Lögberg - 09.07.1942, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. JÚLÍ. 1942
----------Högberg---------------------
Gefið út hvern fimtudag aí
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáakrift ritstjórans:
EDITOR LOGBERG,
695 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by
The Columbia Press, L<imited, 695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
“Óskabarn íslands”
Lögbergi hefir alveg nýverið borist í hend-
ur til umsagnar rekstrar- og efnahagsskýrsla
Eimskipafélags íslands fyrir árið 1941, sú, er
lögð var fram á aðalfundi félagsins í Reykja-
vík í öndverðum júnímánuði síðastliðnum:
hefir skýrslan margháttaðan fróðleik til
brunns að bera, og varpar skíru ljósi á það
breytta, og að ýmsu leyti alvarlega viðhorf í
reksturssögu þessarar mikilvægu stofnunar,
sem skapast hefir vegna stríðsins; sem dæmi
þess hve við raman sé reip að draga á vett-
vangi íslenzkra siglinga, eins og nú hagar til,
nægir að benda á það, að á einu einasta skipi,
í einni einustu ferð milli Reykjavíkur og New
York, tapaði Eimskipafélagið hátt á fjórða
hundrað þúsund króna; frá þessu er skýrt í
hinu gagnmerka erindi, er hinn árvakri fram-
kvæmdarstjóri þess, hr. Guðmundur Vilhjálms-
son, flutti á áminstum aðalfundi; erindi þetta
er birt á öðrum stað í blaðinu í heild, með
hliðsjón af vestur-íslenzkum, hluthöfum, og þá
vitanlega fjölda annara manna og kvenna líka,
er ant láta sér um þau afkomu- og menningar-
mál, er íslenzku þjóðina varða.
Eimskipafélag íslands er nú tuttugu og sjö
ára að aldri; það átti aldarfjórðungsafmæli
árið 1940, og gaf þá út skrautlegt og stórvand-
að minningarrit; er þar gerð ljós grein fyrir
þeim tildrögum, er til stofnunarinnar leiddu,
ásamt nákvæmu yfirliti yfir þróunarferil fé-
lagsins.
Stofnun Eimskipafélags íslands olli mikil-
vægum straumhvörfum í siglingasögu hinnar
íslenzku þjóðar; með því steig þjóðin eitt hið
giptusamlegasta spor sitt í raunverulega sjálf-
stæðisátt, og haslaði frelsisfána sínum völl vítt
um breið og brimótt höf. Eimskipafélagið
hefir réttilega verið kallað “Óskabarn Islands,”
og mun halda áfram að verða það, því fyr en
síðar léttir af þeirri öfugstreymisþoku, sem
fyrir lítt viðráðanlega rás viðburðanna, þreng-
ir að framkvæmdum þess um stundarsakir.
íslendingar fögnuðu stofnun Eimskipafé-
lagsins í ljóði; þeir eru ljóðrænir menn, og
yrkja svo að segja um alla skapaða, og óskap-
aða hluti milli himins og jarðar; og yrkisefnin
hafa þráfalt verið óverulegri en þegar hér var
komið sögu; í einu kvæðanna, sem helgað var
Eimskipafélaginu, er þannig komist að orði:
“Þjóðarvonir sveima við súðir,
siglir blessun með skipum þessum,
fornar vættir fara á eftir,
fylg.ia þeim yfir allar bylgjur.
Flytur þetta föruneyti
feginsboð suðr í morgunroða.
Aftur er lifnað af aldasvefni
unga ríkið á norðurbungu.”
íslenzka þjóðin átti að miklu leyti nýstofn-
uðu Eimskipafélagi sínu líf sitt að launa meðan
á stóð styrjöldinni frá 1914—1918, og hún á
það ekki síður nú í þeim geigvænlega hildar-
leik, sem yfir stendur; spámannleg orð skálds-
■ ins í áminstum ljóðlínum, mála það jafnvel
aldrei skírar en nú, hver blessun hefir siglt
með skipum Eimskipafélags íslands íslenzku
þjóðinni til handa frá upphafi vega og til þessa
dags.
