Lögberg - 04.09.1947, Qupperneq 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 4. SEPTEMBER, 1947
7
ROALD AMUNDSEN —
Frœgasti heimskautafarinn
Vilhelm Buhl um íslendinga ogDani í dag:
Nú mættast þjóðirnar tvœr, er sagan
leiddi saman, sem jafnréttháir aðiiar
Þeir ,sem þekktu Amundsen,
minnast ætíð hinna sérkennilegu
augna hans.. Langa höfuðið og
bogið nefið gerðu hann svipað-
an'erni, en mest þótti um augun.
Þau mörgu ár, sem hann hafði
dvalið á skipsfjöl og á endalaus-
um víðáttur íss og snævar höfðu
vanið hann á að skjóta augunum
sífellt í skjálg, og milli saman-
herptra hvarma störðu þau, og
augnaráð hans var hvasst, sem
hann mændi á fjarlægt tak-
mark.
Amundsen kom til Ameríku
haustið 1924 vonsvikinn og bit-
ur í lund. Vonaði hann að geta
aflað sér með fyrirlestrum nægra
fararefna til nýrra ferðalaga um
Norðuríshafið, en hann vissi að
lítil líkindi voru til þess að það
heppnaðist. Hann gerði ráð fyr-
ir að ferðast til kofa, sem hann
átti í Wainwright nálægt Point
Barrow í Norður-Alaska og
dvelja þar það, sem eftir væri.
Hafði hann haft með sér það af
eigum sínum, er honum þótti
mest um vert.
Hann elskaði Alaska. 1 Alaska
hafði hann komið að landi bæði
eftir norðvestur- og norðaustur-
leiðinni, og frá Alaska hafði
hann áætlað að fara með “Fram”
áleiðis til Norðurpólsins, áður
en hann fékk að vita að Peary
hafði komizt alla leið. Þegar við
fórum gegnum Nortonsundið
með eimskipinu, sá ég, að
Amundsen stóð við borðstokk-
inn með hönd undir kinn og
starði á vogskorna ströndina. Eg
gekk til hans og tók eftir að
augu hans voru rök.
“Eg sé hana aldrei aftur”,
sagði hann. Og hann sá þessa
strönd aldrei eftir það.
Sem landkönnuður lagði
hann allt kapp á að ná takmarki
sínu með sömu atorku og málari
eða skáld, er þeir vinna að lista-
verki sínu og eru niðursokknir
í það. Amundsen þekkti ekkert
annað en starf sitt og markmið,
og þar af leiðandi vanrækti hann
sjálfan sig að öðru leyti. Hann
var til dæmis gersneyddur hag-
sýni í fjármálum og sí og æ í
fjárþröng. Hann varð gjaldþrota
og lánadrottnarnir eltu hann á
röndum. Heyrði ég oft í herbergi
hans í Waldorf kynlegt skrjáf í
pappír á gólfinu, — var þá nýrri
kæru skotið undir hurðina inn
til hans.
Lánardrottarnir gáfu honum
grið ei nein. Þegar við komum
til Seattle eftir ferðina til Al-
aska var honum haldinn fagnað-
arveizla. En er gleðin stóð sem
hæst birtist starfsmaður réttar-
ins og Amundsen varð að víkja
úr hófinu um stund, fara inn í
herbergi sitt á hótelinu og hlusta
á sömu vísuna kveðna einu
sinni enn.
Þessar ofsóknir gerðu hann
gamlan mann fyrir aldur fram.
Hann gat ekki skilið að veröld-
in ætti neitt hjá sér, en hins-
vegar fannst honum, að hann
ætti skilið aðra meðferð í þess-
um efnum en venjulegur mað-
ur. Fólk, sem kynntist honum,
kvartaði oft yfir kuldalegri hlé-
drægni hans. Var þó ekki um
neitt slíkt að ræða hjá Amund-
sen sjálfum. En hann var eins og
barn, sem svo oft hafði verið
fyrir vonbrigðum, að það að lok
um treystir engum. Þess vegna
klæddist hann klakabrynju. —
Ynni maður svo tiltrú hans að
ísinn bráðnaði, varð hann annar
maður .Var enginn jafn misk-
unnsamur, enginn strákur jafn
gáskafullur og glettinn og Am-
undsen, þá er ég kynntist hon-
um.
