Lögberg - 08.03.1945, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 8. MARZ, 1945
7
lesendurnir
Reykjavík, björt og hlý
Stúlkur og drengir:
t síðasta kafla sagði eg ykkur
frá heitu uppsprettunum á Is-
landi — laugunum og hverun-
um.
Þegar Ingólfur Arnarson,
fyrsti landnámsmaður íslands
sigldi inn Faxaflóa, fann hann
ondvegissúlur sínar í vík einni
°g þar byggði hann bæ sinn.
Skammt þar frá eru heitar upp-
BPrettur og það lagði reyk af
þeim. Þetta hefur Ingólfi og
félögum hans þótt undarlegt, því
1 Noregi eru engar laugar • né
hverir. Þess vegna kallaði Ingólf-
ur bæ sinn, Reykjavík.
Nú er Reykjavík höfuðborg ís-
lands og þar býr nú meira en
þriðjungur landsmanna.
Laugar og hverir eru víðsveg-
ar um alt landið eins og mörg
staðanöfn benda til — Reykja-
nes, Reykir, Reykholt, Reykja-
hverfi, Hveravellir, Hveragerði,
Laugaland o. s. frv.
Fyrrum voru þessar heitu upp-
sPrettur notaðar mest til þvotta.
Konur í Reykjavík fóru oft með
þvottinn sinn út að laugunum og
þvoðu hann þar. Nú þurfa þær
ekki að gera þetta lengur. Nú
er búið að leggja pípur og veita
hoita vatninu inn í öll hús í
Keykjavík svo þær fá alt það
^eita vatn, sem þær þurfa til
þvotta og matreiðslu, með því að
snúa krana.
Áður fyrr var brent miklu af
kolum í Reykjavík til þess að
hita upp húsin. Kol eru þar í háu
ýerði, því þau eru flutt inn frá
óðrum löndum. Kolareykurinn lá
°ft yfir borginni og spilti and-
rúmsloftinu.
Nú eru öll hús í Reykjavík hit-
uð upp með laugavatni og borg-
arbúum þannig sparað mikið fé.
Og nú er kolareykurinn í Reykja
vík horfinn og það er orðið bjart
yfir borginni.
Orðasafn.
heitar uppsprettur — hot springs
landnámsmaður — pioneer,
settler
öndvegissúla — high-seat post
vík — bay
byggði — built
skammt — short distance
reykur — steam, smoke
félagar — companions
undarlegt — strange
höfuðborg — capital city
þriðjungur — third
staða nöfn — place names
þvottur — washing
leggja pípur — lay piping
veita — convey
matreiðsla — cooking
kol — coal
verð — price
flutt inn — imported
spara — save
fé — money
andrúmsloft — atmosphere, air
horfin — disappeared
bjart — bright
Heilrœðisvísur
Hallgríms Péturssonar.
Hugsaðu um það helst og fremst,
sem heiðurinn má næra;
aldrei sá til æru kemst,
sem ekkert gott vill læra.
Lærður er í lyndi glaður,
lof ber hann hjá þjóðum;
hinn er ei nema hálfur maður,
sem hafnar siðum góðum.
Stúlkur og drengir: Gleymið
ekki að klippa þessa kafla úr
blaðinu og líma í bækurnar ykk-
ar.
Huldukona...
HJÁLMAR M. DAVIDSON
AMM3-C
Fallinn í stríðinu 25. nóv., 1944.
Sunnudaginn 18. febrúar, fór
fram hátíðleg minningarathöfn í
hirkju Garðar-safnaðar, til minn-
lngar um ungann, fallinn sjóliðs-
^ann, Hjálmar M. Davidson
AMM3/C, er var meðlimur Garð-
ar-safnaðar. Séra Haraldur Sig-
^r, sóknarpresturinn, stjórnaði
þessari athöfn, sem fór fram á
ensku máli, og flutti minningar-
raeðu. Fjölmennur kór söng sálm-
ana, og Mr^ G. S. Goodman frá
^Llton söng einsöng. Viðstaddir
v°ru “members of the Edinburg
Keagion Post”, og tóku nokkurn
þátt í athöfninni. Við athöfnina
afhenti séra Haraldur föður hins
látna, Magnúsi Davidson, stór-
ann og fagrann Bandaríkjafána,
8j°f Bandaríkjanna til þess, sem
nasst stendur hinum látna. ÖIl
systkini hins látna ásamt með
föður sínum, gátu verið viðstödd;
°§ næsta mikið fjölmenni tók
þátt í athöfninni. Fór athöfnin
fram með prýði, og yfir henni
hvíldi blær hátíðleiks, helgi og
Saknaðar.
