Lögberg - 04.07.1946, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 4. JÚLÍ, 1946
3
Merkilegt ritgerðasafn
Eftir PRÓFESSOR RICHARD BECK
Kristleifur Þorsteinsson: ÚR
BYGGÐUM BORGARFJARÐ-
AR. Þórður Kristleifsson bjó
til prentunar. Útgefandi:
ísafoldar prentsmiðja, Rey-
kjavík, 1944. 336 bls.
Með hinum mikla skerf, sem
‘hann lagði til Héraðssögu Borg-
arfjarðar, sýndi Kristleifur Þor-
steinsson á Stóra-Kroppi það
ótvírætt, að ihann er hvort-
tveggja í senn, hinn mesti fræði-
þulur í orðsins sönnustu merk-
ingu, margfróður og stálminn-
ugur, og jafnframt gæddur ríkri
frásagnargáfu. Þetta nýja rit-
gerðasafn hans, Úr byggðum
Borgarfjarðar, ber þeim höfund-
areinkennum hans fagurt vitni,
•og staðfestir enn betur, hvern
heiðurssess hann skipar í hópi
alþýðlegra íslenzkra fræðimanna
að fornu og nýju, en þeir hafa
verið og eru mikil þjóðarprýði;
vonandi hverfa þeir eigi úr sög-
unni í kjölfar þeirrar fióðöldu
nýrra menningarstrauma og
breytinga, sem flætt hafa yfir
landið á síðari árum og skolað
mörgu í gleymskunnar djúp.
Þórður Kristleiísson, kennari
á Laugarvatni, á þakkir skilið
fyrir það að hafa safnað saman
þessum ritgerðum föður síns og
búið þær til prentunar, og fer
hann þessum orðum um efni
bókarinnar í formála sínum:
“Ritgerðir þessar hafa komið
út á víð og dreif í blöðum og
bókum, bft með mjög takmark-
aðan lesendafjölda. Eftir að eg
tók að vinna að söfnununni, varð
mér enn ljósara en fyrr, að þær
voru flestar með öllu óaðgengi-
legar almenningi á þessum tvístr-
ingi. Vildi eg ráða bót á þessu á
þann hátt að gefa þær út í heild.
En auk þeirra greina, sem áð-
ur hafa birzt á prenti, flytur
bókin mjög mikið af nýju efni.
Sumt af því er meðal lengstu
þátta bókarinnar. Má þar til
nefna: Geitland, Bernskuminn-
ingar, Kalmanstunguþátt, Oln-
bogabörn, Vinnuþörf og vinnu-
kapp, og fleiri.
Þótt greinarnar fjalli um all-
fjarskyld efni, leit eg hins vegar
svo á, að það væri eigi svo sund-
urleitt, að slíkt sómdi sér illa,
þó dregið væri saman í heild, og
lesendur mundu frekar telja
fjölbreytnina kost en lýti á bók-
inni.
En einn af meginþáttum í
skrifum bókarhöfundar áleit eg
þó, að eigi ætti heima í þessu
ritgerðasafni. Eru það Amer-
íkubréf hans, “Rödd að heiman.”
Hafa bréf þessi komið út í Lög-
bergi nú á þriðja áratug. Frétta-
bréf þessi eru, það, sem þau ná,
einskonar annáll Borgarfjarðar
nálega (í aldarfjórðung. Munu
þau nægt efni í sérstaka bók.”
Ennfremur getur Þórður kenn-
ari þess, að í safn þetta hafi hann
eigi tekið neitt af sagnaþáttum
þeim, sem komu út í Héraðssögu
Borgarfjarðar, og var það vafa-
laust viturlega ráðið, þar sem
sú bók er mjög nýlega á prent
komin og að líkindum í margra
höndum.
