Lögberg - 12.02.1942, Page 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. FEBRÚAR. 1942
STRÍÐSTÍMASAGA
“Aldrei frá hugprúðum
mönnum . . . ‘
"Betri er brotinn en beygður háls." sagði hún.
— Þá kom brosandi blindur maður
utan úr geimnum . . .
Eftir I. A. R. WYLIE
[Hún er alþekt söguskáld — “Fædd I Astrallu — mentuð
í Belgfu, Englandi og pýzkalandi. — Seldi fyrstu sögu
sína um tvítugt. — Ann útivist og ferðalöguni — en
mest >6 landsetri sfnu f New Jersey’’ — segir ritstjóri
blaðsins lAberty, sem sagan er þýdd úr.—s.s.]
“Ef til vill eggjaköku —”
“En það eru engin egg til, Mam’zelle
Jacquine.”
“Eða svínslæris fiögur — eins og þér til-
reidduð þær — með skvettuögn af Madeira —”
“Ekkert svínakjöt til — þótt hamingjan
viti að nóg sé til af svínunum. Og að því er
Madeira snertir, þá er ekki til svo mikið sem
einn dropi af nokkru víni —” Kænskuglampi
lýsti upp hið hrukkótta andlit sveitaþernunn-
ar, er beygði sig yfir þvottastampinn. “Nei,
ónei, okkur hér er vissulega ekkert eftir skilið.
Þrátt fyrir það gæti eg, Mam’zelle, náð í
hænsnisunga handa Monsienr Paul —”
Stúlkan stundi og rétti úr sér. “Babette,”
sagði hún. “Mér þykir vænt um yður. Þér
hafið verið mjög trúföst þerna. En fái Mons.
Paul hænsni í miðdagsverðinn, þá tala eg
aldrei eitt orð framar við yður.” Svo bætti
hún við með gremjusvip: “Og ef hann vissi
um það, myndi hænsnakjötsbitinn standa í
honum.”
“Ó-sussu!” Gamla andlitið varð þrjózku-
legt. “Mons. Paul geðjast það bezt.”
“Honum geðjast annað betur.”
“Má vera. En eigi löngun manns að haldast
við, verður hann að fá kraftgóða næringu.
Maður ætti að vera sanngjarn —”
Stúlkan sneri skyndilega í burtu. Hún
vildi ekki að athugula gamla þernan tæki eftir
hve þreytt og hugdeig hún væri. Fór því fram
úr hráslagalegu eldhúsinu og inn í stóra sal-
inn. Það var gamaldagslegt herbergi, ofskipað
húsmunum, þó vel umgengið og með tignar-
svip. Stóru gluggarnir stóðu opnir og hún
gekk út í umgirt garðsviðið. Þar var alt á
kafi í illgresi, því að Jacques, er garðinn hafði
hirt sem unaðsreit sinn, var nú dáinn. En
Paul var þá að koma heim. Hann myndi upp-
ræta illgresið svo garðurinn gæti næsta sumar
blómgast aftur og glitrað í sinni fyrri dýrð.
Það yrði sem einn þáttur hinnar dularfullu
upprisu lífsins.
Járngrindinni í garðshliðinu var skelt aftur
með glamri. Maður kom stikandi upp eftir
stígnum. Hún hrökk við, er hún kannaðist við
einkennisbúna manninn. Þetta var látlaus
búningur, en það látleysi virtist henni svipa til
kurteisis-kveðju mannsins — yfirdrifið svo að
við móðgun lægi.
“Þetta er yður ánægjudagur, Mam’zelle.
Mér skilst að bróðir yðar hafi verið látinn
laus og sé að koma heim.”
“Já, Capt. Rudrich.”
“Leiðtoginn okkar er göfuglyndur. Hann
virðir mann eins og bróður yðar. Snjallan
flugmann. Þið áttuð svo fáa hans líka, að við
veittum honum athygli. En við berum enga
andúð í brjósti til hans. Eins og félagi hefi eg
skipað Serg. Hildebrandt að koma með sjam-
paní-flösku til fagnaðarmótsins, sem eg vonast
eftir að mega njóta með yður.”