Hann fullvissaði mig um, að
hann myndi allt frá því er við
hittumst í Meuricehótelinu, en
ég trúði því ekki. Amundsen
var ekki hafinn yfir látalæti,
gæti það glatt einhvern eða
komið honum sjálfum úr klípu.
ROALD AMUNDSEN er
einn frægasti landkönnuður,
er sagan getur um. — Hann
varð fyrstur til að stíga fæti
á suðurheimskautið, og fór
rannsóknarferðir um Norð
uríshafið bæði í lofti og á
legi. 16. júlí síðastliðinn var
75 ára afmælidagur hans.
Hér birtist grein úr "Vaar
tid,” sem er útdráttur úr bók
eflir Lincoln Ellsworth, er
heitir "Bak við sjóndeildar-
hringinn" og íjallar um þált
höfundarins í heimsskauta-
ferðum Amundsens.
En í öllum veigamiklum málum
varðandi áform hans eða í sam-
búð við vini sína var hann ein-
skær hreinskilnin.
Enginn fremur en landkönn-
uðurinn gæti freistast til að
haga sér eftir kenningunni: —
“Tilgangurinn helgar meðalið”.
Hann kemst að raun um að á
jörðinni er monthani á hverju
strái, sem allt þykist vita bet-
ur en hann sjálfur og vilja forða
honum frá glötun. Er einasta
leiðin til að afgreiða slíka menn,
að fallast á ráð þeirra, en stjórna
eftir eigin vilja. Það eru nógar
raunverulegar hindranir í vegi,
þótt ekki sé farið eftir uppgerð-
inni.
Amundsen hafði lært ensku
fullorðinn maður og bar hana
fram með sterkum hreim. En
í Ameríku var hreimur hans að-
eins virðulegur og á engan hátt
hlægilegur.
Hann hafði þróttmikla lífstrú.
En frá hálfvilltum forfeðrum
sínum, er komu til Ameríku
nokkrum öldum fyrir fæðingu
Columbusar, hafði hann erft
hetjulega matarlyst, sem
náði til alls, er matarkyns gat
talizt. Maður hefði mátt halda
að hann væri með asbestháls og
melting hans var eins og í strúts
fugli. í þann tíma, er við vorum
á ísbreiðunni, höfðum við þurr-
kæfu, hafrakex og súkkulaði til
matar. Við hinir létum súkku-
laðið kólna, en Amundsen svalg
það þegar í stað.
“Þetta var ágætt”, sagði hann
um leið og hann setti frá sér
tóma krukkuna. “Hér norður
frá getur maður verið tvisvar á-
nægður, þegar hann hefir drukk
ið heitt og þegar hann er í svefn
pokanum”.
Við höfum verið í Róm báðir
og á bakaleiðinni til Oslo sneri
Amundsen sér að mér ) klefan-
um og sagði: “Eg veit hvar hægt
er að fá bezt kaffi og snúða í
heiminum’\ Eg spurði hvar það
væri, og hann svaraði: “í Kaup-
mannahöfn”. “Við förum ekki
þangað”, sagði ég. “Hugsið ekki
um það”, svaraði hann, “það
kostar einn dag og við höfum
nægan tíma”.
Við fórum svo til Kaupmanna-
hafnar og ég fylgdist með Am-
undsen í kökubúð nokkra. Þar
fékkst það versta kaffi, sem ég
hefi nokkurn tíma dreypt á, en
Amundsen fannst það goða-
drykkur.
Eftir ferðina með “Norge”
komum við til Chicago morgun
einn klukkan hálf átta. Við Am-
undsen risum snemma úr rekkju
til þess að klæðast og raka okk-
ur. Kom þjónninn þá inn til
okkar með símskeyti. Hafði það
að flytja, að nefnd frá landafræði
félaginu í Chicago mundi koma
til móts við okkur á brautar-
stöðina og bjóða okkur til morg
unverðar. Ekki fannst Amund-
sen til um það.
“Eg er glorhungraður”, sagði
hann. “Hinir geta farið í morg-
unverðinn, en þér verðið með
mér”.
Við svöruðum nefndinni að
við hefðum þegar ráðstafað tím
anum. Við Amundsen fórum til
Blackstone hótelsins. Renndi
Amundsen þar meðal annars
niður fjórum harðsoðnum eggj-
um. “Eg man”, sagði hann, “að
mér þótti þau góð, þegar ég var
strákur”.
