Lögberg - 06.11.1947, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. NÓVEMBER, 1947
5
AliUeAMAL
UVENNA
RiUtjórx: INGIBJÖRG JÓNSSON
Árdís
Ingibjörg
Nýlega er komið út fimmtánda
hefti ársrits þess, er gefið er út
af Bandalagi Lúterskra kvenna.
Ritstjórar eru þær frú Margrét
Stephensen og frú Flora Ben-
son.
Yfir þessu hefti virðist hvíla
sigurgleði, enda hafa félagskon-
ur á þessu ári, séð drauma og
vonir, sem þær hafa átt 1 mörg
ár, rætast dásamlega. Sumarbúð
ir þeirra eru, svo að segjaMfull-
gerðar. Tilgangi sumarbúðanna
lýsir frú Flora Benson í inn-
gangsgrein sinni þannig: “Sú er
ósk og bæn Bandalagsins, að á
þessum fögru stöðvum við
Winnipegvatn, langt frá hávaða
og ys, megi hin unga kynslóð
vor eflast að andlegum og líkam
legum þroska og verða því vax-
in, að takast á hendur forystu í
kærleiksríkri, kristilegri menn-
ingarstarfsemi, henni sjálfri og
þjóðfélaginu til blessunnar”.
Árdís hefir upp á margt fallegt
að bjóða eins og fyrr.
Efnisyfirlit er þetta:
1. Sumarbúðir B.L.K., Flora
Benson. —
2. Splendid They Passed, —
Rev. B. A. Bjarnason.
3. Hugsjónir, Margrét Step-
hensen. —
4. Kraftaverkið í listigarðin-
um> Þýtt, — Ingibjörg J. Ólafson.
5. Kristindómsfræðsla, Lena
Thorleifsson.
6. Forest Lawn, Los Angeles,
Margrét Stephensen.
7. E. Pauline Johnson, Vordís
Friðfinnson.
8. Skýrsla forseta
J. Ólafsson.
9. Skýrsla sumarbúðanefndar,
Fjóla Gray.
10. Sunnudagasamband mynd
að, Lilja M. Guttormsson.
11. Þingtíðindi, ensku, Lilja
M. Guttormsson.
12. Kvæði, S. B. Benediktsson.
13. Guðrún Jónsdóttir Stef-
ánsson; G. J. Oleson.
14. Demantsbrúðkaup, Flora
Benson.
15. Minningar.
Allar kvenfélagskonur munu
að sjálfsögðu útvega sér ritið,
enda er það nauðsynlegt til þess
að fylgjast með því, sem er að
gerast í félagsskap þeirra. — En
langtum fleiri ættu að skrifa sig
fyrir ritinu; það hefir margt að
bjóða, sem almenningur hefir
gagn og ánægju af eins og efnis-
yfirlitið gefur til kynna. Og þeir
sem æskja þess að íslenzkur fé-
lagsskapur lifi sem lengst í þess-
ari álfu, ættu að styðja alla út-
gáfustarfsemi V.-íslendinga með
því að kaupa blöð, tímarit og
bækur þeirra.
Verð ritsins, Árdís, er aðeins
50 cents og það fæst hjá öllum
kvennfélögum B.L.K. Einnig
má senda áskriftargjöld til þess-
ara: Mrs. F. Johnson, Ste. 14
Thelmo Mansions, Winnipeg
Mrs. Thorbjörg Jónasson, Ár-
borg, Man.; Mrs. B. S. Benson,
Columbia Press, Winnipeg Man.