Hann sá roðann færast í hreinfölar kinnar
henni. Það jók glampa ljósbrúnu augnanna
og afmarkaði nánar þóttasvipinn á rauðum og
mjúkum vörunum. Nú var sem stirndi á
þykka lokka brúna hársins öðruvísi en hann
hafði áður veitt eftirtekt. Það var alveg eins
og hið innra með henni hefði tendrast bál,
er af glampaði í hverri taug tilveru hennar.
Já, þessar frönsku konur bjuggu yfir einhverju
hið innra með sér. Þrátt fyrir snjáðan dökka
kjólinn, sem stúlka þessi klæddist, bar hún
á sér þann sérkennilega tignarsvip, er jafnvel
yfirgnæfði hina feimniskendu og töfrandi feg-
urð hennar. Þetta æsti í huga kafteinsins hina
ekki óalgengu skyndilöngun til ofbeldis gegn
henni. En fyrirskipanirnar höfðu verið fast-
ákveðnar. Landsfólkinu átti að sýna hin
ströngustu virðingarmerki — þangað til aðrar
reglur yrði settar.
“Þökk Capt. Rudrich. En við þiggjum ekki
gjafir frá óvinum okkar. Né heldur njótum
við fagnaðarmóta með þeim.”
“Þetta er þrályndislegt, Mam’zelle. Reigðir
hálsar eru óþjálir. Þeim er brotgjarnt.”
“Betri er brotinn en beygður háls.” sagði
hún.
"A cliché!" sagði hann í djúpri góðlyndis-
raust. “Þetta eru gamaldags orð, liebes Frau-
lein. Nú eru nýir siðir að koma í gildi. Á
þeirri öldu er bezt að berast með velþóknunar-
huga.” Hann sló saman hælum að hermanna-
sið. “Hafið það í huga. Margt af yðar þjóðar
fólki hefir þegar gert það. Bróðir yðar ef til
vill þar á meðal.”
Hún brosti við þessu. Bros það hefði hann
gjarnan viljað mega strjúka af andliti hennar.
Og þegar hún sneri í burtu án þess að virða
hann svars, fékk hann hvöt til að kalla á eftir
henni: “Yður mætti detta í hug,” sagði hann,
“að ekki heldur látum við lausa okkar óvini.”
Það marraði í hjörum járngrindarinnar
þegar hún opnaði garðshliðið. Faðir hennar,
faðir hans og afi höfðu verið læknar, er dvelja
vildu sem mest í námunda við fólk sitt, svo
að stóra húsið, er stóð dálítinn spöl frá aðai
þorpsgötunni, hafði verið Ronsard-heimilið
kynslóð eftir kynslóð. Á hverjum morgni er
Jacquine Ronsard leit út um svefnherbergis-
gluggann sinn hafði hún séð þrílita fánann
blakta frá mairie-inu þar andspænis. Nú var
þríliti fáninn horfinn.
Hún gekk hratt. Litla járnbrautarstöðin
var utanvert við þorpið. Þunglamalegir her-
menn mættu henni, og þorpsbúarnir. sem ver-
ið höfðu kunningjar hennar. Nú litu þeir
hornauga til hennar, eða létu sem þeir sæi hana
ekki. Hún var að gera þeim erfiðara fyrir,
með því að halda uppi mótþróa-stríði þeirra,
sem ósigur höfðu beðið.
“Ó, Paul!” hvíslaði hún. Við það nafn var
öll hennar von bundin.
Blériot gamli stóð við dyrnar á litlu búð-
inni sinni. Gluggarnir voru tómir og rykugir;
en kjallarinn var honum að sögn, eins og auka-
skópar í viðlögum. Blériot og þorpsstjórinn
hötuðust. Þeir höfðu staðið í háa rifrildi
kvöldið sem mótorhjóla njósnarliðið nam stað-
ar við mairie-una.
