Lögberg - 22.04.1943, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN
22. APRÍL 1943.
7
Frá Sendiráði Islands í Washington
Upplýsingastarfsemi
Ráðuneyti íslands hefir ákveðið að með byrjun ársins 1943
skuli hafin upplýsingastarfsemi, sem meðal annars skuli hafa
það markmið að veita fulltrúum ríkisins erJendis upplýsingar
um hið helzta sem gerist í þjóðmálum vorum hér heima, bæði
stjórnmálum, atvinnumálum og menntamálum. Það verður að
teljast þýðingarmikið að fulltrúar íslands erlendis starfsemi
sinnar vegna geti fylgst sem bezt með öllum slíkum málum, og
þar sem ókleyft mundi verða að senda þeim öllum þau blöð,
tímarit, skýrslur og bækur sem upplýsingar geyma um þessi
efni, mun í þessari fréttaskýrslu verða viðað saman öllu því
helzta, sem talið verður nauðsynlegt og æskidegt að þeir fái
vitneskju um. Án staðgórðrar þekkingar á mönnum og málefnum
íslenzku þjóðarinnar mundi starfsemi fulltrúanna ekki ná tilgangi
sínum nema að litíu leyti.
Fulltrúunum munu oft berast fyrirspurnir um hin ólíkustu atriði
að því er ísland snertir. Ekki mega þeir vænta þess að þessi frétta-
og upplýsingastarfsemi verði þannig að hún veiti þeim alla þá
fræðslu, sem nauðsynleg er, því það væri ekki mögulegt að gera
skýrslurnar svo fullkomnar. En reynt mun verða að vanda til
þeirra eftir beztu föngum og sjá um að í þeim verði þær upp-
lýsingar, sem helzt mega að gagni koma í starfsemi fulltrúanna,
þannig að þeir eigi sem auðveldast með að fylgjast með íslenzkum
málefnum og að þeir geti að jafnaði haft við hendina nýjustu upp-
lýsingar um þau, sem völ er á.
Svo er til ætlast að fulltrúar geri útdrátt úr fréttaskýrslunum
sem íslenzku fólki í umdæmi þeirra megi vera gagn og ánægja af
að fá vitneskju um, og að fulltrúarnir dreifi upplýsingum þessum
meðal landsmanna í'hæfilega mörgum eintökum. Sé ekki ætlast til
þess að upplýsingarnar séu birtar þannig mun verða tekið fram
við hvern kafla að hann sé ekki til birtingar.
Þær fréttir og upplýsingar
sem aðallega verða sendar eru
sem hér segir í stórum dráttum:
Stjórnmálafréttir:
1. Breytingar á stjórn landsins.
2. Kosningar til Alþingis.
3. Flokkaskipting.
4. Yfirlit yfir störf Alþingis..
5. Yfirlit yfir helztu lög.
6. Yfirlit yfir helztu mál, sem
efst eru á baugi með þjóðinm
á húerjum tíma.
Atvinnumál:
1. Atvinnukjör landsmánna.
2. Landbúnaðarmál.
3. Sjávarútvegsmál.
4. Iðnaðarmál.
Samgöngur.
Viðskipti og verzlun.
Peningamál.
Bókmentir og listir.
Almennar upplýsingar um
land og þjóð.
Starfsemi ráðuneytisins.
Þessi upplýsingastarfsemi
verður fyrst um sinn hagað
þannig, að í byrjun hvers mán-
aðar verður samin skýrsla um
næsta mánuð á undan og þar
gefnar upplýsingar um. þau efhi
sem að framán eru nefnd. Um
hver áramót verður samið efnis-
yfirlit, yfir það sem í skýrslun-
um hefir verið skráð og getur
þá skýrslusafn þetta þegar fram
í sækir orðið að svipuðu gagni
og handbækur með upplýsing-
um um ísland.
♦ -f -f
Ný ríkissljórn.
Hinn 16. desember 1942 til-
kynnti ríkisstjóri Alþingi að
hann hafi talið sér skylt, að
skipa stjórn utan þings, eftir að
hafa kannað að árangurslausu
allar hugsanlegar leiðir til mynd
unar stjórnar þingmanna, sem
hefði fyrirfram tryggt meiri
hluta Alþingis.
Voru þá þessir skipaðir í
stjórn:
Forsætisráðherra: Dr. jur.
Björn Þórðarson lögmaður í
Reykjavík.
Utanríkis- og atvinnumálaráð-
herra: Vilhjálmur Þór banka-
stjóri.
Dómsmálaráðherra: Dr. jur.
Einar Arnórsson hæstaréttar-
dómari.
Fjármálaráðherra: Bj öfn Ólafs
son stórkaupmaður.
