Lögberg - 30.12.1943, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 30. DESEMBER 1943
Montgomery—maðurinn, sem sigraði
Rommel
Eftirfarandi grein um hinn frœga hrezka eyðimerkur-
hershöfðingja, Bernard Montgomery er eftir A. F.
Auk persónulegrar lýsingar á þessari styrjaldarhetju
kemst greinarhöfundur að þeirri niðurstöðu, að Mont-
gomery hafi sannað í eitt skifti fyrir öll fáránleik
þeirrar skoðunar, að þýzki herinn vœri ósigrandi.
Það er líkt um Montgomery og
hinn fræga herforingja, Joffre,
að hann fer í rúmið klukkan tíu
að kveldi, en rís úr rekkju klukk-
an fimm að morgni. En að öðru
leyti eru þeir ekki líkir. Mont-
gomery er snarráður maður og
getur haft margt í huga í einu.
Hann gumaði af því í Frakk-
landi árið 1940, að hann þyrfti
aldrei að skrifa dagskipun eða
neinar skipanir yfirleitú Hann
hefir tröllatrú á því að skipa
foringjum sínum skýrt og munn-
lega fyrir. Sagt er, að um leið
og hann kom til eyðimerkurinn-
ar, hafi hann kvatt alla foringja
sína til fundar við sig og haft
að engu þá fullyrðingu þeirra,
að ekki mættu allir foringjarnir
hverfa frá vígstöðvunum í einu.
Það eru nú þrjátíu og fjögur
ár síðan Montgomery fór úr her-
skólanum og gerðist undirfor-
ingi í hinni konunglegu Y/ar-
wickshire-herdeild, en hann
stjórnaði einni sveit þeirrar her-
deildar á árunum 1931 — 1934.
Tíu ár í æsku sinni dvaldi hann
í Tasmaníu, en þar var faðir
hans biskup. Hann segist hafa
fengið nóg af hinum trúarlega
strangleika og aga föður síns. Og
sparneytni Hans og hinn hálf-
gerði meinlætalifnaður, sem er
eitt af höfuðeinkennum hans, á
ekki rætur sínar að rekja til hins
kristilega uppeldis. Hins vegar
hefir hann lengi haft áhuga á
íþróttum. Hann var ágætur
knattleikari í Sandhurst og ein
af íþróttakempum hersins. Menn
minnast þess, að hann hafi
snemma þótt með afbrigðum
duglegur og ekki sérlega mikið
gefinn fyrir foringjaveizlur.
Kunningi hans reyndi að fá
hann til þess að bjóða stúlku með
sér á dansleik og benti honum á
að bjóða dóttur prestsins, því að
það væri vel viðeigandi. Þessi
kunningi bauð prestsdótturinni
og Montgomery til tedrykkju og
lét stúlkuna sitja við hlið Monty,
eins og kunningjarnir kölluðu
hann. En því miður kom í ljós,
að prestsdóttirin bæði reykti og
neytti áfengis. Monty lýsti því
yfir, að hún væri ókvenleg og
fór ekki á dansleikinn. Þegar
hann svo kvæntist seinna, mörg-
um til mikillar undrunar, stjórn-
aði hann heimili sínu eins og
riddari frá miðöldum.
Þegar hann, sér til mikillar
gleði, eignaðist son, tók hann
slíkum viðburði sem hverju öðru
hernaðarvandamáli og skipaði
daglega fyrir um uppeldi hans.
Þegar hann var spurður að því,
hvort hann ætlaði ekki að eign-
ast fleiri börn, svaraði hann: —
Vissulega ekki. Það yrðu altof
erfið herstjórnarstörf.
