Lögberg - 19.04.1945, Qupperneq 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 19. APRÍL, 1945
3
venjulega. Blóðinu var dælt inn
á þann veg að viss speldi líffæris
ins lokuðust og hið nýja blóð
þrengdi sér inn í vöðvaveggi
hjartans.
Hið deyjandi hjarta tók tafar-
laust nokkur lífsmörk og byrjaði
að slá. Venjuleg blóðinndæling
fór síðan fram og sáralæknar
tóku aftur við sjúklingnum og
stöðvuðu blóðrásina. Eftir fáar
rhínútur fékk sjúklingurinn fulla
meðvitund. Tveimur dögum síð
ar var fóturinn tekinn af og mað
urinn komst til fullrar heilsu.
Frh.
MARTEINN JOHNSON
í prestskapartíð minni í Nýja
Islandi, á árunum 1901—1910,
kynntist eg þessum manni, Mart-
eini Johnson. Hann bjó á landi
tvær mílur fyrir sunnan Gimli,
og nefndi hann bæinn Skála-
brekku, og var bóndinn vana-
lega nefndur Marteinn í Skála-
brekku. Hann átti bróður í þeim
átthögum, Jósef á Bergstöðum.
Fyrsta viðkynningin við þá bræð
ur var í sambandi við dauðsfall
konu Jósefs. Marteinn aðstoðaði
bróður sinn drengilega í sam-
bandi við þá útför, enda hafði
hann orð á sér fyrir mannkosti.
Á þessum allra síðustu árum
endurnýjaðist kunningsskapur-
inn við Martein hér í Vancouver.
Hér átti hann síðan heima.
í Almanaki Ólafs Thorgeirs-
sonar, fyrir árið 1937, er æfisögu-
brot Marteins, skrifað af honum
sjálfum. Hann segir þar frá veru
sinni á íslandi og nokkuð af æfi
sinni í Vesturheimi, sérstaklega
af fyrstu árunum í Canáda og
Bandaríkjunum. Hér verður
stuðst við þessa frásögn. Hann
segist þar ekkert vita um ætt
sína, en seinna keypti hann form
lega ættartölu og þar er ætt hans
rakin til fornmanna á íslandi og
í Noregi.
Marteinn var fæddur að Óttar-
stöðum í Svalbarðshreppi í Þistil
firði á íslandi, 9. janúar 1855.
Foreldrar hans voru þau hjónin
Jón Jónsson Þorsteinssonar og
Margrét Jónsdóttir Jónssonar.
Rakin er ættin alla leið til Unnar
djúpúðgu landnámskonu að
Hvammi í Dölum og svo enn
lengra aftur í tímann.
Bærinn Óttarstaðir var heiðar-
kot, út frá áðalbygð Þistilfjarð-
ar. Þar var Marteinn með for-
eldrum sínum og bræðrum fyrstu
10 ár ævi sinnar. Þá hættu for-
eldrar hans búskap, fátæktar
vegna, og fóru í vist sitt í hvora
áttina. Elzti bróðir Marteins,
Friðrik að nafni, dó það vor, en
hann og bræður hans Jósef
Edvard, og Jóhannes fóru í sína
vistina hvor. Marteinn dvaldi til
fermingar hjá hjónunum Jónasi
og Málfríði í Krossavík. Síðan
var hann í vinnumensku á Sval-
barða, Sveinsungavík, Sauða-
nesi og Laxárdal. Um skólament-
un var ekki að ræða. “Eg var við
fjárhirðingu,” segir hann, “sum-
ar og vetur, og skóli minn var
á smalaþúfunni.”
