Lögberg - 02.01.1947, Page 1

Kj 7
t 3
PHONE 21 374 • . _A
A \>Oile
A Complete
Cleaning
Imtitution
PHONE 21 374
-A VÍ'"leJ
A Complete
Cleaning
Institution
60. ÁRGANGUR ————— WINNIPEG, FIMTUDAGINN 2. JANÚAR, 1947 • NÚMER 1
I •• L / 11 1 • í a iw 1 /% MYTAIÍ^
Logbers \ arnar islending ;um vestan hafs og austa n gleouegs o: g tarsæis nyars
Tíu þúsund krónur komnar
í byggingarsjóð æskulýðs-
hallar á Húsavík
Fyrir þremur árum hóf Friðrik
A. Friðriksson prófastur á Húsa-
vík undirbúning að því, að bygð
yrði æskulýðshöll þar á staðn-
um. Hafa nú þegar safnast 10
þús. kr. til þessa fyrirtækis.
Fyrstu fjárframlög til bygg-
ingarinnar komu þannig, að
fermingarbörn séra Friðriks
lögðu tvær krónur hvert í bygg-
ingasjóðinn, en prófastur lagði
síðan fram jafnmikið og þau
lögðu fram samanlagt. Hefir
þessu verið haldið áfram á sáma
hlátt, en a-uk þess lofa ferming-
arbörnin því. að greiða tvær kr.
á ári í næstu tiu ár eftir ferm-
inguna.
Auk þess hafa sjóðnum borist
mjög ríflegar gjiafir. Thor Jen-
sen var á ferð um Húsavík í sum-
ar og lagði þá fram 1000 kr. til
æskulýðsihallarinnar. Á fimm-
tugasta afmæli séra Friðriks A.
Friðrikssonar prófasts létu Hús-
víkingar næstum 6000 kr. í sjóð-
inn þessu góða máli til styrktar
og einnig í iheiðurs og þakklætis-
skyni við prófastinn á merkis-
degi í lífi hans.
—Kirkjuibl. 14. okt.
♦ ♦ ♦
EKKI Á EITT SÁTTIR
Frá Berlín berast þær fre^nir,
að það sé síður en svo, að Frakk-
ar og Bandaríkjamenn séu á eitt
sáttir varðandi fyrirhugaðar,
breytingar á vesturlandamærum
Þýzkalands; ekíki eru þó Banda-
ríkjamenn því mótfallnir að
Frakkar fái Saarhéröðin, en
lengra vilja þeir heldur ekki
undir neinum kringumstæðum
ganga; þykir líklegt, að hér verði
um hreint ekki svo lítið ágrein-
ingsefni að ræða, er umræður
hefjast um friðarsamninga við
Þýzkaland.
-f -f ♦
^ FLUGSLYS
Á aðfangadag jóla fórst far-
þegaíflugvél með 20 farþegum
skamt frá borginni Rio de Jan-
eiro; flugvélin var á leið frá
London; skygni hafði verið Ihið
versta að sögn. Sex brezkir far-
þegar voru með flugvél þessari,
þar á meðal tvær konur.
-f -f -f
KVÆÐI DR. BECKS
VEKUR ATHYGLI
Kvæði dr. Riohards Beck, “Tri-
bute to Our Heroic Dead”, sem
prentað var hér í blaðinu fyrir
nokkru síðan, hefir verið prentað
í ýmsum öðrum blöðum og tíma-
ritum og va'kið atihygli með öð-
rum hætti.
Á fjölmennri log virðulegri
samkomu, sem haldin var nýlega
í Grand Forfes, til minningar um
nemendur 'rikiSháskólans í Norð-
ur-Dalfeota, sem ffallið höfðu í ný-
afstaðinni heimsstyrjöld, v a r
Hon. Fred G. Aandahl, ríkisstjóri
í NorðurDakota, aðalræðumaður-
inn. Las hann við það tækifæri
upp fyrrnefnt kvæði dr. Becks,
með þeim ummælum, að hann
gœti eigi fundið tilfinningum sín-
um á þeirri stundu fegurri eða
markvissari orðabúning.
Reýkjavík,
um jólaleytið 1946.
