Lögberg - 25.10.1945, Síða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 25. OKTÓBER, 1945.
3
II UCA/HAL
UVENNA.
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
ÁRDlS
Árdís, er ársrit, sem gefið hefir
verið út af Bandalagi Lúterskra
kvenna í síðastliðin þrettán ár.
Ritstjórar þess eru: Mrs. Ingi-
björg J. Ólafsson, forseti B.L.K.
og Mrs. Margrét Stephensen.
Árdís hefir jafnan verið fjöl-
breytt rit að efni og hefir birt
greinar eftir margar ritfærustu
konur meðal Vestur-íslendinga.
Prestar kirkjufélagsins hafa einn
ig lagt fram drjúgan skerf til
ritsins.
XIII hefti ritsins hefir borist
kvennadálk Lögbergs til umsagn-
ar. Er þetta hefti mun stærra en
hin fyrri og er að nokkru leyti
helgað 20 ára afmæli Bandalags-
ins. í prýðilegri ritgerð, Banda-
lag Lúterskra Kvenna 20 ára,
gerir Mrs. Flora Benson ýtar-
lega grein fyrir stofnun félagsins
og starfi þess. Styttri greinar um
sama efni eru þar, eftir Mrs.
Margréti Stephensen og Mrs.
Finnur Johnson, en þessar þrjár
konur voru meðal stofnenda
Bandalagsins, Mrs. Johnson var
fyrsti forseti þess og Mrs. Ben-
son fyrsti skrifari þess.
Mrs. S. O. Bjerring, gjaldkeri
kirkjufélagsins flutti vingjarn-
lega ræðu fyrir minni Banda-
lagsins á afmælishátíð þess og
birtist hún einnig í ritinu.
Eitt aðal áhugamál B.L.K. hef-
ir verið, og er, kristileg upp-
fræðsla ungdómsins. Um þá
starfsemi félagsins, skrifar Mrs.
H. G. Henrickson ýturhugsaða
ritgerð á ensku er hún nefnir
The Future Belongs to Those that
Prepare for it.
Ofannefndar ritgerðir svo og
ágæt skýrsla forseta bera þess
glöggt vitni að B.L.K. hefir mik-
ið starfað og miklu góðu til leið-
ar komið á þessum 20 árum.
Fyrst og fremst hafa fundir og
hin árlegu þing félagsins gefið
konum, frá hinum dreifðu ís-
lenzku byggðum, tækifæri til að
kynnast starfi hinna ýmsu félaga
og það hefir glætt og kveikt á-
huga fyrir starfsemi í heimabygð
inni; vináttusambönd hafa og
skapast, sem styrkt hafa kon-
urnar í framsókn þeirra. Um
nokkra ára skeið, hélt B.L.K.
uppi sunniudagaskólastarfsemi í
prestlausum bygðum Islendinga,
þar næst stofnaði það til nám-
skeiða í kristilegri fræðslu á
sumrin á einhverjum fögrum
stað við vatnið. Nú eru konurn-
ar að berjast að því marki að
reisa sínar eigin sumarbúðir til
þess að tryggja framtíðar starf-
semi sína á þessu sviði. Eru þær
þess maklegar og málefnið engu
síður, að þær njóti stuðnings og
styrks almennings til þess að
hrinda þessu áhugamáli í fram-
kvæmd.
Félagsleg starfsemi íslenzkra
kvenna svipmerkir sögu Vestur-
Islendinga. Kvenfélag Fyrsta lút.
safnaðar varð fyrst til þess að
safna í sjóð til þess að stofna
gamalmennaheimilið. Með nokkr
um skýrum og lifandi myndum
rekur séra Sigurður Ólafsson,
30 ára sögu gamalmennaheimilis-
ins Betel. Aðrar greinar í ritinu
varðandi kristileg málefni og
starf Bandalagsins eru: Bregð-
umst eigi skyldu okkar, eftir
Mrs. Sigríði Sigurgeirsson; Sex-
tíu ára minning kvenndjákna
starfsins í Ameríku, eftir Mrs.
Lenu Thorleifsson; Prayer, eftir
Maria Buhr. Þá eru og skýrslur
forseta, Mrs. Ingibjargar Ólafs-
son; formaður sumarbúða nefnd-
arinnar, Mrs. Fjólu Grag; bind-
indismála, Miss Lilju M. Gutt-
ormsson og þingtíðindi.