Blériot hafði viljað halda áfram að berjast
alt til seinasta varnarvirkis — hvar sem það
væri — en þorpsstjórinn, sem gildan sjóð,
geymdi í góðu fylgsni, hafði alls ekki viljað
berjast á nokkrum stað. Nú forðuðust þeir að
segja nokkurt orð hvor við annan. Blériot
sagði blátt áfram að þorpsstjórinn væri reglu-
leg raggeit, ef ekki eitthvað verra, og þorps-
stjórinn ásakaði Blériot um að vera nurlara.
Og vissulega hafði eitthvað undarlega ískyggi-
legt komið yfir Blériot, sem verið hafði hraust-
ur hermaður og heiðarlegur kjötsali. Hann
hæddist nú að öllu. Glotti jafnvel við Jacquine,
þegar hún mætti honum.
“Eruð þér að fara til móts við annan af
okkar hugrökku piltum?” spurði hann. “Á eg
ekki að keyra með yður út á stpðina? Þeir
hafa áætlað mér bálsvökvann.”
Þetta var satt. Blériot keyrði með fyrir-
liða þýzka setuliðsins til stöðvarinnar á París-
arbrautinni og með óbreyttu hermennina til
I'staminet des Quatres Rats við vegamótin, svo
hann hafði ráð á allri þeirri gasolíu, er hann
kærði sig um. Það var nú erfitt að minnast
þess að hann hefði barist við Verdun og verið
sæmdur verðlaunakrossinum til viðurkenning-
ar fyrir frækilega frammistöðu. Og öllum var
kunnugt um að hann hefði selt krossinn ein-
um innrásar-hermanninum eins og minnis-
merki. Je m'en fous, sagði hann.
Paul var í einkennisbúningi. En eins og
alt annað voru fötin óhrein og sem illa fengin.
Hið veglega flugkappamerki hafði verið slitið
af þemi, og hinn djarfmannlegi svipur andlits
hans var orðinn að þrjázkukendum frekju-
hroka. Hann hló gáskalega er hún studdi sig
við hann.
Eh bien, litla systir, — af hverju ertu að
snökta? Eg er kominn heim heill á húfi. Ekki
með eina einustu rispu á mér. Svo út af hverju
er þá að gráta?”
Jacquine hafði prýtt borðið með kerta-
ljósum og gömlum kristalsmunum, hverra feg-
urð og verðmæti innrásarliðið ekki hafði kunn-
að að meta. I mjúkri kertaljóssbirtunni komu
drættirnir í andliti Pauls hlífðarlaust út, línur
er fangavistin hafði myndað um munn honum
og augu — kæruleysis- og fyrirlitningar-línur,
sem bægðu frá allri harms- og blygðunarkend.
Hann og Babette skildu hvort annað, og hann
rak upp hryssingshlátur er hún sagði honum
hvernig hún hefði smjaðrað hænsnið út úr
Blériot, sem það hefði fengið frá Serg. Hilde-
brandt fyrir fría keyrsluferð til eslaminei, en
sem eignast hefði það auðvitað með “kröfu-
gerð.”
“Babbette er ráðkæn,” hafði Paul sagt.
“Hún notar sér fljótlega nýja fyrirkomulagið.”
Og þegar Capt. Rudrich hafði komið með
sjampaní-flösku undir hvorum handlegg. fagn-
aði Paul honum sem félaga og heiðursgesti;
þeir klingdu glösum hvor öðrum til heilla, án
þess að skeyta nokkuð um fölleitu stúlkuna,
er hjá þeim stóð, með vínstaup í hendinni.
“Til heiðurs þeim, sem hæst gnæfir — hver
sem hann er — guð blessi hann!” hafði Paul
hrópað.
Þá kipti Jacquine sundur staupsfætinum
milli fingra sér. Brotsbresturinn hafði hvinið
hátt við í kyrð stofunnar, meðan karlmennirnir
tveir tæmdu staup sín, og þeir litu báðir til
hennar, Capt. Rudrich með bros leikandi um
varir sér, en Paul með bitrum gremjusvip á
brá.
