Lögberg - 27.11.1947, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. NÓVEMBER, 1947
5
ÁHUGAMÁL
UVENNA
%
Riurtjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Reglusemi
Jónníu furðaði oft á því hve
Jórun vinkona hennar hafði gott
lag á því að hafa alt í réttri röð
og reglu á heimili sínu. Jafnvel
þótt börnin væru mörg, húsakyn
in fremur lítil og efnin ekki mik-
il, þá var alltaf þokWalegt inni
hjá henni og bömin snyrtileg til
fíira; friður og reglusemi ríkti á
heimili hennar.
“Hvernig fórst þú að venja
börnin þín á að vera reglusöm á
heimilinu?” spurði Jónína. “Eg
á aðeins þrjú börn en þú átt sex;
mín fleyja fötum sínum og leik-
föngum hingað og þangað og ég
er allan liðlangan daginn að tína
upp eftir þau og jagast í þeim,
en þrátt fyrir þinn stóra hóp er
alt í röð og reglu hjá þér”.
Jórun brosti ofurlítið. “Eg
átti nú við þennan sama vanda
að stríða fyrstu árin, og eftir
því sem bömunum fjölgaði, urðu
heimilisstörfin erfiðari eins og
þú skilur. Og á tímabili fanst
mér ofurefli að koma þeim öll-
um í verk. Eg var farin að verða
geðill við börnin og manninn
minn.
Eitt kvöld settist ég niður og
hugsaði ráð mitt. Heimilislífið
var að verða ógeðfelt; það var
að eitrast af deilum, ófriði og
óreglu. Þessu varð að breyta. —
Við höfðum ekki efni á að fá
stúlku til að hjálpa við húsverk-
in. Eg fann að ég varð að venja
sjálfa mig og börnin á meiri
reglusemi. Fyrst og fremst að
gera heimilisstörfin eftir réttri
röð og reglu. Það er hægt að af-
kasta ótrúlega miklu, ef menn
gera störf sín á ákveðnum stund
um, vinna að þeim með hægð og
ró og gefa allan hugann að því
verki sem verið er að gera í það
og það skiftið.
Annað var áríðandi og það
var það að hafa vissa geymslu-
staði fyrir alla hluti og venja sig
á að sitja alt á sinn stað.
Eins og þú sérð, þá eru húsa-
kynni okkar fremur þröng. Til
þess að bæta úr þessu, fékk ég
manninn minn til þess að smíða
hentuga hurðaskápa. Hann kom
fyrir skáp á eldhúshurðinni og
í honum geymi ég diskaþurkur
og sápu, ræstiduft, fægilög og
fl. — Á borðstofuhurðinni hefi
ég skáp með hillum fyrir glös og
bollapör, sem eru daglega notuð
á matborðið. Einnig má hafa þar
þverslá til þess að leggja þar
borðdúkinn samanbrotinn. —
Neðst í hillu má hafa vindla,
vindlinga, eldspýtur og ösku-
bikar.
í skáp á dagstofuhurðinni
geymi ég pappír og ritföng,
tímarit, spil og annað það, sem
heimilisfólkið notar sér til dægra
styttingar.
Á hurðirnar í svefnherbergj-
unum hengdi ég dúka, sem ég
hafði saumað vasa á, fyrir skó.
Eg útvegaði mér frá stóru
verzlununum hattakassa, sem
karlmanna-hattar hafa verið í.
Eg klæddi þessa kassa með fal-
legum veggjapappír og lét einn
í hvert svefnherbergið fyrir höf-
uðföt. Eg ánefndi börnunum
vissa snaga í fataskápnum við
i'dnganginn fyrir útiföt sín.
Þegar ég var búin að fá nægi-
lega skápa, kassa og snaga fyrir
alla hluti í húsinu, skýrði ég
rækilega fyrir börnunum, hvað
það væri áríðandi fyrir heimilis-
. lífið að láta hlutina ávalt á sirin
rétta stað, þá þyrfti ekki að eyða
tíma í að leita að hlutunum og
þá væri altaf þrifalegt í húsinu
og skemtilegt.
Alt gekk vel í nokkra daga
en svo vildi leita í sama horfið
aftur; þau fleygðu fötum, bókum
leikföngum sínum hingað og
þangað og mikið af tíma mínum
fór í það að tína upp eftir þau.
Hvernig átti ég að venja þau af
þessu? Ekki dugði að jagast í
þeim; það gerði bæði mér og
þeim ilt.
Eg fékk mér stóra, djúpa
tunnu, og kom henni fyrir í
skúrnum aftan við húsið, og festi
hana rækilega við gólfið. 1 hvert
sinn og þau skyldu eftir föt sín
eða annað á röngum stað,
fleygði ég því í tunnuna. Þegar
þau fundu ekki bækur sínar,
skauta eða húfur, sagði ég þeim
að leita í tunnuni, og það var
ekki auðvelt, því að hún var svo
djúp að þau stóðu næstum á
höfðinu við að leita. Brátt kom-
ust þau að raun um að auðveld-
ara var að sitja hlutina á réttan
stað heldur en að leita í tunn-
unni, og smám saman vöndust
þau á að vera reglusöm á heim-
ilinu. Þetta létti af mér miklum
aukastörfum.
Reynsla mín hefir sannað mér
það að ef heimilinu á að vera vel
stjórnað og haganlega, þá verð-
ur að gera heimilisstörfin á
ákveðnum stundum, hafa vissa
staði fyrir alla híuti óg venja
bæði sjálfan sig og heimilis-
fólkið á að láta hlutina á sinn
rétta stað”.