SAMLESTUR
Eins og kunnugt er, var það
aldagamall, íslenzkur siður, að
einn las upphátt fyrir alt heim-
ilisfólkið á kvöldin, en á meðan
innti það af hendi ýmsa handa-
vinnu. Þetta var sem bezti skóli
fyrir fólkið. Að loknum lestri,
ræddi það um þá sögu, kvæði
eða fræði sem lesin höfðu verið,
og braut þau til mergjar og þau
festust í minni. Margt landnáms
fólk, sem hingað kom var furðu
vel menntað, þrátt fyrir það,
þótt þa ðaldrei hefði komið inn
fyrir skóladyr. Það voru kvöld-
vökulestrarnir, sem áttu drýgst
Heimur versnandi fer
ann þátt í því að vekja bók-
hneigð þess og löngun til ment-
unar.
Eins og vitað er, hafa áhrif
heimilanna farið mjög þverr-
andi hin síðari ár; þau eru mörg
orðin aðeins viðkomustaðir fyr-
ir heimilisfólkið; það sést aðeins
við máltíðir. Á flestum kvöld-
um er það úti, hingað og þang
að að skemta sér eða sinna sín-
um sérstöku áhugamálum, hvert
um sig; foreldrarnir og börnin
fylgjast þar sjaldan að. Þessi
háttsemi nútímans er orðin
mörgum áhyggjuefni, ekki síst
húsmæðrum, því þær eiga mest-
an þátt í að móta heimilið,
þennan “máttarstólpa þjóðfé-
lagsins”.
Væri ekki gott ráð að taka upp
aftur, að einhverju leyti, hin
forna og góða sið íslendinga, að
fjölskyldan velji sér að minsta
kosti eitt kvöld í viku, samein-
ist kringum arin heimilisins og
faðirinn eða móðirin læsi þá
upphátt fyrir heimilisfólkið
kafla úr sígildum ritum í bundnu
eða óbundnu máli? Börnin
myndu fljótt venjast á þennan
sið og hafa af því gagn og gam-
an, og þá ekki síður foreldrarn-
ir. — Ekki er minst um vert að
siður, sem þessi, myndi sameina
fjölskylduna og styrkja heimilis
lífið.
Það væri líka skemtilegt og
mentandi fyrir konur að iðka
meira samlestur í félögum sín-
um en þær gjöra. Mér hefir á-
valt fundist starfsemi íslenzkra
kvennfélaga vestan hafs vera
fremur einhæf. Að vísu inna
kvennfélögin mörg af hendi
mikilvæga líknarstarfsemi og
þau hafa unnið að stofnun elli-
fyeimilis og sumarheimila, og
er þetta ómetanlegt, en aðalstarf
semi þeirra hefir verið sú að
afla söfnuðum sínum fjár, og er
þetta líka nauðsynlegt í landi,
þar sem kirkjan er ekki styrkt
af ríkissjóð. Kvennfélögin hafa
verið og eru enn ein af sterk-
ustu máttarstoðum kirkjunnar,
eins og margoft hefir verið
bent á, og er sannarlega virð-
ingarvert. .Á fundum sínum
hafa þær iðkar samlestur að því
leyti að konurnaf lesa biblíu-
kafla til skiptis, og er það fal-
legur siður. En mér finst að of-
miklum tíma sé varið í hugsan-
ir og umræður um fjárhagslegu
hliðina, að það myndi gera
fundina tilbreytilegri, skemti-
legri og eftirsóttari ef nokkrum
af þeim tíma væri varið til
samlesturs góðra rita eða til að
hlýða á skemtilega fyrirlesara
ræða ýms menningarmál. Slíkt
myndi skerpa hugsun og víkka
sjóndeildarhring félagskvenna.
Á mörgum stöðum hafa kon-
ur með sér hannyrðafélög. —
Hvað væri tilvaldara og skemti-
legra, heldur en ef ein konan
læsi fyrir hinar konurnar með-
an þær sitja við hannyrðir
sínar?
Ef að kvennafélögunum, sem
nú eru við lýði, finst þau ein-
hverra hluta vegna ekki geta
tekið þessa hugmynd á stefnu-
skrá sína, þá er ekkert á móti
því að smáhópar kvenna komi
saman, hver hjá annari einu
sinni í viku, vetrarmánuðina,
og lesi hátt sér til gagns og
skemtunar. Ein les, en hinar
hafa með sér handavinnu. Ráð-
legast væri að gera það að reglu
á slíkum fundum að hafa aðeins
eina tegund af brauði með kaff
inu, svo að tímanum sé ekki
varið að óþörfu í veitinga-um-
stang.
