Lögberg - 14.03.1946, Page 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 14. MARZ, 1946
5
AHUGAMAL
LVENINA
Ritstjón: INGIBJÖRG JÓNSSON
Nýtízku eldhús.
Eg var á gangi í einni stóru
verzluninni um daginn, og kom
þar sem verið var að sýna ný-
tízku eldhús. Mér fanst eldhús-
ið svo fallegt og öllu svo hagan-
lega fyrirkomið að mig langar
til að lýsa því að nokkru.
Fyrst við vinstri vegg er borð-
vagn, á honum er pláss fyrir
silfrið diskana og borðdúkana,
ásamt fötunum með heita matn-
um. Á þessum borðvagni er alt,
sem þarf til máltíðarinnar flutt
inn í borðstofuna í einni ferð,
og þegar máltíðinni er lokið, er
alt óhreina tauið flutt til baka á
vagninum; þessi vagn sparar
húsmóðurinni ótal spor.
Næst borðvagninum er bökun-
arofninn. Hurðin á honum er
gegnsæ svo hægt er að sjá hvern-
ig matnum líður án þess að opna
ofninn.
Þá er eldavélin. Á henni er
lok, svo hún lítur út eins og
borð. Þegar lokinu er lift, þá
kviknar ljós .á lokinu fyrir ofan
vélina. Áfast við eldavélina er
vöfflujárn, toaster, hrærivél, sax-
ari og grill.
Næst eldavélinni er pláss fyrir
uppþvottavél, sem er knúð af
rafmagni.
Endaveggur eldhússins er einn
stór gluggi; undir honum er vask-
urinn og vinnuborðið. Þessi
stóri gluggi veitir nægu ljósi inn
í herbergið, auk þess er skemti-
legt fyrir húsfreyuna að geta
setið við vinnu sína og geta horft
við og við út um gluggann, á
blómagarðinn, eða á leik barn-
anna. Hún getur þannig haft
gætur á þeim án þess að vera
sífelt á hlaupum út í dyrnar. Á
vaskinum er lok með áföstu
ljósi. Þegar ekki er verið að
■vinna að matreiðslu er borð-
vagninum, eldavélinni, upp-
þvottavélinni .og vaskinum lok-
að, og hægt er að nota herbergið
sem setustofu eða leikstofu.
Fyrir ofan þessi fyrnefndu tæki
eru byggðir skápar með gler-
hurðum.
Kæliskápurinn er á miðju gólfi
og fyrir ofan hann og við hlið
hans eru leirtau skápar. Þessir
skápar skifta herberginu í tvent;
öðrumegin er eldhúsið, en hinu-
megin er borðstofuhorn. Hægt
er að opna skápana frá báðum
hliðum. I þeim eru glerhillur
og glerhurðir, svo sjá má strax
hvað í þeim er og ekki þarf að
leita að neinu. Borðið í borð-
stofuhorninu er á hjörum svo
hægt er að leggja það upp við
vegginn þegar það er ekki í
notkun. Þannig er hægt að nota
það pláss sem saumaherbergi,
eða leikherbergi fyrir börnin.
Þetta er undursamlegt eldhús,
og vonandi er að hin fyrirhugaða
rafmagnsleiðsla út um sveútir
landsins komist sem fyrst í
framkvæmd, svo að sem flestar
konur geti notfært sér þessi ný-
tízku eldhús-þægindi.
*
Háttvísi unglinga.
1 skýrslu mentamáladeildar-
innar, sem Hon. J. C. Dryden
lagði fyrir fylkisþingið, víkur
hann að því hve háttvísi ungl-
inga á miðskólaaldri sé ábóta-
vant, og stafi það af vöntun á
aga og of miklu eftirlæti. Telur
hann að í hreyfimyndunum og
^skopmyndunum í blöðunum, úi
°g grúi af slæmUm fyrirmyndum
fyrir unglinga, sem kenni þeim
hortugheit og Ijótt framferði.