Efni bókarinnar er skipulega
niður raðað, og er í fjórum köfl-
um, en alls eru ritgerðirnar yfir
40 talsins. Meginkaflinn (bls. 9—
207), eða nálega tveir þriðju
hlutar hennar, og sá hlutinn sem
almennast gildi hefir og víðtæk-
ðst frá menningarlegu sjónar-
miði, eru “Ritgerðir um ýms
efni.” í þeim flokki eru meðal
annars: “Frá berskuárunum,”
“Borgfirzk æska fyrir sjötíu ár-
um,” “Bernskuminningar,” “Sjá-
varútvegur í gömlum stíl,”
“Sagnaþættir af Vatnsleysu-
strönd,” “Ferð í verið, veturinn
1881,” “Hreindýr og hreindýra-
skyttur,” « “Rökkursöngvar,”
“Þáttur úr sögu Reykholts,”
“Veiðiför á Arnarvatnsheiði
1887,” “Dapurlegt ferðalag á
Mývantsöræfum,” “Olnboga-
börn,” og “Vinnuþörf og vinnu-
kapp.” Svipað má segja um rit-
gerðaflokkinn “Kennimenn og
alþýða” (bls. 284-332), sér í
lagi greinarnar “Kirkjurækni og
helgihald,” “Borgfirzkir jólasið-
ir fyrir 70—80 árum” og “Sæta-
skipun fyrr á tímum.”
Fengur er einnig að hinum
dulrænu sögum, jafn vel og þær
eru í letur færðar, og gildir hið
sama um minningar höfundar
um marga merkismenn og kon-
ur úr samferðasveit hans, er hann
lýsir með glöggskyggni og hlý-
huga samúð. Má t. d. nefna
minningargreinina í tilefni hun-
drað ára afmælis Páls Jakobs
Blöndals, héraðslæknis í Staf-
holtsey.
Eins og Þórður Kristleifsson
orðar það réttilega í formála
sínum, hefir það verið markmið
föður hans með ritsmíðum hans,
“að bjarga frá glötun þjóðleg-
um fróðleik og lýsa þeim gagn-
gerðu breytingum, sem orðið hafa
í íslenzku þjóðlífi á hinni löngu
æfi höfundar.” Það þarfa og
verðuga hlutverk hefir Krist-
leifur Þorsteinsson leyst prýði-
lega af hendi, því að hann hefir
dregið á land mikinn söguleg-
an og menningarlegan fróðleik,
er annars hefði farið forgörðum
í ölduróti þeirra miklu umbrota
og byltinga í þjóðfélagsháttum
og atvinnuviegum, sem gengið
hafa yfir þjóðina á æfiárum hans.
Eigi er síður vert um hitt, að
Kristleifur kann bæði að velja
sér góð og markverð frásagnar-
efni og fara vel með þau. Mál
hans er hreint og þróttmikið,
frás'gnin.skýr og skipuleg, þjóð-
lífs- og náttúrulýsingar hans ó-
sjaldan framúrskarandi vel gerð-
ar, myndauðugar og hitta vel í
mark.
Er þetta þeim mun eftirtektar-
og aðdáunarverðara, þegar í
minni er borið, að Kristleifur
fór eigi að fást við ritstörf fyr
en á efri árum, og eru sumar
ritgerðirnar í þessari bók rit-
aðar eftir að hann varð áttræð-
ur, t. d. hin ágæta grein um
“Geitland”; en hann átti 85 ára
afmæli 5. apríl í ár. Sæmir þess-
vegna, þó að það sé dálítið eftir
dúk og disk, að óska hinum
mikla merkismanni og fræðiþul
til hamingju með afmælið, og
allrar blessunar, og þakka hon-
um fræði- og menningarstarfið
með ritum sínum. Veit eg, að
landar hans vestur hér taka undir
þær þakkir og óskir, eigi sízt
lesendur þessa blaðs, sem notið
hafa hinna fróðlegu og skemmti-
legu Borgarfjarðarbréfa hans ár-
lega um aldarfjórðungs skeið.
Hnýti eg þar við frá sjálfum
mér innilegustu þökkum fyrir
síðast, hinar ástúðlegu viðtökur
á Stóra-Kroppi lýðveldishátíðar-
sumarið ógleymanlega.
Drjúgum eykur það á gildi og
gagnsemi þessarar merkilegu
bókar, að hún er prýdd myndum
þeirra manna og kvenna, sem
þar er sérstaklega getið í minn-
ingargreinum, og einnig fjölda
ágætra landslagsmynda úr Borg-
arfirði, sem þorsteinn Jósepsson
rithöfundur hefir valið og tekið
að mestu leyti. Að því er frá-
gang snertir, hefir ísafoldar-
prentsmiðja gert bókina úr garði
af mikilli prýði að öllu leyti.