Hinn 22. desember var fimmti
maðurinn skipaður í stjórnina,
sem félagsmálaráðherra: Jóhann
Sæmundsson yfir-læknir.
Samkvæmt stjórnarúrskurði
dags. 16. des. og 22. des. 1942
um breytingu um stundarsakir
á, konungsúrskurði 29. des. 1924
um skipun og skipting starfa
ráðherra og fleira, er skipting
mála meðan núverandi ríkis-
stjórn situr, sem hér segir:
Forsætisráðherra dr. juris
Björn Þórðarson fer með öll þau
mál, er samkvæmt konungsúr-
skurði 29. des. 1924 heyra und-
ir forsætisráðherra, nema utan-
ríkismál. Auk þess fer hann
með kirkjumál, heilbrigðismál,
— þac undir sjúkrahús og heilsu
hæli, — svo og tryggingamál,
sveitarstjórnarmál, — þar undir
fátækramál og atvinnubótafé.
Utanríkis- og atvinnumálaráð-
herra Vilhjálmur Þór fer með
utanríkismál og þau mál, er
samkvæmt téðunx konungsúr-
skurði heyra undir atvinnu- og
samgöngumálaráðherra, og ekki
eru með þessum úrskurði faliri
öðrum ráðherrum.
Dóms- og mentamálaráðherra
dr. juris Einar Arnórsson fer
með öll þau mál, er samkvæmt
téðum konungsúrskurði heyra
undir dóms- og kirkjumálaráð-
herra, og ekki eru með þessum
úrskurði falin öðrum ráðherra.
Fjármála- og viðskiptamála-
ráðherra Björn Ólafsson fer
með öll þau mál, er samkvæmt
téðum konungsúrskurði heyra
undir fjármálaráðherra, og auk
þess vérzlunarmál, önnur en út-
flutningsverzlun.
Félagsmálaráðherra Jóhann
Sæmundsson fer með það aí
þeim málum er skv. téðum
konungsúrskurði heyra undir
forsætisráðherra og atvinnu-
málaráðherra með alþýðutrygg-
ingamál, húsnæðismál, og bygg-
ingafélög, sveitastjórnarmál —
þar undir fátækramál og at-
vinnubótafé, — og önnur félags-
mál. ,
( j |
Stefnuskrá nýju
ríkisst j órnarinnar.
Þegar er Alþingi hafði fengið
tilkynningu um hina nýju ríkis-
stjórn flutti forsætisráðherra
svohljóðandi ávarp þar sem
hann lýsti yfir því hver verða
myndi aðalverkefni ríkisstjórn-
arinnar:
Herra forseti! Háttvirtir al-
þingismenn! Eins og yður er
kunnugt, hefir hið háa Alþingi
reynt, að því er virðist til þraut-
ar sem stendur, að mynda
stjórn, er fyrirfram hefði stuðn-
ing Alþingis. Með því að þetta
hefir ekki tekist þá hefir herra
ríkisstjórinn farið þá leið, að
skipa menn í ráðuneyti án at-
beina Alþingis. Nú hefi eg og
samstarfsmenn mínir í hinu
nýja ráðuneyti tekist þanna
vanda á hendur. Kemur þá
væntanlega í ljós, er ráðuneytið
ber fram tillögur til úrlausnar
brýnustu vandamálunum, hvort
hið háa Alþingi vill vinna með
því eða ekki.
Ráðuneytið telur það höfuð-
verkefni sitt að vinna bug á
dýrtíðinni, með því fyrst og
fremst að setja skorður við
frekari verðbólgu^meðan leitast
er við að lækna meinsemdina
og vinna bug á erfiðleikunum.
Ráðuneytið ætlar sér að vinna
að því, að atvinnuvegum lands-
manna, sem nú eru margir
komnir að stöðvun, verði komið
á heilbrigðan grundvöll, svo að
útfl-utningsvörur verði fram-
leiddar innan þeirra takmarka,
sem se'tt eru með sölusamning-
um vorum, m. a. við Bandaríkin
í Norður-Ameríku. Þá verður
einnig þegar í stað að gera þær
ráðstafanir um innflutnings-
verzlun landsins, að henni verði
komið í það horf, sem skipa-
kostur landsmanna og ófriðar-
ástandið gerir nauðsynlegt.
Ennfremur ber nauðsyn til,
að verðlagseftirlitið verði látið
taka til allra vara og gæða,
sem seldar eru almenningi, og
að tryggja í þeim málum svo
örugga og einbeitta framkvæmd
sem verða má.
Jafnframt verða að sjálfsögðu
athuguð ráð til að standast þau
útgjöld, sem dýrtíðarráðstafan-
irnar hljóta að hafa í för með
sér.