Árið 1878, þegar Marteinn var
23 ára gamall, fór hann frá ís-
landi til Canada. Með miklum
sparnaði hafði honum tekist að
draga saman liðugar 130 krónur
og hrökk sú upphæð fyrir far-
gjaldi aðeins til Quebec. Þegar
þangað kom átti hann aðeins eina
krónu, en fyrir hjálp mannsins,
sem hafði verið túlkur fyrir ís-
lendinga á leiðinni yfir hafið,
fékk hann frítt far til Toronto-
borgar. Þar afréð hann að fara
til Muskoka, þar sem hann vissi
um nokkra íslendinga. Áleiðs
þangað varð hann samferða hópi,
sem var á leiðinni til Manitqba,
en að því kom, að vegir skildust.
Hann varð að skipta um lest.
Lestin, sem hann fór af “rann
sína leið”, en hann stóð eftir
mállaus og peningalaus og átti
eigi fyrir einni máltíð. Einhvern-
veginn komst hann á nýja lest,
sem fór í rétta átt og síðar með
gufubát til Roseau-bæjar við
*
vatn með sama nafni. Var það
honum helzt til leiðbeiningar, að
hann sá koffortin sín flutt yfir
á skipið og fylgdi hann þeim
eftir. Með einhverju móti fann
hann þar svonefnt “Emigranta
hús”. Þar var hann um nóttina
“á berum fjolum; með jakkann
sinn undir höfðinu”. Hvernig
hann gat fengið leiðbeiningu í
bæ þessum til að komast til ís-
lendingsins Baldvins Helgason-
ar, sem var 6 mílur burtu, gegn-
ir furðu. Þar fékk hann að borða
og hafði þá “ekki smakkað mat
í tvo daga.”
Atvinnu reyndi hann að fá á
járnbraut, en tókst ekki. Réðist
hann þá í vist til Ásgeirs, sonar
Baldvins Helgasonar, í tvo mán-
uði. Kaup var 4 dollarar um
mánuðinn, auk fæðis og hús-
næðis. Þá vann hann um tíma
hjá enskum bónda, og varð þar
fyrir meiðsli nokkru. Um vorið
fór hann til Parry Sound og fékk
þar vinnu við sögunarmyllu.
Kaupið var 20 dollarar um mán-
uðinn, en af því kaupi varð hann
að fæða sig og klæða.
Eftir þriggja mánaða vinnu við
sögunarmylluna hafði hann dreg-
ið saman nóg fyrir fargjaldi til
Norður-Dakota. Fór hann sem
leið lá til Duluth, en síðasta
hluta’leiðarinnar fór hann með
gufubát eftir Rauðá til Pembina.
Vann hann var við uppskeru um
haustið en var í íslenzku bygð-
inni í Pembina County um vet-
urinn, og tók hann þar land. Fékk
hann að höggva bjálka til húsa-
byggingar á landi góðvinar síns,
Ólafs Thorlaciusar. Um sumarið
var hann í vinnu í Winnipeg; en
þegar hann kom til baka var
búið að stela bjálkunum, svo
hann bygði torfkofa. Hann
gjörði sér nú miklar vonir um
góða framtíð, hleypti sér í skuld-
ir fyriv jarðyrkjuverkfæri og
fleira; en alt fór á ánnan veg.
Hann tapaði landinu og öðrum
eignum. “Slyppur og snauður”
fór hann vestur á Kyrrahafs-
strönd og var þar á ýmsum stöð-
um meðal annars 4 ár í Seattle,
í Washington ríki.
Árið 1896 hélt hann aftur aust-
ur á bóginn, kom til Nýja-ís-
lands, keypti Skálabrekku og
bjó þar 20 ár. Einnig tók hann í
því nágrenni heimilisréttarland.
Árið 1902 giftist hann Guðrúnu
Ingimarsdóttur Eiríkssonar, og
var hún ættuð af Suðurlandi á
Islandi. Farsældist bú þeirra og
börn þeirra ólust þar upp að
nokkru leyti. Árið 1918 seldi
h§nn heimilisréttarlandið fyrir
2000 dollara og flutti með konu
og 5 börn vestur til Vancouver.