Amundsen var mjög nægju-
samur og alþýðlegur. Eitt sinn
sagði hann við mig: “Nansen er
of stoltur, hann vill ekki blanda
geði við venjulega menn”. En
Amundsen var á annan veg far-
ið. Hann var á ferðum sínum
meira en foringi, hann var einn-
ig félagi allra og óbilandi traust
ur í vináttu.
Aldrei brást hann Frederick
A. Cook og heimsótti hann að
staðaldri í fangelsið. Sagði hann
mér, að sér þætti hörmulegt að
vita Cook verða að vinna hand-
verk. “Eg veit”, sagði hann, “að
Cook bjargaði okkur öllum í
Suðurheimskautslandi með hinu
góða skapi sínu o glæknisumönn
un. Ekkert getur afmáð það”.
Bamaskapur Amundsens kom
rækilega fram við mig. Hann tók
upp mína siði, þótt ég væri 10
árum yngri en hann. Eg hafði
þann ávana að reykja pípu þeg-
ar ég var háttaður, og oft óvít-
aði Amundsen mig fyrir það. —
Seinna tók hann þetta eftir
mér. Eg reykti fransk-kana-
dískt tóbak. Prófaði Amundsen
það nokkrum sinnum. En þar
næst komst ég að raun um, að
hann hafði pantað fimmtíu pund
til eigin afnota.
í mörg ár hefi ég haft þann
sið að borða aðeins tvisvar á
dag. Eg sleppi hádegisverðinum,
en fæ mér í staðinn gönguferð
eða hreyfi mig eitthvað annað.
Einkum gerði ég þetta í Noregi
vegna þess að ég þoldi ekki hin-
ar staðgóðu og mörgu norsku
máltíðir. En er ég var á Sval-
barða og tók á rás er aðrir sett-
ust að snæðingi, hló Amundsen
að mér og sagði að hann fengi
höfuðverk ef hann sleppti úr
máltíð.
Að fyrsta heimskautsfluginu
loknu kom Amundsen til Amer-
íku til þess að flytja fyrirlestra.
Eg tók á móti honum á bryggj-
unni og leiðbeindi honum gagn-
vart tolleftirlitinu. Komum við
svo á hótelið hans um hádegis-
bilið. Lagði ég þá til að ég færi
á göngu mína meðan hann borð
aði hádegisverðinn. En Am-
undsen sagði mér þá að hann
hefði vanig sig á að borða ekki
hádegisverð.
Er hann hafði lokið málum sín
um varð hann þögull og sagði:
“Það er ekki frá neinu að
segja”. En þann langa tíma, sem
við vorum saman, átti hann þó
í fórum sínum ýmislegt um sjálf
an sig og ég gleymdi því ekki.
Dag nokkum sagði hann:
“Eg geri ráð fyrir að menn telji
fund suðurheimskautsins mesta
viðburð í lífi mínu. En ekki er
ég á þeirri skoðun. Bezt allra
minna ferða er norð-vesturförin
á “Göja”.
Sagði hann mér þá frá merki-
legu atviki, er kom fyrir á þeirri
leið og gæti það eins hafa verið
úr fornsögunum. Norðan við ís-
hafsströnd Ameríku lenti haf-
skipið “Göja” í iðulausum blind-
byl. Fleytan valt eins og strokk-
ur á fjallháum öldunum, sjó
mennimir sáu ekki út úr aug-
unum og þeir urðu að láta reka
undan sjó og vindi. Allt í einu
var boði framundan skipinu. —
Það stefndi á blindsker, sem
sortaði'fyrir, þegar kvikan sog-
aðist út. Var allt útlit fyrir að
dagar skipsins og áhafnarinnar
væru taldir. En þá rak tröllslega
öldu undir skipið, er kom því
heilu og höldnu yfir skerið og
hættuna. “Þegar neyðin er
stærst, þá er hjálpin næst”,
‘sagði Amundsen, og það var
máltæki hans á villugjörnum
ísbreiðunum norður við heim-
skaut.
Alþbl., 7. ágúst.
