Lögberg - 27.11.1947, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. NÓVEMBER, 1947
--------iLogberg--------------------
OttflO út hvern flmtuda* af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrlft ritstjórans:
EDITOR LÖQBERO
l»6 S&rg-ent Ave., Winnipeg, Man
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist íyrirfram
The “Dögrberg" is printed and pubiished by
The Columbia Preee, Limlted, 695 Sargent
Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as-Svcond Class Maii,
Post Oífice Dept., Ottawa.
PHONE 21 604
Víðsjá
Naumast hafði forsætisráðherrann í
Canada, Mr. King, fyr lokið útvarpsræðu
sinni á dögunum frá London, þar sem
hann skýrði þjóðinni frá hinum nýju
viðskiptasamningum við seytján þjóðir,
er bundist höfðu föstum samtökum
um það, að tryggja framtíðar viðskipti
sín á milli, en foringjar stjórnarandstöð
unnar, þeir Mr. Bracken og Mr. Cold-
vell, fóru á stúfana og fundu stjórninni
svo að segja alla skapaða hluti til for-
áttu; flestir sanngjarnir menn litu þó
þannig á að slíkar aðfinslur hefðu auð-
veldlega mátt bíða þings, sem rétt var
í þann veginn að verða kvatt til funda;
enda lá það nokkurn veginn í augum
uppi, að jafn umfangs mikið mál, sem
áminstir viðskiptasamningar í eðli sínu
eru, ætti fyrst að koma til umræðu í söl-
um þingsins; frá þessum samningum
hefir áður verið skýrt hér í blaðinu, og
þess þá jafnframt getið, sem Mr. King
lagði sérstaka áherslu á, að til þeirra
væri stofnað með framtíðar velfarnan
þjóðarinnar fyrir augum, fremur en
augnabliks eða stundarhag.
Athyglisvert er það, að Mr. Irving,
aðstoðarritstjóri stórblaðsins Montreal
Star, sem flutti síðastliðinn sunnudag
útvarpsræðu um fyrgreinda viðskipta-
samninga, taldi þá eigi aðeins valda
straumhvörfum í þróunarsögu cana-
disku þjóðarinnar, heldur væri þeir lík-
legri til meiri framtíðaráhrifa, en
margt það, sem barist væri um í þingi
S. þjóðanna, með því að nú væri fengin
vissa fyrir að seytján þjóðir heims að
minsta kosti, hefðu komið sér saman
um að vinna að sameiginlegum áhuga-
málum í bróðerni og af fylstu einlægm;
þetta út af fyrir sig væri lærdómsríkt
og hlyti að teljast góðs viti.
í nýlegri ræðu, sem fjármálaráðherra
ann, Mr. Abbott flutti, vék hann að
ýmissum takmörkunum á sviði viðskipt
anna, sem hrinda yrði í framkvæmd
vegna tilfinnanlegs skorts á amerísk-
um dollurum í landinu og hins óhag-
stæða verzlunarjöfnuðs við Bandaríkin.
Innflutningsbann, sem þó verður að-
eins til bráðabrigða, hefir verið sett á
bíla, gullstáss, brjóstsykur, ritvélar, við-
tæki, kæliskápa, þvottavélar, ýmissar
tegundir ávaxta, niðursoðin matvæli og
húsgögn; þetta eru allt saman þarfar
sparnaðarráðstafanir, sem enginn ætti
að kippa sér upp við. Canadabúar hafa
ekki haft mikið af harðrétti að
segja undajifarin ár og hafa í rauninni
lifað í vellystingum praktuglega, flest-
um þjóðum heims fremur; lítilsháttar
aðhald varðandi óþarfa eyðslu, er þeim
holt.
4
♦ ♦ ♦
Fjölda manna stendur það vafalaust
enn í fersku minni, er stigamenn ítalska
fasismans ruddust inn í hið varnarlausa
Blámannaland, Ethiópíu, rændu og rupl
uðu hverju því er hönd á festi, og skutu
niður í þúsunda tali sakleysingja þess-
arar umkomulitlu og frumstæðu þjóð-
ar; árásin á Ethiópíu var annað og
meira en almenn harmsaga; hún var
einn sá viðurstyggilegasti og löðurmann
legasti atburður, er saga mannkynsins
á síðustu öldum hefir verið vitni að.