Kæri ritstjóri:
Félag Vestur-lslendinga í
Reykjavík, sendir þér og lesend-
um Lögbergs innilegar óskir um
gleðileg jól og gott og farsælt
nýár. Þöikk fyrir síðast, og blað-
ið, sem þú hefir sent okkur og
við með ánægju notið.
Hálfdán Eiríksson,
formaður.
BIÐST LAUSNAR FRÁ
EMBÆTTI
Mr. Justice Trueman, dómari í
áfrýjunarrétti Manitobafylkis,
hefir beiðst lausnar frá embætti
sakir Iheilsubrests; hann er nú
77 ára að aldri; sambandsstjórn
hefir orðið við lausnarbeiðninni,
sem koma mun til framkvæmdar
fyrir miðjan yfirstandandi mán-
aðar.
KOMINN HEILU OG
HÖLDNU HEIM
Eins og skýrt var frá hér í
blaðinu, lagði Karlakór Reykja-
víkur af stað heim frá New York
þann 17. desember síðastliðinn og
kom til Reykjavíkur daginn eftir;
þann 19. desember birtist 1
Morgunblaðinu viðtal við farar-
stjórann, hr. Þórlhall Ásgeirsson,
þan sem hann lætur hið bezta
yfir förinni og viðtökunum vest-
an háfs; fögnuður mikill gagn-
tók íslenzku þjóðina við komu
kórsins að vestan.
Stefán íslandi fór beina leið til
Kaupmannahafnar til þess að
taka upp starf sitt við konung-
legu óperuna þar í borginni.
♦ -f ♦
LJÓTT EF SATT ER
August F. Chudzic'ki, ritstjóri
pólska blaðsins Czas, sem gefið
er út hér í borginni, er nýkom-
inn heim úr ferðalagi um Pól-
land, og lætur hið versta af því
ástandi, sem nú ríki í fæðingar-
landi sínu; teiur hann landið á
valdi kommúnista, og kennir því,
að nokkru leyti um, að matvæla-
birgðir þæn, er UNRRA hafi sent
Pólverjum fyrir tilstilli Banda-
rikjanna, haffi fallið forkólfum
feommúnista í hendur, er kýlt
hafi með þeim vambir gæðinga
sinna eða hinna auðsveipustu
fylgifiska, en iátið þúsundirnar,
sem hjálpin var einfeum ætluð,
verða hungurmorða
-f -f -f
VINNUR AUKA-
KOSNINGU
Á mánudaginn þann 26. desem-
ber, s.l., fór fram auikakosning til
sambandsþings í Riöhelieu-Ver-
dheres kjördæminu í Quebec, er
varð þingmannslaust við fráfall
Hon. P. J. A." Cardins, fyrrum
ráðherra opinberra verka í King-
stjórninni; þrír frambjóðendur
voru í kjöri, Gerard Courmoyer,
liberal; Roland Carbeil, social
oredit, og Etienne Duhamel, pro-
gressive-conservative; úrslitin
urðu þau, að framlbjóðandi
Liberal flotóksins vann kosning-
una með slíku atkvæðamagni, að
báðir keppinautar hans töpuðu
tryggingarfé sínu.
eace
By RICHARD BECK
Ring out your cherished message, Bells of Peace,
Ring loud and clear across the war-swept earth,
Whose face is marked by scars of strife. Let cease
All discord, as we hymn once more the birth
Of Him, The Prince of Peace, whose words of life
Still, as of old, can heal and conquer strife.
Light, Bells of Peace, in storm-tossed souls and dark
The dawn of hope and kindle bright anew
The flame of love, whose ever-burning spark
Revives the heart, like heaven-fallen dew.
Ring loud the Christmas tidings, Bells of Peace,
That earth may hear: “Let wars and hatreds cease!”
(Kvæði þetta, sem er nýort, birtist á ritstjórnarsíðu dagblaðsins
“Grand Foilfes Herald”, á jóladaginn).
til sætis leiddu Donald Bennett
og Douglas Maxwell.
Lögberg flytur þeim Mr. og
Mrs. Herbert C. Allen innilegar
hamingjuóskir.
ALVARLEGUR
ÁGREININGUR
Rússar hamra það fram þessa
dagana, að ýmissar þjóðir, án
þess þó að nafngreina þær, séu
í óða önn að framleiða átómvopn
með nýjar landvinningar og
vopnaárásir í huga; þetta mælist
að eðlilegum ástæðium illa fyrir,
eins og órökstuddar staðhæfing-
ar jafnan gera.
