Lögberg - 28.09.1944, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 28. SEPTEMBER, 1944
5
erindum kom hann hingað á Al-
þingishátíðina 1930. Nokkrum ár-
um síðar fór hann fyrir T. T.
austur til Kína, og skrifaði frétta
bréf frá styrjöldinni þar. Og
eftir þá ferð skrifaði hann leik-
ritið “Barrabas”, sem hann læt-
ur gerast í Kína. Meiri athygli
vakti leikritið “Nederlaget”, sem
gerist í París eftir 1870. En full-
um sigri náði hann með leikrit-
inu “Var ære og vor makt”, sem
gerist í síðustu heimsstyrjöld og
kemur óvægilega við kaun ýms,
sem Nordahl þóttist sjá á lands-
mönnum sínum. Því að hann var
jafnan róttækur í skoðunum og
gat birst í líki refsi andans eigi
síður en sem ljóðrænn túlkari
svo af bar.
Nordahl Grieg var í 6. hersveit
inni norsku, sem kvödd var til
að taka að sér landamæravörslu
í Norður-Noregi þegar Rússar
réðust inn í Finnland. Var þetta
eina hersveitin, sem var undir
vopnum er Þjóðverjar réðust á
Noreg og snerist hún þegar til
varnar. Grieg tók því þátt í vörn
Noregs þá tvo mánuði vorsins
1940, er hún stóð þar í landi og
fór síðan til Englands. Þá um
vorið orkti hann hið ódauðlega
ljóð sitt um 17. maí, sem var
einskonar heróp hinnar frjálsu
þjóðar, sem nú gat eigi dregið
fána sinn að hún á þjóðardegi
sínum. — Síðan hefir hann jafn-
an verið við norska herinn, bæði
hér á landi og annarsstaðar, og
ritaði m. a. mörg fréttabréf héð-
an í “Norsk Tidend” og hafa ýms
þeirra verið birt á íslenzku. Þeg-
ar hann féll frá var ný ljóðabók
í prentun eftir hann hér á landi.
Og hér dvelur nú kona hans frú
Gerd Grieg; hin ágæta leikkona,
sem nú verður að þola þann
harm, fjærri ættjörð sinni og
ættingjum, að verða að sjá á bak
eiginmanni sínum.
— Kai Munk prestur í Vedersö
var minna kunnur hér á landi en
Nordahl Grieg, enda hafði hann
aldrei hingað komið. En hér í út-
varpinu hefir fólk fengið að
kynnast starfi hans að nokkru,
þar á meðal leikritunum “Orðið”
og “Niels Ebbesen”. Hann var
fyrst og fremst leikritaskáld og
tvímælalaust hið fremsta í þeirri
röð í Danmörku á síðari árum.
Bæði “Cant” og “Han som sidder
ved Smelledigelen” hlutu af-
ar mikla frægð á Norðurlönd-
um. Hann var trúmaður mikill,
en fór oft aðrar leiðir en sam-
ferðamenn hans, jafn frumlegur
og hann var í skoðunum og hafði
viðhorf, sem ólíkt var flestra
annara. Og hann var ódeigur
bardagamaður, er þorði að horf-
ast í augu við hvað sem var og
lét aldrei hætturnar aftra sér frá
að segja skoðun sína á hverju
sem var. Eftir hernámið var
hann hinn ódeigasti forsvars-
maður dansks þjóðernis heima í
Danmörku og hikaði ekki við að
taka djúpt í árinni og vera ber-
orður um aðfarir kúgaranna,
hvort heldur var af prédikunar-
stólnum né í leikritum sínum,
eins og þeir hafa kynst, sem
heyrt hafa leikinn um hina gömlu
þjóðhetju Niels Ebbesen. Þá ber-
sögli hefir hann nú orðið að
gjalda með lífi sínu og blóði.