Kjálmar Matthías Davidson
^æddist í Gardar-byggð 29. maí
Hann féll í stríðinu á Suð-
Ur'Kyrrahafs vígstöðvunum 25.
n°vember 1944. Foreldrar Hjálm-
ars voru, Magnús Davidson,
éridi í grend við Gardar, og
^eirini kona hans Guðrún
eykjalín Davidson, er andaðist
árið 1920. Hafði hann lokið námi
í heimaskólanum, og síðan starf-
að heima á búgarði föður síns,
að mestu leiti, þar til að hann
innritaðist í sjóher Bandaríkj-
anna 17. september 1942. Hann
hvarf frá Bandaríkjunum áleiðis
til vígstöðvanna í október 1943,
og féll eins og áður er sagt 25.
nóvember 1944.
Auk föður síns eftirlætur hann
7 systkini: Davíð, í Cavalier, N.
D. Hann er kvæntur Gróu Jack-
son frá Svold. Friðrik, kvæntur
hérlendri konu, og starfar hjá
stóru kaupsýslufélagi í Minnea-
polis, Minn. Sigurbjörg Anna,
kona Magnúsar Ásmundson,
Milton, N.D. Thordís kenslukona
í Edinburg, N.D. Kristín og Jón
heima, Halldór í Grafton.
Elsti bróðir Hjálmars, Sigur-
björn að nafni dó í fyrra heims-
stríðinu. Tvö systkini dóu í æsku.
Hjálmar sál., var, sem sagt
meðlimur í Gardar-söfnuði ásamt
með heimilisfólki sínu, og var
á sínum tíma fermdur í þeim
söfnuði. Hann var góður dreng-
ur og ljúflyndur eins og hann
átti kyn til. Duglegur var hann
og vinnugefinn; heilsugóður og
hraustur. Hann hafði á sér hið
bezta orð í hernum, var stiltur,
hugrakkur og ráðagóður. Bæði
yfirmenn hans í hernum og sam-
verkamenn og félagar, skrifuðu
fólki hans, að honum látnum, og
dáðu hugprýði hans og hæfileika.
Lýsti sér mikil velvild og vin-
semd í hans garð í þeim bréf-
um.
Almennur söknuður og samúð
með fjölskyldunni í þeirra sáru
sorg var augljós. Blessuð sé minn
ing hins látna.
H. S.
ŒVIÁGRIP
Þorbergina Myres
1876—1945
hneigð, þó ekki væri oft mikill |
tími til lestrar i>rir hina um-
hyggjusömu og starfsömu hús-
móðir. Hún var trúuð kona og [
trú, og stárfaði í kirkju sinni og
kvennfélagi af einlægni og áhuga !
þegar kraftar og tækifæri gáfust |
til. Hún lét sig og varða önnur
velferðarmál sveitar sinnar. Þó
má segja að heimilið hafi verið
hennar aðal starfssvið. Þar lagði
hún fyrst og fremst fram krafta |
sína. Með umhyggju fyrir velferð
heimilisins, og einlægri ástúð til |
eiginmanns og barna, lagði hún
örlát fram krafta sína til að
hlynna sem bezt að heimilinu
og velferð fjölskyldunnar. Og þar
fórst henni alt vel og myndarlega |
eins og líka út á-við.
Mánudaginn 12. febrúar and-
aðist Þorbergina Myres, eigin-
kona J. J. Myres, bónda austur
af Mountain, N.-Dak. Hún dó á
heimili dóttur sinnar og tengda-
sonar, þeirra Mr. og Mrs. James
Innis á Mountain, eftir langa og
þunga sjúkdómslegu. Hafði hún
verið rúmföst nærri þrjú ár áður
en andlát hennar bar að.
Þorbergina sál. fæddist í Aust-
urdal í Seyðisfirði á íslandi, 7.
maí 1876. Foreldrar hennar voru
Björn Geirmundsson Austmann
og Guðrún Jónsdóttir. Hún flutt-
ist til Ameríku með foreldrum
sínum og einum bróður árið 1886.
Þeim var fagnað og þegar veitt
heimili hjá systur hennar og
tengdabróður, þeim Mr. og Mrs.
Jóhannes Thordarson, er bjuggu
í grend við Svold, N.-Dak. Þar
átti hún heíma nokkur ár, gekk
á skóla að vetrinum en vann úti
að sumrinu.
1 desembermánuði árið 1893
giftist Þorbergina Jónatan Dínus
syni, ungum bónda í Svold bygð.
Þau bygðu þar gott heimili, og
tóku sinn þátt í kirkjustarfi og
öðru félagslífi sveitar sinnar.
Þau hjón eignuðust fjögur börn.
Þrjú dóu í æsku, en einn sonur
lifir móður sína. Eiginmann sinn
Jónatan Dínusson, misti hún 11.
febrúar 1901.