Svo fara og skrif Tryggva
Thorstensen. Eg hafði hugsað
mér að skifta ekki orðum við
hann um almenn mál frekar en
að ég var búinn, en það eru tvö
atriði í síðustu grein hans í Lög-
bergi sem ég get ekki látið óá-
talin framhjá mér fara.
Hann segir að ég geri grein
fyrir afstöðu minni til skilyrða
þeirra er verkamenn hafi til að
gjöra verkföll. Þetta er með öllu
rangt. Eg var í svari mínu til
hans í Lögbergi að taka fram
ákvæði verkamálalöggjafar
Manitobafylkis í sambandi við
slátraraverkfallið hér í Mani
toba, og sýna fram á, að þeir
hefðu virt lögin að engu — fót-
troðið þau, sem Tryggvá
um
virðist aiÆSsjáanlega ekki sak
næmt vera, 1 svari sínu til mín,
en þar var aldeilis ekki um
minn persónulega skilning á
einu, eða öðru um að ræða,
heldur um lagaákvæðið sjálft,
sem er meira hluta ákvæði
fólksins í Manitoba sjálfs í gegn
um umboðsmenn sína og því í
fyllsta samræmi við vestræna
lýðræðishugsjón, sem bæði þér,
Tryggvi, og öðrum Manitobabú-
um ber að virða og hlýða meðan
þau eru í gildi.
Hitt atriðið er erindið sem ég
endaði grein mína á í Lögbergi
23. f. m. Hér er sígin hurð að
gátt. Það reyndar stóð hnigin í
Lögbergi en það var rangt. Er-
indið er rétt þannig.
Hér er sígin hurð að gátt,
hittir loku kingur.
Kjaftshögg hefir enginn átt,
ári hjá mér lengur.
Tryggvi segir að ég hafi feng-
ið þessa vísu að láni hjá Kristj-
áni Juliusi — K.N. —■* og hafi þó
ekki getað farið rétt með hana.
En að K. N. sé eitt af uppáhalds
skáldum sínum o gtelji hann sér
þv ískylt að leiðrétta hana og að
leiðréttinginn sé svona:
“Nú er hnigin hurð að gátt” osfr.
Tryggvi minn, þetta er alt
saman vitleysa hjá þér. Vísan er
aldeilis ekki eftir K. N. Hún er
ort meira en hundrað árum áð-
ur en K. N. fæddist, af Þormóði
í Gvendareyjum, sem dó árið
1747. En vísuna orti hann til
Odds lögmanns Sigurðssonar. —
Eg er að hugsa um, hvað eigin-
lega eigi að gjöra við menn sem
leyfa sér að bera annað eins
slúður á borð fyrir fólk, eins og
að þú hefir'gjört í þessum tveim
ur blaðagreinum sem þú hefir
ritað hér vestra. Vandaðu hugs-
anir þínar og staðhæfingar bet-
ur næst, Tryggvi.
J. J. Bíldfell.
Íslendingar í Winnipeg
Fyrir tveim vikum síðan, eða
svo, sáum við þess getið með
tveimur eða þremur linum í
Winnipegblöðunum íslenzku, að
nefnd sú er stendur fyrir Islend
ingadagshaldi vor á meðal, ætli
að halda almennan fund í Good
templarahúsinu á Sargent Ave.,
10. þ. m.
Þegar ég sá þessa tilkynningu
íslendingadags - nefndarinnar,
eins hörmulega aumingjalega
og hún var, datt mér í hug gamla
máltækið: “Allt er það eins liðið
hans Sveins”. Hví er nefndin
eins og að fela þennan fund? —
Það er þó sannarlega ekki van-
þörf á að athuga ýmislegt í sam-
bandi vi ðþað mál, eins og þvi
er nú komið á meðal vor.