Að sjálfsögðu skipa ofangreind
mál öndvegi í ritinu en þar er
einnig að finna margt skemti-
legt annars efnis: Óður alþýðu-
konunnar, kvæði eftir Jórunni
ólafsdóttir, Sörlastöðum. Iðnaðar
sýning, eftir Mrs. Albert Wathne,
lýsing af iðnaðarsýningunni, sem
haldin var í vetur, undir um-
sjón Manitoba deildar Canadian
Handicrafts Guild; Frá fjarlœg-
um stöðvum, skemtileg ferða-
saga frá Afríku, eftir Mrs. Freyju
Ólafsson Thomas; í gegnum dal-
inn, smásaga eftir hina góðkunnu
skáldkonu, Rannveigu K. G.
Sigurbjörnsson; Stjúpmóðurin,
frásögn um stjúpmóður Abra-
hams Lincoln, þýdd af Ingi-
björgu J. Ólafsson; Sundurlausir
þankar, varðandi þjóðræknismál
eftir sama höfund og þrjár fagr-
ar minningagreinar um látnar
samtíðarkonur.
Eftir að hafa lesið ritið spjald-
anna á milli, las eg aftur Sundur-
lausa þanka, eftir I. J. Ó. Finst
mér sumar niðurstöður höfund-
ar, varðandi þjóðræknismálin,
ekki í fullu samræmi við þann
þjóðræknisanda, sem kemur
greinilega í ljós í mörgum rit-
gerðanna; þær gefa ekki til
kynna að þjóðernisvitund okkar
sé að sljófgast. Þvert á móti
virðist mér konurnar gera sér
fulla grein fyrir því að þjóð-
ernistilfinning Vestur-íslendinga
sé enn svo sterk, að hún geti
orðið þeim öflugur stuðningur
í því að hrinda hugsjónamálum
sínum í framkvæmd. Þjóðernis-
metnaður þeirra er slíkur að þær
ákveða, að vera sjálfstæðar og
byggja sínar eigin sumarbúðir;
þær fagna því sérstaklega að
eignast stað fyrir sumarbúðirn-
ar, sem merkur er í sögu Vestur-
Islendingá; ritið sjálft, Árdís,
skrifað að mestu á íslenzku og
þessi félagsskapur íslenzkra
kvenna, sem færist í aukana með
ári hverju; alt þetta bendir til
að þjóðernisvitund okkar er
enn í fullu fjöri. Og tilfinning-
in fyrir þjóðerninu er dýrmæt,
þegar hún glæðir ábyrgðartil-
finninguna gagnvart feðrum og
niðjum og hvetur menn til fram-
sóknar og dáða.
Sambandið milli þjóðernisvit-
undarinnar og tungunnar er svo
náið að hætt er við að þjóðernis
vitundin tapist þegar tungan
gleymist. Öll viðleytni, jafnvel
sú, að kenna unglingum að bera
fram íslenzk ljóð, þótt þau séu
ekki sem bezt að sér í málinu
þar fyrir utan, ber einhvern ár-
angur. Myndu margir fagna því
ef Bandalagið beitti sér aftur
fyrir samkeppni í framsögn ís-
lenzkra ljóða. Eftir að B.L.K.
hefir reist sumarbúðir sínar með
aðstoð góðra Islendinga, mun
félagið e. t. v. sjá sér fært að
stofna til stuttra námskeiða í ís-
lenzku og íslenzkum fræðum?
Árdís, er rit, sem allar kver\-
félags konur ættu að eiga; það
er málgagn félags þeirra og þeim
því ómissandi, ef þær vilja fylgj-
ast með því, sem er að gerast í
félagsskapnum. Ritið er einnig
skemtilegt aflestrar, fyrir utan-
félagsmenn. Áskriftargjald” er
aðeins 35 cent. Til sölu hjá Mrs.
Finnur Johnson, 14 Thelmo
Mansions, Winnipeg, Man. Fæst
einnig hjá forsetum kvennfélag-
anna.
Æskuminningar
Eftir Kristínu í Watertown
III.
