Lögberg - 12.07.1945, Blaðsíða 7

Lögberg - 12.07.1945, Blaðsíða 7
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 12. JÚLÍ, 1945 7 17. júní í Chicago ++♦ Það var dimt í lofti þennan morgun, og hélst þannig meiri- hluta dags, samt rigndi ekki svo fólk fékk notið sín við skemtanir dagsins. Vísir hafði, sem sagt, íslendingadag sinn þennan dag. Aðsókn var góð þrátt fyrir drungalegt veður. Byrjað var með því að syngja íslenzka þjóðsönginn. Bauð þá forseti dagsins, sem er undir- skrifaður, fólkið velkomið, og sagði fáein orð, sem hér fara á eftir: “Fyrir réttu ári síðan, skeði stór atburður í lífi okkar litlu þjóðar, heima á gamla landinu, atburður, sem í sögunni mun geymast um aldur og æfi, eða eins lengi og bókmenntir heims- ins verða við líði, atburður, sem hreif huga Islendinga, ekki ein- göngu á íslandi, heldur hvar í heimi, sem var. Atburður þessi var endurreisn lýðveldisins, 17. júní 1944. Sá harmur var okkur kveðinn, er við töpuðum frelsi okkar, ár- ið 1262, að lýðveldið leið undir lok, en mikill er líka fögnuður okkar nú er við aftur höfum fengið fullt frelsi og sjálfstæði, þó löng væri biðin. Hið unga íslenzka lýðveldi stendur nú frjálst og óháð á meðal heims- þjóðanna, og mætti segja, sem fyrirmynd og leiðarljós í blind- viðri heimsmálanna í dag — en til lítillar þjóðar er sjaldnast lit- ið til fyrirmyndar, allra sízt á meðan sá andi ríkir víða í heim- inum, að afl sé réttur. En gleymum því í dag, því við erum nú hér saman komin til að halda hátíðlegan okkar þjóð- minningardag, með vorhug j anda, og með ósk um að hið unga íslenzka ríki temji sér í fram- tíðinni sannar lýðveldishugsjón- ir, sem er í þarfir fjöldans, en ekki fárra, éða eins og Lincoln skildi þær hugsjónir, og bar svo fagurlega fram í hinni ódauð- legu Gettesburg ræðu: VAð þessi þjóð í skjóli guðs, skyldi í frelsi endurborin, og að lýðstjórn sú, sem af fólkinu er stofnuð, fyrir fólkið, skuli um allar aldir lifa.” Þar næst kallaði forsetinn á Mrs. Brown, áður Miss Ásta Einarsson, talaði hún fyrir minni hermannanna, mæltist henni mjög vel eins og æfinlega, þeg- ar hún kemur fram opinberlega, hún er vel menntuð kona, nú kennari við stærsta miðskóla Chicago borgar (Lane Tech High school). Maður hennar er einnig kennari, hann er af hérlendum ættum. Þá voru sungin tvö lög: “Hvað er svo glatt”, og “Ó, fögur er vor fósturjörð”. Næsti ræðumaður var Dr. Árm Helgason, eg var svo heppinn að fá hans ræðu í heilu lagi og sendi hana því hér með til birt- ingar í blöðunum. Aftur voru sungin tvö lög: “Þú bláfjalla geymur” og “Frjálst er í fjalla- sal”. Þá var komið að aðalræðu- manni dagsins, Dr. Richard Beck. Þegar eg kunngerði hann fyrir fólkinu, gat eg þess að fyrir 23 árum síðan hefði mér veitzt sá heiður að kynna hann á sams- konar samkomu í Silver Bay í Manitoba; þá ungan mann ný- lega kominn frá Islandi, hann hafði þá strax látið til sín heyra í blöðunum, og var það orsökin til þess að við fengum hann þá til að vera okkar aðalræðumann. Eg hafði spáð því þá, að hann mundi með gáfum, kjarki og dugnaði, komist