í skýrslunni er einnig vikið
að þeirri tilhneiging foreldra að
finna að og álasa skólanum og
kennurunum í áheyrn barnanna,
myndi skólastarfsemin ganga
miklu betur ef þeir vendu sig
af þessu. Ekki svo að skilja, að
ekki megi finna að skólunum og
kennurunum, en slíkt ætti ekki
að gera í viðurvist barnanna.
Ennfremur segir í skýrslunni
að flestir foreldrar heiti því að
börn þeirra skuli fá betra tæki-
færi til mentunar en þau fengu
sjálf; þetta sé virðingarvert, en
í mörgum tilfellum verði þetta
um of, og árangurinn verði sá,
að unglingunum sé fengið alt
upp í hendurnar, án þess að þeir
sjálfir þurfi nokkuð fyrir því að
hafa; ef að • unga fólkið yrði
sjálft að afla nokkurs af því fé,
sem það þarfnast, myndi það
kunna betur að meta gildi þeirra
tækifæra, sem þeim eru gefin.
Þá er loks sagt frá því, að
kennarar verði hvattir til þess
að gera það að einu aðalmark-
miði skólanna, að kenna börnun-
um góða siði og kurteisa fram-
komu; en til þess að það megi-
takast verði þeir að njóta sam-
vinnu foreldranna.
*
Drýgið smérið.
Nú er smér skamturinn svo
lítill að allrar varúðar verður oð
gæta ti þess að verða ekki smér-
laus áður en maður veit af. Hér
eru nokkur ráð til þess að drýgja
smérskamtinn:
Fitan af bacon og hænsnasteik
er ágæt í baking powder bis-
cuits.
Smyrjið ekki pönnur með
sméri; notið ávalt lard eða
shortening.
Bakið aðeins þær kökur, sem
þurfa lítið af fitu eða sykri, svo
sem milffins, biscuits, ginger-
breads og johnny cakes.
Tvöfaldið smjörpundið:
1 matskeið gelatine-duft;
2 bollar rjómi;
1 pund smér;
2 teskeiðar salt;
2 eggjarauður eða carrot safa.
Látið gelatine duftið ásamt 4
matskeiðum af rjóma í ílát sem
stendur í heitu vatni og hrærið
þangað til duftið leysist upp.
Mýkið smérið en bræðið það
ekki; þeytið það og bætið í
smám saman hinu uppleysta gel-
atine, rjómanum og saltinu;
þeytið vel; bætið í carrot safa
eða eggjarauðu til þess að lit-
urinn verði líkur smérlit. Kælið
vel. Þetta smér má nota til að
smyrja brauð en ekki er hægt að
nota það til að baka úr því.
+
MITT FYRSTA SUMAR
í AMERÍKU
Eftir Kristínu í Watertown
Eg skrifa þennan kafla af því
að mörgu af okkar yngra fólki
þykir gaman að lesa um fyrstu
ár íslendinga í landi þessu, þegar
við ókunnug, mállaus, fátæk og
að mörgu leyti fákunnandi en á
bezta aldri, sterk og vongóð,
lögðum út í lífið til að verða
sjálfbjarga og sjálfstæð. Og
hvernig landið, þjóðin og kom-
andi menning blasti þá við okk-
ur, því enn voru allir frumbyggj-
ar í miðríkjum landsins.
Þa ðvar árið 1881 að eg fór að
vinna hjá,1 amerískum bænda-
hjónum, nokkrar mílur austur
af Minnesota. Eg lærði að tala
ensku og ýmsar reglur heimil-
isins, en mikill reynzlutími er
það fyrir nýkomið fólk að kunna
ekki landsmálið; það er einskon-
ar fangelsi að geta ekki látið
hugsanir sínar í ljósi. Eftir
nokkrar vikur fór eg að skilja
margt af því, sem talað var, en
eg var rög að byrja að tala, því
eg vildi tala rétt, en var hrædd
við að drengir myndu narrast að
mér ef eg væri mjög bögumælt.
En þetta er fávizka; þeir læra
málið fljótast sem eru óhræddir.
Þessi hjón, Mr. og Mrs. Forbs,
voru frá Austur Canada, nýlega
flutt til Minnesota; hafði Mr.