“Lengi mun hans lifa rödd”,
stendur í kvæði Jónasar Hall-
grímssonar.^ Rödd þessara tveggja
manna mun lifa lengi með frænd
þjóðum okkar og enda um öll
Norðurlönd og víðar. Þeir urðu
báðir skammlífir, dóu báðir á
besta skeiði. Og víst er um það,
að þó að þeim hefði enst aldur
í samræmi við lífsþroska, þá
hefðu þeir báðir orðið langlífir
í löndum sínum eftir dauðann.
En þó að styrjöld og kúgun hafi
stytt þeim aldur, þá hafa atburð-
irnir af fráfalli þeirra hinsvegar
orðið til þess að gera minningu
þeirra ódauðlega. — Orð þeirra
lifa og verða leiftrandi leiðarljós
frelsishugarins í Danmörku og
Noregi um ókomnar aldir.
Fálkinn.
Minningarorð
Helga Runólfson
Þann 24. apríl s. 1., andaðist að
Betel, Gimli, Man., aldurhnigin
íslenzk kona, Mrs. Helga Run-
ólfson. Hún hafði verið til heim-
ilis að Betel frá því í des. 1934,
unað vel hag sínum og oftast
notið sæmilegrar heilsu. En 19.
apríl veiktist hún alvarlega,
missti brátt meðvitund, og fékk
hægt andlát eftir fimm daga.
Helga sál. var fædd 19. ágúst
1866, að Flögu í Breiðdal, S,-
Múlasýslu á Islandi. Foreldrar
hennar voru þau hjónin Jóhannes
Gunnlaugsson og Valgerður Finn
bogadóttir, sem þar bjuggu.
Faðir hennar dó árið 1876, en
ekkjan hélt áfram búskap að
Flögu, þar til árið 1885. Þegar
Jóhannes bóndi dó voru börn
þeirra hjóna öll á unga aldri:
Þorfinnur 14 ára, Helga 10,
Kristbjörg 8 og Jón 5 ára. Þegar
móðir hennar hætti búskap, fór
Helga til frænda síns, Einars
G'íslasonar alþingismanns, sem
bjó á Höskuldsstöðum í Breið-
dal, og dvaldi þar í tvö ár, þá
fór hún til Vesturheims með
móður sinni og bræðrurp — syst-
ir hennar kom vestur fimm ár-
um síðar. — I Winnipeg vahn
Helga fyrir sér sem saumakona,
þótti afbragðs vel að sér í sinni
iðn, og eignaðist vini hvar sem
hún kynntist.
Þann 28. júní 1891, giftist
Helga Birni Runólfssyni, frá
Þorvaldsstöðum í Skriðdal. Hann
vann jafnan í þjónustu C.P.R.
járnbrautarfélagsins, fyrst í bæn
um Manitou, en flutti til Wpg.
árið 1892, og keypti húsið 752
Pacific Ave. Þar bjuggu þau hjón
in þar til Björn dó, 19. apríl 1933,
og þar var Helga ein þar til
hún flutti að Betel sem þegar er
getið.
Þau Björn og Helga áttu engin
börn, en ólu upp sem sína eigin
dóttir, Margréti Reykjalín, Mrs.
J. M. Harvey Jr., 144 Oakwood
Ave., Winnipeg. Móðirin, sem
var vinkona Helgu, dó frá tveim
ungum dætrum. Helga tók strax
þá yngri, og reyndist henni sem
bezta móðir. Enda auðsýndi
Margrét tryggð og ástúð í hví-
vetna, sinni góðu fósturmóðir.
Heimili þeirra Björns og
Helgu var svo gestrisið og hjálp-
samt, sem bezt mátti verða, —
skyldum og kunnugum var vel-
komið að koma og vera, einmitt
á þeim árurn, sem landar þeirra
þurftu þess rnest með. Þar var
greiðasemi fram yfir það sem
almennt gerist, og þar var gott
að koma. Björn var greindur, og
ræðinn vel, á meðan hann hafði
heilsu. Helga skemtileg og góð
og móðurleg.
Hún var félagslynd mjög; var
um langt skeið óþreytandi starfs-
maður í stúkunni Heklu, og síð-
an heiðursmeðlimur til æfiloka.