Vestur við Kyrrahaf var hann
það sem eftir( var æfi. Fyrsta
veturinn þeirra þar, fór hann
norður á Hunter eyju, sem er
um 220 mílur norður af Van-
couver. Þar var þá hafin smá
íslendingabygð. Hann nam þar
heimilisréttarland, og árið 1921
flutti fjölskyldan á landið. Hafði
hann bygt þar hús og gjört vist-
legt. Skóli var kominn upp, en
því miður var hann 3 mílur frá
heimili Marteins og enginn veg-
ur þangað, nema á sjó. Keypti
hann þá, af dönskum manni, 18
ekrur af landi með húsi á í nám-
unda við skólann, svo ’börnin
gætu notið skólagöngu.
Seinna flutti fjölskyldan til
Ocean Falls á meginlandinu. Var
þar stór pappírsmylla og vinna
fyrir margt manna. Var Mart-
einn þá stundum að vinna á land
inu á eyjunni og stundum í
Ocean Falls.
Hann misti konu sína árið 1932.
Ári síðar flutti hann til Van-
couver, og var þar síðustu 11 ár
æfi sinnar. Síðasta heimili hans
var hjá tengdasyni og dóttur,
Mr. og Mrs. Percy Morrison.
í janúar 1944, var honum hald-
in afmælisveizla af hans nán-
ustu, og skömmu seinna var
hann í boði hjá fyrrverandi ná-
granna frá Ocean Falls, Mrs.
Helgu Guðmundson. Var hann
með glöðum hætti í báðum tilfell
unum; flutti hann Mrs. Guð-
mundson kvæði, sem hann hafði
ort. Skömmu seinna veiktist
hann og 13. febrúar lézt hann.
Hann var jarðsunginn af séra
Rúnólfi Marteinssyni, 16. sama
mánaðar, að viðstöddu fjölmenni.
Börnin á lífi eru Halldóra May,
Mrs. Adams, til heimilis í Burna-
leg; Daníel Eiríkur skipstjóri,
kvæntur Siggu Sveinbjörnson,
til heimilis í Vancouver; Eiríkur
Valdimar, kvæntur Gladys Lang,
einnig í Vancouver; og Guðrún
Kristbjörg, útlærð hjúkrunar-
kona, Mrs. P. Morrison, á Lulu
Island við Vancouver. Dóttir er
dáin, Margrét Friðrika, Mrs. A.
Jolliffe.
Barnabörn á lífi eru 17.
Marteinn var lágur maður
vexti, og átti við harðrétti að
búa í æsku, en líf hans var samt
fjölbreytt ævintýri, og þraut-
segju hafði hann, sem íslending-
um er í blóð borið. Þá íslenzku
erfð rækti hann með ágætum.
Náskyld því einkenni er ást hans
á landinu. Af eintómri tryggð
við blettinn, sem lengi hafði ver-
ið heimili hans, lét hann Skála-
brekku vera mörg ár óselda.
Hann var eini Islendingurinn á
Hunter eyju, sem hafði þraut-
segju í sér að ávinna sér eignar^-
rétt á heimilisréttarlandi.
Þótt hann nyti ekki hinnar
minstu skólamenntunar samdi
hann samt Ijóð og ritaði óbund-
ið mál og fórst hvorttveggja vel
úr hendi. Hann var vel greind-
ur maður, hafði nautn af lestri
og ávaxtaði vel sitt hæfileika
pund.
Öll hin síðari ár var hann
meira eða minna þjáður af brjóst
veiki, en hann var ótrúlega mikill
vinnumaður, og var einbeittur
við nytsöm störf þótt erfitt væri
og lét ekki yfirbugast af freist-
ingum til að leggja árar í bát.
Eg hygg að allir sem kyntust
Marteini, hafi borið virðingu
fyrir drengskap hans og mann-
kostum.
Blessuð sé minning hans.