Landkostir í Grænlandi
í bréfi sem séra Egill Þórhalla-
son ritaði sumarið 1765 til bróð-
ur síns, séra Magnúsar í Villinga-
holti, segir hann svo um land-
kosti í Grænlandi: Síðan hefi eg
reist víða um land, mest gang-
andi. ... 1 einum firði, sem kall-
ast Amaralit, er hið bezta töðu-
gresi, úthey, skógur af víðir og
birki í stor miængde. Þar eru
reinsdýr og harar, andir og rjúp-
ur í overfflödighed. í ánum eru
laxar og silungar, í sjónum sel-
hundar og síld; söl og fjallagrös
eru þar nóg; multe-, tytte-,
kræki-, einir- og blá-btr eru þar,
svo taka má lúkuna fúlla. Eg
þakkaði guði, sem lét mig sjá
öll þessi herlegheit.
íslendingur, sem nemur
tungumálavísindi
í Ameríku
Jóhann Hannesson hefir á
undanförnum árum stundað nám
í tungumálavisindum við
Berkeley-háskóla í Kalifornia,
og mun ljúka námi á næsta i.
Meistaraprófi í ensku og ensk-
um bókmentum árið 1945. En
aðalnámsgrein hans er saman-
burðarmálfræði og til þess hefir
hann orðið að leggja stund á nám
fornmálanna, grísku, sanskrít og
gotnesku.
í fríi sínu s. 1. sumar gekk hann
í sumarskóla í Ann Arbor, við
háskólann í Wisconsin. Málfræð-
ingafélag gengst fyrir slíku
skólahaldi og kenna þar helztu
málfræðingar frá flestum há-
skólum Bandaríkjanna. Þarna
lagði Jóhann meðal annars stund
á indo-evropisku hjá frægasta
kennara í þeirri grein. Þá tók
hann einnig þátt i námi, er kenn-
ir mönnum aðferðir við að læra
mál án bóka, þ. e. a s. með því
móti að læra af þeim, sem talar.
Þessari aðfferð verður að beita,
þegar menn læra tungumál
frumstæðra þjóða, sem aldrei
hefir verið bókfest. Hafa marg-
ar framfarir í málvísindum sein-
ustu árin fengist með þessu móti.
Segir Jóhann svo frá þessu námi:
“Við sitjum í kring um borð,
en við endann situr Indíáni og
kennarinn við hlið hans. Indíán-
inn skilur ensku, og kennarinn
spyr hann hvernig hann segi
þetta og hitt á sínu máli. Indíán-
*inn gerir það, en við skrifum það
niður. Eftir að við höfum skráð
nofekrar setningar, berum við
okkur saman, og síðan aðgrein-
um við og fLoikkum það, sem
hann heffir sagt, þannig, að í ljós
kemur bygging málsins og skipu-
lag, hljóðfræði, byggingarfræði
og setningafræði”.
1 haust skrifar hannsvo: “Dvöl
mlín í Ann Arbor varð mér til
mikils gagns. Eg feomst þar í
kynni við margt í nýjustu grein-
um máivísinda, er eg hafði ekki
færi á að kynnast hér. Hér hefi
eg aðallega stundað hina sögu-
legu hlið málvísinda. í Ann
Arbor lagði eg mig einkum eftir
mállýsingafræði, ef svo má kalla
það, en hún fjallar um lýsingu
mála án tillits til sögu þeirra.
Það er einkum á þessu sviði að
framfarir hafa orðið á síðustu ár-
um, og Ameríkumenn standa þar
flestum þjóðum framar.”
1 vor mun Jóhann verja
doktorsritgjörð og ganga undir
próf, er því fylgir. “Vörnin” er
mj'ög á annan hátt en við háskóla
í Evrópu. Hún er fólgin í því,
að skila ýtarlegri áætlun um
do'ktorsritgerðina og verja þá á-
ætlun þannig, að sýna prófsnefnd
fram á, að verkeffnið sé þess virði,
að samin sé um það slík ritgerð,
og að viðkomandi sé talinn fær
um það, að semja slíka ritgerð.
Jóhann býst við að koma al-
farinn heim á næsta ári.
—-Mbl. 3. des.