“Þetta var heimskuleg sorgar-söngleiks-
athöfn, systir góð,” sagði hann. “Þér verðið
að afsaka hana, hr. kafteinn. Kvenfólkið fær
ekkert skilið í ósigrum — eða jafnvel því, að
betra sé að verða fyrir ósigrum, þegar maður
er ekki fær um að vinna sjálfur sigur. Vissuð
þér það, kafteinn, að foringi flugdeildar minn-
ar sneri beinlínis á flótta — en plein combat —
og flaug burt til að bjarga lífinu. Eg skal
einhvern tíma segja yður alt um þær athafnir.
Þær eru dauðans hlægilegar —” Hann varð
alt í einu þungbrýnn og valdsmannslegur.
“Farðu ekki burtu, Jacquine. Þú mættir eins
vel heyra sannleikann núna eins og seinna.
Eg er nú hættur að vera Frakki. Það nafn
þýðir ekkert annað en skítuga pólitík, flýjandi
hershöfðingja og græðgisfull smámenni í um-
brotum við að ná greiðri leið á miðri götunni.
Til vítis með þá alla!” Hann skelti hönd á öxl
Capt. Rudrichs. “Hér er nú klingt til heilla
framtíðarinnar — minnar eigin framtíðar líka,
um þrjár máltíðir á dag, þak yfir höfuðið og
lokaðar varir.”
Capt. Rudrich brosti nú beint við stúlk-
unni. “Bróðir yðar er dálítið ölvaður, liebes
Fraulein. En öl er innri maður. Eg sagði yður
— var það ekki? — að við sleptum ekki okkar
óvinum.”
Nú hindruðu þeir ekki burtför hennar, er
hún fór inn í setustofuna. Þangað bárust
henni hin ömurlegu hlátursköll Pauls bróður
síns, og hún fann að alt umhverfis hana væri
aðeins dauðir og hrörnandi hlutir. Þetta her-
bergi, með erfðaóð þess og endurminningar
var henni nú sem grafarhólf. Þar gæti hún
ekkert skjól fengið né jafnvel heldur í garð-
inum, sem aldrei framar myndi blómum
skrýðast. Nú væri hún orðin ein af vesalings
flóttalýðnum, sem mánuðum áður hafði streymt
gegnum þorpið á blindri og stefnulausri flótta-
för frá heimilum sínum. Nú væri líka hún
orðin heimilislaus.
Hún hraðaði sér út úr þorpinu eftir götu-
slóða, er að lokum eyddist og hvarf í engja-
landið. I skjóli trjáraðar þar kraup hún niður,
grúfði andlitið í mjúku stuttgresinu við rætur
þeirra og grét eins og hún væri að syrgja
dauðan ástvin.
Gegnum höfgan grátekkann heyrði hún
djúpar og kunnuglegar drunur, sem ekki smá-
hljóðnuðu þó nú út í geiminn, en hættu alt í
einu.
Hún settist upp. Húmið var nú orðið að
dimmu náttfalli. Ofar nærlægum misturs-
hjúpnum tindraði kvöldstjarnan eins og bjart
og stöðugt vitabál. Og undir trjánum, eins og
runnið saman við skugga þeirra, hafði flugfar
fundið sér lendingarstað og skjól.
Hún gat enga grein gert sér fyrir því
hvprsvegna hún varð ekkert óttaslegin — nema
ef til vildi það, að hún ætti nú ekkert eftir
til að óttast um. Hún stóð á fætur og gekk að
flugfarinu. Fast hjá því stóð maður, en hún
gat ekki séð í andlit honum. Hún skildi ekkert
í því hversvegna þessi dökki, hreyfingarlausi
skuggi virtist svo dapurlegur. Hann hélt hönd
fyrir augu og laut höfði eins og til bænar. En
hann virtist hafa heyrt hana nálgast, og spyr
á ensku: “Hvar er eg?” og hún svarar einnig
á ensku: “Þetta er Jonville, á Frakklandi—■”
“Þökk!” sagði hann aðeins.