þangað, sem hann ætlaði sér. Eg veit ekki um neinn annan spádóm minn, sem betur hefur komið fram en þessi. Hann heldur nú ýmsum háum stöðum og hefur verið heiðraður á margan hátt. Hann er forseti Þjóðræknis- félags íslendinga í Vesturheimi, ræðismaður íslands í North Dakota, prófessor við University of N. Dakota, verið sæmdur heiðursmerkjum þrisvar sinnum af íslenzku stjórninni, fyrst sem riddari af fálkaorðunni, síðan stórriddari af sömu orðu, og m'i nýlega gullmedalíu, sem sérstak- lega var gerð til minningar um endurreisn lýðveldisins, þess var getið nýlega í íslenzku blöð- unum. Einnig hefur hann verið heiðr- aður af Noregsstjórn og gerður að riddara af St. Olafs orðunni — hann er einnig Dr. í heim- speki frá Cornell Uneversity. Eftir þessum lista að dæma, mundu fáir ungir menn fyrir 23 árum, hafa óskað sér öllu meira. Eitt er það, sem eg er sannfærð- ur um, og það er, að hann er verðugur virðingar þeirrar er hann hefur hlotið. Hér á eftir fer stuttur útdráttur úr ræðu Dr. Beck. Eftir að hafa flutt sambands- deildinni Vísir kveðjur Þjóð- ræknisfélagsins og þakkað for- seta deildarinnar, átjórnarnefnd hennar og félagsfólki fyrir starf deildarinnar í þágu íslenzka þjóðræknismála, lýsti Dr. Beck, fyrst á íslenzku og síðan á ensku, ferð sinni til íslands síðastliðið sumar, hátíðahöldunum í sam- bandi við lýðveldisstofnunina, ferðum sínum víðsvegar um landið og hinum ágætu viðtökum sem hann átti allsstaðar að fagna, sem fulltrúi Vestur-íslendinga. Dáði hann mjög framkomu fólks- ins á lýðveldishátíðinni, enda þótt veður væri óhagstætt mjög, og kvað þann söguríka atburð, er lýðveldið var endurreist, verða ógleymanlegan öllum, er báru gæfu til að lifa þann dag og vera viðstaddir hátíðahöld- in, enda hefði fagnaðar og vakn- ingaraldan út af þeim viðburði verið auðfundin um landið alt. í hinum enska hluita ræðu sinnar, sem sniðinn var við hæfi þeirra áheyrenda, sem eigi skildu íslenzkt mál til hlýtar, og þá sérstaklega yngri kynslóðarinn- ar, ræddi Dr. Beck um skerf þann, sem ísland hefur lagt til heimsmenningarinnar, sér í lagi á sviði bókmenntanna, lagagerð- ar og lýðræðislegra stofnana, en rakti jafnframt í höfuðdráttum stjórnarfarssögu hinnar íslenzku þjóðar og lýsti hinum miklu verklegu framförum síðari ára. Hann brá einnig upp myndum úr hinu auðuga menningarlífi þjóðarinnar nú á dögum, ekki síst í bókmenntum og listum. Sagði hann að málslokum, að ís- lenzka þjóðin, jafn fámenn og hún *er, væri kröftug áminning um það, hvern skerf smáþjóð- irnar hefðu í liðinni tíð lagt til heimsmenningarinnar og legðu framvegis til hennar. Að endaðri ræðu Dr. Becks, var sunginn þjóðsöngur Banda- ríkjanna. Síðan fóru fram “sport” af ýmsu tagi, sem var stjórnað af tveimur ungum stúlkum, Miss Huldu Árnason og Miss Stellu Einarson, verðlaun voru gefin. Kæri Dr. Beck, í nafni Vísis og eins persónulega, þakka eg þér hjartanlega fyrir komuna, og þína ágætu og vel fluttu ræðu, eins þína alúðlegu viðkynningu, sem mun fylgja þér hvar, sem þú ferð, þar í liggur ein'af or- sökum þess að