R. M.
Silfurbrúðkaup
Þann 12. janúar s. 1., voru íið-
in 25 ár síðan þaa Ingvi Sveinn
Eiríksson og Herdís Kristjáns-
dóttir voru gefin saman í hjóna-
bandf í húsi þeirra Mr. og Mrs.
Lifman í Árborg. Séra Jóhann
Bjarnason gifti og voru við-
staddir hinir nánustu vinir og
vandamenn. Þann 14. janúar, s.
1., var aftur komið saman í húsi
þeirra Lifmans hjónanna og
gifting þeirra Inga og Dísu end-
urnýjuð. Var talað um það af
mörgum að það væri dálítið ein-
kennilegt fyrirbrigði að gifting
þeirra Eiríkssons hjónanna og
•aftur silfurbrúðkaup þeirra
skyldi fara fram í sama húsinu.
Mismunurinn á þessum tveimur
brúðkaupum er þó að öðru leyti
nokkuð mikill.
I fyrra skiptið voru þau gef-
in saman af Lúterskum presti, í
síðara skiptið af heiðingja. I
fyrra skiptið fór alt fram með
kyrð og andakt, í síðara skiptið
glumdu hlátrarsköll.' (Sbr. Goð-
mundur á Glæsivöllum). I fyrra
skiptið fór alt fram á íslenzku,
í síðara skiptið var enskan aðal-
málið, íslenzkan hjálparmál. I
fyrra skiptið voru engar ræður
haldnar né kvæði flutt, í síðara
skiptið var alt fljótandi í ræðum
og kvæðum. I fyrra skiptið voru
aðeins örfáir viðstaddir, í síð-
ara skiptið var fult hús, um 140
manns. I fyrra skiptið voru eng-
in börn brúðhjónanna viðstödd,
í síðara skiptið þrjár efnilegar
dætur og tengdasonur. 1 fyrra
skiptið voru engin heillaóska-
skeyti aðsend, í síðara skiptið
nokkuð mörg, þar á meðal eitt
frá ritstjóra Lögbergs og frú
Ingibjörgu konu hans. I fyrra
skiptið var ekkert ritað um gift-
iPguna í Lögberg, í síðara skipt-
ið flytur Lögberg eina af ræðun-
um og tvö af kvæðunum.
Ástæðan fyrir því að eg sendi
*
þessa ræðu en ekki hinar, er
fyrst og fremst sú, að mér féll
hún best í geð. Hún er blátt
áfram rituð, hlý og innileg, laus
við oflof og þar ofan í kaupið
var hún flutt af einni af beztu
vinkonu Herdísar, Mrs. Rúnu
Erlendson. Ræðan var flutt á
ensku, en snúið á íslenzku af
þeim er þetta ritar.
Önnur ræða var flutt til brúð-
arinnar af Mrs. Marju Björnson.
Talaði frúin blaðlaust og var ræð
an hin skemtilegasta. Þær Mrs.
Björnson og Mrs Eiríksson voru
ferðafélagar fra íslandi og til
Canada og minntist frúin á
ýmislega sögulega atburði er
komu fyrir á leiðinni.
Mrs. Björnson, sem er forseti
þjóðræknisfélagsins í Árborg, af-
henti Dísu skrautritað ávarp frá
félaginu og skýrði í fáum drátt-
um hvað'starf Dísu í þeim félags-
skap hefði verið ósérplægt. Er
mér nær að halda að af öllum
gjöfum og öðrum vinamerkjum,
muni Dísu þykja vænst um þetta
ávarp, sem er innilukt í ramma
og hangir nú á vegg í setustofu
þeirra hjóna.
Fyrir minni brúðgumaris tal-
aði Mr. J. B. Johannson. Hafa
þeir Joe og Ingi unnið saman
við bændaverzlunina í Árborg
um mörg ár, Joe sem búðarþjónn
fyrst en nú sem verzlunarstjóri.
Ingi aftur á móti bílstjóri á vöru-
bíl búðarinnar um 14 ára skeið.