Bjart er yfir þeirxi dvöl, sem
vinir okkar á Islandi hafa búið
okkur, þátttakendunum frá hin
um Norðurlöndunum, og ferða-
lög okkar um sveitir landsins í
dag er okkur óviðjafnanlegur
atburður. Það var stórfengleg
sjón að sjá hinn tröllaukna Gull
foss, sem að tign og orku tekur
langt fram Rínarfossunum hjá
Schaffenhausen, og það var
einnig hrífandi sjón, er Geysir
þeytti sjóðheitum vatnsstrókun-
um hátt í loft upp, — mér er
tjáð, að hann hafi verið í sól-
skinsskapi og hann hefir viljað
sýna, að hann væri hlyntur nor-
rænni samvinnu. Það er dásam-
legt að skoða hið svipmikla og
fagra íslenzka landslag; iðja-
græna velli, ár og vötn, en firð-
blá fjöll í fjarska. Og að síðustu
rofaði fyrir sól og okkur gafst
tækifæri til að kynnast að svip-
sýn þeirri litauðgi, sem íslenzkt
landslag hefir yfir að ráða.
Nú höfum við safnast til móts
að hinum forna Þingvelli, þar
sem sögð voru upp lög og dóm-
ar á dögum hins gamla íslenzka
lýðveldis fyrir þúsund árum síð-
an. Dul hrifning grípur hugi
okkar, þegar við stígum fæti á
þennan helga völl, og við skilj-
um hina djúpstæðu ást, stolt og
lotningu, er tengir íslenzku þjóð
ina við þennan helgidóm. Við
skiljum að þetta er hjartastað-
ur íslands. Glæsilega túlkar
hið mikla þjóðskáld íslendinga,
Jónas Hallgrímsson, þau ítök,
sem þessi fornhelgi staður á í
huga þjóðarinnar:
“Landið var fagurt og frítt
og fannhvítir jöklanna tindar,
himininn heiður og blár,
hafið var skínandi bjart.
Þá komu feðurnir frægu
og frjálsræðishetjurnar góðu
austan um hyldýpis haf
hingað, í sælunnar reit,
reistu sér byggðir og bú
í blómguðu dalanna skauti,
ukust að íþrótt og frægð,
undu svo glaðir við sitt.
Hátt í eldhrauni upp
þar sem Öxará rennur
ofan í Almannagjá,
alþingi feðranna stóð”.
Fegurri lofgjörð en þá, sem
hinn mikli sonur bindur í þess-
ar hljómmiklu hendingar, get-
ur enginn flutt ættjörð sinni. —
skiljum hvílík lífsuppspretta
sögumar og fornu handritin
hafa verið íslenzku þjóðinni. En
þessi mikli menningararfur hef-
ir einnig haft lífrænt gildi fyrir
hinar Norðurlandaþjóðirnar á
andlegu og þjóðlegu sviði, og
okkur er ljóst, að við stöndum
í stórri þakkarskuld við þennan
arf frá íslenzkri gullöld. Að nor-
rænni skapgerð og hugsun, eins
og hún birtist okkur í dag, liggja
djúprætur frá þessum forna
arfi. Það er frelsisþráin, þráin
til sjálfræðis, sem þessi fornu
handrit túlka, en um leið túlka
þau viðleitni og vilja til þess að
byggja land með lögum og rétti,
miðað við aðstæður þeirra alda,
— félagskenndin grundvallarskil
yrði þess að þjóðleg eining megi
varðveitast, reyndist hinu foma
þjóðskipulagi stoð og styrkur,
og hvert mál var skoðað með
raunsæi.
Gleggasta og einstæðasta dæm
ið um þetta raunsæi og vilja til
að varðveita þjóðlega einingu
er það, að þeim tókst að firra
landið styrjöld með dómi. Þegar
alþingi kom hér saman árið 1000
mættu heiðnir og kristnir menn
til þings sem tvær andstæðar
heildir. Hvor heildin fyrir sig
valdi sér lögsögumann, og kaus
að lifa óháðu lífi. En svo djúp-
stæður var skilningur þeirra á
nauðsyn þjóðlegrar einingar, að
þeir að síðustu urðu ásáttir um
að selja einum manni sjálfdæmi
um lausn deilunnar. Þessi mað-
ur var Þorgeir, foringi heiðinna
Vilhelm Buhl, fyrrverandi
forsaeíisráðherra Dana og
formaður hinnar dönsku
fullirúarnefndar á fundi
norræna þingmannasam-
bandsins hér í vikunni, sem
leið, flutii í kveðjusamsæii
íslenzku sambandsdeildarinn
ar, sem haldið var í Valhöll
á Þingvelli á fimmiudaginn,
ræðu, sem fékk sierkar und
irtektir allra viðstaddra. —
Hefir Alþýðublaðinu nú
borizt ræðan orðréit og biri-
ir hana í íslenzkri þýðingu í
dag.