Forbes verið þar skólakennari
í 28 ár; éat hann nú í góðri elli
með rífleg eftirlaun. Þau hjónin
áttu tólf börn, átta sonu og fjórar
dætur; margt af ,þeim var gift
í Canada, en sumt af þeim kom
seinna til Minnesota. Fjórir
yngstu drengirnir voru heima.
Meðal sonanna voru lögmenn og
prestar.
Bóndi var siðavandur og frjáls-
lyndur trúmaður. Aldrei talaði
hann ljótt orð og aldrei var hann
stygglyndur við sonu sína, sem
stundum voru háværir, en þeir
virtu föður sinn sem- konung;
sagði hann þeim skýrt með
hlýrri alvöru ef eitthvað var það
í verkahring' þeirra sem þurfti
að leiðrétta; höfðu drengir auka
klukkutíma um miðdaginn til
hvíldar og leikja; þótti mér
þetta góðar reglur.
Bóndi var ríkur af landi, hafði
fjörutíu ekrum fátt í heila sec-
tion, en elstu drengirnir heima
áttu eitthvað af því landi. Margt
var þar af mjólkurkúm og ung-
viðum; bjó eg til heilmikið af
smjöri en ekki skyri. því mjólkin
var gefin svínum þegar búið var
að ná rjómanum.
Eftir nokkrar vikur byrjaði
heyskapur; þótti mér gaman að
sjá sláttuvélina og stóru hrífuna
raka, sem hestar gengu fyrir, en
margir stórir og langir heystakk-
ar þutu upp á tveimur og þremur
vikum.*Þetta þótti mér búskap-
ur í lagi.
Hjónin borguðu mér einn doll-
ar um vikuna og lofuðust til að
bæta við mig hálfum dal þegar
uppskeran byrjaði. “Já, fjórar
krónur um vikuna og svo sex,”
hugsaði eg, “það er ekki svo lít-
ið.” Svo fór eg að leggja sam-
an, “Ef eg vinn hér fjóra eða
fimm mánuði, þá á eg töluverða
peninga og get hjálpað mömmu
við og við.” Það gjörði eg líka,
en þessum krónum er gjarnt að
velta í Ameríku, og eg þurfti að
fó mér kjóla með hérlendu sniði,
Ijósflekkótta, með belti. Vin-
stúlkur voru komnar á innlend-
an búning, sem fór þeim vel, en
peysufötin varð eg að geyma,
sem minjagrip, en oft fór eg
í þau heima hjá mömmu og skoð-
aði mig í speglinum; mér fanst
húfan fara mér svo vel og hár-
flétturnar undir húfunni gjöra
mann svo unglegan.
(Framhald—)
SIGURÐUR HELGASON
tónskáld heiðraður
Nýlega barst undirrituðum frá-
sögn úr blaði í Bellingham Wash-
ington, þess efnis, að heimaþjóð-
in íslenzka hafi nýlega heiðrað
Sigurð Helgason (H. S. Helga-
son) tónskáld og söngstjóra í
Blaine með því að senda honum
2,500 króna fjárupphæð og skraut
ritað ávarp í þakkar- og virðing-
arskyni fyrir skerf hans til ís-
lenzkrar söngmentar og margra
ára víðtækt starf hans á því sviði
vestan hafs. Er honum sá mak-
legi sómi sýndur sérstaklega
fyrir hið fagra og tilkomumikla
lag hans við kvæðið “Skín við
sólu Skagafjörður,” sem löngu
er orðið rpikið eftirlætislag Is-
lendinga beggja megin hafsins,
og þá ekki sízt allra Skagfirðkrga.
Getur blaðafregnin þess, að
Sigurði tónskáldi hafi borist til-
kynningin um þessa heiðursvið-
urkenningu frá dr. Thor Thors’,
sendiherra Islands í Washington,
og hafi Þjóðræknisfélagið á Is-
landi átt þar hlut að máli.
