fslending-
um svo að segja alla fiskfram-
leiðslu íslands; nú hefir svo
skipast til, að Bandarikin láta
fiskkaup þessi koma undir láns
og leigu aðstoð þeirra við Breta,
ng greiða sjálf fslendingum and-
virði fiskframleiðslunnar.
Með Hjálmari fer til íslands
amerískur yfirskoðunarmaður,
er aðstoðar hann í hinu nýja og
vandasama starfi.
Hjálmar Björnson er, éins og
hann á kyn til, gáfumaður mikr
ill og drengur góður; hann er
útskrifaður af háskóla Minne-
sota ríkis, eins og systkini hans
öll.
--------V---------
Sitt úr hverri áttinni
Fyrir nokkru kom gamall
Norðmaður í matsöluhús í Berg-
en. Hann var líkur Neville
Chamberlain í sjón; það var
rigning, svo hann hafði regnhlíf
eins og gamli Chamberlain. Inni
í matsöluhúsinu voru margir
þýzkir hermenn að drekka bjór;
þegar þeir komu auga á gamla
manninn með regnhlífina var
þeim mjög skemt, kölluðu hann
Mr. Chamberlain og hlógu mik-
ið. Gamli maðurinn þagði og
drakk bjórinn sinn. Þegar hann
hafði tæmt glasið, þá stóð hann
á fætur, steig upp á stól, spenti
upp regnhlífina og steypti sér
af stólnum og sagði: “Rudolf
Hess.” Núzistarnir hættu að
hlæja og fóru skömmustulegir út.
w « w
Lækkun framleiðslunnar á
þvottavélum ofan í 75 prósent af
framleiðslu ár<úns 1940, mun á
tólf mánuðum spara svo mikið
stál til hergagna, að hægt verð-
ur að byggja úr því 350 “yni-
versal Carriers”, nóg aluminum
fyrir 30 “Hurricane” flugvélar og
nóg togleður fyrir 100,000 gas-
grímur.
* * *
Sagt er að margir þýzkir her-
menn séu illa útbúnir gegn frost-
hörkunum á Rússlandi, sumir
hafi klæðst kvenloðkápum og
öðrum bráðabyrgða fatnaði.
Canadiskar hersnekkjur
láta til sín taka
Flotamálaráðherra sambands-
stjórnar, Mr. Macdonald, gerði
heyrinkunnugt á þriðjudaginn,
að tvær canadiskar hersnekkjur,
Chambly og Moose Jaw, hefði ný-
verið sökt í Norður-Atlantshafi
þýzkum kafbát; varð Chambly
fyrst var kafbátsins, og varpaði
að honum djúpsprengjum; kom
hann þá upp á yfirborð, og sætti
snarpri skothríð frá hinni her-
snekkjunni, Moose Jaw. Lauk
viðureign þessari með því, að
kafbátnum var sökt, en áhöfnin,
47 að tölu, var tekin til fanga.
-------V---------•
Hon. N. W. Rowell
látinn
Þjóðkunnur lögmaður og
stjórnmálamaður, Hon. N. W.
Rowell, lézt að hehnili sínu í
Toronto 22. þ. m., 74 ára að
aldri. Hann var um eitt skeið
foringi Liberal flokksins í Ont-
ario. Síðan varð hann hægri
handar maður Sir Robert Bor-
dens í ráðuneyti hans. Hann
átti mikinn þátt í “Statute of
Westminster.”
Árið 1936 varð Mr. Rowell há-
yfirdómari í Ontario og ári
seinna formaður Rowell-Sirois
nefndarinnar, sem skipuð var til
þess að rannsaka samböndin
milli fylkjanna.
-------V---------
Elzta lýðrœðisþjóðin
og mesta lýðrœðisþjóðin
Dagurinn i gær var merkis-
dagur í sögu íslenzkrar blaða-
mensku, því þá höfðu íslenzkli'
blaðamenn í fyrsta skifti tæki-
færi til þess að fagna starfs-
bræðrum sínum frá Stóra-Bret-
landi.
i árdegisveislu þeirri, sem ís-
lenzkir blaðamenn héldu í gær
að Hótel Borg, að tilhlutun rík-
isstjórnarinnar, fyrir hina brezku
og aiherísku blaðamenn, sem hér
eru staddir, kom það greinilega
í ljós, að hinir erlendu gestir
voru alshugar glaðir yfir komu
sinni hingað, að þeim finst hér
margt frásagnarvert, og þeir
vilja vinna að því, að land okk-
ar verði kunnu,gra umheiminum,
en það hingað til hefir verið.
Um 50 manns sátu árdegis-
véislu þessa. Mun óhætt að
segja, að hún hafi verið ánægju-
leg bæði erlendum og innlend-
um.
Árni Jónsson frá Múla bauð
gestina velkomna í nafni ís-
lenzkra blaðamanna. Kvað hann
sér sérstaka ánægju að því að
fagna hinum erlendu blaðamönn-
um vegna þess, að hann hefði
verið einn í hópi þeirra íslenzku
blaðamanna, sem farið hefðu til
Englands nú i sumar. Myndi
Bretlandsförunum öllum verða
sú för ógleymanleg, bæði vegna
þess, hvað þeir hefðu hlotið al-
liðlegar viðtökur og eins vegna
þess, að þeir hefðu fengið tæki-
ifæri til þess að ferðast nokkuð
um landið í fegursta sumar-
skrúða. Kvaðst hann vona, að
þótt íslenzk veðrátta væri dutl-
ungafull, þá gæfi erlendu blaða-
mönnunum vel á ferð sinni um
landið.