Montgomery var í rúm þrjú
ár á vesturvígstöðvunum í fyrri
heimsstyrjöldinni. Hans var
getið sex sinnum í herskýrslun-
um vegna hetjulegrar framgöngu
hann hlaut brezkt heiðursmerki
og franska hetjukrossinn. Sumir
segja, að ógnir styrjaldarinnar
hafi fengið mjög á hann og af því
stafi hinn þunglyndislegi augn-
svipur hans, sem kemur ókunn-
ungum til að álíta hann eldri en
! fimmtíu og fjögurra ára. Vissu-
lega hafa augu hans margt séð
um dagana.
Þegar hann lá særður í al-
deyðu, lagði hermaður nokkur
líf sitt í hættu til þess að bjarga
honum. Björgunarmaðurinn varö
fyrir kúlu og féll dauður ofan á
Montgomery, þar sem hann lá.
í sjö klukkutíma skutu Þjóð-
verjar á þá, en flestar kúlrnar
lentu í líkinu. Þar misti Mont-
[ gomery annað lungað og átti líf
' sitt að þakka frægum skurð-
lækni,, sem af tilviljun var við-
staddur og skipaði svo fyrir, að
ekki yrði gert að sárum hans
nema til bráðabirgða á vígstöðv-
unum, heldur yrði hann sendur
beina leið heim til Englands.
Á árunum milli heimsstyrj-
aldanna, þegar hann var í her-
ráðunum í Quetta og Camber-
ley, hóf Montgomery að vinna
að samningu og skipulagningu
þess herstjórnarkerfis, sem hann
hefir notað nú og gefist ágæt-
lega. Á þeim tíma kallaði hann
þessa herstjórnaraðferð “hið á-
kveðna orustukerfi.” — Tak-
markið með því var að tryggja
það, að yfirmaðurinn hefði sem
víðtækasta vitneskju um það,
sem var að gerast á allri víglín-
unni og draga sem mest úr því,
sem Ciausewitz kallaði “glopp-
urnar á víglínunni.” Kerfi
Montgomerys gerir honum fært
að koma sínum eigin áformum
gegn óvinunum í framkvæmd,
hvaða brögðum sem fjandmenn-
irnir beita.
Á heræfingum lætur hann
jafnan tvo foringja úr herráði
sínu fylgja sér á bifhjólum og er
hlutverk þeirra það, að skrifa
hjá sér nöfn þeirra foringja, sem
vakið hafa athygli á sér fyrir
hetjudug og herkænsku — eða
fyrir það, sem miður fer, hug-
leysi og klaufaskap. Margir for-
ingjar hans eru dauðskelkaðir
við hann. — Hann er oft grófur
og óheflaður í framkomu, en
aldrei kaldhæðinn. — Þér eruð
góður, herra minn, segir hann
stundum við einhvern foringja
sinna — en þér eruð ekki nógu
góður. Ef foringi kemur inn í
skrifstofu Montgomerys leggur
hann stundum eftirfarandi
spurningar fyrir foringjann: —
Eruð þér fullkomlega hraustur
til heilsunnar? Eruð þér full-
komlega fær um starf yðar? Er-
uð þér fullkomlega kunnugur
Binge?
Birige er nafn hans á ýmsum
æfingum sínum og dægrastytt-
ingum og er gælunafn hans á
þeim. Enginn veit, hvernig á
þessu nafni stendur, því að ein
CAHADA CALLIHG!
I serve Canada by
releasing a man for
more Active Duty
Because Action
is necessarv
l’m servinq
Canada AGAIH
Hittið næsta liðssöfnunarmann að máli
æfingin er t. d. fólgin í því að
leika á slaghörpu, og þegar hann
stendur á fætur, drekkur hann
eitt glas af vatni. Orðið Binge
virðist því vera gælunafn Mont-
gomerys á öllu því, sem honum
þykir skemtilegt.