Með drengilegri þátttöku sinni í stofnun
Eimskipafélags Islands, stigu Vestur-Islend-
ingar hið veigamesta þjóðræktarspor sitt gagn-
vart stofnþjóðinni heima; það sporið, sem jafn-
an mun talið verða þyngst á metum, þá hug-
leidd eru gaumgæfilega afskiftatengslin milli
íslendinga austan hafs og vestan; þar eru það
verkin, sem tala.
Gagnkvæm samúð meðal íslendinga í báð-
um heimsálfum, fer nú árlega í vöxt, og má
slíkt teljast óumræðilegt fagnaðarefni. Hjarta-
lagshitann að heiman, má glðgt kenna af ný-
legri ráðstöfun Alþingis um styrk til náms
fyrir vestur-íslenzka mentamenn við Háskóla
fslands.
Vér eigum marga hollráða “brúarsmiði,”
er mikið leggja á sig til verndar menningar-
sambandinu milli Austur- og Vestur-íslend-
inga; þeim þarf enn að fjölga!
Ræða
FLUTT VIÐ ÚTFÖR JÓHANNESAR HAGAN
FRÁ REYKJAVÍK
í Fyrsiu lúiersku kirkju í Winnipeg, 2. júlí '42,
af presti safnaðarins, séra Valdimar J. Eylands.
“Nú varir trú, von og kærleikur,
þettn þrent, en þeirra er kærleik-
urinn mestur.” I. Kor. 13:9-13.
Eg hefi valið þessi alkunnu orð til athugun-
ar og áminningar í dag, vegna þess að mér
finst þau eiga sérstakt erindi til okkar á þess-
ari sorgar og saknaðarstund. Þessi orð minna
okkur óbeint á það sem öllum er þó ljóst sem
um lífið hugsa, og veita rás viðburðanna
nokkra eftritekt, að alt sem snýr að skynheimi
okkar mannanna er á hverfanda hveli, að þekk-
ing okkar er í molum, við sjáum aðeins sem í
skugggsjá og óljósar myndir flögra fyrir hug-
arsjón okkar. Þessi hverfleiki hlutanna, eink-
um hins unga lífs, veldur okkur sárum söknuði
og djúpum trega. Við hrópum með deyjandi
skáldinu: “Meira ljós!” Við grípum fegins
hendi hvert hálmstrá á bakka elfunnar miklu,
svo við sökkvum síður í kaf örvilnunar og
bölsýnis. En yfirlýsingin sem felst í þessum
helgu orðum er meira en hálmstrá. Þau fela
í sér gullin og guðdómlegan sannleika. Hver
sá, sem þeim sannleika trúir sem þau benda
á, hefir fasta jörð undir fótum þótt stormarnir
geysi, og regnið dynji á hreysi mannlegs lífs.
Þessi sannleikur varpar vonarljósi yfir þá
raunalegu reynslu mannanna er þeir hljóta að
kveðjast hinztu kveðju hér á jörð. ,
"Trúin varir," segir postulinn, og á öðrum
stað segir hann: "irú vor hún er siguraflið sem
hefir sgirað heiminn." Þau orð má til sanns
vegar færa á fleiri en einn hátt. I fljótu bragði
kann svo að virðast að trú mannanna sé marg-
víslegs eðlis. Má þar telja trúna á sjálfan sig,
trúna á tækifæri lífsins, trúna á sigurmátt
hins góða, trúna á forsjón Guðs og handleiðslu
í blíðu og stríðu, trúna á hæfileika og hugar-
snilli mannsins. Þessi síðastnefnda tégund
trúar hefir gjört mönnunum það mögulegt að
beisla náttúruöflin, og hún hefir einnig gjört
íluglistina mögulega. Sú list hefir orðið mönn-
unum til mikillar blessunar, enda þótt henni
sé nú, eins og svo mörgum öðrum hæfileikum
og margþáttaðri tæljni mannsins, beitt til böls
og víga. Mér er ekki kunnugt um andlegan
trúarþroska þessa unga manns. Ef til vill hafði
hann, eins og títt er með ungum mönnum,
gefið andlegum og trúarlegum málum lítinn
gaum. Er þetta alls ekki sagt honum eða
jafnöldrum hans til lasts. Hann var svo ung-
ur, lífið blasti við honum langt og fagurt.