Islendingadagurinn er, og á að
vera fyrst og fremst dagur minn-
inganna, en hann er á vegi með
að verða allt annað hér hjá okk-
ur. Þetta þurfum við að laga,
áður en það er orðið of seint.
Hugmynd Islendingadagsins
var sú, að vekja virðing fyrir
menningarlegum þroska Islend
inga í álfu þessari á meðal sam-
borgara þeirra. Nú erum vér að
vekja andúð þessara sumu með
borgara, og gjöra sjálfa okkur
hlægilega í augum þeirra fyrir
meðhöndlun þessara Islendinga
dagsmála okkar. Við megum
ekki halda lengra áfram á þeim
vegi.
íslendingardagurinn, sem upp
runalega var minningadagur, og
á auðvitað að vera það, eins og
tekið er fram hér að framan —
dagur dygða, hreinleika og
hreysti, er nú í þann veginn að
verða að fjárplógsdegi, ef hann
þegar er ekki orðinn það.
Þegar ég kom á fund íslend-
ingadagsnefndarfundinn í fyrra
vay ég eini maðurinn utannefnd
arinnar sem á fundinn lwm. Eg
kom til þess að tala um þessi
mál á fundinum og vita hvort
ekki væri hægt að laga sumt
af því, sem svo ömurlega illa
fer í sambandi við þetta mál.
I stað þess að fá tækifæri til að
tala um málið flæktist ég í nefnd
a, því ég var sá eini sem á
fundinum var, og ekki var þeg-
ar í nefndinni, og hélt að ég gæti
fengið nefndina til að aðhafast
eitthvað í þessum efnum. En
því var ekki að heilsa. Svar
nefndarmanna minna var:
er ekki til neirrs.
Það
Það yildi ég að íslendingar
vildu fjölmenna á fundinn á
á mánudagskvöldið kemur 10.
þ. m., til þess að ræða þessi mál
og sjá hvað hægt er að gjöra,
til að bæta það sem í ólagi er,
og það sem til ógiftu. horfir í
því máli. J. J. Bíldfell.
VELKOMINN HEIM
En hvað ætti að velja til þess
að lesa? Þar, sem aðeins íslenzk-
ar konur eiga hlut að máli, væri
áreiðanlega viðeigandi að lesa
þær bókmentir, sem ættþjóð
þeirra skapaði, bókmentir, sem
skipað hafa henni sess meðal
menningaþjóða heimsins. Marg-
ar vestur-íslenzkar konur hafa
aðeins heyrt Njálu getið. — Það
vaari gaman að lesa hana með
öðrum konum í vetur. Lestur-
inn verður miklu skemtilegri
þegar margir kynna sér sömu
söguna í sameiningu, þá er gam
an að ræða um hana. Laxdæla
er líka afar skemtileg aflestrar.
Þá væri uppbyggilegt að kynna
sér ljóð hinna miklu íslenzku
skálda og æfisögu þeirra eins og
t. d. Jónasar Hallgrímssonar.
Þetta, sem hér hefir verið
ritað, er aðeins vinsamleg bend-
ing, en ég hygg að konur myndi
ekki sjá eftir því að taka hana
til athugunar.
(Frh. af hls. 1)
prýðilegasta guðshús, sem vitn-
ar um stórhug feðranna. Hún
rúmar 800 manns í sæti. I henni
er pípuorgel, mikið og vandað.
Sjálfvirk miðstöð er til hitunar.
Undir kirkjunni er stór og rúm-
góður samkomusalur, þar eru
samkomur haldnar og samsæti
allskonar. Mikil rækt er lögð
við söng í kirkjunni, eru þar
starfandi 2 söngflokkar er hafa
getið sér góðan orðstýr og stund
um skarað fram úr í samkeppni
við aðra kirkjukóra í borginni”.