manna, og úrskurður hans hljóð
aði á þá leið, að framvegis
skyldu allir Islendingar játa
kristni. Ein lög og einn siður átti
að gilda með þjóðinni. Og allir
undu þessum dómúrskurði. Heið
ingjarnir létu skírast, en sigur-
vegararnir beittu þá ekki hroka.
Þar eð heiðingjarnir vildu ekki
láta skíra sig í köldu vatni, voru
þeir skírðir í volgri laug, —
þessi virðing fyrir rétti sigraðra
andstæðinga er snar þáttur nor-
rænnar skapgerðar.
Þótt nýir tímar færu í hönd,
sýndu menn liðna tímanum fulla
hollustu. I Eddukvæðunum lifði
og geymdist hin forna goða-
fræði, og norrænu þjóðirnar
urðu fornhelgum fjársjóð ríkari.
Og þessi menningararfur, sem
feðurnir fengu komandi kyn-
slóðum til varðveizlu, varð þjóð
inni leifturbjart blys, leiðarljós
í myrku aldaskeiði. Þungt var
það ok og fastar þær viðjar, sem
dönsku einvaldskonungarnir
lögðu á íslenzku þjóðina; döpur
söguleg sjónarsvið okkur Dön-
um. “Þannig er feðranna frægð,
fallin í gleymsku og dá”, segir
Jónas Hallgrímsson í kvæði
sínu. En bjartara verður yfir
því eftir því, se márin líða,
og nú er þar heiðríkur dagur og
sólarsýn. Stjórnmálaleg viðhorf
á íslandi þróuðust og tóku breyt
ingum í samræmi við vaxandi
þjóðernishyggju um gervalla
Evrópu, og foringinn göfugi,
Jón Sigurðsson, sem þjóðin
heiðrar með því að velja fæð-
ingardag hans sér að hátiðisdegi,
stóð í fylkingarbrjósti landa
sinna og vísaði þeim sóknarleið.
íslenzka þjóðin þroskaðist á
sviði stjórnmála og sem þjóð,
og nú er takmarkinu náð. Nú
mætast þjóðirnar tvær, sem
sagan leiddi saman, sem tveir
jafn réttháir aðilar, og við,
dönsku ríkisþingmennirnir, flytj
um ykkur falslausar, innilegar
kveðjur frá danska ríkisþinginu
og þjóð okkar. Nú er hægt að
segja með sanni: Sjá, hið gamla
er liðið hjá, og allt er orðið
nýtt! Við óskum íslenzku þjóð-
inni gæfu og gengis í starfi sínu
að auknum frama, og við undr-
um þá lífsorku og starfsvilja,
sem hvarvetna birtist okkur á
sögueynni gömlu. Við vitum, að
hér ræður norrænn andi og nor-
ræn samhyggð, eins og ræða sú,
er Emil Jónsson verzlunarmála-
ráðherra flutti í gær, bar svo fag
urt vitni. Þegar ég hlýddi á
hana rifjaðist upp fyrir mér sag
an um ferð Gunnars á Hlíðar-
enda niður sandana, er hann
hafði verið dæmdur í útlegð til
þriggja ára. Hestur hans hras-
aði, hann stökk úr söðlinum og
horfði um öxl: “Fögur er Hlíðin,
og leit ég hana aldrei. svo
fagra; bleikir akrar og slegin
tún. Og mun ég hvergi fara”.
Getur ekki hugsunin, sem í þess
um orðum felst, orðið táknræn
þeim Islendingum, sem nú
ganga að starfi?
Og megum við ekki skoða
þessa hugsun sem táknræna?