tækifærin virtust svo fjölmörg til að hugsa
um “upphaf og endi, guð og mann, um lífsins
og dauðans djúpin” og önnur dýpstu rök til-
verunnar. En hvað sem því líður átti hann þá
trú sem er sameiginleg öllum heilbrigðum
æskumönnum: trúna á lífið og tækifæri þess,
trúna á mátt sinn og hæfileika, trúna á sína
eigin framtíð. 1 æðum hans ólgaði blóð far-
mannsins eins og títt hefir verið um íslend-
inga í þúsund ár, hann var knúður af hug-
dirfsku æskumannsins, og trausti ofurhugans.
Þessvegna hikaði hann ekki við að sigla einn
af farþegum um hættuleg höf á síðastliðnum
vetri til að leita sér frama í fjarlægu landi,
og ryðja sér braut í þeim farvegi atvinnulífs-
ins, sem enn er næsta fáfarinn með heimaþjóð
vorri. I þeirri trú að sér mundi takast þetta,
kom hann hingað vestur, og hóf nám við einn
af fluglistarskólum borgarinnar. Mér hefir
ávalt fundist að þeir, sem fluglist stunda standi
feti nær eilífðinni daglega en aðrir menn.
Sundið á milli lífs og dauða er svo örmjótt,
og oft má svo lítið út af bera, eins og raun ber
vitni í þessu sorglega og sviplega tilfelli, sem
hefir svift hann lífinu. Þeir, sem ferðast um
farvegu loftsins eru svo oft ofar skýjunum,
atvinna þeirra og hin stöðuga hætta, sem þeir
standa í, hlýtur þráfaldlega að lyfta hugum
þeirra upp yfir alt hið smáa og hversdagslega,
og færa þá nær Guði í hugsun. og bæn. Og
einnig þar kemur trúin til greina. 4 I mætti
trúarinnar á list sína, og á forsjón Guðs sigra
þeir alla hræðslu svo þeir verða öruggir í
stefnu sinni og starfi.
En trúin sigrar ekki aðeins heiminn, nátt-
úruöflin og hræðsluna í hennar mörgu mynd-
um, heldur einnig dauðann sjálfan. Sterkustu
rökin fyrir framhaldi lífsins, er einmitt þessi
raunalega reynsla, og önnur svipuð tilfelli. Til
hvers skyldi hið unga líf kveikt, til hvers
skyldu menn ala þrár í hjarta, til hvers skyldu
menn yfirgefa ættland og ástvini til að leitast
við að þroska sig til einhvers starfs, og vera
svo sviftir lífinu á einu augnabliki, eiginlega
áður en það byrjar fyrir alvöru, ef ekkert
annað augnablik væri svo til í vitundarlífi hins
einstaka manns? Þá væri tilveran grimm og
tilgangslítil. Þá værum vér mennirnir aumk-
unarverðari eri dýr merkurinnar sem enga eiga
von og engin þrá er í brjóst borin. En vér
eigum ekki þann Guð að föður, sem þannig
eyðir tíma barna sinna, eða þannig blekkir
með tálvon þá sköpun sem gjörð er í hans
eigin mynd. Við trúum því
að hann sem þráði að fljúga og
flaug, en féll inn í f%ðm dauðans
hafi ekki fallið út úr tilverunni,
heldur hafi hann flogið beint
inn í faðm Gúðs. Við trúum
því að hann hafi, þrátt fyrir
fall loftskipsins, lent skipi sál-
ar sinnar á strönd eilífa lífsins.