Ingibjörg Jósefsdóttir Johnson
Rétt nú fyrir skömmu, var
þessi kona borin til grafar. Hún
lá föl og ferðbúin í kirkjunni
sem svo lengi hafði verið hið and-
lega heimili hennar á meðan að
á kveðju athöfninni stóð. Margir
fcomu til að kveðja hana, því
hún hafði verið samferða á vegin-
um um langt skeið og ekki að-
eins verið vel þekt og vel kynt,
heldur líka tekið ákveðinn og
mikilvægann þátt í félags mál-
um íslendinga í Winnipeg.
Kveðju stundirnar sem þessi —
hinstu kveðju stundir hinna eldri
Islendinga sem til Vesturheims
komu á landnáms árunum gjör-
ast nú tíðar. Þeir hverfa einn á
eftir öðrum út á móðuna miklu
og með þeim hverfur tímabil
sem er alveg sérstætt í sögu ís-
lenzku þjóðarinnar og persónu-
leg einkenni og sérkenni sem
aldrei framar sjást í þessu landi.
Hver voru einkennin og sér-
kennin sem einkendu Ingibjörgu
Jósefsdóttir? Sum af lífs ein-
kennum sínum hefir hún að
sjálfsögðu átt sameiginleg með
öðrum ættsystkinum sínum; svo
sem æsku draumana og þroska
þrár. En sérkennin átti hún al-
ein. Eitt það fyrsta sem vakti
eftirtekt manns í fari Ingibjarg-
ar heit. var einkennilegur blær
sem yfir svipbragði hennar
hvíldi. Það var ekki gleðiblær,
ekki 'heldur raunablær, heldur
eitthvað sem hugann þyngdi og
varpaði skugga á vonbjartan vor-
morgun hennar þegar í byrjun,
þó fann maður þetta ekki á
henni sjálfri. Hún var viðmóts
þýð, orðglöð og einlægnin sjálf
—maður aðeins sá það. Lengi vel
vissi eg ekki hvernin að á þess-
um angurblíða áhyggju svip
stóð — vissi ekki hvað það var
sem að lífskringumstæðurnar
höfðu lokað hana úti frá, en svo
kom það smátt og smátt fram, í
opinberunarbók lífsins, eins og
svo margt annað sem þó er ætl-
ast til að leynt fari, og það var
óvanalega sterk listhneigð, sem
Ingibjörg sá engan veg til að
fullnægja. Hún þráði að leggja
rækt við þá hneigð, en frumbýl-
ings kringumstæðurnar kröfðust
krafta hennar. Hún þráði að
læra málaralist, en efnin til
slíks náms skort u og sú ment
hér lítið metin á æsku árum
hennar, svo hún varð að beyja
si-g fyrir kringumstæðunum og
lífs aðstöðunni eins og svo marg-
ir aðrir efnilegir unglingar hafa
svo oft orðið að gjöra hjá þjóð
vorri. En Ingibjörg lét ekki með
öllu hugfallast; hún eyddi hverri
frístund í að æfa sig í þessari
sérstöku list og hefir málað
fjölda mynda sem skreyta hús
íslendinga í Winnipeg og má-
ské víðar. Á meðal mynda þeirra
eftir Ingibjörgu heit., sem eg
’hefi séð, er mynd af Lagarfossi
í tunlsljósi, og Borgá mýrum.
Allar þessar myndir bera vott
um sterka listhneigð og talsvert
þroskaða tækni. Allar myndirn-
ar sem eg hefi séð eftir Ingi-
björgu heit. eru Islenzkar — það
er íslenzkar náttúrumyndir, og
þó var hún ekki nema tíu ára
gömul þegar að hún fór frá ís-
landi. Hvað Ingibjörg heit. Jós-
efsdóttir hefði getað komist langt
á, listamálara brautinni, ef list-
hneigð hennar hefði getað not-
ið sín til fulls getur nú enginn
maður sagt um, eða vitað.
Annað einkenni Ingibjargar
var skyldurækni. Hún leit ekki
á lífið sem leikvöll, heldur sem
starfssvið og að hver og einn
bæri ábyrgð á hegðan sinni og
framkomu í því sambandi og
hún gerði meira en aðeins að
líta þannig á lífssamband sitt
og annara. Hún lifði þannig.