Þorkell var maður gæfur í
lund og gætinn, með ljúfmann-
legt viðmót, bindindismaður og
trúrækinn. Fóstursystir hans,
sem unni honum ekki síður en
bræðrum sínum, kvað um hann
vísu þessa:
Viðmótshýr og viðfeldinn
viður Freyju trega,
hjartagóður, guðrækinn,
greindur sæmilega.
Þetta var sönn lýsing. Hann
stundaði sjómennsku, haust og
vor; var laginn og heppinn sjó-
maður, en fjármaður var hann á
vetrum. Líka var Þorkell lag-
tækur maður og hafði á hendi
alla viðgjörð verkfæra og áhalda
heimilisins og ýmsar smíðar.
Sigríður Guðmundsdóttir,
kona hans, líktist bæði fóstru
sinni og móður. Hún var stórvirk
og þrekmikil; sjálfstæð sauma-
kona og unni hannyrðum; skrif-
aði fallega hönd; var kát í lund
og fljót að svara í hendingum,
eins og margir á þeim tíma. Voru
þar liprar og auðveldar hending-
ar, látnar ríma. Var það oft að
Hámundastaða bræður létu fjúka
í ljóðum og hendingum, en stúlk
ur botnuðu vísurnar, sem kallað
var. Þótti þetta góð skemtun.
Þannig var það eitt sinn að
Þorlákur Hallgrímsson færði Sig
ríði bréf, sem hún átti von á frá
móður sinni, vestan úr Skaga-
firði. Þá kveður hann:
Hér er bréf þitt baugaskorð.
Breið það nú í parta.
Þá svarar Sigríður:
Þér skal greiða þakkarorð,
það af glöðu hjarta.
Á þeim tíma voru hagyrðing-
ar, svo að segja, á hverju heimili
Eiríkur skáld í Uppsölum, afi
Þorsteins skálds í Winnipeg, kom
þá inn á ströndina og las sögur
og ljóð fyrir fólkið. Öllum þótti
vænt um hann, því hann var
mesti gleðimaður, frjáls og fynd-
inn. Líka var hann listfengur í
öllum verknaði. Góðkunningi
var hann foreldra minna, Þor-
kells og Sigríðar, og orkti þeim
br úðkaupskvæði.
Eiríkur skáld og Margrét kona
hans áttu þrjár dætur, hétu þær
Margrét, Aldís, og Gunnvör,
myndarstúlkur og vel gefnar. Al-
dís, móðir Þorsteins skálds, var
einna líkust föður sínum, kát og
glaðlynd. Voru stúlkur þessar,
vinkonur móður minnar, þó þær
væru nokkuð yngri en hún.
Um þetta leyti breyttist margt
á Hámundarstöðum. Hallgrímur
yngri, sem kallaður var, giftist
nú í annað sinn. Konan var
Filipía Stefánsdóttir Baldvins-
sonar prests á Upsum. Móðir
Filipíu var Þórdís Þórðardóttir,
ein af hinum vel kunnu Kjarna
systrum, Þessi Þórður á Kjarna
í Eyjafirði var merkismaður, en
þótti lítið eitt sérvitur. Hann átti
sjö dætur, sem allar hétu Bjarg-
ir, nema þessi Þórdís. Þar voru
Ingibjörg, Þorbjörg, Kristbjörg,
Sigurbjörg, Aðalbjörg og Björg.
Allar voru þær álitlegar og beztu
kvennkostir. Er mikil ætt frá
þeim komin, bæði á Norður- og
Austurlandi.
Ingibjörg og maður hennar,
Andrés, bjuggu á syðri Bægisá
í Hörgárdal. Hún varð nítján
barna móðir, sem öll komust
upp. Margt af börnum þessum
og barnabörnum komu til Vest-
urheims snemma á árum, efni-
legt og myndarlegt fólk. En Ingi-
björg lét ekki við það sitja, að
koma upp barnahópnum sínum
með sóma; hún hafði líka alls-
konar hjáverk. Hún var orðlagð-
ur vefari og hannyrðakona. Hún
óf hin fögru áklæði, er konur á
þeim tíma lögðu á reiðsöðla sína.
Var það prýðisfallegur vefnaður;
uiidirliturinn dökkur með alls-
konar útflúri og fögrum litum,
líkt og skattéring. Voru áklæði
þessi víðfræg um alt Norðurland.
