Lögberg - 18.01.1945, Qupperneq 1

Hin risavaxna innrás á Luzon
KVADDUR TIL PRESTSÞJÓN-
USTU I VANCOUVER
Séra Haráldur Sigmar, D.D.
Janúar hefti tímaritsins Our
Parish Messenger, sem séra V.
J- Eylands er ritstjóri að, læt-
ur þess getið, að Dr. Haraldur
Sigmar: sem gegnt hefir í frek-
lega fjórðungsaldar skeið prests-
embætti meðal íslenzku safnað-
anna í North Dakota, hafi sagt
prestakalli sínu þar lausu, og
nauni brátt takast á hendur prest
þjónustu meðal íslendinga í
Vancouver.
Dr. Haraldur er forseti Hins
Evangeliska lúterska kirkjufél-
ags fslendinga í Vesturheimi;
hann er hverjum manni vin-
sælli, og nýtur hvarvetna virð-
iugar og trausts.
STANDA HÖLLUM FÆTI
1 burma
Brezki herinn hefir veitt
Japönum svo þungar búsifjar í
Burma upp á síðkastið, að stað-
hæft er, að þeir séu nú í óða
°un að koma liðsveitum sínum
þaðan í burtu; nær þetta eink-
Uru, samkvæmt nýjustu fregn-
Urn, til japanskra hersveita um
sem haft hafa bækistöð um
ttúðbik landsins og eins þeirra,
r grend við Mandalay.
Rétt um það leyti, sem Lög-
berg var svo að segja fullbúið
til prentunar í fyrri viku, voru
að breiðast út fyrstu fregnirnar
af hinni risavöxnu innrás Banda-
ríkjahersins á Luzon-ey, sem er
langstærsta eyjan í Filippseyja
klasanum, eða 40,814 fermílur að
stærð; var þá stuttlega vikið að
þessum mikilvæga hernaðarat-
burði í blaðinu, og með því að
nú eru nokkru nánari fregnir
við hendi, skal frekar frá mál-
inu skýrt.
Nú er það orðið ljóst af frétt-
um frá Pearl Harbor, þann 11.
þ. m., að viðbúnaðarinn að á-
minstri innrás, stóð yfir í fulla
þrjá mánuði; sem einskonar for-
spil að innrásinni má telja það,
að undanfarnar vikur höfðu
amerískar sprengjuflugvélar
beint skeytum sínum að hverri
einni og einustu flugstöð Jap-
ana í nágrenninu, og hverri einni
og einustu höfn, er þeir höfðu
á valdi sínu í áminstum eyja-
klasa, þar sem helzt mátti ætla,
að þeir fengi komið við vörn
gegn innrásinni á Luzon-ey, eða
hamlað framgangi hennar á
einhvern hátt.
Það liggur í augum uppi, að
eftir það að Bandaríkjalhernum
lánaðist að vinna fullnaðar sig-
ur yfir Japönum á Leyte-eynni,
yrði þeim hægara um vik að
hefja innrás á Luzon; fyrir
þessu höfðu Japanir auðsjáan-
lega borið kvíðboga, því mörg-
um dögum áður en til innrásar-
innar kom, hafði Tokyo útvarpið
aðvarað japönsku þjóðina um
það, að eitthvað mikið stæði til,
sem haft gæti alvarleg áhrif á
framvindu Kyrrahafsstríðsins.
Nú er það komið á daginn, að
um 800 amerísk skip af ýmsum
stærðum og tegundum, hafi tek-
ið þátt í innrásinni; að ameríska
liðið, sem sett var á land á Luzon,
hafi að minsta kosti numið 100
þúsundum vígra manna, en að
tala sprengjuflugvéla og annara
flugvéla hafi, eins og þar stend-
ur, numið legíro.
Jafnskjótt og Japanir urðu
varir við fyrstu skothríðina frá
hinum amerísku sædrekum, sem
boðuðu lendingu hersins, hypj-
uðu þeir sig á brott frá strönd-
inni, og verður naumast sagt, að
Bandaríkjamenn mættu nokk-
urri mótspyrnu, sem teljandi
væri, fyrstu fjórar mílurnar inn
í landið; fór úr því nokkurs við-
náms af hálfu Japana að verða
vart, þó eigi yrði það áhrifa-
meira en svo, að á fimtudags-
morguninn voru hinar ameríksu
hersveitir um 20 mílur frá lend-
ingarstöðvunum, og voru þá
ekki nema um 90 mílur frá
Manila.