Hún vann þannig. Hún innsiglaði
þá lífsskoðun sína með órjúfan-
legri festu og trúmensku fram
til síns síðasta dags. Hún vann
þannig í Goodtemjlara regl-
unni. Hún vann þannig við dag-
lega þjónustu hjá öðrum. Hún
vann þannig í söfnuðinum sín-
um kendi þannig og var þannig
á sínu eigin heimili.
Ingibjörg Jósefsdóttir John-
son var fædd á Hrafnstöðum í
laxárdal í Dalasýslu á Islandi,
27 maí, 1873. Foreldrar hennar
voru Jósef Stefánsson frá Ása-
stöðum í Húnavatnssýslu og Jó-
hanna Bjarnadóttir frá Stykkis-
hólmi. Hún fluttist vestur um
haf til Winnipeg með foreldrum
sínum og systkynum árið 1883.
Árið 1897, 29. sept. giftist hún
eftir-lifandi manni sínum, Kristj-
áni Gottfred Johnson (Jónssyni)
frá Akureyri og hafa þau hjón
lengst af' búið hér í Winnipeg
að undanteknu tímabili — nokkr-
um árum, sem þau bjuggu að
Leslie, Sask.
Ingibjörg andaðist í Winnipeg
11. maí s. 1. Hún lætur eftir sig
auk eiginmanns síns fjögur
börn. Jósefínu Jóhönnu, þórð
Leo, Kristján Attla. og Albert.
Einnig þrjú barnabörn, tvær
stúlkur og einn dreng. Af syst-
kinum Ingibjargar eru tvær syst-
ur lifandi: frú Helga, ekkja eft-
ir séra Jóþann Bjarnason, og
frú Jósephina, kona Tom Gillis
(Tómasar Gíslasonar í Winni-
peg). Þau sem dáin eru hér
vestra eru Bjarni Þórður, Jó-
hannes og Stefanía.
Jarðarförin fór fram þann 14.
Maí. Húskveðju flutti séra
Bjarni A. Bjarnason systurson-
ur þeirrar látnu, en líkræðu í
kirkjunni — Fyrstu Lút. Kirkj-
unni flutti sóknarpresturinn,
séra V. J. Eylands. Hún var
jarðsett í Brookside grafreitnum.
J. J. B.
Bolinn í kauphallar-
rúgnum lifnaði við
Eg skrifaði grein hér í blaðinu
dagsetta 7. maí þ. á., þar sem eg
bar fram þá spurningu hvort
“bolinn” í kauphallarrúgnum
væri dauður, samkvæmt draumi.
Það má svo að orði kveða, að
hann hafi fallið í dá um tíma, því
að maí-mánaðar rúgur fór upp
í $2.98 daginn sem eg skrifaði
greinina; það var það hæzta, sem
maí-rúgurinn fór, og eftir það
féll hann daglega í verði þangað
til 19. maí, þá var verðið $2.53,
eða 45 centa verðfall á tæpum
tveimur vikum. Það hefði ein-
hverntíma hér áður þótt nokk-
uð gífurlegt verðfall, en einmitt
um þetta leyti þegar þessi lægð
var komin, tók mig enn á ný að
dreyma á þá leið, að nú myndi
leiðin verða upp á við, og hafði
eg orð á þessu við eina þrjá eða
fleiri af kunningjum mínum hér
í Vancouverborg, sem gætu vitni
um þetta ef að með þyrfti. —
Eg gat þá ekki komið því við
sökum anna, að senda íslenzku
blöðunum línu um þessi “straum-
hvörf” í draumalífi mínu, — og
óskaði þess þá að eg væri ekki
í svona mikilli fjarlægð við ís-
lenzku blöðin, og að þau gætu
komið oftar út, svo að eg gæti
birt drauma mína jafnóðum um
verðsveiflur markaðsins, — ekki
til leiðbeiningar handa brösk-
urum , — heldur til íhugunar og
gamans handa þeim, sem hafa
gaman af draumum. —
Eg tók það fram í greininni
7. maí, að nautið var lagt að velli
með sleggju, (stálsleggju að mér
fanst), eg vil líka geta þess að
kunnugir hafa sagt mér að hinn
svonefndi “stock market” hafi
fallið mikið í verði síðustu vik-
ur eftir að mig dreymdi þennan
draum, og má vera að draumur-
inn hafi ekki síður bent á hættu
eða verðfall í sambandi við
málma, sem þá voru komnir í
geipiverð. — Eg ætlaði ekki að
vera langorður um þessa síðustu
drauma mína, sem allir lúta að
því að rúgverðið haldi áfram
(Framh. á bls. 7)
Business and Professional Cards
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Talslmi 95 826 HeimlUs 53 893
DR. K. J. AUSTMANN
SérfræOinaur i aucrna, eyma, nef
oo kverka sjúkdámum.