Monty-er fullkominn atvinnu-
hermaður, eins og bezt verður á
kosið. Eini metnaður hans er í
því fólginn að vinna verk sitt
svo vel, sem unt er. Að sama
leyti og hann er andlega sívak-
andi, hefir hann þrek til þess að
þola allar þjáningar, stórar og
smáar. Hann hefir þann ágæta
hæfileika, sem góðum herfor-
ingja er nauðsynlegur, en það
er skaphiti, sem þó fer aldrei
yfir hæfileg takmörk. Vegna
þess, hve hann er hneigður til
heimspekilegra hugleiðinga,
kemur honum fátt á óvart. Og
hin kuldalega ró hans og ráð-
snilli, þegar Rommel truflaði
undirbúning hans undir sóknina
miklu, með þýzkri sókn, hefði
getað haft alvarlegri afleiðingar,
en raun varð á, ef Montgomery
hefði ekki verið starfi sínu vax-
inn. Enda eru orðin: “að koma á
óvart” horfin úr orðabók eyði-
merkurhermanna bandamanna.
En framar öllu lítur hann svo á,
að fyrsta, fremsta og bezta
vopmð í öllum hernaði sé mað-
urinn sjálfur, hinn sanni her-
maður. Sérhver maður í her
hans, hvort sem hann er elda-
sveinn, herdeildarbókari, ekill
eða merkjamaður, •— verður
fyrst og fremst og framar öllu
öðru að vera hermaður. Sérhver
maður verður, auk þess að
kunna eigið starf til fullnustu,
að hafa einhverja nasasjón af
störfum annara deilda hersins,
jafnvel þótt þau séu mjög fjar-
skyld hans eigin starfi. Hann er
fyrsti brezki herforinginn, sem
getur sagt: “Brezki landherinn
og brezki flugherinn eru ein
starfsheild.” Trú hans á hinum
brezka hermanni hefir borið á-
vöxt í frægum sigri brezka hers-
ins. Monty og her hans hafa
sannað að fullu og öllu staðleysi
og ósannindi þeirrar þjóðsögu,
að Þjóðverjar væru ósigrandi.
—Alþýðublaðið.
Hundrað ára afmæli Sveinbjörns Björnssonar
haldið hátíðlegt á Betel
Þans 14. des. (8. desember
samkvæmt kirkjubókum Staðar í
Reykhólasveit), var haldið hátíð-
legt hundrað ára afmæli Svein-
bjarnar Björnssonar visímanns
þar. Afmælisdagurinn rann upp
bjartur og fagur, eins og margir
ógleymanlegir dagar þessa fagra
vetrar. Einhver óvenjulegur há-
tíðablær ríkti yfir öllu heimil-
inu — þrátt fyrir allar annirnar.
Hið aldraða afmælisbarn má
segja að sé við þolanlega heilsu,
getur enn lesið, les íslenzku viku
blöðin all vandlega og fylgist
furðu vel með mörgu sem gerist.
Þebnan áminsta dag var hann
með hressasta móti, og sat uppi
mestan tíma dagsins. Ýmislegt
átti sér stað er gladdi hann og
hresti. Ólafur sonur hans, frá
Brown, Man., kom til að heim-
sækja hann, honum til ánægju.
Stjórnarnefnd Retel sendi hon-
um mikla afmælis “cake”, er
fólk fékk að njóta af með síðdegis
kaffinu. Vistfólk heimsótti hann
til að áma honum heilla og bless-
unar. Svo var mynd tekin af
Sveinbirni og afmælis-“cake”
hans, og tók hún sig ágætlega
út, fylgir myndin þessum línum.
í Almanaki Ólafs Thorgeirsson
ar 1935, er grein um Sveinbjörn,
sennilega rituð af Ólafi heitnum
sjálfum, úr þeirri grein riotfæri
eg ýmsar upplýsingar um Svein-
björn.
Sem vænta mátti er hann Breið
firðingur að ætt. Foreldrar hans
voru Björn Magnússon og kona
hans Helga Illugadóttir, er
bjuggu í Berufirði í Reykhóla-
sveit í Barðastrandarsýslu. Svein
björn var ýngstur af 8 börnum
þeirra. Ungur réðist Sveinbjörn
til vistar hjá hinum nafnkunna
Eyjólfi bónda í Svefneyjum á
Breiðafirði, frábærum sjósóknara
og merkismanns; Eyjólfur mun
hafa verið Einarsson.
