Lögberg - 17.09.1942, Qupperneq 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 17. SEPTEMBER, 1942
7
Hugleiðingar
“Ekkert er stöðugt nema ó-
stöðugleikinn,” sagði hann Jón
biskup Vídal,n, og sannast það
vel á okkar öld, því það sem
bezt þótti og bjargvænlegast um
næstliðin aldamót, þykir nú óá-
byggilegasti atvinnuvegur lands-
ins; eg meina þar hveitiræktina.
Markaður á canadisku hveiti
hefir verið svo lágur síðastliðin
12 ár, að bændum dettur eigi í
hug að sá hveiti lengur í akra
sína, nema sambandsstjórnin á-
byrgist þeim framleiðslukostnað
á því, og mun enginn lá þeim
það. En ætíð hefir stjórnin stór-
skaðast á slíkri markaðsábyrgð,
og næstliðið ár borgaði stjórnin
bændum mikið fé fyrir að sá
ekki hveiti í akra sína — $4.00
fyrir hverja ekru, sem hvíld
var. Og þótti oss mörgum það
bera vott um óskiljanlegan vís-
dóm; en gjaldið var þegið með
góðu.
Fyrir aðeins 40 árum var
maktin svo mikil á hveiti-
bændum, að þeir álitu gripa-
rækt og fiskiveiðar bara neyðar-
kost, og ráðlögðu íslendingum.
sem að heiman komu, að ná sér í
landblett nálægt fiskivötnunum,
það væri ekki heiglum hent að
brjóta upp skóglönd til korn-
ræktar, og létu margir landar
sér það að kenningu verða, og
sjá ekki eftir því.
En nú er farin að verða eftir-
spurn eftir engjalöndum, því
þau eru mjög upptekin víða í
Vestur-Canada, en griparæktin
orðin svo arðsöm, að hún er vel
þess virði að gefa henni gaum.
Nú eru nálega 70 ár síðan Is-
lendingar settust að við Winni-
pegvatn og t fengu fullkominn
rétt til að nema landið umhverf-
is vatnið, en hafa ekki notað sér
þann rétt, nema að mjög litlu
leyti, því af strönd Winnipeg-
vatns, sem er nær 600 mílur á
lengd og breidd, er enn eigi
numið meira en 100 mílur við
suðvestur horn vatnsins.
Þegar litið er yfir landsupp-
drátt aíf Norður-Manitoba, er
það alt markað sem óbygðir, og
verður því mörgum að halda, að
þar sé “Gap ginnunga, en gras
hvergi.” En þetta er stór mis-
skilningur, því nú hefi eg fengið
að vita með góðum heimildum,
að hér eru miklir grashagar, og
engjalönd stór, meðfram hinum
mörgu þverám, sem falla út í
meginvatnið, og má þar finna
hin fegurstu búlönd, sem bíða
eftir landnemunum.
Það kostar ekki mikla pen-
inga og byrja nautarækt og
sauðfjár, sauðfé fjölgar ótrúlega
fljótt í nýlendum, ærnar verða
tví og þrí-lembdar og gimbrarn-
ar eiga lömb ársgamlar.
Markaður á ull og sauðfé hefir
allatíð verið góður síðan um
næstliðin aldamót, að eg kom
hingað, og hefir þó margt gengið
á tréfótum á því tímabili, svo
það getur varla versnað. Mörg
eru hlunnindi í nýbygðum.
Slíkt hefi eg reynt sjálfur.
Grávörutekja talsverð, dýra-
veiðar í skógum, og ekki sízt
hin notasæla og arðsama fisk-
veiði hér við Winnipegvatn árið
um kring, og vona eg eftir gð
sjá Islendinga ennþá nema stór
landsvæði hér við Winnipeg-
vatn, því nú þarf ekki lengur
að óttast samgönguleysi, því
flutningabátar stórir ganga eftir
vatninu alt sumarið, og mótor-
bátar alstaðar, en á vetrum
dráttarvélar um alt vatn, sem
flytja frosinn fisk til markaðs,
og svo gandreiðarnar. Einn er
kostur enn við kvikfjárrækt í
nýbygðum, að' þar þarf eigi að
borga háa sveitaskatta, sem
gera mönnum mjög erfitt að
komast í efni, því það þarf land-
rými til griparæktar, og ekki
hefir landstjórnin ennþá lagt
nefskatt á naut eða sauðfé, en
hætt er við hún heimti bráðum
húðina af hverri skepnu, í her-
kostnað og hirðmennina á víg-
völl, og er þá vel komið voru
máli.