Þessi trú sigrar örvænting vora
og sorg, og vér vonum að sú
trú græði um síðir sorgarSár
þeirra, sem hér eiga um sárast
að binda.
"Nú varir trú. og von" segir
postulinn. Trúin og vonin eru
svo náskyldar, að naumast
verður á milli greint. Þegar við
erum í raunum stödd, vonumst
við eftir heppilegri úrlausn
mála; þegar við erum veik, von-
umst við eftir bata; þegar við
fremjum syndir og hrösum von-
umst við eftir fyrirgefning Guðs
og góðra manna; þegar við bú-
um yfir sorg hlökkum við til
þeirra daga er gleðin sækir
oss aftur heim; allan þann tíma
sem við erum í holdinu vonum
við, misjafnlega ljóst, en vonum
þó, að við munum síðar njóta
samvista við þá sem við höfum
elskað og mist, og þess lífs sem
aldrei dvínar. Okkur verður að
þessum vonum; þær eru ljósið,
sem lýsa fyrir okkur; án þeirra
væri lífið með öllu óbærilegt.
Þessi ungi maður átti sér sjálf-
sagt margar fagrar vonir, og
hugljúfa drauma. Eins og öðr-
um heilbrigðum æskumönnum
var honum í eðli borin von um
frama, og ef til vill lét hann sig
dreyma um frægð. Hann von-
aðist vafalaust eftir því að geta
glatt föður sinn, er hann kæmi
aftur heim, fullnuma í list sinni.
Hann vonaði að sér mætti auðn-
ast að verða heimaþjóð sinni og
ættlandi til gagns og sóma í
þeirri<atvinnugrein, sem hann
hafði valið sér. Og hver er sá
sem þorir að fullyrða, þrátt
fyrir það sem orðið er, að þess-
ar vonir muni reynast tál? Sæll
er sá, sem getur horft augum
vonarinnar út yfir hverfleika
mannlegs lífs og sagt:
“Vér sjáum hvar sumar rennur
með sól, j^fir dauðans haf.
Og lyftir í eilífan aldingarð,
því öllu sem Drottinn gaf.
En þegar við stöndum eins og
nú, frammi fyrir ráðgátum lífs
og dauða, er okkur holt að
minnast þess að sterkasta aflið
í heiminum er ekki þrumur
hafs og brimgnýr, ekki heldur
bryndrekar þeir, sem höndum
eru gjörðir, hvort sem þeir
hrærast í lofti, á láði eða í legi.
Trúin er sterk, vonin er dásam-
leg, en kærleikurinn er þeirra
mestur. Við sjáum þess ljós
dæmi nú á þessum dögum
hversu heimurinn verður sund-
urtætt eyðimörk, og hversu
mannlífið er meiningarlaust, þar
sem kærleikurinn er fótum
troðinn. Kærleikurinn er mest-
ur af því hann græðir sárin,
sameinar þjóðirnar, kallar fram
hið bezta og göfugasta í hjört-
um mannanna, og færir þá nær
Guði.
Kærleikurinn er hið sterka
band, sem tengir hugi og hjörtu
íslenzkra manna, báðu megin
við hin bráðu höf. Þótt við ís-
lendingar séum að mörgu leyti
ólíkir að upplagi og skapgerð
erum við tengdir þessum órofa-
böndum kærleikans hvar í
heimi sem við erum staddir.