Ráðuneytið mun kosta kapps
um að efla og treysta vináttu
við viðskiftaþjóðir vórar. Eins
og stendur verður lögð sérstök
áherzla á vinsamlega sambúð
við Bandaríki Norður-Ameríku
og Stóra Bretland.
Ráðuneytið vill eftir föngum
vinna að alþjóðar heill. Auðvit-
að mun það geta sætt mismun-
andi dómum, hvort því tekst
að finna réttar leiðir. Ef hinu
háa Alþingi og ráðuneytinu tekst
að sameina krafta sína til lausn-
ar framangreindum vandamál-
um, þá vonar ráðuneytið, að sam
vinnáh verði þjóðinni til'hags-
muna.
Áramólaræður.
Um áramótin fluttu ríkisstjóri
og ráðherrar allir ræður í út-
varpið. Fer hér á eftir útdrátt-
ur úr ræðum ríkisstjóra, for-
sætisráðherra, utanríkis- og at-
vinnumálaráðherra og fjármála-
ráðherra:
Ræða ríkisstjóra.
Ríkisstjóri hóf mál sitt á því
að minnast sjómanna þeirra,
sem fórnað höfðu lífi sínu í
þágu þjóðarinnar á hinu síðasta
ári, og vottaði aðstandendum
þeirra samúð sína.
Því næst vék ríkisstjóri að
stjórnmálaviðburðum síðasta árs
og lýsti þeirri von sinni, að at-
burðir ' ársins hinir síðustu
mættu leiða til góðs, en lét
þess jafnframt getið, að máske
værum við nú að komast yfir
örðugasta hjallann.
Þá vék ríkisstjóri að ófriði
þeim er nú geisar, og gat þess
að ýmsir bjartsýnir menn von-
uðu að honum yrði lokið á þessu
ári, en þótt slíkt væri aðeins
von en ekki vissa, væri réttmætt
að beina athyglinni að viðhorf-
inu er ófriðnum lýkur. Vék
ríkisstjóri sérstaklega að um-
mælum Roosevelts Bandaríkja-
forseta, en hann taldi að tak-
mark lýðræðisþjóðanna að ó-
friðnum loknum ætti að vera
það, að þjóðunum yrði tryggt
ferfalt frelsi: Málfrelsi, trúírelsi,
frelsi án skorts og frelsi án ótta.
Vék ríkisstjóri því næst að þess-
um liðum öllum, og flutti um
þá snjallt mál.
Þá vék ríkisstjóri að starfi
brezka hagfræðingsins Sir
Williams Beveridge, áætlunum
hans og tillögum um hvernig
skapa megi í framtíðinni öryggi
gegn skorti, eftir því, sem að-
stæður eru þar í landi. Þraut-
irnar, sem við væri að glíma í
þessu efni í Bretlandi væru:
Skortur á lífsviðurværi, veik-
indi, vanþekking, umhyggju-
leysi og óhollusta og aðgerðar-
leysi.
Ríkisstjóri ræddi um það að
lokum, hve rík ítök jafnrétti
ætti nú með hinum stríðandi
þjóðum, og nefndi dæmi þess,
er hann hafði kynnzt hér á
landi, og taldi, að slíkt hugar-
far myndi ekki aðeins hjálpa tii
þéss að vinna ófriðinn, heldur
og að vinna friðinn á eftir.
Komst ríkisstjóri svo að orði í
því sambandi: “Mér er kunnugt
um hitt og þetta hér á landi,
sem ber vott um að slík hugar-
farsbreyting sé ekki orðin svo
almenn enn með okkur sem
skyldi. Eg held að það sé nauð-
synlegt, ef við eigum að yfir-
buga vandkvæðin, sem ófriðar-
ástandið hefir skapað okkur, að
hugarfarið breytist í þessa átt.
Og eg efast um að við verðum
megnugir að vera með í því að
“vinna friðinn” að ófriðnum
loknum, nema að okkur takist
að eignast slíkt hugarfar og
breyta samkvæmt því.” Enn-
fremur sagði ríkisstjóri: “Góð-
vinur föður míns sagði við mig
fyrri tuttugu árum, að faðir
minn hefði einu sinni mælt
við sig eitthvað á þessa leið:
“Ef allir Islendingar, sem komn-
ir eru til vits og ára, gerðu sér
það að reglu að. lesa Fjallræð-
una, ekki einu sinni, heldur
oft á ári, myndi íslenzku þjóð-
inni farnast betur en ella.”