“Er nokkur með yður?” spurði hún.
“Ekki nú lengur. Ginger — flugfélagi
minn — er í flugmannsklefanum. En hann er
nú farinn. Hann fann á sér að hann væri að
fara — en sagðist skyldi lenda fyrst. Það
gerði hann líka snildarlega. Hver eruð þér?”
“Eg heiti Jacquine Ronsard —”
“Ronsard — það hljómar eitthvað kunnug-
lega. Þér eruð frönsk, auðvitað?”
“Já —”
“Eg veit nú ekkert hvers vegna eg sagði
‘auðvitað.’ Þessi staður hlýtur að vera morandi
af Jerries. Geri ráð fyrir að þeir hafi hendur á
hálsi mér hvert næsta augnablikið sem er.”
“Hví lentuð þér hér?” spurði hún hálf-
gremjulega.
“Við neyddumst til þess. Gulnefurinn einn
sendi okkur sprengjuskeyti. Ginger fékk sinn
skerf, aumingja pilturinn. Og svo var gasolían
okkar líka uppgengin, hvort sem var —”
“Þér eruð líka særður.”
“Ofurlítið. Það er ekkert. Eg er enn á
fótunum. En eg býst ekki við að eg sé mikil
sjón að sjá. Gerið svo vel að líta ekki framan
í mig — ekki svo sem eina mínútu —”
Hann fór að þukla um yfirhöfn sína, og
hún sá hann draga upp vasaklút, snúa baki
við henni, þerra andlit sitt og stumra við að
binda dökka druslu um augu sér,. eins og til
að dylja þar fyrir henni eitthvað ófagurt og
aumkvunarvert. En hún sagði stillilega.: “Eg
hefi séð svo margt — Faðir minn var læknir.
Leyfið mér að hjálpa yður.”
“Þökk.” Hann sneri sér að henni — þó
ekki algerlega, en stóð þarna þráðbeinn eins
og svört ör er bæri við drungalegt flugfarið að
baki hans. “Það þætti mér vænt um,” sagði
hann svo og rétti fram aðra höndina, þó ekki
alveg beint að henni, en hún gekk til hans og
greip um höndina. Þar sem næturhúmið huldi
nú alt, fór dauft ljós tindrandi stjarnanna að
dreifa ögn dimmunni. En fyrir honum hugði
hún að húmið væri nú orðið algert. Og hún
beygði sig skyndilega yfir höndina, er hún
enn hélt um, og brá kossi á hana.
“Nú — ekki þetta — Hvers vegna gerðuð
þér það? Af vorkunnsemi við mig?”
“Nei —• eg er ekki að aumkva yður. Eg
gæti ekki látið yður skiljast það. Þér yrðið
að vera í mínum sporum til þess. Um mig er
nú ekkert að gera. Um ekkert okkar hér er
neitt framar að hugsa. Hvernig fæ eg hjálpað
yður?”
Hann svaraði þessari spurning hennar ekki
undir eins. Og hún gat sér til að hann berðist
með sjálfum sér við að ná fótfesti í þessum
dimma og kvalaþrungna óskapnaði tilveru
sinnar.
“Eg geri ekki ráð fyrir að þér getið gert
neitt — nema að ná í einhvern gildan Jerry
til að taka við mér. Út úr þessu er engin
leið —” Hann lagði hönd á flugfarsvænginn,
eins og í kveðjuskyni.
“Eitt er það, þó, sem við verðum að gera
— með einhverju móti,” sagði hann. “Við
verðum að brenna hana — láta hana ekki falla
í hendur þeim. Hún er hreinasta gersemi —
og þeir myndi nota hana til óþverraathafna . . .
Er hér nokkur, sem hjálpað gæti — einhver af
yðar fólki?”
“Eg á bróður,” sagði hún í lágum tón.
“Hermann?”