Fyrsta dag desember mánaðar
árið 1902, giftist Þorbergina i
annað sinn, og gekk að eiga
Joseph Jónsson Myres frá
Mountain, N.-Dak. Þau bjuggu
svo áfram á búgarði hennar þar
til árið 1918, en þá fluttu þau á
búgarð foreldra Josephs, tvær
mílur austur af Mountain, og þar
bjuggu þau ávalt síðan við vax-
andi velmegun. Þau voru með-
limir í Víkursöfnuði á Mountain,
og hún í kvennfélaginu á Mount-
ain, og tóku þar sinn þátt í kirkju
lífi og öðru félagsstarfi sveitar-
innar.
Þau Þorbergina og Jóseph
eignuðust 5 börn. Tvö dóu í
æsku. En nú lifa hana ásamt með
eiginmanninum þessi fjögur
börn: Andrés Sigurbjörn Dínus-
son, kvæntur Ingibjörgu Vivat-
son í Svold bygð; Jón J. Myres
Jr., kvæntur Emily Vatnsdal, eru
þau búsett í San Diago, Calif.
Guðrún (Mrs. James Innes) á
Mountain, N.-Dak., og Josephine
Begga (Mrs. Theo. Vatnsdal) bú-
sett nærri Hensel, N.-Dak. Hún
eftirlætur einnig 12 barnabörn.
Á lífi eru þrjár systur hennar,
Mrs. Jóhanna S. Thordarson í
Svold bygð, Mrs. Guðrún Nord-
man í Winnipeg, Man., og Mrs.
Thóranna Einarson í Árborg,
Man. Líka lifa tveir bræður henn
ar, Ásmundur Eastman í Árborg,
Man., og Sigurbjörn Eastman í
Akra, N.-Dak.
Eins og áður er getið var hin
látna mj ög farin að heilsu síðustu,
þrjú eða jafnvel fjögur ár ævinn-
ar. Á þeim tíma naut hún ást-
ríkrar umönnunar og aðhjúkrun-
ar eiginmanns síns og barna.
Allra mest varð það þó hlutskift'
dóttur hennar, Guðrúnar Innes,
að hlúa að henni og hjúkra henni,
sem hún og gjörði af mikilli ástúð
og umhyggjusemi. Síðasta árið
var hún á heimili Mr. og Mrs.
Innes á Mountain, og dóttir henn-
ar stundaði hana þar áfram af
umhyggju og nærgætni.
Þorbergina sál. Myres, var ein
af hinum íslenzku ágætiskonum
þessarar sveitar. Hún var vel gef-
in, um margt vel að sér og bók-
Mrs. Myres var góðlynd og
góðgjörðasöm kona. Gestum sín-
um tók hún ávalt með mildri
risnu; og var gott á heimilið að
koma ávalt; því þau hjónin með
börnum sínum áttu þar sameigin
legt að vera gestrisin og taka
gestum sínum sérlega vel. Þegar
eitthvað amaði að heima fyrir
hjúkraði hún og hjálpaði af alúð, |
umhyggjusemi og kærleik. Þann-
ig hjúkraði hún tengdaföður sín-1
um, Jóni J. Myres í banalegu
hans af mikilli prýði og miklum
kærleik. Á sama hátt kom hún
sífelt fram gagnvart öllum sín-
um, og þeim er hún átti kost
á að liðsinna, þegar þörfin kall-
aði. Þegar svo að hennar eigin
heilsa bila,ði og kraftarnir voru
að þrotum komnir, og hún varð
að bera svo lengi hina þungu
byrði síns sára sjúkdóms, var
hún stilt, hugprúð og þolinmóð;
og tók því er verða vildi með
einlægu trausti til Drottins síns,
sem hún af hjarta reiddi sig á|
bæði í blíðu og stríðu.
Útför Þorberginu sál. Myres I
fór fram mánudaginn 19. febr.,
frá heimili þeirra hjónanna,
austur af Mountain, og frá Vík-
urkirkju í Mountain. Öll börn
hennar ásamt með eiginmannin-
um gátu verið viðstödd, þar með l
Jón sonur hennar frá Californiu. |
Margir fylgdu hinni látnu vin-
sælu konu til grafar, og sýndu I
með því velvildarhug sinn til
hennar og fólks hennar, og með-
líðan með syrgjendunum á þeim
tíma sorgarinnar og saknaðarins. [
Mikil og fögur blóm prýddu lík-
kistu hennar og minningargjaf-
ir voru fram bornar af ýmsum I
til að heiðra minningu hennar.