“Til ills fórum vér um góð
héruð, ef vér skulum byggja
útnes þetta,” sagði þræll Ingólfs
Arnarsonar, er hann (Ingólfur)
settist að í Reykjavík, því þar
var mjög hróstrugt land og eld-
brunnið; en þar er höfn góð og
skipalægi hið bezta, sem var
einkaskilyrði kaupstaðar í þá
daga þegar alt var flutt að og
frá þjóðunum á skipum. Og svo
var hinn vitri landnámsmaður
framsýnn, að velja sér bústað,
að Reykjavík er að flestra dómi
sjálfkjörinn höfuðstaður íslands.
En veiðisæl er Reykjavík. Viðey
og Engey liggja úti fyrir höfn-
inni; þar eru æðarvörp mikil
og selveiði fyrrum. Faxaflói
fiskauðugur framundan og
Elliðaárnar örstutt frá, fullar
af laxi, sem Englendingar hafa
skírt “Salomon” í höfuðið á hin-
um vitra og skrautgjarna kon-
ungi ísraelsmanna, því hann er
líklega fagrasti, frískasti og
sterkasti fiskur, sem ennþá
syndir í sjó og vötnum, og al-
staðar er hann sælgæti, bæoi
ferskur, niðursoðinn og reyktu.r;
og engin skemtun þykir nú betri,
konungum og herramönnum en
að veiða laxinn á stöng og
öngul.
Hvergi í heiminum er þó ann-
ar eins urmull af laxi veiddur
eins og við vesturströnd Norður
Ameríku, því á einu ári var
soðinn niður og seldur frá
Alaska, Sockeye lax fyrir 2 mil-
jónir dollara, ritar Vilhjálmur
Stefánsson ( “Northern Life.”
Svo er mikil auðlegð Ameríku.
Svo þó Ingólfi Arnarsyni væri
láð, að hann skyldi ganga fram-
hjá frjósömum búlöndum og
nema land í Reykjavík, munu
flestir sjá nú að hann valdi vel
og viturlega bústaðinn.
Eg hefi líka heyrt menn lá Is-
lendingum að þeir skyldu velja
sér bústað við Winnipegvatn, en
flestir munu nú sjá, að þeir
völdu vel og skynsamlega, þvi
þó mjög væri votlent, áður en
landið var skorið fram, hefir
það reynst íbúunum frjósamt
og farsælt, og fiskivatnið stóra
hin mesta féþúfa, enda munu
íslendingar við Winnipegvatn
allvel una sínum hlut.
Winnipegvatn er afarstórt,
nálægt 300 mílur á lengd, og alt
að 70 mílur á breidd, inn í það
renna mörg stórfljót, svo sem
Hole River, Winnipeg River,
Rauðaáin og Saskatchewan fljót-
ið stóra. Fairford-áin dregur
einnig alt vatn úr Manitoba-
vatni og Winnipegosis-vatni í
Winnipeg-vatn. En aðeins eitt
fljót dregur vatn til sjávar úr
Winnipeg-vatni, það er Nelson
elfan, og má nærri geta að það
er ekki smámóða, enda væri hún
skipgeng alla leið til sævar, ef
ekki væru tveir slæmir fossar í
henni.
Eg er ekki framsýnn maður,
en þó finst mér auðsætt, að með-
fram Winnipegvatni eigi eftir
að rísa blómlegar bygðir og bæ-
ir, sérstaklega við aflstöðina
miklu “Grand Rapids”, og væri
ekki úr vegi fyrir Islendinga að
kasta akkerum einhverstaðar
þar í nánd, því þeir eru nú farn-
ir að þekkja manndóm sinn bet-
ur en nokkru sinni áður hér í
landi.
Hér verður að líkindum breyt-
ing til batnaðar á stjórnarfari í
heiminum eftir þetta ógurlega
stríð, svo markaður á afurðum
þjóðanna verði dreginn úr hönd-
um auðvaldsins, og neytendum
gefinn kostur á nauðsynjum sín-
um með sanngjörnu verði og
framleiðendur fái framleðislu-
kostnað af vöru sinni; það álít
eg aðal skilyrði fyrir velmegun
þjóðanna.
Eg hefi oft áður bent á, að at-
vinnuleysi þyrfti aldrei að þjá
okkar þjóð, eins og sumar hinar
þéttbygðu N orðurálf uþ j óðir,
vegna málmnáma auðlegðar
Norður Canada, sem ekki verð-
ur uppnumin á þúsund árum.