spádómur minn um þig kom fram. I^if heill. S. Arason. No. 25 E.M.C. Kveðja Stefáns Einarssonar til þjóð- ræknismanna, þriðjudagskvöldið 19. júní 1945. [Aukin] +++ Kæru landar: Seint er um langan veg að spyrja tíðinda, sagði Útgarða- Loki við Ása-Þór, og sannast það nú á mér. Eg hef að vísu haft margar og sannar fréttir af gestrisni ykkar Vestur-íslendinga og höfðing- skap, en sjón er jafnan sögu rík- ari, enda hefði eg ekki getað gert mér hugmynd um umhyggju ykkar fyrir mér, sem gesti ykk- ar, nema af eigin sjón og reynd. Eg mætti vestur-íslenzku gestrisninni fyrst á þessu ferða- lagi á heimili Gunnars B. Björns- sonar í Minneapolis. Þegar hann spurði mig, hvort eg hefði komið til Winnipeg og eg kvað nei við því, þá sagði hann: “Já, þú átt mikið eftir!” Og mér reyndist svo. Hér í Winnipeg hafa þau hjón- in Gísli Jónsson og Guðrún kona hans svo að segja borið mig á höndum sér alla þá stund, sem eg hef verið í bænum. Gísli hef- ur beinlínis lagt niður störf sín til þess að geta verið með mér og sýnt mér “öll ríki veraldar og þeirra dýrð” norður hér. Og á föstudagskvöldið buðu þau hjónin margmenni, og gáfu mér þannig tækifæri til að hitta þá fáu kunningja, sem eg átti hér áður, og kynnast mörgum fleir- um. Auk þessa hafa hér í Winni- peg legið fyrir mér fjöldi heim- boða, sem eg hvorki hef haft tíma né getu til að þiggja. Og niðri í Nýja íslandi hef eg notið svipaðrar gestrisni á heimili þeirra Marteins Jónas- sonar í Árborg og Þorbjargar konu hans. Þau buðu á sunnu- dagskvöldið um fjörutíu manns úr byggðinni til þess að gefa mér kost á að sjá Breiðdæling- ana, frændur mína, norður þar. Auk þess var mér tekið eins og bróður, hvar sem eg kom ann- ars staðar eins og t. d. á heimili Dr. S. E. Björnssonar, sem hér í kvöld hefur flutt mér mjög vínsamlegt kvæði og á heimili Guttorms J. Guttormssonar, skálds, sem því miður er fjar- verandi hér í kvöld. Hinsvegar varð eg mér til skaða, að neita heimboði Valda Jóhannessonar, sem orð hefur haft hér í kvöld fyrir hönd hátíðarnefndar Iða- vallar og fært mér hér mjög óverðskuldaða en vel valda gjöf (penna) frá þeim nefndarmönn- um. Til þess að þakka allt þetta og kveðja fólkið finnst mér helst að eg hefði átt að vera eins og Napoleon í Heljarslóðarorustu. þegar hann var að kveðja múg- inn á járnbrautarstöðinni í París og tók nokkur hundruð í fang sér og kyssti að skilnaði. Þá kem eg að þessari stór- veizlu, sem þið þjóðræknismenn hafið verið svo elskulegir að halda mér hér að skilnaði. Og aftur koma mér í hug orð Útgarða-Loka hér að framan — á annan og mér óþægilegri hátt. Þið munið, að Útgarða-Loki lagði fyrir Þór ýmsar þrautir, sem Þór hafði lítinn sóma af áður samkvæminu sleit. Meðal ann- ars átti Þór að drekka af horni eigi all-miklu, og sagði Útgarða- Loki að þá væri vel af drukkið, ef í einum drykk væri, en marg- ir drykkir af í tveimur drykkj- um, en enginn væri svo lítill drykkjumaður að eigi dry.klti af í hinum þriðja drykk. Þið munið hvernig fór um þessa raun í höll Útgarða-Loka. Hitt óttast eg þó, að mér hafi farið öll