Einnig vann hún af mestu alúð
fyrir Red Cross og I.O.D.E. á
meðan á fyrstu styrjöldinni stóð,
1914—’18. — Þessi nettvaxna og
fríða en hógláta kona, afkastaði
miklu hvar sem hún beitti þreki
sínu, og var trygglyndur vinur
til hinztu stundar, hvar sem hún
tók því. Þeir eru margir sem
minnast og sakna.
Auk fósturdóttur hennar lifa
Helgu sál. tvö af systkinum
hennar, Kristbjörg Martin, og
Jón Breiðdal, bæði að Baldur,
Man.
Húskveðja fór fram á Betel, en
séra Sigurður Ólafsson stýrði, en
útfararathöfnin var haldin hjá
Bardals í Winnipeg undir forustu
séra Valdimars J. Eylands.
Seattle, 17. sept 1‘44.
Jakbína Johnson.
DÁNARFREGN
Laugardaginn þann 16. sept.,
lézt að Calder, Sask., merkis-
og myndarkonan Sýgurlaug Þor-
steinsdóttir Einarson, kona Jó-
hannesar Einarsonar í grend við
Calder.
Faðir Sigurlaugar var Þor-
steinn á Grýtubakka. Grýtubakki
er anexia frá Höfða í Höfða-
hverfi. Þorsteinn var vel kunnur
myndarmaður.
Kveðjuathöfnin fór .fram á
þremur heimilum Sigurlaugar,
þar sem hún hafði dvalið síð-
ustu árin hjá dóttur sinni, Elínu
Egiljon í Calder, og að heimili
þeirra hjóna, þar sem hún beitti
kröftum sínum og atorku ásamt
manni sínum í full fimtíu ár, og
síðast í kirkju Lögbergssafnaðar
á hinu andlega heimili Sigur-
laugar, sem er í grend við heim-
ili þeirra hjóna. Var Sigurlaug
lífið og sálin í starfi Lögbergs
safnaðar meðan til vanst.
Jarðarförin fór fram þ. 18. s.
m., að viðstöddu mörgu fólki,
fjær og nær aðkomnu, og af ýms-
um þjóðflokkum.
Séra S. S. Christopherson
kvaddi hana til moldar ásamt
Rev. Bay í Calder. Hvílir hún í
grafreit Lögbergs safnaðar.
Sigurlaug skilur eftir auk
manns síns tíu börn fulltíða,
og ástvini aðra marga.
Blöð Norðurlands eru beðin að
geta þessarar dánarfregnar.
Sá maður hefur öðlazt mestan
þroska í lífinu, sem hefir þjáðst
mest andlega og líkamlega og
sigrazt á þjáningum sínum. Hann
mun að öðru jöfnu hafa öðlazt
dýpri skilning á tilverunni en
aðrir menn.
Dr. Harry Emerson Fosdick.
Þreyta stafar ekki alltaf af
lasleika né af of miklu starfi^
heldur af röngum lifnaðarhátt-
um.
C. T. Rae.
Guðrún Árnadóttir Helgason
Fædd 6. ágúst 1854
Dáin 10. okt. 1943
Guðrún Árandóttir Helgason
Guðrún Árnadóttir Helgason
var fædd 6. ágúst 1854 að Þjófs-
nesi í Presthólahreppi í Norður
Þingeyjarsýslu.
Foreldrar hennar voru, Árni
Guðmundsson og Sigurbjörg
Jónsdóttir.
Guðrún kom til Canada 1883.
Giftist hún þá Jósep Helgasyni,
bónda í Argyle. Jósep dó 1912.
Hann var ættaður úr Norður
Þingeyj arsýslu.
Fyrstu hjúskaparár sín bjuggu
þau Jósep í Argyle, en fluttu
síðar norður til Birds Island,
eyjar í Manitoba-vatni. En árið
1897 fluttu þau í þessa bygð, sem
nú er nefnd Big Point.
Þau eignuðust 4 börn og eru
3 af þeim enn á lífi. Nöfn þeirra
eru: Árni Soffanías, nú dáinn.