FYHIRHUGAÐAR
HEILBRIGÐISRÁÐSTAFANIR
Heilbrigðismálaráðherra Mani-
toiba-stjórnarinnar, Hon. Ivan
Söhultz, flutti útvarpsræðu á
miðvikudaginn í fyrri viku, þar
sem hann skýrði frá fyrirhug-
uðum endurbótum á sviði heil-
brigðismálanna, er lytu að því,
að veita hverj.u einasta manns-
barni innan vébanda fylkisins
eins greiðan aðgang að sjúkra-
húsum og læknisaðgerðum og
framast mætti verða; er Mr.
Schultz umhugað um það, að
Manitoba verði fyrirmyndar-
fylki, að því er til heilbrigðis-
málanna kemur.
Heilbrigðisráðstafanir þær, er
Mr. Schultz gerði að umtals-
efni, eru í fjórum meginliðum,
og er svo til ætlast, að fylkið
standi að miklu leyti straum af
rekstrarkostnaðinum.
Fyrst má telja ráðstafanir gegn
útbreiðslu sjúkdóma; annar lið-
ur fjallar um lækningatilraunir
við sjúklinga í heimahúsum, á
viðtökustofum lækna, eða á
sjúkrahúsum í umhverfinu; þessi
liður innibindur einnig barns-
fæðingar og umönnun mæðra í
legunni. Fjórði liðurinn lýtur að
því, að tryggja almenningi sjúkra
húsvist og læknisaðgerðir, án
þess að slíks þurfi um óraveg að
leita.
ÚTFLUTNINGUR
REYKTS SVINAKJÖTS
Landbúnaðar ráðuneytið í
Ottawa hefir lýst yfir því, að
sambandsstjórn sé staðráðin í
því, að hlutast til um, að birgðir
af reyktu svínakjöti héðan til
Bretlands, verði eigi minni í ár,
en þær voru í fyrra; þörf brezku
þjóðarinnar fyrir þessa fram-
leiðslutegund, sé jafnvel brýnni
í ár, en nokkru sinni fyr; aí
þessu sé það ljóst, hve nauðsyn-
legt það sé, að leggja alla hugs-
anlega rækt við svínaframleiðslu
í Canada á yfirstandandi ári.
Ráðuneytið leiðir jafnframt at-
hygli að því, að meginhlutinn af
kjötframleiðslu Ástralíu og New
Zealands, gangi til herja sam-
einuðu þjóðanna, sem sæki fram
gegn Japönum í baráttunni um
yfirráðin á Kyrrahafinu; af
þessu telur ráðuneytið það sýnt,
að það hljóti að falla Canada í
skaut, að birgja Bretland upp
með kjöt, að svo miklu leyti
sem frekast megi auðið verða.
Árið 1944 seldi Canada Bret-
um 696 miljónir punda af reyktu
svínakjöti, auk annara kjötteg-
unda.
Fallinn í átríðinu—fluttur Keim
í stríði fallinn, heim var hann
til hennar fluttur — bleikur nár.
sem steini lostin starði hún,
en stundi ei né feldi tár.
Með hjartað fult af hluttekning
þar hópur meyja þyrptist nær:
“Að gráta, Mknin eina er,
því annars deyr hún”, sögðu þær.
Þær yfir honum lásu lof,
og ljúfmál sagði þessi og hin
að óvin göfgri áldrei gat
og enginn þekti trúrri vin.
Svo stóð upp ein og stefndi beint
að staðnum þar sem hvíldi nár,
og svifti andits blæju burt.
— Hún bærðist ei né feldi tár.
En níræð kona völuvölt,
sem veikum hafði líknað oft,
á fætur reis, í fang sér tók
einn fríðan svein og hóf á loft.
Og sveininn litla setti hún
með sólskins brosi á móður hné. —
Þess minst er enn, hve mikið var
og máttugt sporið, sem hún sté.
Að hjarta sínu viðkvæmt, veikt
er vafði móðir barnið hans,
hún sagði, og lengi — lengi grét:
“Eg lifi að koma þér til manns!”
Sig Júl. Jóhannesson.
Vegna meinlegs línurugls, er þetta kvæði endurprentað hér. S.J.J.