— Hvað er oft messað í kirkj-
unni?
“Tvær guðsþjónustur eru
haldnar hvern helgan dag, <ár-
degisguðsþjórtusta kl. 11 á
ensku, en kvöldmessa á íslenzku
kl. 7. Sá hluti safnaðarins er
sækir ensku - guðsþjónusturnar
nú töluvert stærri en hinn ög
fer hann stækkandi með hverju
ári sem líður, en íslenzki söfn-
uðurinn minnkar í hlutfalli við
það, sem fyrsta og önnur kyn-
slóðin af Islendingum vestra
hnígur til moldar. I hinum ensku
mælandi hluta safnaðarins er
einkum fólk af þriðju kynslóð-
inni og fjöldi fólks af öðrum
þjóðum, sem hefir gifzt og
venzlast okkar fólki á ýmsan
hátt”. ,
— Hvernig er sunnudagsstörf-
um prestsins háttað, og hvað er
að segja af öðrum störfum
hans?
“Hann messar á ensku kl. 11,
Sunnudagaskóli kl. 12,15, en þar
kennir presturinn jafnan “biblíu
klassa”. Barnaskírnir fara oft
fram annað hvort í kirkjunni
eða í heimahúsum síðari hluta
dags á sunnudögum. Þá er
íslenzka messan kl. 7, en kl.
8.30 hefst svo samkoma Ung-
mennafélagsins. Er jafnan ætl-
ast til að presturinn sé þar einn-
ig viðstaddur. — Árið sem leið
flutti ég 90 guðsþjónustur, 48 á
íslenzku og 42 á ensku.
Á föstunni hafði ég auk þess
10 guðræknissamkomur. Barna-
skírnir vofu 50 á árinu, hjóna-
víxlur 52, greftranir 32, — 30
börn voru fermd og rúmlega
400 manns gengu til altaris á
árinu”.
— Fara nú guðsþjónustur þar
fram á líkan hátt og hér tíðkast?
‘TSTei, svo er ekki og gætir
þar nokkuð frumbýlisáranna,
en að nokkru áhrifa frá þeim
kirkjum, sem menn sóttu, á
meðan þeir voru ekki sjálfir
megnugir til að reisa kirkju, eða
standa fyrir guðsþjónustuhaldi.
Fyrstu árin héldu söfnuðirnir
guðsþjónustur sínar í almenn-
um samkomuhúsum. Umhverf-
ið í slíkum húsum er sjaldan
kirkjulegt, eða örvandi til and-
legra iðkana. Ekkert altari yar
til eða prédikunarstóll, og sætin
oft aðeins baklausir bekkir. —
Undir þessum kringum stæðum
var auðvitað ekki hægt að hafa
altarisþjónustur, messuform eða
prestaskrúða. Þannig vandist
fólkið smátt og smátt frá þess
um kirkjusiðum og tók þá aldrei
upp aftur nema að nokkru leyti
eftir að það fór að reisa kirkjur
í hinum ýmsu byggðum.
Yfirleitt eru kirkjubyggingar
Vestur-Islendinga ekki stílfast-
ast. Einstaklingseðlið segir þar
til sín. Hver vildi hafa kirkju
lagaða eftir sínum smekk og
þeir réðu þá oft mestu um það,
sem mest höfðu fjárráðin. — I
kirkjunni sitja söngflokkarnir
jafnan í kórnum og snúa eins
og presturinn að söfnuðinum.
Að jafnaði eru aðeins 3 sálmar
sungnir við hverja guðsþjónustu
en aftur er jafnan kórsöngur eða
einsöngur, eða hvorttveggja, ef
söngkraftar leyfa. Presturinn
tónar ekki, en mælir fram, en
söngflokkurinn svarar engu að
síður með söng. Meðhjálparar
þekkjast ekki vestra í kirkjum
mótmælenda, og ekki messu
skrúði nema létt, svört hempa,
sem presturinn skrýðist”.