I sjósóknum við fiski- og há-
karlaveiðar þjálfaðist Sveinbjörn
að dug og karlmennsku og harðri
skapgerð, er jafnan hefir ein-
kennt hann, og enn sér merki
af. Hann réðist til Vesturheims-
ferðar 1882, ásamt konu shini
Solveigu Johannesardottir og
Jóni syni þeirra. Bjuggu þau síð-
ast í Neðri Rauðsdal á Barða-
strönd. Hann fór til Norður
Dakota, nam land í Pembina-ár-
dalnum, vestur af Wallhalla-bæ.
“Þar haslaði Sveinbjörn sér völl,
ruddi skóginn og hreinsaði land-
ið og bygði sér bústað og bjó þar
yfir 40 ár”. Leiðir Sólveigar og
Sveinbjarnar skildu á fyrsta ári
í Vesturheimi. Nokkru síðar tók
hann að sér Matthildi Oddsdótt-
ir frá Kóngabakka í Helgafells-
sveit, var hún ekkja Guðjóns
Sigurðssonar, og átti dreng á
öðru ári, er Kristján Norðmann
hét. Varði farsæl samfylgd
þeirra í 39 ár. Þau eignuðust 3
syni og eina dóttur, dóttirin er
Oddborg, Mrs. Danielson, býr
hún í Walhalla, einnig er Hugi
(Illhugi) bróðir hennar þar bú-
settur, en Magnús, og Ólafur,
synir Sveinbjarnar búa við
Brown, Man. Til Betel kom Svein
björn til vistar frá heimili sínu
í Walhalla, þann 27. sept. 1937,
og hefir vdrið þa,r vistmaður
síðan.
Sveinbjörn hefir verið maður
í lægra meðallagi, afar hnell-
inn, þykkur undir hendur ðg
hraustlega bygður. Enn er hand-
tak hans þétt og traust. Heyrnin
er orðin dálítið sljó. Minmð er
furðu gott, staðbundið og traust.
Hygni og langsýni munu jafnan
hafa einkent hann bæði í efna-
legu tilliti, en einnig í annari
merkingu. Málafylgju maður var
hann nokkur, að eigin og annara
sögn. Óljúft mun honum jafnan
verið hafa að láta hluta sinn —
að nauðalausu fyrir öðrum, hverj
ir helzt sem voru.
Hann á margar minningar sem
fróðleiksgjörnum mönnum getur
verið bæði hin mesta ánægja og
fræðslulind við hann að tala, og
af honum að fræðast um liðna tíð.
Hann var æskuleikbróðir séra
Matthíasar Jochumssonar og Ara
bróður hans. Enn ber hann sér í
huga glöggar minningar um séra
Ólaf Johnsen, er var prestur á
Stað á Reykjanesi í bernsku hans,
stórbrotinn höfðingi og glæsi-
menni, hreinn í lund, höfðingi
og merkismaður. Þannig á Svein-
björn einnig glöggar minningar
um Breiðfirsku sjókappana, er
sigldu sínum tiltölulega litlu
skipum — og sóttu sjó — stund-
um með meira ofurkappi en for-
sjá, kaldir og rólegir — hvernig
sem gekk. Eitthvað af þeirri skap
gerð eldir en eftir af hjá Svein-
birni.
Það má með sanni segja að
hann ber elli sína, jafn löng og
æfin er nú orðin, með kaldri
ró vitringsins, er að lokum hefir
— eftir langt og breytilegt og
æfintýraríkt stríð komist í far-
sæla höfn, — þar sem að ró næði
og friður umkringir hann eftir
stríðið við storma og strauma
sem á undan er gengið. Gamal-
S
mennahælið Betel, er ein slík
friðsæl höfn — þessu afmælis-
barni er hér um ræðir — og
öllum er þar dvelja. —
1 fyrrnefndu hefti Almanaks
Ó. S. Thorgeirssonar, er ljóða-
bréf til Sveinbjarnar, ort af
skáldinu Þorskabít, læt eg 3 nið-
urlagserindin fylgja þessum lín-
um:
Líða fer á langan dag,
lífs þíns unnin glíma.