Ethiópía gekk undir nafninu keisara-
dæmi, og á dögum sinna þyngstu rauna
var þjóðin svo lánsöm, að eiga á valda-
stóli vitran og þjóðhollann mann þar
sem Haile Selassie keisari átti í hlut;
um hríð átti hann eigi annars úrkosta
en dvelja í útlegð, en engu síður þar en
annarsstaðar, vakti hann yfir velferð
hinna dyggu og trúlyndu þegna sinna,
og gerði fyrir þá allt sem í hans valdi
stóð; á sínum tíma frelsuðu lýðræðis-
öflin Ethiópíu, eins og margar aðrar
þjóðir úr helklóm fasismans og nazism-
ans; eigi var Haile Selassie fyrr kominn
heim, en hann tók sér fyrir hendur víð-
tæka viðreisnarstarfsemi á öllum svið-
um hins sundurtætta þjóðfélags. Bretar
voru fyrsta þjóðin ,sem veittu Ethiópíu
nokkurn stuðning í endurreisnarstarf-
inu, en að lang mestu leyti spilaði þessi
frumstæða þjóð upp á eigin spýtur; hún
hefir einskis styrks leitað hjá skmein-
uðu þjóðunum.
Fyrir .nokkru var Ethiópíu-keisari
spurður um það, hvort hann vildi að
sameinuðu þjóðirnar sendu honum sér-
fræðinga til að skipuleggja viðreisnar-
starfsemi þjóðarinnar; svar hans var
á þessa leið:
“Við erum þakklát fyrir hið drengi-
lega boð, en eins og sakir standa, held
ég að við getum bjargast af; einhvern
tíma seinna getur svo farið, að við þurf-
um á láni að halda til stórræða á vett-
vangi framleiðslunnar; en í millitíðinni
er það einlæg ósk mín og þjóðar minnar
að sameinuðu þjóðirnar veiti þeim þjóð-
um að málum, sem ver eru á vegi stadd-
ar en við”. ^
♦ ♦ ♦
Stjórnarskipti á Frakklandi mega í
rauninni teljast til daglegra viðburða,
og þess vegna eru það vissulega engin
stórtíðindi þó Ramadier-stjórnin yrði
að leggja niður völd, því svo má segja
að alt athafnalíf þjóðarinnar hafi leikið
á reiðiskjálfi síðustu vikurnar; um milj-
ón dugandi verkamanna sitja um þess-
ar mundir auðum höndum í landinu, ný
samsteypustjórn hefir tekið við valda-
forustu, sem ef til vill endist ekki deg-
inum lengur; á vettvangi fjármálanna
er alt í grænum sjó og litlar líkur að
fram úr ráðist fyr en þjóðþing Banda-
ríkjamanna hefir afgr. þá lánsheimild
Frökkum til handa, sem nú er til um-
ræðu í þinginu og telja má víst að öðlist
samþykki. •
Jafnaðarmannaforinginn víðkunni,
Leon Blum, sem hvað ofan í annað hef-
ir gegnt stjórnarforustu á Frakklandi,
og freistaði nýrrar ráðuneytismyndun-
ar, er Ramadier-stjórnin féll, lét svo
um mælt í þingræðu, að franskir kom-
múnistar sæti á svikráðum við franska
lýðveldið og vildu það feigt.
Hinn nýi forsætisráðherra Frakka,
Robert Schuman, er sagður að vera
mikill fyrir sér, en næsta óvæginn, ef
því er að skipta; kvað hann það verða
mundu hið fyrsta verk ráðuneytis síns,
að reyna að binda enda á verkfallsfarg-
anið, er nú væri að mergsjúga frönsku
þjóðina og leiða hana á refilstigu.
♦ ♦ ♦
Þó tækninni sé tíðum misbeitt mönn-
um í óhag og jafnvel þeim til bölv-
unar, býr hún þó yfir mörguin kostum,
sem ættu að geta orðið sérhverju jarð-
arbarni til aukinnar lífshamingju og
blessunar; ein hin áhrifamesta grein
tækniþróunarinnar er flugtæknin; hún
réði miklu um úrslit síðustu heimsstyrj-
aldar, og á vettvangi friðarmálanna
ætti hún engu síður að geta stækkað
landnám sitt, einstaklingum og þjóðum
til fulltingis í lífsbaráttunni.
