Lögberg - 25.07.1946, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN
25. JÚLÍ, 1946.
w. J. LÍNDAL
Missir Canandiskra
borgararéttinda
(FJÓRÐA GREIN)
Á tvennan hátt geta menn mist
borgararétt sinn: Með frjálsri
sjálfsákvörðun, og með stjórnar
ráðstöfun þess ríkis sem hann á
heima í, sem er afleiðing af hans
eigin athöfnum.
Það er sjáanlegt að í fyrra
tilfellinu gerir það engan mis-'
mun, hvernig hann varð borg-
ari, hvort heldur innfæddur eða
með borgarabréfi. Afleiðingin
er sú sem hann ætlaði. Hitt er
og jafn augljóst, að þegar ríkið
afturkallar eða ónýtir borgara
réttindi einbvens, er einungis um
þá að ræða, sem áður hefur ver-
ið veitt borgararéttindi. Það
snertir ekki innfædda.
1 sumum löndum getur þeim,
sem hefur verið veitt borgara
rééttindi, verið hegnt með því,
að svifta hann borgararétti sín-
um, og svo endurveita hann fyr-
ir góða hegðun, en sú aðferð hef-
ur ekki verið tekin upp í Can-
ada í nýju lögunum.
Canada, eins og möng önnur
lönd, vill komast hjá tvöföldu
þjóðemi. Það er þessvegna, að
Canadiskir borgarar, fæddir ut-
anlands, verða samkvæmt nýju
lögunum að viðurkenna sinn
Canadiska borgararétt er þeir
ná tuttugu og eins árs aldri,
samkvæmt því leyfi, sem veitt
er í mörgum löndum.
Canda leggur engar hömlur í
veg fyrir að Canadiskir borgar-
ar afsali ^ér sínu Canadiska
þjóðemi, og taki sér annað.
Að taka sér annað þjóðemi.
Hver Canadiskur borgari, sem
á formlegan.hátt og af frjálsum
^ilja, utan Canada, aðrir en gift-
ir menn, tekur sér þjóðerni ein-
hvers annars lands, hættir að
vera Canadiskur borgari. Ef inn-
fæddur Canada-maður fæddur
utan Canada er borgari þess
lands þar sem hann er fæddur,
getur hann hafnað sínum cana-
diska borgararétti þegar hann
verður tuttugu og eins árs. Ef
canadisk konji, með því að giftast
borgara annars lands, verður
eftir lögum þess lands, borgari
þess, getur hún einnig hafnað
sínum canadisku borgararéttind-
um. Ef hún gerir það ekki, verð-
ur hún borgari tveggja landa.
Hermaður, sem er borgari bæði
Canada og einhvers annars lands,
hættir að vera canadiskur borg-
ari, ef hann gengur í herþjónustu
þeirrar þjóðar.
Ef barn fullveðja foreldra, sem
hafa mist sinn canadiska borg-
ararétt á þann hátt, sem tekið er
fram hér að framan verða, sam-
kvæmt lögum þess lands borgar-
r þess, þá hætta þau að vera
canadiskir borgarar. En barnið
er það verður tuttugu og eins árs
gamalt, getur með yfirlýsingu
orðið canadiskur borgari aftur.
Þar er allir canadiskir borgar-
ar eru breskir þegnar, er við-
höfð sérstök regla í tilfellum
þegar er einhver hættir að vera
canadiskur borgari. Ef hann ger-
ist borgari annars lands, en sem
er í brezka ríkjasambandinu,
hættir hann að vera brezkur
þegn.
Missir borgararéttindanna jyrir
dvöl utanlands.
Þetta áhrærir ekki innfædda
Canadamenn, né canadiska borg-
ara, sem hafa verið í canadiskri
herþjónustu á styrjaldartímum,
og hafa verið leystir úr herþjón-
ustunni með sæmd.
Allir aðrir canadiskir borgar-
ar missa af sjálfu sér sín cana-
disku borgararéttinda, er þeir
hafa dvalið utanlands í sam-
fleytt sex ár. Sérstakar tíma-
lengdir um dvöl utanlands, eru
undanskildar, svo sem stjórnar-
erindreka, kaupsýslumanna og
og vegna heilsubilunar o. þvl.