Ekki álít eg heldur nauðsyn-
legt að breyta um gjaldeyri, en
býst við að gullið verði nauð-
synlegur gjaldmiðill eftir þetta
stríð, eins og það var áður, sér-
staklega í utanríkisviðskiftum,
ekki sízt vegna þess, að þær
þjóðirnar, sem mestar gullbyrgð-
ir hafa nú, hljóta að vinna þetta
stríð, því annars sekkur öll sið-
menning í grænan sjó.
En metramálið og lítra þarf
að lögleiða í landi voru sem
allra fyrst, eftir þetta voða stríð,
því það gildir nú hjá 'flestum
mentaþjóðum heimsins nema
Englendingum, sem margt viljá
hafa með miðaldabrag; en eg
held að sá bragur fari ekki að
blessast lengur hjá þeim.
Tilgangur minn með þessum
skrifum er einkum sá, að hvetja
unga og duglega menn til að ná
sér í góð búlönd við Winnipeg-
vatn, áður en aðrar þjóðir þyrp-
ast inn, eftir stríðið.
Ætíð þegar búfé hækkar í
verði, eykst eftirspurn að engja-
löndum, og grashögum, einkum
meðfram vötnum og elfum, því
nú má með góðum verkfærum
setja upp hey mikið ódýrara en
áður fyrri, svo griparækt er arð-
söm, ef markaður er í lagi.
Alstaðar við Winnipegvatn er
nógur skógur til skjóls og bygg-
inga, sem ekki er lítið hnoss, og
eg held þau landnemalög séu
enn í gildi, að hver landnemi
hafi rétt til að fá frítt, að taka
20 þúsund ferhyrnings fet af
borðvið úr almennings skógi
(konungsmörk) og hver sögunar-
myllu eigandi skyldugur til að
saga hann með lágmarksverði.
íTWvwvyyvwyvvvvvvvvvwvvyvvyyvyywvv'
*
\^ERZLUNARSKOLA
NÁMSSKEIÐ
Það borgar sig fyrir yður
að leita upplýsinga á
skrifátofu Lögbergs, við-
víkjandi námsskeiðum
við beztu verzlunarskól-
ana í Winnipeg ....
Veitið þessu athygli f
nú þegar*
XWAAWWAWWAAAAMAAAMAAAMAAAMAMAMAAAM/*'
Lög þessi fylgdu sambands-
stjórnarlöndunum í hendur
Brackens 1930, og ættu ekki að
hafa fúnað þar, á aðeins 12 ár-
um, fyrst hann er fulltrúi
bænda. Að endingu vil eg geta
þess, að svo er mikið landrými
kringum Winnipegvatn og í eyj-
unum, að allir Islendingar hér
gætu lifað þar, við nóg land-
rými.
Ritað í ágústmánuði 1942.
S. Baldvinsson.
Mr. MacVeagh sendi-
herra, og störf hans
á Islandi
Þegar samningurinn var gerð-
ur milli Bandaríkjastjórnar og
íslenzku stjórnarinnar í fyrra
sumar, var það eitt atriði samn-
ingagerðarinnar að Bandaríkja-
menn og íslendingar skiftust á
diplomatiskum fulltrúum. Var
þetta eitt af mikilvægum atrið-
um samningsins fyrir okkur Is-
lendinga, að Bandaríkjastjórn
skyldi fallast á, að útnefna og
senda hingað amerískan sendi-
herra, en slíkt hafði aldrei áður
komið til greina.
Mr. MacVeagh, hinn fyrsti
sendiherra Bandaríkjanna hér á
landi, er nú sem kunnugt er
farinn héðan. Var fyrir nokkru
ákveðið að hann yrði sendiherra
Bandaríkjanna í Suður-Afríku.
Mr. MacVeagh og frú hans
komu hingað í september í
fyrra. Hafði hann áður um
skeið verið sendiherra Banda-
ríkjanna í Grikklandi. Var
hann í Aþenu þegar Þjóðverjar
lögðu undir sig Grikkland, en
fór þaðan í júlí til Bandaríkj-
anna. I Grikklandi ávann hann
sér mikið álit og traust manna,
enda hefir hann mjög mikla
þekkingu á grískri menningu að
fornu og nýju. Studdi hann og
vann að fornleifarannsóknum í
Grikklandi, meðan hann var þar
í landi.
Mr. MacVeagh er hámentað-
ur maður. Hann lauk prófi í
heimspeki við Harvard-háskóla
árið 1913. Stundaði síðan fram-
haldsnám í Frakklandi unz hann
gekk í Bandaríkjaherinn í fyrri
heimsstyrjöldinni. Var hann
þar foringi í fótgönguliðinu.