Þegar flugtækninni er beitt í þjón-
ustu mannúðarinnar eins og nú er verið
að gera, verða blessunarríkum áhrifum
hennar lítil takmörk sett; dæmi þessu
til sönnunar gerðist nýverið hér í landi;
enskur trúboðsprestur, John Turner,
er gaf sig að trúboði norður við Baffins-
land, særðist af voðaskoti, er hann var
að veiðum; kona hans var honum ein
til aðstoðar; útvarpið flutti fréttir af at-
burðinum og voru björgunartilraunir
þá svo að segja samstundis hafnar;
veðurfar í norðri var alt annað en ákjós-
anlegt; þó tókst þ. 4. okt. s.l., að koma
fjórum fallhlífarmönnum, vistum og
sjúkrabúnaði þar sem Turner prestur
og fjölskylda hans áttu bækistöð; en
vegna illviðra varð eigi fullnaðarbjörg-
uh við komið fyr en alveg nýverið, og
kom flugvélin hingað til borgar með
sjúka manninn á laugard. var; hann
var samstundis fluttur á sjúkrahús.
Það var engin smáræðis þrekraun, er
flughetjurnar, sem að málum stóðu, intu
af hendi í þessu sambandi; vel sé þeim
fyrir afrekið!
♦ ♦ ♦
Mr. Ilsley, dómsmálaráðherra Canada
stjórnar og formaður canadisku sendi-
nefndarinnar á þingi sameinuðu þjóð-
anna, lét þess nýlega getið, að þrátt
fyrir djúpstæðan ágreining um ýmis
mikilsvarðandi atriði, yrði ekki annað
með sönnu sagt, en þinginu hefði orðið
all-verulega ágengt í áttina til mála-
miðlunar og varanlegs friðar.
Ráðgert er að áminstu þingi verði
slitið um næstu mánaðamót.
Lukkuóskir til Lögbergs
Eg óska Lögbergi allra heilla
um sextugsafmælið.
Sextíu ár er langur tími og
eðlilegt að margt breytist á því
skeiði; en það er óhætt að full-
yrða, að það er mikil þörf fyrir
blaðið enn. Svo mikið skulda
menn uppruna sínum, að vel fer
á því að hlúa að Lögbergi á með-
an það er til.
Allir Íslendingar hér vestra
ættu að hugsa út í málsháttinn:
“Enginn veit hvað átt hefir, fyr
en mist hefir”, og þeir sem ekki
enn hafa tekið blaðið, gerðu
sjálfum sér margar ókomnar á-
nægjustundir og styddu gott
málefni, með því að kaupa Lög-
berg nú.
Þess hefi ég Vitað dæmi, að
þeir, sem aðfinslur gerðu á
þessu sviði, en fyrir breytingar
á kringumstæðum, voru svo
staddir þar sem þeir heyrðu
ekki orð í íslenzkri tungu, þeim
fanst lífið næsta ömurlegt. Og
þá voru það vikublöðin, sem
komu með íslenzkuna til þeirra.
Ein kona sagði við'mig: “Þá las
ég alt sem kom, auglýsingar og
alt saman”.
Ritstjóri Lögbergs er nú viður
kendur hæfileikamaður á sínu
sviði og víðar. Sumum af okkur
finst að gott væri að fá meiri
fréttir héðan vestanhafs og af
því sem er að gerast úti í heim-
inum. Við erum hér nú gróður-
sett fyrir fult og alt og stönd-
um og föllum með þessu landi.
Hitt er líka satt að almennar
fréttir af íslandi eru kærkomnar
og að land minninganna á sín-
ar djúpu rætur í hug og hjarta
eldra fólksins enn. “Hvernig
líkaði þér Islendingadagurinn í
sumar?” spurði ég roskna prýðis
konu í haust, frá Wynyard. —
“Ó”, sagði hún í hjartanlegum
TÓmi. “Það er sá yndislegasti
dagur sem ég hefi lengi lifað. —
Það var svo elskulegt að heyra
nýja prestinn að heiman”.