Helgi Sigurður Helgason (svo
heitir hann fullu nafni) er fædd-
ru í Reykjavík 1872, sonur Helga
tónskálds Helgasonar, en hefir
dvalið vestan hafs síðan 1890. Á
hann sér að baki mjög merkan
feril sem söngkennari og söng-
stjóri, hefir stofnað söngkóra og
stjórnað mörgum þeirra meðal
Norðurlandabúa á Kyrrahafs-
ströndinni, nú á síðustu árum
íslenzka söngflokknum í Belling-
ham. Auk þess hefir hann samið
og raddsett fjölda sönglaga.
Hann er mjög íslenzkur í tón-
smíðum sínum, enda maður þjóð-
rækinn í bezta skilningi orðsins.
Veit eg, að landar hans hér í
álfu fagna almennt yfir þeim
sóma, sem heimaþjóðin hefir
sýnt honum, þakka honum menn-
ingarstarfsemina á sviði söng-
menntarinnar og óska þess, að
hans megi enn lengi við njóta;
því að eldur áhugans á þeim mál-
um brennur honum ennþá glatt
í hjarta. Richard Beck.
Árssamkoma íslendinga-
félagsins í Fargo
íslendingafélagið í Fargo hélt
árssamkomu sína 15. febrúar s.i.
með kvöldveizlu í hinum núm-
góðu salarkynnum Country Club
í Moorhead, Minn., við ágæta að-
sókn, enda þótt ýmsir utanbæjar,
svo sem allstór hópur fólks frá
Mountain, gæti eigi sótt samkom-
una vegna fannkomu og ófærra
vega.
Prófessor T. W. Thordarson,
forseti félagsins, hafði veizlu-
stjórn með höndum, og fórst það
hið bezta úr hendi.
Aðalræðumaður samkomunnar
var prófessor A. G. Arvold, er
kennir leikritasögu og leiklist
við Landbúnaðar - háskólann
(State College of Agriculture) í
Fargo, og er víðkunnur maður í
þeirri grein, sem og fyrir athafna
semi sína og forystu í málum
Frímúrareglunnar, en hann hef-
ir skipað æðstu virðingarstöður
hennar í Vesturálfu. Hvað oss
Islendinga snertir, ber þess þó
sérstaklega að gæta, að hann er
mikill aðdáandi lands vors og
menningar þess, og hefir reynzt
íslenzkum stúdentum hollvinur.
Hann heimsótti Island og önnur
Norðurlönd Alþingishátíðarárið
19’0, og í hinni skörulegu og
snjöllu ræðu sinni lýsti hann
þeirri ferð sinni, en ræddi ann-
ars sérstaklega um leiklist á
Norðurlöndum og hinn mikla og
margþætta skerf, sem norrænu
þjóðirnar hafa lagt til þeirrar
menntar. Lýsti ræðan mikilli
þekkingu, ríkum skilningi og
djúpstæðri ást á viðfangsefninu.
Þá vildi svo heppilega til, að
hinn víðfrægi landi vor, dr. Vil-
hjálmur Stefánsson landkönn-
uður og rithöfundur, var á fyrir-
lestraferð á þessum slóðum og
gat setið ársveizlu Islendinga-
félagsins. Flutti hann kröftuga
og efnismikla ræðu um íslenzkar
menningarerfðir, bókmenntir og
sögu, og sýndi fram á; hve mikla
þýðingu það gæti haft fyrir ís-
land, og hve gagnlegt það yrði
fræðimönnum annara þjóða, ef
settur yrði á stofn við Háskóla
íslands sumarskóli eigi aðeins í
■íslenzkum fræðum heldur einnig
í jarðfræði og haffræði, að ó-
gleymdri mannfræði, þar sem
Islendingar standa sérstaklega
vel að vígi vegna víðtækrar ætt-
fræðilegrar þekkingar þeirra og
rannsókna á því sviði.