VEGLEG KIRKJUGIFTING
Síðastliðinn laugardag fór
fram vegleg brúðkaupsathöfn í
Fyrstu lútersku 'kirkju, þar sem
gefin vonu saman í hjónaband
þau Miss Sylvia Jónasson og Her-
bert C. Allen; fjölmenni mikið
var viðstatt, og kirkjan í jóla-
skrúða sínum; yfir athöfninni
allri hvíldi virðulegur bátíða-
blær.
Prestur Fyrsta lúterska safn-
aðar, séra Valdimar J. Eylands,
framkvæmdi vígsluathöfnina;
brúðurin er dóttir G. F. Jónas-
sonar forstjóra og eiganda Key-
stone Fisheries Limited, og frú
Kristínar Jónasson, en heimili
þeirra er að 195 Ash Street hér í
borginni; hrúðguminn er sonur
Mr. og Mrs. S. H. Allen.
Mrs. Lincoln Johnson söng
yndisleg einsöngslög, en við
hljóðfærið var Harold Lupton,
organleikari Fyrsta lúterska
safnaðar.
Að lokinni hjónavígslu, var
setin fjölmenn og virðuleg brúð-
kau'psveizla á Fort Garry hótel-
inu, en þar mæiti séra Vaidimar
fyrir minni brúðarinnar og í
rauninni hjónanna beggja; var
ræða hans með ágætum flutt og
krydduð fyndni; brúðguminn
þafekaði veizlu og brúðargjafir
með nokknum vel völdum orð-
um.
Ungu hjónin fóru í brúðkaups-
ferð til Austur-Canada, en fram-
tíðarheimili þeirra verður í The
Pas.
Brúðmeyjar voru systur brúð-
arinnar, þær Sally og Louise
Jónasson, en svaramaður brúð-
gumans var Mr. Walter Spring;
ÓFRESKJUR
Þú starir í eldinn, og ótal sýnir,
þér andlega birtast,
er rökkur svipir ffrá rauna dögum,
í reyknum syrtast;
þeir koma sem vofur úr huldium heimum,
að huga þínum,
og bera úr gröfunum beina-grindir
á bökum sínum.------------
Með sviðnum vængjum þeir sveifla slæðum,
við svalann gluggann;
svo stiga iþeir dansa og haldast í hendur,
og hverfa í skuggann.
Það brestur í kolum-----nú birtast þeir aftur,
úr bálinu fara,
með blóðstorkin augu úr eldgreista flugi
þeir á þig stara.
Úr reyksyrtum glóðunum glampar fljúga
og Gláms augun djúpu,
við borð og stóla nú skygnast úr skuggum
frá skinn-lausri kúpu.----
Og alt sem var fagurt nú afmyndun tekur,
frá ófreskju grúa,
og helgi myndum sem hanga á þiljum
má hvergi trúa,
því þama er hún Marja með horn á höfði
og heiftar augum,
og jaffnvel Krists-myndin geyg þér gefur
í gerfi af draugum.
Það býtur í trjánum, og þungir dropar,
á þékjum lemja,
og svo koma hugboð úr óyndis öldum.
sem ekki má hemja;
Þeir Ihvísla, þeir hvísla, þeir ófreskju andar,
með orðmagni þættu:
að unnustan þín sé í óvina höndum
við ógnir og hættu;
að systir þín sé nú á báli að brenna,
og böðlar að hlæja,
og óheilla minningar umliðnra daga
þér aldreigi vægja--------
Það suðar í vængjum, og flugur fljúga,
frá felu-holum,
og nágranna rógur þér ómar í eyrum,
og alt er í molum.
það suðar, það suðar, í sviðnum vængjum
við svartasta skuggann,
og þér finst að augu nú á þig stari
--------fyrir utan gluggarm.
Nú syrtist þér alt fyrir augum við reykinn,
og ótti þig stíngur,
þér hitnar, þér kólnar, og hrollkendur sviti
úr 'höfði þér springur.------
Nú flýir þú eldinn og felur þig sjálfan,
og ferð inn í skuggann.
En — blóðstorkin augu þig elta inn í myrkrið
— fyrir utan gluggann.
Þá blótar iþú öllu, sem bezt þér var gefið,
og brátt muntu hrapa,
því ófreskj u sýnir þíns ótamda ivilja
svo örlög þér skapa.
—Pálmi.