VINNUR AFREK
Fl. Lt. D. C. Henrickson
Þessi ungi og glæsilegi maður,
sem myndin er af, var fyrir
skömmu sæmdur Distinguished
Flying Cross fyrir afreksve'rk á
hernaðarflugi yfir Prússlandi;
einn mótor flugvélar hans var
gerður óstarfhæfur, en með frá-
bærri lægni tókst Fl. Lt. Hen-
rickson, að koma henni til öruggs
lendingarstaðar heima fyrir.
Fl. Lt. Henrickson er sonur
Mrs. H. G. Henrickson, 977
Dominion St. hér í borginni; áð-
ur en hann gekk í flugherinn,
gaf hann sig við flugnámi við
flugskóla Konnie’s Jóhannesson-
ar.
9
GEYSILEG ÁTÖK
AF HÁLFU RÚSSA
Nú er svo komið, að víst er
talið, að Budapest, höfuðborg
Ungverjalands, falli Rússum þá
og þegar í hendur; hafa Þjóð-
verjar sætt þar svo miklu mann-
falli, að viðnám þeirra er naum-
ast teljandi; þá hafa Rússar og
hafið geysilega sókn að austan,
sækja þeir að Varsjá úr þrem-
ur áttum, og voru komnir um
þrjátíu míluf inn í Austur-Prúss-
land, er síðast fréttist; þeir hafa
einnig sent mikinn fjölda
sprengjuflugvéla inn á Silesíu
sem næst gengur Ruhr héruð-
unum að allskonar náttúrufríð-
indum. “Takmarkið er Berlín”
segir Stálin.
AUKIN HÆTTA FRÁ
KAFBÁTUM OG MANN-
LAUSUM FLUGVÉLUM
Þeir Churchill forsætisráð-
herra og Roosevelt forseti, gáfu
út samtímis yfirlýsingu í London
og Washington þess efnis, að
nokkrar líkur væru á, að kaf-
bátahernaður möndulveldanna,
ásamt auknum árásum hinna
mannlausu flugvéla, léti meira
til sín taka á næstunni, en marg-
an grunaði; fylgdi það sögu, að
skipatjón sameinuðu þjóðanna í
desember mánuði síðastliðnum,
hefði nokkuð farið í vöxt; lögð
var á það sterk áherzla í áminstri
yfirlýsingu, hve brýn nauðsyn
væri enn á öruggri skipafýlgd
yfir heimshöfin.
CAN ADAMENN
HERÐA ÁSÓKN
Að því er nýjustu fregnir frá
Rómaborg herma, hefir sá hluti
canadiska hersins, sem er í sam-
starfi við hið 8. herfylki Breta
á ítalíu, hert mjög á sókn, und-
angenginn viku tírna, hjá Reno
ánni, og á þeirri spildu, sem
skilur Comacchio lónið frá
Adríáhafinu. Canadamenn hafa
tekið allmargt þýzkra fanga á
áminstum vígstöðvum, og eru
margir þeirra úr þýzka setulið-
inu í Noregi.
SLAKAR EKKI TIL
UM HÁRSBREIDD
Mr. Churchill hefir í bréfi til
Aifred Douglas lávarðar, lagt á
sað ítrekaða áherzlu, að brezka
stjórnin sé staðráðin í því, að
halda áfram að viðurkenna
pólsku útlegðarstjórnina í Lon-
don, sem hina einu, löglegu
stjórn Póllands, og það engu
síður fyrir það, þó Rússland
hafi þegar viðurkennt hina svo-
kölluðu Lublin nefnd, sem nú
fer með völd í hinum endur-
frelsuðu bygðarlögum landsins.
Ekki tjáist Mr. Churchill því
mótfallinn, að smávægilegar
breytingar yrðu gerðar á landa-
mærum Póllands, svo fremi, að
ójóðin haldi óskertu sjálfstæði
sínu.
ÍSLENDINGUM í DANMÖRKU
LÍÐUR VEL
Vegna síðustu atburða í Dan-
mörku hefir utanríkisráðuneytið
leitað upplýsinga um líðan Is-
lendinga bæði í Árósum og ann-
arsstaðar í landinu, og hefir i
morgun fengið þær fróttir, að
öllum íslendingum í Danmörku
líði vel.
ÍSLENDINGUR FERST AF
SLYSFÖRUM I EDINBORG
Fregnir hafa borist um það
frá ræðismanni íslands í Edin-
borg, að Valgarð Ólafsson hafi
farist þar í borg í umferðar-
slysi.