Senn er komið sólarlag,
sígur að háttatíma.
Eftir ferðafár og vos
fram til leiðarmóta,
sælt er lífs með sigurbros
sofna og hvíldar njóta.
Verði signuð sálarfrið í
sólhvörf æfi þinnar,
eins og barns, er blundar við
brjóstin móður sinnar.
Guð gefi þér fagurt æfikvöld
Breiðfirski sjóvíkingur og Vest-
ræni lancLnámsmaður!
S. Ólaísson.
Dánarminning
Ólafur Guðmundur Hannes-
son, andaðist að heimili sínu hér
í Selkirk, þann 15. des., eftir
nokkra mánaða veikindi. Hann
var fæddur í Winnipeg-borg 14.
júlí 1889, sonur Mr. og Mrs. J.
M. Hannesson. Unglingur að aldri
fluttist hann ásamt föður sínum
til Selkirk, átti jafnan hér heima,
Hann kvæntist Emmu Karlenzig,
þau eignuðust 2 börn, John, til
heimilis í Selkirk, kv. Björg
Goodman, og Dorothy, heima hjá
móður sinni. Hann á 3 bræður og
4 systur á lífi, meðal bræðra
hans er Dr. Hannes, læknir í
Lundúnum.
Ólafur var fjörmaður og vinnu
maður mikill, og jafnan glaður;
r um 22 ár vann hann á verk-
smiðjunum hér. Útför hans er var
fjölmenn fór fram frá útfarar-
stofu M. Gilberts og íslenzku
kirkjunni að fólksfjölda við-
stöddum. Sóknarprestur jarð-
söng með aðstoð hérlends prests.
S. Ólafsson.
THE ROYAL BANK OF CANADA
General Statement, 30 November, 1943
LIABILITIES
Capital stock paid up $ 35,000,000.00
Reserve fund $ 20,000,000.00
Balance of profits carried forward as per Profit and Loss
Account 3,815,487.77
$ 23,815,487.77
Dividends unclaimed ......................................... 48,391.38
Dividend No. 225 (at 6% per annum), payable lst
December, 1943 525,000.00 24,388,879.15
$ 59,388,879.15
Deposits by and balances due to Dominion Government $211,399,141.17
Deposits by and balances due to Provincial Governments. 18,927,734.21
Deposits by the public not bearing interest 650,405,984.64
Deposits by the public bearing interest, including interest
accrued to date of statement.............................. 500,036,292.49
Deposits by and balances due to other chartered banks in
Canada ............................................................ 2,973.04
Deposits by and balances due to banks and banking cor-
respondents in the United Kingdom and foreign
countries 19,119,072.51 1,399,891,198.06
Notes of the bank in circulation 12,851,348.37
Acceptances and letters of credit outstanding 35,135,037.13
Liabilities to the public not included under the foregoing
heads 1,831,108.93

$1,509,097,571.64
A S S E T S
Gold held in Canada .......................$ 91.51
Subsidiary coin held in Canada .................................. 1,656,538.43
Gold held elsewhere .................................................. 28,503.42
Subsidiary coin held elsewhere 1,304,002.47
Notes of Bank of Canada 33,824,111.25
Deposits with Bank of Canada 87,977,394.64
Notes of other chartered banks 301,969.74
Government and bank notes other than Canadian 54,538,164.13 $ 179,630,775.59
Cheques on other banks ........................................$ 53,535,963.61
Deposits with and balances due by other chartered banks
in Canada ................................................. 4,641.01
Due by banks and banking correspondents elsewhere than
in Canada 90,054,607.39 143.595,212.01
Dominion and Provincial Government direct and guaran-
teed securities maturing within two years, not ex-
ceeding market value ........................................................ 415,240,179.87
Other Dominion and Provincial Government direct and
guaranteed securities, not exceeding market value 226,658,440.40
Canadian municipal securities, not exceeding market value 10,446.954.62