704 McARTHUR BUILDING
Cor. Portage & Maln
Stofutlmi 4.30 — 6.30
Laugrardögum 2 — 4
DR. ROBERT BLACK
SérfrœOingur I augna, eyrna,
nef og hdXssjúkAómum.
416 MEDICAL ARTS BLDG.
Graham and Kennedy St.
Skrifstofuslmi 93 851
Heimasimi 42 154
EYOLFSON’S DRUG
PARK RIVER, N. DAK.
islenzkur lyfsali
Fólk getur pantaO meCul og
annaC meO pösti.
Fljót aígreiOsla.
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur llkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaOur sá bezti.
Ennfremur selur hann flllskonar
minnlsvarOa og legsteina.
Skrifstofu talslmd 27 324
Heimilis talslmi 26 444
Phone 31 400
Electrical Appllances and
Radlo Servlce
Furniture and Repairs
Morrison Electric
674 SARGENT AVE.
PCINCEÍ/
ME8SENQER SERVICE
ViO flytjum kistur og töskur,
húsgögn úr smœrri IbúCum,
og húsmunl af öllu tífii.
58 ALBERT ST. — WINNIPEG
Slmi 25 888
C. A. Johnson, Mgr.
TELEFHONE 94 358
H. J. PALMASON
and Company
Chartered Accountants
1101 McARTHUR BUILDING
Winnipeg, Canada
Phone 49 469
Radlo Service Specialists
ELECTRONIC LABS.
II. THORKELSON, Prop.
The most up-to-date Sound
Equipment System.
130 OSBORNE ST., WINNIFEG
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLOCK SlMI 95 227
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
Manitoba Fisheries
WINNIPEG, MAN.
T. Bercovitch, framkv.stj.
Verzla 1 heildsölu meO nýjan og
frosinn fisk.
303 OWENA STREET
Skrifst.slml 25 356 Heima 55 462
Argue Brothers Ltd.
Real Estate, Financial, Insurance
LOMBARD BLDG., WINNIPEG
S. Davidson, Representative
Phone 97 291
DR. A. BLONDAL
Physician and Surgeon
602 MEDICAL ARTS BLDG.
Sími 93 996
Heimili: 108 CHATAWAY
Sími 61 023
Dr. S. J. Jóhannesson
215 RUBY STREET
(Beint suSur af Banning)
Talsimi 30 877
ViCtalstlmi 3—5 efUr hádegi
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selkirk, Man.
Office hrs. 2.30—6 p.m.
Phones: Office 26 — Res. 230
Office Phone Res Phone
94 762 72 409
Dr. L. A. Sigurdson
116 MEDICAL ARTS BLDG.
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
406 TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 952 WINNIPEG
DR. J. A. HILLSMAN
Surgeon
308 MEDICAL ARTS BLDG
Phone 97 329
Dr. Charles R. Oke
TannUeknir
For Appointments Phone 94 906
Ofíice Hours 9—6
404 TORONTO GEN. TRU8TS
BUILDING
283 PORTAGE AVE.
Winnipeg, Man.
SARGENT TAXI
PHONE 34 555
For Quick Reliable Serviee
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPG.
Fasteignasalar. Leígja hús. Ot-
vega peningalán og eldsábyrgC.
bifreiOaábyrgC, o. s. frv.
PHONE 97 638
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögfrœOingar
209BANK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
Slmi 98 291
GUNDRY PYMORE
Limited
British QuaUty Fish Netting
60 VICTORIA ST., WINNIPEG
Phone 98 211
Manager T. R. THORVALDSON
Your patronage will be appreciated
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAO-E, Managing Direotor
Wholesale Distributors of Freah
and Frozen Fish. •
311 CHAMBERS STREBT
Office Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917