Reiknaðist Joe svo til, að Ingi
væri búinn að keyra milli 600
og 700 þúsund mílur fyrir búð-
ina. Var ekki trútt um að sum-
um áheyrendum fyndist Joe vera
naumur á mílnatalinu og töldu
miljón mundi vera nær sanni.
En hvað sem mílunum líður voru
allir á eitt sáttir um staðhæfingu
Joe um trúverðuga og dygga
þjónustu af Inga hálfu.
Mr. Lifman afhenti silfurbrúð
hjónunum gjafir all-myndarleg-
ar frá dætrum heiðursgestanna,
vinum og vandamönnum, og
flutti um leið ávarp til þeirra
hið prýðilegasta. Gat hann um
það að um 20 ára skeið hefðu
þau verið næstu nágrannar og
hefði hvorugur aðila nokkru
sinni þurft að leita það upp í
orðabókum hvað “nágranna krit-
ur” meinti. Samkomulagið hefði
orðið æ nánara með ári hverju.
Lifman flutti ávarp sitt á ensku.
Milli ræðanna var sungið,
mest á íslenzku, þessi gömlu
góðu íslenzku lög, sem allir
kunna. Davíð Jensson og Mrs.
B. J. Bjarnason sungu tvísöng
við góðan orðstír. Davíð hefur
tekið sér það þarfa verk fyrir
hendur að æfa söngflokk í vetur,
18 meyjar eru í flokknum. Davíð
hafði flokk sinn í veizlunni og
skemti með nokkrum lögum.
Fyrir utan það, sem hér hefur
verið upp talið, til skemtunar
voru heiðursgestunum flutt tvö
kvæði, sem hér eru birt í blað-
inu.
Forseti veizlunnar rak svo lest-
ina með nokkrum orðum. Kvað
hann óvenjulega mikið hafa ver-
ið mælt af skynsamlegu viti, bor-
ið saman við ýms önnur silfur-
brúðkaup, sem hann hefði setið,
.og mundu brúðhjónin og veizlu-
gestir ekki taka hart á sér þó
hann hefði yfir ögn af vitleysu,
því meðaltalið af öllu saman
mundi samt verða gott. Fór hann
síðan með drápu all-mikla. Að
hún er ekki birt hér með, er fyrir
þá sök að höfundur telur á henni
ýmsa galla, sem fara framhjá að
mestu ef hlustað er á, en eru
auðsæir við lestur.
Heiðursgestirnir þökkuðu fyr-
ir vinsemd þeim sýnda. Var það
hið síðasta, sem fór fram undir
löglegri stjórn. Að því loknu varð
stjórnarbylting og tóku konurn-
ar ráðin í sínar hendur og þar
sem konur fara með völd, er
vitanlega gnægð allra góðra
hluta. Árborgar konurnar etu
all-frægar fyrir sinn myndar-
brag um framleiðslu matar og
drykkjar. Var hér ekkert til spar-
að og undu allir hag sínum hið
bezta. Kepptust gestirnir um það
(Frh. á bls. 7)
Business and Professional Cards
DR. A. BLONDAL
Physicinn & Burgeon
»02 MEDICAL ARTS BLDQ.
Slmi 93 996
Heimili-: 108 Chataway
Slmi 61 028
Dr. S. J. Johannesson
215 RUBY STREET
(Belnt suUur af Bannins)
Talslmi 80 877
•
VlOtalstlmi 3—5 •. h.
DR. A. V. JOHNSON Dentiít • Dr. E. JOHNSON 304 Eveline St. Selkirk
506 SOMER8ET BLDG. Thelephone 97 932 Home Telephone 202 308 Office hrs. 2.30—6 P.M. Phone office 26. Res. 230

Office Phone Res. Phone 94 762 72 409
Frá vini Dr. L. A. Sigurdson 116 MEDICAL ARTS BLDG.