skifti við ykkur þjóðræknismenn og landa mína norður hér sýnu lítilmann- legar en Ása-Þór, og að þið farið af þessum fundi með miklu minni hugmyndir um sveinstaula þann er hætti sér norður hing- að í hina íslenzku Útgarða ykk- ar, heldur en Útgarða-Loki hafði þó um Ása-Þór að skilnaði þeirra. Seint er um langan veg að spyrja tíðinda. Og nú vildi eg nota tækifærið til að leiðrétta ýmislegt af mörgu óverðskulduðu Hofi, sem þið Vestur-ísléndingar og þjóð- ræknismenn hafið borið á mig bæði í ræðu og riti við þetta tækifæri. Þetta er mælt ekki síst til vinar míns Richard Beck sem hefur gerst nokkuð stór- orður um afrek mín hér í kveld. Satt að segja er eg ekki annað en lítill fræðimaður og bóka- ormur, sem uni mér vel innan veggja bókasafnsins og við “pennans pot” eins og Eiríkur Magnússon sagði einu sinni. Hinsvegar er eg eins og fiskur á þurru landi og vefst tunga um tönn í samkvæmum með ræðusnillingum og andans mönn um á borð við Beck, vin minn, og séra Valdimar Eylands, sem bað bað svo fallega fyrir okkur öllum í upphafi veizlunnar. Og eg veit, að þið þjóðræknismenn eigið enn mörgum slíkum á að skipa. Mig skortir áreiðanlega allt á við þessa menn. En eitt skortir mig ekki frem- ur en ykkur, sem hér eruð sam- an komnir, en það er ástin til íslands og íslenzks þjóðernis. Og mér er mikil ánægja að því að votta ykkur þjóðræknis- mönnum þakkir mínar fyrir það, hve sterkan vörð þið hafið sett um þjóðernið hér vestan hafs. Eg skal ekki leyna því að eg óttast um framtíð íslenzks þjóð- ernis, og það ekki aðeins hér vestra, heldur einnig heima á Islandi. Samt sem áður trúi eg ekki á annað en ísland og Is- lendinga. Mér finnst það eitt samboðið norrænum anda að berjast fram í rauðan dauðan. Og þess vildi eg óska ykkur Vestur-íslending- um, að þið félluð með sæmd. Það er lærdómsríkt að athuga, að saga sú, er menn Sturlunga* aldarinnar rituðu, skyldi síðar verða einna sterkastur þáttur í frelsisbaráttu Islendinga. Og sú er að lokum ósk mín til ykkar Vestur-Islendinga og þjóð- ræknismanna, að saga ykkar megi verða eins og saga Briáns írakonungs, er féll en hélt velb. Og eg óska þess að hún megi verða löndunum heima að minn1 ingu, sem lýsi sem leiftur um nótt langt fram á komandi öld. Islendingadagurinn að Gimli, 6. ágúst n. k. +++ I. Sumarhátíðin okkar, “Islend- ingadagurinn” er nú á næstu grösum Veit eg að allir íslend- ingar hlakka til komu hans. Mörgum finnst, að við ættum að breyta til um dag, og hafa þessa hátíð þann 17. júní, á af- mæli Jóns Sigurðssonar og í til- efni af að ísland endurheimti þá sjálfstæði sitt, 1944. En marg- ar orsakir standa í vegi fyrir því, sem áður hafa verið teknar fram, og eg tek því ekki upp hér. Þorsteinn Þ. Þorsteinsson seg- ir í yfirliti yfir sögu “Islendinga- dagsins”, — “Fyrirmynd þessa hátíðahalds er vestrænt og sótt til þjóðminningardags mætra ís- lendinga nýkominna að heiman, sem þeir héldu í Milwaukee í Bandaríkjunum, 2. ágúst 1874, til þess að minnast þess sama dag- inn og þeir heima, að liðin voru þúsund ár frá upphafi íslands bygðar”. Síðan