Aðrir ræðumenn voru Carl
Freeman sjóliðsforingi, Major
Sidney BjÖrnson og Arthur Carl-
son kennari, er allir höfðu dvalið
langvi^tum á stríðsárunum á Is-
landi, og sögðu þeir frá dvöl
sinni þar. Litu þeir eðlilega á
hlutina frá sínum bæjardyrum,
en báru allir íslenzku þjóðinni
hið bezta söguna fyrir gestrisni
og vinsemd. Ber þess sérstaklega
að geta, að Arthur Carlson, sem
er af sænskum ættum, hafði bæði
lært að skilja og tala íslenzka
tungu, og auðsjáanlega einnig
eignast glöggan skilning á sér-
kennujn og menningu hinnar ís-
lenzku þjóðar.
Norðmaðurinn Johan Berg-
heim frá Bismarck, sem árum
saman hefir staðið framarlega
í þjóðræknislegri starfsemi landa
sinna í Norður-Dakota, flutti
samkomunni hlýjar og faguryrt-
ar kveðjur frá þeim, er lýstu vel
áhuga hans og skilningi á sam-
eiginlegum norrænum menning-
arerfðum vorum. Dr. Kris Björn-
son og dr. B. K. Björnson fluttu
einnig stuttar ræður, en dr. Rich-
ard Beck, vara-ræðismaður Is-
lands í Norður-Dakota. flutti
kveðju frá ríkisstjórn Islands og
Þjóðræknisfélaginu og hvatti til
framhaldandi árvekni og sam-
heldni í þjóðræknismálum.
Að loknum ræðuhöldum og
almennum söng, er Carl Freeman
stýrði, fóru fram embættiskosn-
ingar fyrir yfirstandandi ár og
voru þessir kjörnir:2 Hal Stef-
ánsson, forseti, en hann hafði
áður verið vara-forseti; Mrs. B.
K. Björnson, vara-forseti; Oliver
Olson, féhirðir, og Sam Karten-
son, ritari. Fráfarandi embættis-
menn, auk prófessor Thordarson,
voru: Mrs." Sig. Björnson, féhirð-
ir, og John Freeman, ritari.
Skemmtu menn sér síðan við
dans og samtöl fram yfir mið-
nætti. Þótti samkoma þessi hafa
verið hin ágætasta og minnis-
stæðasta margra hluta vegna.
Eiga Islandingar í Fargo þakkir
skilið fyrir þessa félagsstarf-
semi sína og þann þjóðernislega
áhuga, sem þeir sýna í verki með
henni. Richard Beck.
Horfin í suðurveg
\
Þau ágætu og elskulegu hjón,
Ingólfur læknir Gíslason og frú
Oddný Vigfúsdóttir Gíslasón, er
dvöldu hér um slóðir um nýlega
afstaðið þjóðræknisþing, eru nú
horfin í suðurveg, eða til Wash-
ington, D.C., eftir að hafa eignast
hér stóran hóp vina, er lengi
munu minnast hinnar ljúfmann-
legu framkomu þeirra; þau færðu
okkur í huganum nær íslandi, og
brugðu upp mörgum og fögrum
myndum að heiman, sem holt
var og ánægjulegt að kynnast;
er Ingólfur læknir manna fyndn-
astur, eins og víða kom glögglega
í ljós, svo sem í ræðu hans fyrir
minni kvenna á skemtisamkomu
Icelandic Canadian Club, sem og
á lokasamkomu þingsins, þar sem
hann fléttaði inn í ræðu sína til
Dr. Becks, fráfarandi forseta
Þjóðræknisfélagsins. spaug og
alvörumál á svo snildarlegan
hátt, að aðdáun vakti; fór hann
einkar lofsamlegum orðum um
starfsemi Dr. Becks, og fram-
komu hans á lýðveldishátíðinni
1944.
Tveimur dögum áður en þau
Ingólfur læknir og frú Oddný
lögðu af stað suður, var þeim
haldið ánægjulegt kveðjusam-
sæti á Royal Alexandra hótelinu,
er Jeildin Frón og framkvæmd-
arnefnd Þjóðræknisfélagsins
stóðu í sameiningu að; stýrði
Guðmann Levy mannfagnaði
þessum og fórst hið bezta; til
máls tóku A. S. Bardal, séra
Valdimar J. Eylands hinri ný-
kjörni forseti Þjóðr.fél., Paul
Bardal, Ragnar Stefánsson, er las
upp hið fræga kvæði Guttorms
J. Guttormssonar, Sandy Bar, og
Einar P. Jónsson; með ágætum
söng skemti frú Alma Gíslason,
en við hljóðfærið var Miss Þóra
Ásgeirsson. Til minja um heim-
sóknina voru læknishjónunum
afhent að gjöf Tímarit Þjóð-
ræknisfélagsins frá byrjun, í
skrautbandi, og silfurdiskur.