—Þótt heimsókn hinna erlendu
blaðamanna væri auðvitað fyrst.
og fremst í því skyni gerð, að
kynnast aðstöðu hinna erlendu
herafla í landinu, hélt Á. J. á-
fram, kvaðst hann vænta þess,
að blaðamönnunum þætti einnig
fróðlegt að kynnast þjóðinni að
nokkru eftir því sem tök væru
á. ísland væri um þessar mund-
f gærmorgun lézt á sjúkrahúsi
í Montreal, Rt. Hon. Ernesl
Lapoinlte, dómsmálaráðherra
sambandsstjórnar, rúmlega 65
ára, einn hinn inikilhæfasti
maður canadisku þjóðarinnar
sinnar saintíðar; hann hafði leg
ið rúmfastur í tiu daga. Mr.
Lapointe var hiklaust mestur á-
hrifamaður Quebec-fylkis siðan
Sir Wilfrid Laurier leið, og var
mestan þingferil sinn þingmað-
ur fyrir East Quebec kjördæmið;
en það var kjördæmi Sir Wil-
frid.
Þegar frjálslyndi flokkurinn,
undir forustu W. L. Mackenzie
King, kom til valda 1921, gerðist
Mr. Lapointe fiskiveiðaráðherra,
en var þremur árum seinna val-
inn til þess að veita forystu
ir oftar nefnt í fréttum út um
lönd en nokkru sinni fyr í sögu
þess. Ástæðan væri hin land
fræðilega lega landsins, eins og
öllum væri kunnugt um. Land-
iðvsjálft væri orðið þýðingar-
mikið í málefnum heimsins.
Hinsvegar væri þjóðin, sem það
bygði svo lítil, að áhrifh henn-
ar myndi sennilega aldrei gæta
að marki þar sem alþjóðamáluin
væri ráðið. Kvaðst hann telja
sennilegt, að fsland hefði verið
í heimsfréttunum um þessar
mundir, þó það hefðj verið ó-
i>ygt-
—En þótt þessi þjóð væri lítil,
gæti samt verið fróðlegt fyrir
hina erlendu gesti að kynnast
henni. Nú stséði yfir hin harð-
asta barátta fyrir lýðræðinu í
heiminum. Hann kvaðst halda
því fram, að íslendingar væri í
rauninni mesta lýðræðisþjóð
dómsmálaráðuneytinu; gegndi
hann því embætti jafnan síðan,
er frjálslyndi flokkurinn fór
með völd, og naut vaxandi þjóð-
hylli með ári hverju. Þeir Mr.
Lapointe og Mr. King, voru eins
og fóstbræður, er engin öfl önn-
ur en dauðinn, gátu aðskilið;
var Mr. King tíðförult til sjúkra-
hússins, þar sem vinur hans lá
banaleguna. Mr. Lapointe var
höfðinglegur maður ásýndum, og
drengilegur yfirlits; hann var
mælskur, og fyltist jafnan aukn-
um eldmóði, því lengra sem leið
á ræður hans.
Mr. Lapointe lætur eftir sig
ekkju, ásamt tveim börnum,
syni og dóttur; gegnir sonurinn
um þessar mundir foringjastöðu
í canadiska hernum.
heimsins. Ætti hann ekki ein-
ungis við það, að hér væri elzta
löggjafarþing, sem um væri vit-
að, og ekki heldur það, að stjórn-
arskrá okkar vræi bygð á frelsi
og jöfnuði, heldur fyrst og fremst
hitt, að öll bygging þjóðfélags-
ins væri í anda þess lýðræðis,
sem nú væri barist fyrir. Hér
væri minni stéttamunur en í
nokkru öðru landi a. m. k. hérna
megin Atlantshafsins. Arfgeng
forréttindi þektust hér ekki.
Þessvegna væru hér miklu minni
félagslegar tálmanir en annars-
staðar. — Ef einkenna mætti ís-
lenzku þjóðina i tveimur orðum,
þá væri það með frelsisást henn-
ar og “d'emokratiskum” háttum.
Forfeður okkar hefðu komið
hingað vegna þess, að þeir hefðu
ekki viljað beygja sig undir ok
harðstjórnarinnar. Þeir hefðu
(Framh. á bls. 8)
Tears
Tears I have shed as the dim shadows thicken
Tears in the white of my pillow’s soft arms
When soft footed sleep creeps away in the darkness,
And night and a memory weave dreaded charms.
Tears I have felt when great beauty struck me
My soul understood, but my tongue could not speak.
Tears of impotency — feelings of rapture
A prayer on my lips for the knowledge I seek.
Tears I have known when some careless word spoken
Re-opened old wounds, made them tingle and smart
Tears for a broken faith-dreams long since shattered,
Tears of regret are the tears of my heart.
Lenora A. Johannson.