Síðar gerðist hann bókaútgeí-
andi, unz hann gekk í þjónustu
ríkisins sem sendiherra þjóðar
sinnar. Hann er náinn vinur
Roosevelts Bandaríkjaforseta frá
æskuárum þeirra, og hefir sú
vinátta haldist fram á þennan
dag.
Okkur íslendingum var mikill
fengur að því, er Bandarikja-
stjórn ákvað að útnefna hingað
sendiherra. En sérstakur heið-
ur og happ var það, að slíkur
maður sem Mr. MacVeagh skyldi
vera falin sú staða.
Enginn dregur í • efa að ís-
lenzka þjóðin er góðum gáfum
gædd og ýmsum kostum prýdd.
En hitt er heldur engum vafa
undirorpið, að gallar okkar og
skapbrestir leynast ekki, þeim
sem náin kynni fá af þjóðar-
högum okkar. Mat það, sem
erlendir fulltrúa leggja á okkur
fer því mikið eftir því á hvaða
sjónarhól sá stendur er okkui
virðir fyrir sér.
Það ríður á miklu, ekki sízt nú
á tímum, að við njótum sann-
mælis hjá þeim mönnum, sem
hingað eru sendir (il þess að
kynna okkur öðrum þjóðum, að
þeir einblíni ekki á misfellurnar,
berji ekki í brestina, heldur líti
með sanngirni og sögulegum
skilningi á staðreyndir. Það
hefir verið okkur mkiið happ og
getur orðið okkur ómetanlegui
stuðningur í framtíðinni, að
þingað skyldi koma, sem fyrsti
sendiherra Bandaríkjanna ann-
ar eins landkynnir og Mr. Mac-
Veagh, gagnvart því stórveldinu,
sem íslendingar eru nú um flest
og mest háðir.
Þessi hámentaði gáfumaður er
í senn óvenjulega virðulegui,
aðlaðandi og elskulegur maður.
Vakti hann ekki aðeins virðingu
þeirra íslendinga, er honum
kyntust persónulega, heldur
varð öllum hlýtt til hans.
Sjálfur átti hann greiðan að-
gang að öllu því er helzt má
fegra íslendinga. Hann mat
mikils bókmentir okkar, sjálf-
stæðisþrá og þrek, og dæmdi
milt það, sem miður má fara í
fari okkar. Var hann altaf boð-
inn og búinn til aðstoðar í mál-
efnum okkar og má rekja starf
hans í mörgum greinum íslend-
ingum til framdráttar og far-
sældar.
Þótt Islendingar samgleðjist
Mr. MacVeagh er hann nú hefir
verið kvaddur til enn þýðingar-
meiri starfa í þágu fósturjarðar
sinnar, hörmum við Islendingar
sjálfra okkar vegna að hann
skuli hafa horfið héðan. Þeir
sem kyntust sendiherranum hér
og hans ágætu frú munu af heil-
um hug óska þeim allrar far-
sældar í framtíðinni.
—(Lesb. Mbl. 10. júlí 1942).
77/, ÞESS AÐ TRYGGJA
YÐUR SKJÓTA
AFGREIÐSLU
Skuluð þér ávalt kalla upp
SARÖENT
TAXI
PHONE
34555 - 34 557
SARGENT and AGNES
TRLMÍP TA\I
ST. JAMES
Phone 61 111
Canada is co-operav^
rt to obtain niore xvool
,r breeding purposes u
linion—os ivell as. the
ho establish new flocks
Greater wool production to meet military and civilian rcquircments
is urgently needed. Canadian farmers now raising sheep are urged
to increase their Aocks; those not raising sheep and in a position to
do so are urged to cstablish new flocks. Canada needs more wool!
Every useful ewe and every good ewe lamb should be retained for
breeding purposes, or'sold to some other farmer who wishes to increase
his flock.or establish a new flock.
\
PLAN NOW FOR INCREASED WOOL PRODUCTION NEXT YEAR
For information aiul applicalion for thc Loan of Ram and Free Freight
on Etces For Itreeding, as teell asfor details of the Sheep Policies of
your Provincial Government, conQult your nearest Provincial Agri-
cultural Representative or Agronome, or your local represen tative of
the Dominion Department of Agriculture.
AGRICULTURAL SUPPLIES BOARD
Dominion Department of Agriculture, Ottawa
Honourable James G. Gardiner, Minister