• Office Hours: 4 p.m.—8 p.m. gnd by appolntment
DR. ROBERT BLACK
SérfrœOlngur I Augna, Eyrna, nef
og hálssjúkdðmum
416 Medical Arts Building,
Graham and Kennedy St.
Skrifstofuslmi 93 851
Heimaslmi 42 154
DRS. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlceknar
•
401 TORONTO GEN. TRCBTg
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 952 WINNIPEG
EYOLFSON’S DRUG
PARK RIVER, N.D.
tslenzkur lyfsali
Fólk getur pantaO meOul og
annaO meO pðstl.
Fljót afgreiOsla.
A. S. BARDAL
848 SHERBROOK ST.
Selur Ukklstur og annast um út-
farir. Allur ðtbúnaOur sá beiU.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarOa og legstelna.
Skrifstofu talslmi 27 324
Heimilis talslml 26 444
■'toö'fÆL
f>HONE
96 647
Legsíeinar
•em skara framúr
Orvals blágrýti
og Manitoba marmarl
SkrlflO eftir verOskrd
GILLIS QUARRIES. LTD.
1400 Spruce St. Slmi 28 893
HALDOR HALDORSON
iyggingameistari
23 Music and Art Building
Broadway and Hargrave
Winnipeg, Canada
Phone 93 055
J. J. SWANSON &. CO.
LIMITED
808 AVENUE BLDG.. WPG.
•
Fasteignasalar. Leigja hús. Ct-
vega peningalán og eldsábyrgO,
bífrelOaábyrgO, o. s. frv.
Phone 97 538
INSURE your property wlth ANDREWS. ANDREW8 THORVALDSON AND
HOME SECURITIES LTD. EGGERTSON
468 MAIN ST. Leo E. Johnson A. I. I. A. Mgr. Phones Bus. 23 377 Res. 39 433 LögfrœOlngar 209 Banlt of Nova Sootia Bldg. Portage og Garry 8t. Simi 98*91

TELEPHONE 98 010 Blóm atundvíslega afgreidd
H. J. PALMASON & CO. THf ROSERY ltð.
Chartered Accountanti
1101 McARTHUR BUILDING WINNIPEG, CANADA StofnaO 1905 427 Portage Ave. Sími 97 466 Winnipeg.
Phone 49 469 Radio Service Speclaliata ELECTRONIQ Z2 LABS. H. THORKELSON, Prop. The most up-to-date Sound Equipment System. 110 OSBORNK ST., WINNIPEG 6UNDRY & PYMORE LTR. Britieh Qualtty — Flsh Nettlng 60 VICTORIA STREBT Phone 98 211 N Wtnnlpeg Manager, T. R. THORVALDBOM Tour patronage wUl be \ppreclated

G. F. Jonasson, Pres. St Man. Dlr. 8. M. Backman, Sec. Keystone Fisheries Limited 404 Scott Block Simi 95 227 Wholeeale Dlstributors of TRKBH AND FRÖZBN FIBH CANADIAN FISH PRODUCERS, LTD. /. H. Page, Managing Diraotor Wholesale Distributprs of Fresh and Frosen T t»h. 311 Chambers 8t. Office Phone 26 328 Res Phone 73 917.

MANITOBA FISHERIES — LOANS —
WINNIPEG, MAN. At Rates Authorized by
T. Bercovitch, framhv.stj. Small Loans Act, 1939.
Versla i heíldsölu meO nýjan og PEOPLES
froslnn flsk. FINANCE CORP. IiTD.
808 OWENA 8T. Licensed Lend-rs
Skrlfstofusfml 85 866 * Established 1929
Hetrnaslml 55 468 403 Time Bldg. Phone 21 488

Parfnist þér UfsábyrgOarT
Ef svo er sjdiO þd
F. BJARNASON
UmboCsmaður IMPERIAL LIFE
Phones 92 501, 35 264 *