Lögberg á góðum kröftum
yfir að ráða, þar sem báðir rit-
stjórar þess eru nú, þau Einar
Páll Jónsson og frú Ingibjörg
kona hans. Það hefir líka að-
dráttarafl fyrir góða krafta, þar
sem enn leggja af mörkum við
það tveir fyrri ritstjórar þess,
þeir Dr. Sigurður Júlíus Jó-
hannesson og Jón J. Bíldfell, að
ógleymdum öðrum afkastamönn
um, bæði kirkjulegum og leik-
mönnum, svo sem séra Rúnólfi
Marteinssyni, sem iðulega gleð-
ur okkur með frásögnum af sínu
iðjuríka starfssviði; séra Valdi-
mar J. Eylands bæði stólræður
og ferðasögur, Dr. Richard
Beck, svo óendanlega mikið í
bundnu og óbundnu máli. Marg-
ir fleiri hafa lagt hönd á þenna
plóg og plægt sína strengi vel.
G. J. Olson, Glenboro á hér
stóran þátt, S. Guðmundsson
vestur við hafið, séra H. E.
Johnson, Guðmundur Jónsson
frá Húsey, Erlendur Guðmunds
• son á Gimli og með fallegum
minningarljóðum, Þorsteinn Þ.
Þorsteinsson — þó nú sé nokkuð
síðan þau komu. — Og núna
. Páll S. Pálsson, Hjálmar Gísla-
son og margir fleiri.
Allar íslendingadagsfréttir og
ræður og feikn af einu og öðru
er að gagni má vera og mikið
fleira fólk, en hér er nefnt, hefif
skrifað í blaðið það sem ég veit
að margur hefir haft gaman af
að lesa.
íslendingar! í allri einlægni
og alvöru vildi ég segja þetta
við ykkur: Styrkið þessa gömlu
og merggóðu stofnun, Lögberg.
Hún er nefnd eftir hinu forn-
helga Lögbergi föðurlands vors.
Á því voru lög upp kveðin, þar
var kristni lögtekin fyrir land
og þjóð. Þar reyndi á það dýpsta
og bezta í íslenzkri sál, og það
á meðan lífsljós kristinnar trú-
ar var í þoku og fjarsýn einni.
Sýnið trygð og dygð góðu
málefni.
Lögberg og starfsfólk þesS: —
Þökk fyrir alla góða viðkynn-
ingu á undanförnum árum og
beztu lukkuóskir til ykkar allra.
Þökk fýrir samvinnuna.
Lengi lifi Lögberg. Megi
ganga þess verða bæði góð og
löng.
Leslie, Saskatchewan.
15. nóvember, 1947.
Rannveig K. G. Sigbjörnsson.
Fólkstala í Winnipeg
Samkvæmt endurskoðun á
skýrslum manntalsskrifstofunn-
ar í Ottawa þann 7. ágúst s. 1.,
nam íbúatala Winnipegborgar
hinnar meiri, 320.484.
Vancouver, B. C.:
Hér voru á ferð 17. nóv., tveir
góðir gestir, þau dr. Vilhjálm-
ur Stefánsson, landkönnuðurinn
frægi, og hin fagra og yndislega
frú hans. Var Vilhjálmur hér á
vegum frjálslynds blaðs sem
Pacific Tribune nefnist, og flutti
hann fyrirlestur fyrir húsfylli í
einu af stærri samkomuhúsum
borgarinnar.
Fórust dr. Vilhjálmi orð vel að
vanda, og var ræða hans þrung-
in magni og hugsun. Efnið var
“New Frontiers of Peace”, og
fjallaði um framtíðar mögu-
leika Alaska og Canada norðan-
verðu. Má óhætt fullyrða að
hann veit meira og betur um
það en nokkur annar maður, lif-
andi og liðinn, enda er það al-
mennt viðurkennt, og því leitar
Bandaríkjastjórnin til hans um
ráð um sýslu sína á þeim slóðum
sem er margvísleg, en mest á
hernaðar vísu. Ávítti hann harð
lega aðgerðaleysi bæði Canada
og Bandaríkjastjórnanna í því
að opna norðrið fyrir brautryðj
endur. Taldi hann upp sumt af
þeim stórvirkjum sem Rússinn
hefir þegar komið í framkvæmd
í norður- og norðaustur-Síberíu,
allt ai? íshafinu, þar sem stór-
borgir og stóriðnaðir eru vel á
legg komin.
Var góður rómur gerður að
máli hans, þó það víða kæmi við
kaun, og sumstaðar þunglega. —
Enda er hann allra manna
snjallastur að koma svo orðum
fyrir að þau séu hvatning og
uppörvun án þess að þau móðgi.