I lögunum er veglyndisleg
klausa, sem er öllum þeim til
verndunar, sem í einlægni vilja
halda sínum canadiska borgara-
rétti, sem leyfir að borgararéttur
canadisks manns, sem dvelur
utanlands, megi vera framlengd-
ur, með því að legga inn beiðni
um það til hlutaðeigandi ræðis-
manns, innan sex ára, þar sem
það er tekið fram, að burtveran
sé einungis bráðabirgðarleg og
að umbiðjandinn, í allri einlægni,
ætli sér að hverfa aftur til Can-
ada og taka þar upp búsetu sína.
Það er eftirtektarvert, að í öll-
um þessum tilfellur um missir
canadiskra borgararéttinda af
frjálsum vilja, er Canada bara
að uppfylla (verða við) óskum
borgarasinna, sem hafa tekið sér
aðsetur annarsstaðar.
Sum ríki neita að viðurkenna
jafnvel þjóðernis rétindi sinna
eigin borgara í öðrum löndum,
hvað þá heidur búsetu þeirra
utanlands. Borgarar slíkra
landa eru háðir því að vera end-
urkallaðir á stríðsárum, og ef
þeir óhlýðnast því kalli, getur
illa farið fyrir þeim, ef síðar
næst til þeirra.
%
Afturköllun canadiskra
borgararéttinda.
Hér er mismunur milli inn-
fæddra og þeirra, sem hefir verið
veitt canadisk borgararéttindi.
Það er skilningur sumra í Can-
ada, að borgarabréf sé óaftur-
kallanleg, nema fyrir svik eða
undirferli, og að ef löglegur
borgari gerist sekur um ilt fram-
ferði, hversu ilt sem það er, skuli
hann vera straffaður á vanalegan
hátt, eftir canadiskum dómsúr-
skurði.
Hér verður éngin tilraun gerð
til að mæla með eða móti þess-
ari hugsanastefnu. Til að gera
sér skiljanlegt í hvaða átt stefnu
Canada hefir miðað áfram í þessu
máli, og hvenærri hún er nú
þessari skoðun, er gott að kyrnia
sér hvernig lögin voru áður en
frumvarpið var lagt fyrir þing-
ið, og innihald þess eins og það
var að síðustu samþykt.
Afturköllun undir lögunum
frá 1914
Fyrir 1914 voru engin ákvæði
í borgaralögum Bretlands né
Canada um afturköllun borgara-
legra réttinda. Það ár var bætt
við klausu bæði í brezku og
canadisku lögin, sem tekur það
fram, að borgarabréf, sem hefði
verið fengið með falskri skýrslu
eða á sviksamlegan hátt, megi
afturkalla. Breyting á þessu var
samþykt á ánglandi 1918, og
tveim árum síðar í Canada, sem
gáfu meira vald til afturköllun-
ar. Samkvæmt þeirri breytingu
má afturkalla borgaralegan
heimildarrétt þeirra: 1) sem á
stríðs tímum hefur ólöglega
skift við óvinina, eða átt þátt í
viðskiftum sem á einhvern hátt
voru þeim til aðstoðar; 2) fengið
heimilarbréf á sviksamlegan
hátt; 3) hefur síðan hann gerð-
ist borgari, dvalið utan ríkis
Hans Hátignar, meir en sjö ár;
4) hefur innan fimm ára frá
þeim degi sem honum voru veitt
borgararéttindi, verið dæmdur
til ekki minna en tólf mánaða
fangelsis vistar eða hegningar-
vinnu, eða fjár sektarekki minna
en fimm hundruð dollara (á
Englandi 100 sterlingspund);
5) hefur sýnt með orðum og at-
höfnum, óvild eða ótrúleik Hans
Hátign; 6) hafði ekki óskert
mannorð er honum voru veitt
borgararéttindi; 7) verandi þegn
ríkis, sem er í stríði við Hans
Hátign, og að í hverju tilfelli,
sem framhald á borgararéttind-
um, miðar ekki til almennings
heilla.