“Hann er flugmaður —”
“Hann myndi skilja þetta. Eg er, sjáið
þér, hálf-ráðalaus. Svo virðist, sem eg geti
ekki hugsað greinilega. Að verða snögglega
blindur — eins og truflar manni hugsanagang-
inn —”
Hann mintist ekkert á þjáningar sínar, en
hún fann þær fara eins og eldheitan rafmagns-
straum gdgnum allar taugar áér frá hönd hans,
er hún enn hélt um. Hún greip utan um hann,
er hún fann hann heykjast ögn og hallast upp
að henni.
“Þetta er mér léttir,” sagði hann lágt.
“Lofið mér því, þó — að þér látið þá ekki ná
í flugfarið okkar —”
“Því lofa eg.”
“Þér eruð undur smávaxin, eruð þér það
ekki? Eg ætti ekki að hallast svona þunglega
að yður.”
“Styðjist við mig,” skipaði hún.
Henni virtist aukast þrótturinn hans vegna,
og einhvernveginn staulaðist hún með hann
hægum skrefum inn yfiir engjateiginn. Þar
sem stígurinn nálgaðist alfaraveginn, myndi
hættan mæta -þeim. Á hverju augnablikinu
sem væri rækist þau kannske á næturverðina,
eða menn, sem selt hefði sig til njósnarstarfs
og ekki myndi hika við að framselja aðra. Við
gatnamótin, þar sem dökka veggi næstu þorps-
húsanna bar við stjörnulýst loftið, heyrði hún
skrölt af bifreiðarför nálgast þau, og dró því
íörunaut sinn með sér inn í húmskjól við einar
húsdyrnar. Þetta var hin gamla Citroen-bif-
reið Blériots, þéttsetin Jerry (þýzkum) her-
mönnum á leið til Quatres Rats. Þeir voru að
belja einhverja sér hugljúfa ástarsöngva og
hún heyrði piltinn við hlið sér gefa frá sér
lágt hláturskvak.
“Eg hygg þetta sé svarið við erindum
þeirra. Þeir eru að gera sér glaðar stundir.
Það var heppilegt fyrir okkur,” sagði hann.
I húsinu hinu megin við garðsauðnina var
grafarkyrð, eins og vera bar. Ljósglæta sást
enn frá borðstofunni, en ekkert mannamál
heyrðist þaðan. Svo Capt. Rudrich hafði þá
lokið erindi sínu þar og farið sína leið. Aðeins
heyrðist Babette gamla vera að rjála eitthvað
við diska í eldhúsinu. Hin gömlu eyru henn-
ar voru æði hljóðnæm, og stúlkan hálf-stóð á
öndinni meðan hún leiddi förunaut sinn inn
eftir dimmum gangi og upp mjóan bakstiga inn
að eigin herbergi sínu. Hávaðinn af reikulu
fótataki hans skelfdi hana.
“Eg geri skollans hávaða,” sagði hann.
“Þér verðið að aðvara heimilisfólkið. Það kann
að halda mig einn Jerry-anna.—”
Hann hugði sig hafa lent meðal vina.
Hún kveikti ljós í herbergi sínu. Hann
þurfti ekki á ljósi að halda, en sat kyr þar sem
hún íékk honum stað á rúmsbrúninni, og lét
hendurnar lafa inn af knjám sér. Blóðið hafði
seytlað úr lélegum umbúðunum á augum
hans. Hún losaði um- þær.
“Mér þykir leitt,” sagði hann “að vera
svona illa- til reika.”
En litla undrunarstunan, sem brauzt út af
vörum henni, var ekki vegna hinna blóðidrifnu
augnatófta hans, þar sem áður hafði glampað
líf og viðkbæmni og mjúkur brosgeisli, heldur
vegna birtingar hins undrafríða andlits hans —
staðfestulega svips varanna, göfugmannlega
ennisins, sem brúnir, svitastorknir hárlokk-
arnir liðuðust niður um. Hún þvoði andlit
hans og vaíði augun nýjum umbúðum.