Daginn eftir flutti hann aðra
ræðu um skylt efni fyrir háskóla
stúdenta hér. '
Um kvöldið var þeim dr. Vil-
hjálmi og frú haldið samsæti á
heimili miljónamærings í West
Vancouver við mikla rausn, og
gafst þá fáeinum tækifæri til að
Fylgir fram sparnaði
Mr. C. E. Simonite bæjarráðs-
maður í Winnipeg og forr^aður
fjárhagsnefndar bæjarstjórnar-
innar, hefir skorað á allar deild-
ir í umboðsstjórn borgarinnar,
að viðhafa fylsta sparsemi á kom
andi ári, og forðast öll ný út-
gjöld svo sem framast megi
verða, því fjárhagurinn þoli
ekki nýjar byrðar.
Alitleg kornsala
í vikunni sem endaði þann 15.
þ. m., seldi Canada 2.200.000
mæla ýmissa korntegunda; af
þessari mælatölu fóru 1.780.000
til Bretlands; ónefnd Evrópu-
þjóð fékk 300.000 mæla af hör,
en Tékkóslóvakía 100.000 mæla
kynnast þeim persónulega. Var
það skemmtileg og ógleymanleg
stund. Meðal þeirra sem þetta
gildi sátu var Ole Andreasson,
sem, með Storker Storkerson,
var þriðji maður með Vilhjálmi
í þeirri miklu svaðilför árið
1917, sem frá segir í “The Friend
ly Arctic”, þegar þeir lögðu út
á Beaufort íshafið með tveggja
vikna vistarforða og sáu fyrst
land níu mánuðum síðar langt
austur á Banks ísland, — að mig
minnir; heimildir ekki við hend-
ina. — Höfðu þeir þá í fleiri
mánuði verið taldir af. Vilhjálm
ur og Andreasson — sem nú á
heima í Vancouver — höfðu ekki
hitzt síðan, í full 28 ár, fyr en
þetta kvöld, og var þetta því
eftirminnilegur fundur.
Sá, sem þetta ritar, átti langt
tal við Andreasson um þessa för
þeirra, og fórust honum svo orð
um Vilhjálm að hann — Andreas
son hafði vitað sig óhultann und
ir forystu Vilhjálms, hvernig
sem á móti blés. Sér hefði þótt
hann það mikilmenni, bæði til
vits og líkama, og svo úrráðagóð-
ann, að honum væri allt mögu-
legt. Enda farnaðist þeim vel og
skiluðust heilu og höldnu, gegn
öllum hrakspám þeirra sem
töldu þeim dauðaann vissann
þegar þeir lögðu af stað.
Vilhjálmur er sjáanlega við
ágæta heilsu og spriklandi af
fjöri, þótt hann sé nú kominn
hátt á sjöunda tuginn. Getur
þess hvergi í ræðu-framburði
hans að hann sé kominn yfir há-
marksskeið lífsfjörsins að aldri
til. Mega íslendingar, hvar sem
þeir eru, leggjast á eitt um að
óska þess, að honum endist
starfskraftar sem lengst, því að
hvar sem hann kemur fram
eykst hróður þeirra, og stolt að
eiga hann að. L.F.
Œílbaltn Jólagjof!
Það er gamall og góður siður, að gleðja vini sína um jólin;
það eru ekki ávalt dýrustu gjafimar, sem veita hina
dýpstu og sönnustu ánægju; hitt ræður meiru um, hvað
þær tákna, og hversu varanlegt gildi þeirra frá minninga-
og menningarlegu sjónarmiði er. — Lögberg hefir um
sextíu ára skeið haldið uppi þrotlausri baráttu fyrir við-
haldi íslenzkrar tungu í þessu landi, heilbrigðum þjóð-
ræknislegum metnaði og sérhverju því, er að þjóðholl-
ustu og öðrum borgaralegum dygðum lýtur; öllum slík-
um málum vill blaðið veita óskipt fulltingi í framtíð-
inni án hiks eða efa. — Jólagjafaráðgátan verður
greiðast leyst með því að kaupa Lögberg og senda það
vinum bæði hér og á íslandi.
FYLLIÐ ÚT EFTIRFARANDI EYÐUBLAÐ:
The Columbia Press Limited
695 Sargent — Winnipeg
Sendið Lögberg vinsamlegast til:
Nafn ................. /.................
Áritún: ...................................
Hér með fylgja $3.00, árgjald fyrir blaðið
Nafn gefanda
Áritun
Góðir gestir
i