Afturköllun borgarálegra rétt->
inda undir nýju lögunum.
Þessi var grundvöllurinn fyrir
endurköllun þegar upphaflega
frumvarpið var lagt fyrir þingið.
Sumu var haldið óbreyttu, sumt
var fellt úr, eða breytt, fleiri og
þýðingarmeiri breytingar voru
gerðar áður en frumvarpið var
samþykkt sem lög. Þannig er
brezkur þegn frá öðru landi tal-
inft með. Fyrstu og annari á-
stæðunni fyrir endurköllun hefur
verið haldið. Búsetu tímalengd
utanlands hefir verið stytt, frá
því sem farið var fram á í frum-
varpinu, til sex ára, en er óbreitt
að öðru. Sjöttu og sjöundu á-
stæðunum ver alveg slept úr. Um
fjórðu og fimtu ástæðurnar urðu
skiftar skoðanir. í frumvarpinu
voru þær sem hér segir:
“Að innan fimm ára, eftir að
hafa gjörst Canadiskur borg-
ari, verið dæmdur af Canad-
iskum rétti, til ekki minna en
tólf mánaða fangelsis vistar;
“hafa í orði eða verki komið
fram sem ótrúr eða óhlýðinn
Hans Hátign.”
Þessi klausa mætti sterkum
mótmælum innan þingsins, og
frá félögum og hópum manna
utan þingsins, sem hafði þau á-
hrif, að á hvorttrveggja voru
gerðar stórar breytingar. Þeim
var steypt saman í eina klausu,
sem hljóðar þannig:
“Ef utan Canada, hefur í orði
eða verki sýnt óvild eða ótrú-
. leik Hans Hátign, eða ef í
Canada, verið dæmdur fyrir
landráð eða uppreisn, af Can-
adiskum dómstól.”
Nægrar varúðar hefur verið
gætt, til að koma í veg fyrir að
Canadiskir borgarar missi borg-
araréttindi sín, nema fyrir vel-
sannaðar sakir. Borgaralegt
heimildarbréf er endurkallað
með stjórnarskipun, eftir Skýrslu
frá ríkisritaranum. Áður en
skýrslan er samin, verður ráð-
gjafinn að tilkynna það hlutað-
eigandi manni, sem má æskja
þess að málið sé tekið til rann-
sóknar, og ef slík beiðni er gerð,
verður að veita hana. Rannsókn-
ina frambvæmir nefnd, undir
forustu manns sem hefur skipað
hádómara embætti, eða hæðsti
réttur þess fylkis sem maðurinn
á heima í.
Varanlegleiki Canadiskra
borgara-réttinda.
Canadamenn geta varla fund-
ið að, eða verið óánægðir með,
ef Canadiskur . samborgari að-
stoðar óvini landsins á styrj-
aldar tírnum, eða * sem hefur
fengið heimildarbréf, með svik-
um, sé vegna athafna sinna svift-
ur Canadiskum borgara réttind-
um. Hann þarf ekki heldur að
óttast um sín borgararéttindi þó
einhver Canadamaður. sem býr
í öðru landi, missi borgararétt-
iridi sín, vegna þess að hann hef-
ur sýnt óvild eða ótrúleik Hans
Hátign, sem meinar Canada.
Slíkur maður er utan þess að
Canadisk lög nái til hans, og ætti
Frá Blaine, Wash.
Þjóðræknisdeildin “Aldan”
hélt hátíðlegan Lýðræðisdag Is-
lands 17. júní, með mjög mynd-
arlegri skemtisamkomu í Blaine
Hity Hall.
Skemtiskráin var hin fjöls'krúð
ugasta og íslenzkur söngflokkur
undir stjórn tónskáldsins Sigurð-
ar Helgasonar söng marga úrvals
íslenzka söngva, er nú hinn nýi
óslenzki söngflokkur í Blaine,
einn með þeim bezta söngflokk,
sem hefir þar sungið á íslenzku
um langt sikeið, enda nokkrir
ágætis söngmenn og konur, sem
bæzt hafa við í flúkkinn. Líka
söng Eías Breiðfjörð nokkra ein-
söngva, af snild, svo líka að ó-
gleymdum no'krum tvísöngvum
sem þeir Walter Johnson og E.