Ef við hefðum þessi áklæði nú
á tímum, myndum við breiða þau
á sófa eða legubekki og yrði það
mikil stofuprýði.
Frh.
Dr. Helgi . . .
(Frh. af hls. 4)
ykkur Vestur-lslendinga að með
bæði handrit, bréf og bækur, sem
hér hafa verið prentaðar. Væri
vel gert ef menn vildu athuga
hvort ekki væri eitthvað af slíku
geymt í gamalli kistu. Sérstak-
lega vil eg skora á prestana, sem
aila tíð hafa verið manna drjúg-
astir að varðveita gömul menn-
ingarverðmæti og helst kynnu að
vita hvar slíks er að leita. Mætti
senda allt slíkt hvort heldur til
ræðismannsins okkar í Winnipeg,
til mín í New York eða senda
það beint til Landsbókasafnsins.
En fyrir alla muni: Sjáið um að
ekkert glatist af slíku.
Að endingu vil eg biðja um
að skila kveðju til vina hér, sem
eg hefi ekki haft tíma til að hitta.
Mér þótti ákaflega gaman að
koma hingað aftur og fanst eg
vera að koma heim er eg hitti
ykkur hér. Og kona mín er jafn
hrifin af fegurð Winnipeg og ást-
úð ykkar landanna og eg, enda
vissi eð að svo mundi verða.”
Borgið LÖGBERG
VÉR VERÐUM AÐ
VINNA FRIÐINN!
♦
Áður en sagt verður að sigur vor sé fullkominn,
verðum vér að leggja fram fullan sicerf í þágu
þeirra viðreisnar og nýsköpunar, sem koma á.
Lamaða líkami þarf að græða .. . hungrað fólk þarf
að seðja, og klœðlausa að klœða ... borgir verða
að endurbyggjast. Konur og menn, sem heim koma
úr herþjónústu, eiga heimtingu á liðsinni voru, og
vænta þess að vér leggjum ftam vorn hluta með
það fyrir augum, að þeim auðnist hluttekning i
þeirri fögru veröld, sem þeim hefir verið heitið.
Manitoba verður að kaupa $100,000,000 í níunda
sigurláninu. Stjórnin mun enn sem fyr leggja fram
ríflega upphæð úr varasjóðum sínum sigurláninu
til fulltingis, en markinu verður ekki náð öðru
vísi en með samstiltum átökum borgaranna í
heild.
Vegna framtíðarinnar . .. vegna þeirra er vér unn-
um og standa oss næst . .. vegna framtíðar Canada,
verðum vér að kaupa Sigurlánsbréf nú með jafn
glöðu geði og viðgekst um fyrri lánin.
Premier.
THE GOVERNMENT OF THE
PROVINCE OF MANITOBA
Minniát
BETEL
í erfðaskrám yðar
you/t Abmei/ÚUt/U/
VICTORY BONDS
HuGSIÐ yður allar þær umbætur, sem efnavísindin
hafa hrundið í framkvæmd hin síðustu ár.
Bílar vorir hafa notað hjólbarða, sem enzt hafa lengur
vegna vísindalegrar gerðar. Fegurð þeirra hefir orðið
miklu varanlegri vegna notkunar “Duco” og “Dulux”.
Gangskiftirarnir hafa verið hertir með efnavísindalegum
aðferðum, og mótaðir sveigjanlegir partar hafa verið not-
aðir til prýðis að innan.
Hið fræga nylon garn er afkvæmi efnavísindanna, og
sama er að segja um málningarvörur, gljákvoðu og lakk-
efni til fegrunar heimilum vorum, og hið gagnsæa
“Lucite”. Efnavísindin hafa fundið upp vatnshelda dúka
og hlífarföt, ásamt mörgu fleru.
En mest er þó um það vert, að efnafræðingar vorir eru
sýknt og heilagt að verki, leitandi að aðferðum til þess
að gamlar framleiðsluvörur gefi betri árangur, og finna
upp nýjar framleiðslutegundir, sem auka á þægindi
canadiska fólksins á ókomnum árum. Efnavísindin eru
sífelt á ferð.
Með umbótum . . . skapa efnavísindin bætt kjör
CANADIAN INDUSTRIES LIMITED
með efnavísindum
I.N./45-9
Þjóna Canada