Public securities other than Canadian, not exceeding
market value 59,013,288.08
Other bonds, debentures and stocks, not exceeding market
value 23,426,379.78
Call and short (not exceeding 30 days) loans in Canada
on bonds, debentures, stocks and other securities of
a sufficient marketable value to cover 8,759.088.12
Call and short (not exceeding 30 days) loans elsewhere
than in Canada on bonds, debentures, stocks and
other securities of a sufficient marketable value to
cover 37,933,121.08
$1,104,703,439.55
Current loans and discounts in Canada, not otherwise
included, estimated loss provided for $277,921,237.00
Loans to Provincial Governments 2,479,527.83
Loans to cities, towns, municipalities and school districts 13,472,816.54
Current loans and disounts elsewhere than in Canada,
not otherwise included, estimated loss provided for 55,225,770.78
Non-current loans, estimated loss provided for 794,368.42 349,893,720.57
Bank premises, at not more than cost, less amounts written off 12,762,442.13
Real estate other than bank premises 1,224,534.20
Mortgages on real estate sold by the bank »724,089.56
Liabilities of customers under acceptances and letters of credit as per
contra 35,135,037.13
Shares of and loans to controlled companies 2,995,461.60
Deposit with the Minister of Finance for the security of note circulation 900.000.00
Other assets not included under the foregoing heads 758,846.90
$1,509,097,571.64
M. W. WILSON, S. G. DOBSON,
President and Managing Director. General Manager.
AUDITORS’ REPORT
TO THE SHAREHOLDERS, THE ROYAL BANK OF CANADA:
We have examined the above Statement of Liabilities and Assets as at 30th
November, 1943, with the books and accounts of The Royal Bank of Canada at Head
Office and with the certified returns from the branches. We have checked the cash
and the securities representing the Bank’s investments held at the Head Office at the
close of the fiscal year, and at various dates during the year have also checked the
cash and investment securities at several of the impoHant branches.
We have obtained all the information and explanations that we have required,
and in our opinion the transactions of the Bank, which have come under our noticer
have been within the powers of the Bank. The above statement is in our opinion
properly drawn up so as to disclose the true condition of the Bank as at 30th
November, 1943, and is as shown by the books of the Bank.
A. BALLANTYNE, C.A.,
of Peat, Marwick, Mitchell & Co
M. CXíDEN HASKELL, C.A.,
of Haskell, Elderkin & Co.
Montreal, Canada, December, 24, 1943.
PROFIT AND LOSS ACCOUNT
Balance of Profit and Loss Account, 30th November, 1942 $ 3,259,198.23
Profits for the year ended 30th November, 1943, after pro-
viding $2,281,952.60 for Dominion Government taxes and
after making appropriations to Contingency Reserves,
out of which Reserves provision for all bad and
doubtful debts has been made 3,426,289.54
------*----- $ 6,685,487.77
APPROPRIATED AS FOLLOWS:
Dividend No. 222 at 6% per annum $ 525,000.00
Dividend No. 223 at 6% per annum $ 525,000.00
Dividend No. 224 at 6% per annum $ 525,000.00
Dividend No. 225 at 6% per annum $ 525,000.00
$ 2,100,000.00
Contribution to the Pension Fund Society 370,000.00
Appropriation for Bank Premises 400,000.00
Balance of Profit and Loss carried forward 3,815,487.77
-------------- $ 6,685,487.77
M. W. WILSON, S. G. DOBSON.
President and Managing Director. General Manager.
Montreal, December 24, 1943.
J Auditors.