Táknræna fyrir Island og Norð-
urlönd. Ólík örlög þeirra á styrj-
aldarárunum hafa markað djúp
spor. Útvörður þeirra á vestur-
slóðum á nú einnig við sín vanda
mál að glíma. En ísland er eitt
af Norðurlöndum og ég er þess
fullviss, að íslenzka þjóðin er
þeim bundin órjúfandi átthaga-
tengslum. “Fagurt er á Norður-
slóðum, og munum við hvergi
fara”, er yfirlýsing íslendinga
nú. Við gestirnir frá hinum
norrænu löndunum höfum, okk-
ur til einlægrar gleði, fundið
að okkur er tekið hér með hug-
aryl og innileik. Okkur hefir
verið frámunalega vel fagnað
og þær ógleymanlegar. Gest-
risni sú, er við höfum átt hér að
fagna, hefir sannfært okkur um
sterka, lifandi norræna sam-
hyggð og héðan hverfum við á
brott með dýrmætar, norrænar
minningar, sem okkur munu
aldrei fyrnast. Við flytjum
Gunnari Thoroddsen borgar-
stjóra okkar innilegustu þakkir,
sem forseta mótsins, og sömu-
leiðis öllum þeim íslendingum,
sem hafa gert okkur þessa daga
svo bjarta og auðgandi. Þakk-
læti okkar viljum við flytja sem
hollustukveðjur ti lhins forna og
síunga Islands, til hins unga ís-
lenzka lýðveldis, og hin fögru
orð Jónasar Hallgrímssonar séu
kveðja okkar:
“Landið var fagurt og frítt
og fannhvítir jöklanna tindar,
himininn heiður og blár,
hafið er skínandi bjart”.
Alþbl., 6. ágúst.
Símstöð verður opnuð í
Krísuvík alveg næstu
daga
Miklar framkvæmdir standa þar
stöðugl yfir á vegum Hafnar-
fjarðarbæjar.
Lokið er við að leggja síma-
línu til Rrísuvíkur, og verður
sínastöð opnuð þar alveg næstu
daga. Miklar framkvæmdir
standa stöðugt yfir í Krísuvík á
vegum Hafnarfjarðarbæjar, og
er nú að verða lokið við bygg-
ingu mikils íbúðarhúss þar, sem
ætlað er fyrir garðyrkjustjór-
ann og starfslið hans. Enn frem
ur er stöðugt unnið þar við jarð
boranir og einnig að jarðræktar-
framkvæmdum með tilliti til
hins fyrirhugaða búreksturs bæj
arins í Krísuvík.
Samkvæmt upplýsingum, sem
blaðið hefir fengið hjá bæjar-
stjóranum í Hafnarfirði, hefir
í vor og í sumar stöðugt verið
unnið við boranir í Krísuvík. Bor
að er á tveim stöðum. Við Seltún
er unnið með höggbor Hafnar-
fjarðarbæjar, en í Hveradölum
er unnið með snúningsbor frá
Rafmagnseftirliti ríkisins.
Staðsetning búsins hefir enn
ekki verið ákveðin, þar eð enn
hefir ekki fengizt nægur hiti í
Hveradölum, en þaðan var ætl-
unin að fá hita, bæði til búsins
og gróðurhúsanna, vegna þess,
að við Seltún eru allar aðstæð-
ur taldar lakari, enda þótt meiri
hiti hafi fengist þar. Aftur á
móti eru boranirnar við Seltún
gerðar með tilliti til væntan-
legrar virkjunar og er ráðgert
að koma þar upp gufutúrbínu tli
framleiðslu rafmagns.
Ibúðarhúsið í Krísuvík, sem
ætlað er garðyrkjustjóranum og
starfsliði gróðurstöðvarinnar —
og ef til vill bústjóranum fyrst
í stað, er nú nær fullgert. — Til-
búnar eru tvær stórar íbúðir á
efri hæð hússins, en niðri eru
fjölmörg herbergi fyrir starfs-
fólk.
Frá því snemma í júlí hefir
verið unnið á landi bæjarins í
Krísuvík við ýmiskonar jarð-
ræktarframkvæmdir. Unnið hef
ir verið með skurðgröfu að fram
ræslu landsins og ennfremur
með jarðýtu og dráttarvél við
plægingu og herfingu landsins.
Unnið hefir verið á stóru svæði,
en ræktunarmöguleikar eru
þarna, eins og kunnugt er mjög
miklir, og mun svæðið, sem
hæft er til ræktunar skipta
hundruðum hektara.
Alþbl. 30. júlí.