Hólmfríður Júlíana, gift C. F.
Lindal, kjötsala að Langruth,
Man. Guðmundur Frímann, sem
býr hér í bygð á föðurleifð sinni,
giftur Björgu Guðmundsdóttur.
Margrét Sigurbjörg, gift A. J.
Johnson, að Lonely Lake, P.O.
Man. Einnig ólu þau hjón upp
2 fósturbörn. Heita þau Kristín
Lilja Jóhannesdóttir Kárdal, Ár-
nes, Man. og Stefán Thorarins-
son, Innisfail, Alta.
Þeim Jósep og Guðrúnu bún-
aðist vel, og komu þau börnum
sínum vel á legg, sem öll voru
mannvænleg og vel gefin.
Guðrún var dugnaðar og elju
kona, gestrisin og hjálpsöm, og
átti marga vini, en engan óvin.
Hún tilheyrði lúterskri kirkju
til hins síðasta.
Guðrún var jafnan heilsugóð
fram á síðustu árin og náði háum
aldri, — varð rúmra 89 ára þeg-
ar hún dó.
Guðrún var kona fríð sýnum,
bláeygð og ljóshærð, fremur
smávaxin, kvik á fæti og fljót
bæði í hugsun og öllum hreyf-
ingum, glaðlynd og ræðin.
Hún dó 10. október 1943 og var
jarðsett í grafreit Herðubreiðar
safnaðar, að viðstöddu marg-
menni, og jarðsungin af séra V.
J. Eylands.
Nú er hennar langa ævi liðin,
og syrgir hana samtíðarfólk
hennar, með hlýjum endurminn-
ingum um gofuga og vel látna
heiðurskonu af hinum eldra, ís-
lenzka kynstofni þessa vors
nýja fósturlands.
Fyrir hönd ástvinanna.
S. B. B.
HELGASON
GUÐRÚN Á.
í kærleikanum varstu stór og sterk,
þú stöðu þinnar gjörðir skylduverk.
þín móðurást var heilög geislaglóð,
sem gjörði lífið bjart fyrir mann og jóð.
Þú sorgir þínar barst með hetjuhug,
er höfgi sorgalífsins vék á bug.
í nágrenninu varstu vegur sá,
sem vinasnauðir gátu reitt sig á.
Þitt vinnuþrek var aðal auðlegð þín,
’og ágóðinn, það ljos er fegurst skín
á sviði lífsins — háleit hugar-þrá,
að hjálpa og líkna þegar mest á lá.
Svo far þú vel og sofðu sætt og rótt!
En senn rís morgunn eftir langa nótt.
Þó burtför þín sé þínum vinum sár,
er þakkarvottur — góðra vina tár.
. S. B. Benedictsscm.
HaFIÐ þér komið á uppboð, komist í æsingu yfir því að
bjóða í ... og orðið uppboðsáróðri að bráð? Stríðstíma ástæður geta
skapað uppboðsáróður, sé þeim leyft það. Á öllu er þurð. Fleiri og
fleiri vilja bjóða í.
En ... ef verð hækkar ... missa dollarar okkar eitthvað af
gildi. Jafnvel nauðsynjar yrði ekki unt að kaupa.
Hvers virði eru peningar ef dýrtíð eykst.
Hvað gagnar aukin umsetning ef rekstrarkostnaður
eykst von úr viti.
+ Hvað hagnast bóndinn, ef hækkað búnaðarverð
leiðir seinna til kreppu og lækkandi verðs.
Vér stöndum hvorki að fullu straum af stríðssókninni, né
verðum viðbúnir átökum eftir stríðið, nema vér höldum sanngjörnu
jafnvægi á verðlagi.
Bjóðið ekki á móti sjálfum yður. Búist til varnar
og haldið virkinu!
petta er ein af auglýsingum Canadastjórnar, sem leggur
áherzlu á hve mikilvœgt það sé, að fyrirbyggja hœkk-
un lífsframfœrslu nú, og vcrðþenslu seinna.