Breiðfjörð sungu saman, og var
mikið klappað fyrir þeim.
Ræður fluttu þeir séra Albert
E. Kristjánsson og séra Guðm.
P. Johnson. Ræðuefni séra Al-
berts var um íslenzka flaggið;
rakti hann sögu þess frá byrjun
og fórust vel orð um það.
Séra Guðmundur talaði um
hinn hreina og al-íslenzka anda
Jóns Sigurðssonar og þá auðsjá-
anlegu ávexti þar af.
Mjög rausnarlegar veitingar
voru framreiddar af konum Öld-
unnar. Á annað hundrað manns
voru þar viðstaddir og skemtu
sér vel.
Það er ætlrm margra sannra
þjóðræknisvina hér Á Strönd-
inni, að 17. júní (Lýðræðisdag
Islands) beri að halda sem hinn
eina og virkilegasta hátíðisdag á
meðal allra íslendinga vestan
hafs, og hvað okkur hér á Strönd-
inni snertir, mundi það vera hið
eðlilegasta íslenzka hátíðahald,
því sá dagur hefir allan virkileg-
leikann á bak við sig.
Blaine Islendingar hafa stigið
spor í rétta átt og stofnað þjóð-
ræknisdeild, sem er sterk að með-
limatölu og sönnum íslenzkum
þjóðræknisanda. Svo hafa ís-
lendingar í Vancouver, B.C.,
stofnað aðra deild, “Ströndina,”
ekki að vera leyft að vera undir
vernd Canadiskra borgararétt-
inda. /
Hinn eini mismunur, innan
Canada, milli réttinda innfæddra
og þeirra sem hefur verið veitt
borgaralegt heimildarbréf, er í
sakeráfelling fyrir landráð og
drottinsvik. Þess ber að gæta,
að fimrn ára tímabilið -hefur ver-
ið numið burt. Sakaráfelli fyrir
landráð og drottinsvik, geta á-
valt og altaf verið ástæða til að
afturkalla borgaraleg heimildar-
réttindi.
Þegar Canadisk stefna, eins og
rún birtist í lögunum, er hÖfð í
huga, og ástæðumar til aftur-
kalls Canadiskra borgararétt-
inda„ eins og þessi lög sýna, eru
röfð í huga, og ástæðurnar fyrir
endurköllununni, sem enn eru,
er grandskoðað, þá verður aug-
ljóst að Canadiskt borgara-heim-
ildarbréf hefur varanlegt gildi,
og að helgi þess er eitthvað sem
stjórn og þing vilja ógjarna
raska. Canadiska þjóðin er sam-
mála um það.
sem byrjaði með lífi og fjöri, og
engin ástæða til að hugsa annað
en að sú deild verði mjög sterk
og ihafi öll skilyrði til mikilla
framkvæmda í þjóðræknislega
átt, á komandi tímum, svo er líka
mjög góð deild í Seattle, “Vestri,”
eru þar margir mætir menn og
konur, meðlimir í þeirri deild.
Einnig eru margir Íslendingar
bæði á Point Roberts og Belling-
ham, hafa nokrkir af þeim gerst
meðlimir tí Öldinni og sjálfsagt
bætast margir fleiri við, eða
kanske þeir stofni sínar eigin
deildir, sem mundi æskilegt vera
að þeir svo gerðu.
Mér finst að þessar áminstu
þjóðræknisdeildir ættu í nánustu
framtíð, að taka til athugunar á
fundum sínum, þá brýnu nauð-
syn á að samvinna sé hafin milli
deildahna sem allra fyrst.
Til dæmis að fjórir velvaldir
starfsmerin úr 'hverri deild væru
kosnir til undirbúnings á meiri
samvinnu; það yrði því 12 manna
nefnd frá öllum deildunum til
samans; þeir gætu svo mætt á
vissum stað og tíma til skrafs og
ráðagerðar. Nefnd þessi ætti að
hafa vald frá deildunum til þess
að undirbúa allsherjar lýðræðis-
ihátíðahald þann 17. júní ár hvert
og ihátíðahadið ætti að fara fram
við friðarbogann á landamærum
Bandaríkjanna og Canada. Einn-
ig væri sjálfsagt að nota fleiri
tækifæri til þess að styrkja sam-
vinnuböndin milli þessara deilda,
og fleiri, sem kynnu að verða
stofnaðar seinna meir.