Kvaðst ríkisstjóri vilja gera
þessi ummæli föður sína að ný-
ársósk til íslenzku þjóðarinnar,
og árnaði jafnframt einstakling
hverjum og þjóðinni í heild árs
og friðar.
Ræða forsæiisráðherra.
Frá upphafi vega höfum vér
aldrei þurft á einum og sama
tíma, að snúast við jafnmörg-
um, miklum og óvæntum við-
CAMPAIGN OPENS -NEXTMONDAY-
This space contributed by THE DREWRYS LIMITED
N\DS3
horfum og skapazt hafa síðasta
ár.
Einangran lands vors er úr
sögunni. í einni svipan var land
vort gert að einu höfuðvígi. Inn
í landið hefir borizt meira fjár-
magn en oss hefir nokkurn tíma
dreyrnt um. Þegar nú sú ólga
og truflun í þjóðlífinu, sem
þessar staðreyndir hafa haft í
för með sér blönduðust saman
við gömul og viðkvæm innan-
landsmál verður skiljanlegt, að
fulltrúa þjóðarinnar gat greint á
um það hvernig taka bæri á
þeim viðfangsefnum, er fyrir
liggja. Afleiðing þessa ágrein-
ings varð sú, að núverándi ríkis-
stjórn var skipuð. Þessi stjórn
hefir tekizt á hendur þungar
skyldur. Hún hefir lofað því að
reyna að vinna bug á dýrtíð-
inni og að þrýsta niður verð-
bólgunni. Ennfremur að vinna
að því að atvinnuvegunum verði
komið á svo heilbrigðan grund-
völl að framleiðsla vara til sölu
erlendis geti haldið áfram skv.
því, sem samningar við við-
skiptaþjóðir vorar gera ráð fyr-
ir, og stjórnin vill finna ráð
til að skipakostur landsmanna
komi þeim að sem beztum not-
um. Þeir, sem hafa fengið mikið
undanfarin ár mega vera við
því búnir, að hagnaður þeirra
rýrni, og að þeir verði að bera
nokkrar byrðar. Stjórnin lítur
svo á, að hún hafi, að svo stöddu
engan rétt til að krefjast af al-
menningi, engri stétt, neinna
fórna, enda'þurfi þess ekki, því
það er ekki fórn heldur aðeins
framsýni að verja nokkru af
afla sínum til þess að styrkja
gruridvöllinn undir framtíðar-
hag. Vér verðum að sýna það
í verki, að vér metum þjóðar-
hag meira en stundarhag ein-
staklingsins, og marka honum
því hæfilegan bás. Stjórnin get-
ur ekki lofað yður því að leysa
af hendi nein afrek, en hún
heitir því að vinna eftir beztu
getu.
Ræða utanríkis- og atvinnu-
málaráðherra.
Á meðan eg fer með utan-
ríkismál mun verða lögð stund
á vinsamlega samvinnu við öll
þau rík'i sem við náum til að
hafa viðskipti við, og að sjálf-
sö$5u lögð áherzla á fulla að-
gæzlu á lögmætum rétti íslands
gagnvart öðrum ríkjum.
Vér óskum, að sú stund megi
sem fyrst renna upp, að frænd-
þjóðir vorar allar á Norðurlönd-
um verði aftur frjálsar og fái
að nýju aðstöðu til að knýta
sín á milli keðju frændsemi, vin-
áttu og sámstarfs. — Island mun
kappkosta að fá að vera með,
þegar sú keðja verður endur-
knýtt.
(Framhald)
Dánarfregn
Þann 17. marz síðastliðinn,
lézt á sjúkrahúsinu á Eiríksdal,
Katrín Einarsdóttir, Kristjánsson
ar landnámsbónda, við Norrows
P. O. Man.
Katrín var grafin í Oakpoint
23. marz síðastliðinn, því þar
átti hún heimili síðustu ár æfi
sinnar, í skjóli frænda síns J.
T. Arasonar, kaupmanns og
konu hans, Helgu. Katrín hafði
lengi á hendi póstafgreiðslu
við Narrows P. O. og var bæði
lipur og reglusöm. Slíkt get eg
staðhæft, því eg tók þar póst í
20 ár. Þegar Katrín var orðin
örvasa, og alt nánasta skyld-
fólk hpnnar dáið, nema einn
fjarlægur bróðir,, leitaði hún til
móðurfrænda síns J. T. Árna-
sonar, hann bygði handa henni
snoturt íbúðarhús, og veitti
henni allar lífsnauðsynj ar, með-
an heilsan entist, og flutti hana
á sjúkrahús, er hún tók hel-
stríð, og er hún lést tók hann
að sér alla umsjón og kostnað
af útför Katrínar, og sýndi í
því mikinn drengskap.
S. Baldvinson.