Eiginmaður hennar, Jóseph J. J
Myres og börn þeirra með hon-
um, lögðu þar fram fimm hundr-
uð dollara minningargjöf, til I
minningar um hana, og tengda-
foreldra hennar, sem nú eru fyrir
æði löngu látin, þau Jón J. og
Ragnhildi S. Myres. Var þessi
minningarsjóður gefinn til hins
fyrirhugaða gamalmennaheimilis
hér í Pembina-sýslu. Skildi sú
gjöf vera upphaf að minningar-
sjóði, er sú ^yrirhugaða stofnun
hefði framvegis með höndum,
sem aðrir eftir óskum gætu síðar
lagt minningargjafir í. Þótti þetta
fagurlega gjört af fjölskyldunni |
við útför hinnar elskuðu eigin-
konu og móður.
Séra Haraldur Sigmar, sóknar- j
presturinn, stjórnaði útfararsið-
unum, talaði bæði á ensku og ís-
lenzku og jarðsöng hina látnu. [
Blessuð sé minning hennar.
H. S.
STAKA
Ættjörð kærri ást og mátt
áttu að helga, frónska kona,
og bera merkið heiðurs hátt,
hamingjunnar treysta mátt,
efla sérhvern andardrátt
allra bestu þjóðarsona.
Ættjörð kærri ást og mátt
áttu að helga, frónska kona!
• S. R. S.
....Wlllll
\
Þjóðræknisþingið 1945
i.
Hér mætumst vér enn til að inna vor heit,
við ættlandið fjarlæga, kæra.
Vér veljum oss fríðan og friðsælan reit,
í fögnuði hjörtun að bæra.
Vér sækjum vort hjartkæra, heilaga þirig,
og höldum vor ættarlands minni,
því það er vor sálræna sannfæring
að svölun hér andi vor finni.
Hér fólk hefir þingað í fjórðung úr öld
— ei fallið úr minni það getur.
Vér lesum í sameining sögunnar spjöld
vort samtíðar ætternis letur.
Þó íslenzka vor sé oft bjöguð og bág,
og barnalegt margt, er vér segjum,
þá ber hún það lífsmark, er sífelt má sjá
að sjöfalt er betra en þér þegjum. «
Því oss er svo kunnug vor ætternis rót,
sem íslenzka málið oss greinir,
að sérkenni vor setja á manndóm vorn mót,
er mál vort og hegðun ei leynir.
Hvað verður vor saga? Hún var, og hún er,
sem vorblóm á lífstrésins greinum.
Sú eilífa táknmynd, sem ætternið ber.
Vér ei vorum getnir í meinum.
ISLAND
II.
Mennirnir fæðast — og mennirnir deyja,
en minningar lifa.
Hetjurnar falla — sauðirnir sofa,
en sagnfróðir skrifa.
Föðurlandsástin er vináttu vottur,
og viljinn að lifa
er æðsta lífslögmál, sem ei getur dáið
og örlög né bifa.
Ó, Island! — kæra ísland!
þú átt vora sál,
vor hjörtu, vorn heila,
vorn muna, vort mál!
Vér fögnum, vér gleðjumst!
hvert framfara stig,
er örugg þú gengur,
sem upphefur þig.
Þín framsóknar menning
í mörg hundruð ár,
er króna þíns þjóðlífs,
þó kostaði tár.
Þinn óður og list, er
þitt menningar mark;
þín framfaraþrá, búin
karlmensku kjark.
Þér menningarsólin
í suðrinu skín,
og seytjándi júní er
verðlaunin þín!
III.
Vinarorð úr Vesturheim
verða kveðin þjóðum tveim.
Tveggja þjóða tengiband —
telja sama fósturland.
ísland! — ísland! —
eitt er málið, hugar sál!
Sigur-rúm — í söng og óð!
Sigurrúnir dýrri þjóð!
Fjöllin, dalir, fell og háls
flytja óm ins dýra máls.
Fossar kveða regin-rún —
rökkurljóð um eng og tún.
Urðarorð ungri storð!
endur-rís og frelsis blys!
Syngja aldnir, syngja börn,
Svanur á heiði, Már á tjörn.
Eigin stjórn, af svinnum sett —
setur þjóðlífs “hæsta rétt”.
Viturlega valdi dreift,
vinskap inn í sálir greipt.
Bræðralag, lýð í hag,
lýsir braut og eyðir þraut!
Bróður-andinn, ár og síð,
æðst er prýði kristnum lýð.
Vinarorð frá Vestubstorð,
valin þér in dýrstu orð,
samhygðar í þungri þrá
þig að mega aftur sjá.
Andleg sýn! skært er skín —
skapadóma fegurst blóm!
“Guð vors lands!” — í lífi og deyð.
“Lands vor guð!” — í sorg og neyð.
S. E. Benedictsson