Ingólfur læknir þakkaði sam-
sætið og minjagjafirnar fyrir
hönd sína og konu sinnar með
fagurri ræðu, kr yddaðri hans al-
kunnu fyndni; þetta var yndis-
legt kveðjumót, og höfðu allir
viðstaddir það á vitund, að þeir
væru að kveðja óvenjulega kær-
komna gesti.
Maður verður úti á Tungu-
heiði um síðustu helgi
♦
Maður að nafni Jón Haraldsson
frá Austur-Görðum í Kelduhverfi
mun hafa orðið úti á Tunguheiði
um síðustu helgi. Hefir hans ver-
ið leitað en ekki fundist ennþá.
Haraldur var tæplega þrítug-
ur að aldri. Hann var bifreiðar-
stjóri hér í Reykjavík, en var
á leið heim í átthaga sína í kynn-
isför.
Hann fór frá Húsavík fyrra
laugardag og lagði upp á Tungu-
heiði frá Syðri-Tungu, en þá var
veðurútlit mjög tvísýnt.
Ekkert fréttist um ferðir Jóns
austur fyrir heiði, fyr en á
þriðjudag, þegar ferð var aust-
ur fyrir heiðina, því símasam-
band hafði ekki verið frá því
um helgina. Var þá strax hafin
leit að honum, þegar ljóst var,
að hann hafði ekki komið til
byggða og á miðvikudaginn
fundust skíði hans, bakpoki og
skíðastafir um 2—3 km. frá
Fjöllum, sem er fyrsti bærinn
austan Tunguheiðar. Var sýnt
að Jón myndi hafa verið á réttri
leið, þegar hann"1íefir skilið skíð-
in við sig, en síðan sáust merki
þess, að hann hefði tekið öfuga
stefnu.—Alþbl. 10. febr.
H. F. EIMSKIPAFÉLAG ÍSLANDS
AÐALFUNDUR
Aðalfundur Hlutafélagsins Eimskipafélags íslands
verður haldinn í Kaupþingsalnum í húsi félagsins í Reykja-
vík laugardaginn 1. júlí 1946 og hefst kl. 1% e. h.
D a g s k r á :
I. Stjórn félagsins skýrir frá hag þess og framkvæmdum
á liðnu starfsári og frá starfstilhöguninni á yfirstand-
andi ári og ástæðum fyrir henni og leggur fram til úr-
skurðar endurskoðaða rekstrarreikninga til 31. desem-
ber 1945 og efnahagsreikning með athugasemdum end-
urskoðenda, svörum stjórnarinnar og tillögum til úr-
skurða fá enduskoðendum.
2. Tekin ákvöðun um tillögur stjórnarinnar um skiftingu
ársarðsins.
3. Kosning fjögurra manna í stjórn félagsins 1 stað þeirra,
sem úr ganga samkvæmt félagslögunum.
4. Kosning eins endurskoðanda í stað þess, er frá fer, og
eins varaendurskoðanda.
5. Umræður og atkvæðagreiðsla um önnur mál, sem upp
kunna að verða borin.
Þeir einir geta sótt fundinn, sem hafa aðgöngumiða.
Aðgöngumiðar að fundinum -verða afhentir hluthöfum og
umboðsmönnum hluthafa í skrifstofu félagsins í Reykja-
vík dagana 28. og 29. maí næstkomandi. Menn geta fengið
eyðublöð fyrir umboð til þess að sækja frindinn í aðalskrif-
stofu félagsins í Reykjavík.
Reykjavík, 5. febrúar, 1946.
STJÓRNIN.