Þjóðernið, tungan og trúin, er
sú heilaga þrenning, sem allir
íslenzkir menn lúta. Þessvegna
er það, að við hér vestra fögn-
um ávalt góðum gestum að
heiman; þessvegna er það að
okkur eru réttar hendur kær-
leika og samúðar austan um
haf. Eg hika ekki við að segja
að Jóhannes Hagan, þótt ungur
væri, og þótt hann náms síns
vegna, sem hann stundaði með
áhuga og alúð, gæti ekki gefið
sig verulega að löndum sínum
hér vestra þann stutta tíma sem
hann dvaldi hér, var af öllum
sem kyntust honum talinn einn
af okkar góðu gestum. Við tók-
um á móti honum í kærleika, og
nú kveðjum við hann í kærleika
og með sárum söknuði. Við rétt-
um föður hans og systkinum
hönd vora yfir hafið í innilegri
samúð og með einlægri hlut-
tekning. Eg vil leyfa mér að
geta þess að eg sá þennan unga
mann samdægurs og hann kom
til borgarinnar í vetur. Hann
kom þá heim til mín ásamt
nokkrum öðrum æskumönnum,
og við . nutum kvöldstundar
saman. Eg veitti honum þá
strax sérstaka eftirtekt, ef til
vill vegna þess að hann var
alveg nýkominn að heiman, en
frekar þó vegna þess hve mér
fanst hann fallegur piltur og
prúður í allri framkomu. Mér
virtist alt háttalag hans bera
vott um göfugt innræti og gott
uppeldi. Eg sá hann einnig
nokkrum sinnum síðar, en fékk
aldrei ástæðu til að breyta hinni
fyrstu skoðun minni á honum.
Eg hygg að öllum öðrum, sem
kyntust honum hafi fundist slíkt
hið sama um hann. Hann var
svo ungur, hann virtist svo sak-
laus, hjartahreinn og óspiltur
af heiminu að hverjum manni
hlaut að þykja vænt um hann,
og óska þess að hann væri sann-
ur fulltrúi íslenzkrar æsku. Það
er sannfæring mín að sú þjóð,
sem á slíkum æskumönnum á
að skipa, og fær að njóta krafta
þeirra, sé auðug, þrátt fyrir fá-
tækt og smæð á mælikvarða
hinna svonefndu stórþjóða
heimsins.
Höfuðskáld okkar Vestur-Is-
lendinga, Stephan G. Stephans-
son, segir í Illugakviðu sinni
um söguhetju sína, sem einnig
dó ungur:
“Sloppinn við þulu um æfileið
öfuga,
Illugi á söguna stutta en
göfuga ...”
Mér virðist að þessi orð eigi
við um Jóhannes Hagan. Við
hefðum kosið að eiga samleið
með honum lengur, og hefðum
fagnað því að sjá hann hverfa
útlærðan í list sinni heim til
átthaga sinna og ástvina. En
þar sem þetta átti ekki fyrir
honum að liggja, þökkum við
samt Guði fyrir góðan dreng,
dreng, sem skilur eftir í minn-
ingu ástvina sinna heima, og
vina sinna hér: “söguna stutta
en göfuga.”
Guð blessi minningu hans, og
heimför með þeim hætti sem
nú skal verða. Guð gefi ást-
vinum hans og okkur öllum
hugfró og þann sigurmátt, sem
stafar af orðunum helgu: “Nú
varir trú, von og kærleikur,
þetta þrent, en þeirra er kær-
leikurinn mestur.”
Office of the Minisler
DEPARTMENT OF NATIONAL
WAR SERVICES
-C»
June 25, 1942.
Judge W. J. Lindal, President
Canada Press Club of Winnipeg
Winnipeg, Manitoba.
My dear Judge Lindal:
On this occasion when the
people of Canada are paying
special honour to the men of the
Army, I take great pleasure in
sending to t'he meraber papers
of the Canada Press Club of
Winnipeg a message of apprecia-
tion to them for their excellent
support of war services and a
greeting to all those soldiers and
their familiés who regularly read
these papers.
In every edition of these
papers we read of soldiers who
have enlisted, and of soldiers
who have taken their part in
some military activity, here in
Canada or abroad. We are proud
of these men and we are proud
of the families from which they
corae. The fighting tradition of
Canada with its varied races is
being upheld magnificently by
these fine young men in uni-
form. It is also supported
splendidly by the men of the
press, who sit behind the editor’s
cluttered desk, who set the type,
Who ink and roll the papers, and
who mail them to every part of
Canada.