höfum við helgað okkur 2. ágúst fyrir þessa hátíð, þó ávalt hafi hún ekki borið upp á sama mánaðardag, er stafar af því, að haga verður hátíðahald- inu eftir því, hvernig hún getur verið haganlegast sótt, fyrir sem flesta. Þar af leiðandi er ís- lendingadagurinn ávalt hafður fyrsta mánudag í ágúst, sem er Civic Holiday (frídagur í Win- nipeg), og þá er auðveldast fyr- ir alla, að sækja þessa vinsælu hátíð. I sumar fer fram fimtugasta og sjötta hátíðahald Islendmga- dagsins. Og öll þessi ár, hygg eg, að engin samkoma meðal Is- lendinga, hafi verið eins vinsæl og betur sótt almennt, en þetta hátíðahald okkar 2. ágúst. I áður umgetinni grein, far- ast Þ. Þ. Þ. þannig orð, um vin- sældir íslendingadags hátíða- haldsins. “.. . íslendingadagurinn hefir verið ein allra frjálsustu sam- tök íslendinga vestan hafs, og ein þau allra ramm-íslenzkustu Og hann á að halda áfram að vera það í framtíðinni. Og hann er sönnun þess, að í insta eðli okkar, viljum vér vera eins géð*- ir og miklir Islendipgar og þeir, sem búa í íslenzku umhverfi og hafa íslenzka jörð undir fótum sér. Á engum einum degi vestan hafs og austan, hefir Island ver- ið jafnmikið dásamað í ljóði og lesmáli, söngvum og ræðum, í hug og hjarta, sem á íslendinga- daginn.” Ávalt hefir verið reynt, að vanda eftir bestu föngum til þessa hátíðahalds og hafa það sem fjölbreyttast og alþýðlegast, svo allir geti notið þar skemt- unar, sem bezt. Það hefir lukk- ast vel, og með hverju ári, sem líður, vex aðsóknin, er sannar það, að þetta er hátíð, sem engum íslénding finnst hann mega vera án. Enda hvorki fé né fyrirhöfn sparað til þess, að gera hátíðina aðlaðandi fyrir alla. Frh. VESTRIÐ HORFIR FRAM i TÍMANN Með öruggri trú og látlausu starfi; viturlegum viðbúnaði, raunhæfri skipulagningu! Vestrið horfir fram I tímann — eink- um vegna viturlegra ráðstafana af hálfu bánaðarráðuneyta hinna ýmsu stjðrna og leiðbeininga frá háskðlun- um. Félög, sem vinna að fððrun kálfa og svína, samkepni um góða fleskfram- leiðslu, kvenna og stúlknaklúbbar, hús- stjðrnarklúbbar, námsskeið varðandi matargerð, og margt annað, sem kent er á námskeiðum, spáir gððu um íram- ttð landbúnaðarins og holla þjððmeg- un. pekkingin ræður úrslitum. öllum þeim forustumönnum og félögum, sem nú hafa nefnd verið. samfagnar EATON’S, og óskar þess að mega I framtiðinni vfkka út þjðnustu stna frá Winnipeg t þágu Vesturlandsins. -'T. EATON C?-™ WINNIPEQ CANADA EATONS mflnuoBR TEIiEPHOnE sasTEm Verndið stmann og fyrirbyggið ðþarfa slit dýrra parta, sem örðugt er að fá á ný — sem stundum fást ekki. • Látið ekki snuðru hlaupa á þráðinn. • Látið börn ekki eiga við símann. • Siengið ekki heyrnartðlinu. • Beitið samvinnu við símanotkun, eins og þér kjðsið samvinnu á öðrum sviðum. • Sé firðsfmi notaður utan Manitoba skyldi þess gætt, að nota hann þegar annríki er minst — milli 12 á hádegi og 2 e. h„ og 4:20 e. h. til 7 e. h. MEÐ SAMSTARFI HJÁLPUM VIÐ HVERIR ÖÐRUM FIRÐSÍMAGJÖLD ERU LÆGRI FRÁ 6 E. H. TIL 4.30 F. H. N

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.