— Segðu mér, þú munt hafa
haft ærið að starfa síðan þú
komst heim?
“Já, víst er um það, því auk
þess sem ég hefi á 'hendi öll
preststörf hér í kallinu, þá messa
ég einnig í Grindavík og á
Keflavíkurflugvelli, en þar eru
aðstæður allar mjög slæmar,
enda starfsemi þar á byrjunar
stigi.
— Hafið þið hjónin ekki get-
að ferðast um landið, t. d. til
átthaga þinna?
Jú, við skruppum norður um
daginn og ferðuðumst nokkuð
um æskustöðvar mínar. Konan
mín hafði lengi þráð að kynnast
íslenzku sveitarlífi og koma
íslenzkan torfbæ. Báðar þessar
óskir sínar fékk hún að nokkru
uppfylltar í þessari norðurferð
okkar”.
— Það var leiðinlegt ,hve
sumarið var sólskinslítið og úr
fella samt. Þið hafið verið býsna
óheppin hvað tíðina snertir.
“Slíkt setjum við ekki fyrir
okkur. Við lítum svo á, að veðr
ið sé aukaatriði, svo hefir líka
oft verið gott veður á sumrinu
t. d. daginn sem við komum til
landsins, þá var bjart og gott
veður. Aðalatriðið teljum við
hjónin vera, að fá að kynnast
landinu og þjóðinni, til þess
komum við hingað og sú kynn-
ing hefir heldur ekki svikið
okkur. Hvarvetna höfum við
notið ástúðar og íslenzkrar gest
risni og héðan munum við fara
þakklát og hamingjusöm yfir að
hafa dvalið hér og kynnst ís-
landi nútímans, og hygg ég gott
til þess að koma vestur aftur
til þess að fræða íslendinga
vestanhafs um allar þær miklu
og margvíslegu framfarir sem ,
hér hafa orðið að undanförnu,
því enn þrá Islendingar vestan
hafs að heyra fréttir af Fróni,
— drauma- og minningalandinu
þeirra ástfólgna. Einnig er mér
það mikið gleðiefni að finna hér
á landi vakandi áhuga fyrir
þjóðarbrotinu vestan hafs, kjör-
um manna þar og menningarvið-
leitni, og mér er það einnig fagn
aðarefni, að hafa fengið tæki
færi til þess að flytja erindi
á ýmsum samkomum hér og í
ríkisútvarpið til að efla kynni
heima þjóðarinnar af þeim ís-
lendingum, sem vestur fluttu og
niðjum þeirra. Þetta var einmitt
tilefnið til prestaskiptanna. —
Okkur hefir verið falið það há-
leita verkefni að flytja eldinn á
milli landanna, þann eld frænd-
semi og skilnings, sem fölskva-
laus á að loga í hjörtum íslend-
inga vestan hafs og austan. Að-
alstarf mitt verður að sjálfsögðu
helgað Útskálaprestakalli þetta
ár, sem ég dvel hér, en auk þess
að vera prestur, vildi ég mega
vera boðberi velvildar til að
efla samvinnu milli íslendinga
beggja vegna hafsins”.
H. Th. B.
“Faxi”
I tígulsteinaverksmiðjunni:
“Viltu ekki bera svolítið fleiri
tígulsteina í hverri ferð,” sagði
versktjórinn.
“Eg get það ekki — mér er illt.
Eg skelf allur eins og strá í
vindi,” svaraði verkamaðurinn.
“Nú, blessaður farðu þá að
sigta sand.”

$7900
• Puitox*No.330utfit,
Complete.........
• Add a No. 33 Cutting Attach-
ment ond cut metals . _ _
up to 1 in. thick . . .
*Trade-mark
We also can supply Oxygen
and Acetylene in our new, easy-
to-handle small cylinders
Welders Supplies
Limited
227 Garry Street
WINNIPEG MANITOBA