Það lægi þá líka í hlutarins
eðli að allar þessar deildir þyrftu
að hafa al-íslezkt Kyrrahafs-
strandar þing einu sinni á ári
hverju, þar sem ómögulegt er
fyrir deildirnar hér á ströndinni
að hafa nokkurn verulegan
starfsstyrk af því þjóðræknis-
þingi, sem háð er árlega austur 1
Winnipeg; það er aðeins ánægja
fyrir okkur að lesa um sHkt þing,
en hin persónulega samvera með
þjóðræknisbræðrum vorum er
ávalt veigameiri. Viljið þér gjöra
svo vel, þjóðrænkisvinir og með-
limir þjóðræknisdeildanna á
Kyrrahafsströndinni að láta mig
heyra álit yðar.
kóloninn og setti hann á eftir
orðinu náðun, svo að setningin
hljóðaði þannig: “Náðun; óhugs-
anleg Síberíuvist.”
Skömmu seinna kom keisarinn
inn í skrifstofu sína, sá breyt-
inguna og brosti, en lét hana
standa.
+ ♦ ♦
Lög enn í dag.
Á eyjunni Mön eru mjög forn
lög í gildi sem ákveða um, að ef
einhleypur maður hefir samræði
við ógifta stúlku án hennar vilja.
og að stúlkan klagar, fyrir rétt-
vísinni, kemur málið fyrir kvið-
dóm, og ef maðurinn er fundinn
sannur að sök, fær dómarinn
stúlkunni kaðal, sverð og hring,
og hún getur gjört hvort sem
hún vill, hengt, höggvið eða
gifzt manninum.
Innköllunarmenn LÖGBERGS
Amaranth, Man. ............ B. G. Kjartanson
Akra, N. Dak. ............B. S. Thorvarðson
Árborg, Man ........... K. N. S. Fridfinnson
Árnes, Man.................... M. Einarsson
Baldur, Man............... O. Anderson
Bellingham, Wash. ..........Árni Símonarson
Blaine, Wash. ............ Árni Símonarson
Cavalier, N. Dak. B. S. Thorvarðson
Cypress River, Man............. O. Anderson
Churchbridge, Sask ..... S. S. Ghristopherson
Edinburg, N. Dak ........... Páll B. Olafson
Elfros, Sask....... Mrs. J. H. Goodmundson
Garðar, N. Dak. Páll B. Olafson
Gerald, Sask.................... C. Paulson
Geysir, Man............K. N. S. Friðfinnson
Gimli, Man................... O. N. Kárdal
Glenboro, Man O. Anderson
Hallson, N. Dak............ Páll B. Olafson
Hnausa, Man.............K. N. S. Fridfinnson
Husavick, Man................ O. N. Kárdal
Langruth, Man. .......... John Valdimarson
Leslie, Sask............... Jón Ólafsson
Lundar, Man................... Dan. Lindal
Mountain, N. Dak............ Páll B. Olafson
Point Roberts, Wash........... S. J. Mýrdal
Riverton, Man. K. N. S. Friðfinnson
Seattle, Wash. J. J. Middal
Selkirk, Man...............Mrs. V. Johnson
Tantallon, Sask. ........... J. Kr. Johnson
Vancouver, B.C. F. O. Lyngdal
Víðir, Man. K. N. S. Friðfinnson
Westbourne, Man.......... Jón Valdimarson
Winnipeg Beach, Man. O. N. Kárdal
Við kysum ekkert frekar en að geta sagt
öllum, sem bíða eftir síma, að hann verði
settur inn mjög bráðlega. En sökum þurðar
á efni, svo sem staurum, vírum og telefónum
þá getum við ekki sagt annað en: “Eins
fljótt og unt er.”
Við VILJUM og MUNUM
þjóna yður “eins fljótt og
unt er.”