Valgarður var fæddur á Akur-
eyri 1897 og var hálfbróðir
Ragnars heit. Ólafssonar. Hann
hafði verið búsettur í Edinborg
um 20 ára skeið og var starfs-
maður hjá Charles Mauritzsen,
sem margir íslendingar kannast
við.
Mbl. 18. nóv.
VESTMANNAEYINGAR
KOMA Á FÓT PRENTSMIÐJU
Fyrir skömmu var stofnað í
Vestmannaeyjum hlutafélag r
þeim tilgangi að koma á fót og
starfrækja prentsmiðju. Heitir
félagið Eyrún. Hafa forgöngu-
rnenn að félagsstofnun þessari
mikinn áhuga á að gera vænt-
anlega prentsmiðju sem best úr
garði, og að hún í hvívetna full-
nægi ströngustu kröfum sem til
prentsmiðja eru gerðar.
Sumt af vélum til prentsmiðj-
unnar er þegar komið til lands-
ins, en þó munu vart allar vélar
komnar fyrr heldur en í byrjun
næsta árs, og getur þá væntan-
lega prentsmiðjan tekið til starfa
í marz n. k.
Stjórn hlutafélagsins skipa
eftirtaldir menn: Magnús Bergs-
son, bakarameistari, Einar Gutt-
ormsson læknir, Sigurður Gutt-
ormsson, bankaritari, Sv. Guð-
mundsson forstjóri og Gísli Gísla
son, stórkaupmaður.
Mbl 12. nóv.
•
VARSJÁ FALLIN
Rétt ufn þær mundir, sem
blaðið var fullbúið til prentiun-
ar, bárust mi'kilvægar fregnir á
öldum ljósvakans, að hin sögu-
fræga höfuðborg Póllands, Var-
sjá, væri nú að fullu og öllu í
höndum rússneskra hersveita.
Joseþh Stalin tilkynnti persónu-
lega öllum 'heimi þenna mikla
sigur.
HEILLAR HLUSTENDUR SINA
Miss Agnes Sigurdson
Frá hinum heillandi og yndis-
legu píanóhljómleik Miss Agnes-
ar Sigurdson, sem hún hélt í
Winnipeg Auditorium þann 10.
þ. m., er umsögn að finna á rit-
stjórnarsíðu þessa blaðs.
ÁRSÞING
Á þriðjudaginn og miðviku-
daginn stóð yfir hér í borginni
ársþing Liberal samtakanna í
Manitoba; var það fjölsótt mjög,
og samræmt að öllu, sem þá, er
bezt getur. Tveir ráðherrar sam-
bandsstjárnar voru mættir á
þinginu, þeir Mr. Ilsley og Mr.
Crerar; flutti sá fvr nefndi
vandaða og íhyglisverða ræðu
varðandi framtíð canadisku
þjóðarinnar; þingið lýsti ein-
róma trausti á forustu þeirra
Mr. Kings, og Mr. Stewarts Gar-
son, hvors í sínum verkahring.
SAMEINUÐU HERIRNIR
VINNA ALLS STAÐAR Á
Nýjustu fregnir af vesturvíg-
stöðvunum bera það með sér, að
hersveitir sameinuðu þjóðanna
eru rétt í þann veginn að ljúka
því verki, að reka innrásarher
Nazista í Luxenburg og Belgíu
alla leið til baka inn á Þýzka-
land. Rúmur mánuður er liðinn
frá því er Þjóðverjar hófu sitt
nýja leifturstríð á áminstum víg-
stöðvum með það fyrir augum,
að reyna að splundra ameríska
hernum til agna; nú hefir þetta
síðasta tiltæki þeirra misheppn-
ast með öllu, og snúist upp í
tilfinnanlegan ósigur; leifar
þýzka hersins, þær er undan
komust, leita sér nú halds og
trausts í skjóli hinna svonefndu
Sigfried varnarvirkja.
í ÞJÓNUSTU
SAMBANDSSTJÓRNAR
Mr. Frank Foulds
Samkvæmt tilkynningu frá
National War Services ráðu-
neytinu í Ottawa þann 13. þ. m.,
hefir Mr. Frank Foulds verið
skipaður forstjóri hinnar svo-
nefndu Citizenship deildar.