To the men in uniform, and
to the men of the press, working
together for Victory, I send
warmest greetings.
Yoúrs sincerely,
J. T. Thorson.
Við Friðarbogann
Einn hinn fegursti blettur,
sem fprðamann ber að, er við
Frðarbogann (The Peace Arch)
er stendur á landamerkjalínu
Bandaríkjanna og Ganada i
Blaine í Washington ríki. Bæði
löndin leggja mikla rækt við að
prýða staðinn og hafa þau í
sameining og samvinnu myndað
undurfagran listigarð umlhverfis
bogann. Liggur aðal keyrslu-
vegur strandarinnar (The Pacific
Highway) um þann listigarð rétt
við friðarbogann. Það er upp-
lyftandi og hressandi að keyra
eða ganga í því friðar-andrúms-
lofti er þar riki og njóta feg-
urðarinnar, sem þar býr. Manni
finst sem sá staður sé heilög
jörð.”
Nýlega lá leið mín um þenna
fagra friðarstað. Sólin skein i
heiði. Grænir vellir og fagrir
blómabeðir brostu hýrlega við
ferðamanninum. Og í miðjum
þeim blóma stóð friðarboginn
hár og tignarlegur. Frá burst-
um hans risu tvær flaggstangir
og hlöktu þar hlið við hlið fán-
ar Bandaríkjanna og Canada.
Var það í sannleika fögur og til-
komumikil sjón. Urðu þá cftir-
ífarandi erindi til:
Er illri bliku ófriðs gránar
alheims loft um dægrin löng,
tveggja landa friðarfánar
fagrir blakta stöng við stöng.
Friðarbogi fagur innir
friðarorðin þung og blíð,
oss hann stöðugt á það minnir,
óþörf eru þjóða stríð.
Þessar miklu megin þjóðir
meir en hundrað ára bil
hafa verið vinir góðir, —
vígi ekktert átt hér til.
Helgi lönd vor himnafaðir,
hjálpi Jreim að forðast grand!
Veri um allar aldaraðir
óskert þeirra friðarband!
Kolbeinn Sæmundsson.
Frá Blaine
Þegar eitthvað skeður í fyrsta
sinn, er það oftast talið fréttir.
Nú verður það í fyrsta sinn, að
íslendingar í Bellingham, Blaine,
Point Roberts og Vancouver,
B.C., taka saman höndum um
íslenzkan þjóðminningardag, 26.
þ. m. Fratnkvæmdarnefndin
hefir gert sér alt far um að búa
svo undir að þessi dagur verði
sem ánægjulegastur fyrir alla er
hann sækja, því hún gerir sér
von um, að þessi byrjun á sam-
vinnu skapi framhaldandi sam-
band bygðanna um þjóðræknis-
málin um mörg ókomin ár.
Söngflokkurinn, sem getið er um
1 auglýsingu á öðrum stað í
þessu blaði, er skipaður söng-
kröftum allra fjögurra bygð-
anna. fslendingum í Vancouver
er sérstaklega bent á að þeir
þurfa ekkert “Passport,” eða
önnur slík skjöl, til að sækja
hátíðina, þar sem hún er haldiu
í Peace Arch Park, á landamær-
unum. Ennfremur vill nefndin
taka það fram, að Iþeir, sein
kunna að þurfa að nota járn-
brautarlestina frá Vancouver,
ættu að kaupa farbréf til White
Rock. Þar mæta þeim bílar frá
Blaine og taka þá á samkomu-
staðinn. Frekari upplýsingar
geta þeir fengið hjá Magnúsi
Eliassyni, 26 West Broadway,
eða Halldóri Friðleifssyni, sími
Highland 6032R. Borðar eru til