Jónína hafði hlustað á Jórunni
með eftirtekt. “Eg hefi lært
mikið af þessu, sem þú hefir
sagt mér; ég ætla vissulega að
reyna að skipuleggja heimili
mitt á sama hátt og þú hefir
gert”, sagði hún um leið og hún
kvaddi.
Brauðgerð
Nýlega barst mér í hendur
frá Robin Hood hveitimjölsfélag-
inu, nýjasta bók þess um brauð-
gerð. Síðan að brauð hækkaði í
verði munu sennilega fleiri hús-
mæður en áður baka sjálfar
brauð fyrir heimilin. í þessari
bók er skýrt frá nýrri, einfaldari
og fljótlegri aðferð við að búa
til gerbrauð, en áður tíðkaðist.
Brauðið er bakað eftir 6 klukku-
stundir. Ágætar myndir fylgja
leiðbeiningunum, svo ómögulegt
er að fara villur vegar.
Auk þessa er safn af forskrift-
um fyrir allskonar kökur, tertur
og annan bakstur. Eru þetta
forskriftir, sem hlotið hafa verð
laun um þvert og endilangt
landið. Bókin er prýdd mörgum
litmyndum og er vel bundin í
sterkan, vatnsheldan pappír. —
Verð bókarinnar er 25 cents;
pantanir sendist til Robin Hood
Flour Mills Ltd., Winnipeg,
Calgary, Moose Jaw, Van-
couver eða Toronto.
HOLL RÁÐ
1. Gott er að hafa fasta sköfu
á útidyratröppum til þess að
skafa af fótum sér; þá berst
minna inn af óhreinindurri.
2. Til flýtisauka er gott að
hreinsa silfurmuní með salti og
sóda. — 1 teskeið af salti og 1
sóda í 1 líter af sjóðandi vatni.
3. Hafðu rykþurkur, bursta
og fægi-áhöld í körfu og ber þau
með þér þegar þú ert að hreinsa
til á heimilinu. Það sparar þér
snúninga.
4. Ýrirðu volgu vatni á þvott-
inn þegar þú býr hann undir
strau-jámið? Sumir taka þvott-
inn aðeins lítið eitt rakan og
þykir það fljótlegra. En vafa-
laust verður hann blæfallegri
þegar hann er vel þurkaður.
5. Geymdu þá hluti sem sjald
eru notaðir í efri hillunum, svo
Undramálmurinn aluminium
Á stríðasárunum jókst alumin-
ium notkun greisilega mikið, því
að þessi málmur var mjög hand-
hægur til ýmissa hernaðarþarfa.
í. Kanada eru auðugar alumin-
aumnámur, og þar var reist verk-
smiðja, sem kostaði 300 milljónir
dollara. Það var mikið fé, og
margir spáðu því þá, að verk-
smiðjan mundi hætta störfum
þegar að stríðinu loknu. Menn
sögðu sem svo:
“Það þarf að framleiða ókjörin
öll af pottum og pönnum til þess
að þessi verksimiðja geti borið
sig.”
En það ætlar að fara á annan
veg. Enda þótt verksmiðjan
bræði nú fjórða hluta alls alum-
inium, sem framleitt er í heimin-
um, þá er svo komið að nú þarf
að stækka hana, og er gert ráð
fyrir að sú stækkun muni kosta
450,000 dollara. Þetta er eina
dæmið þar í landi um það að
orðið hafi að stækka hergagna-
verksmiðju síðan lauk.
Þetta stafar af því, að nú er
farið að nota aluminium til mörg-
um sinnum fjölbreyttari fram-
leiðslu en áður var; og eftirspurn
að aluminium eykst stöðugt. Er
talið að versksmiðjan framleiði
nú aluminium í 4000 mismunandi
vörutegundir.
Nú er ekki talað um potta og
pönnur eins og áður. J>að er allt
■of smátt til þess að um það sé
talað. Nei, nú er farið að smíða
bíla, járnbrautarvagna, hús, skip
og kjamorku vélar úr alminium.
Framleiðslan á aluminium er
um 200,000 smálestir á ári í Kan-
ada, en var 70,000 smálestir á
ári fyrir stríð. Og verksmiðjan í
Arvida veitir 4500 manns vinnu.
Samt er búist við að tvöfalda
verði vinnukraftinn áður en
langt um líður. — Pantanir
streyma þangað frá öllum lönd-
um, jafnvel frá Bandaríkjunum,
sem eru þó auðug að aluminium.
Ástæðan til þess er sú, að Kanada
getur framleitt ódýrara alumin-
ium en nokkurt annað land riú
sem stendur, og það stafar aftur
af því, að þar er rafmagn miklu
ódýrara en annars staðar, og er
fengið með vatnsafli. Aluminium
bræðsluofnarnir eru mjög eyðslu
ffekir á rafmagn, og nokkrar alu-
minium-verksmiðjur, sem reistar
voru í Bandaríkjunum á stríðs
árunum, hafa menn neyðst til að
leggja niður, vegna þess að þær
gátu ekki keppt við kanadisku
verksmiðjuna. Og ástæðan var
sú, að þær gátu ekki fengið nógu
ódýrt rafmagn. Jafnvel hinir
“þrír stóru”, Aluminium Corpor
ation of America. Reynolds og
Kaiser, hafa gefist upp og skýrt
stjórninni frá því, að þeir geti
alls ekki keppt við kanadisku
verskmiðjuna, þar sem hún selur
pundið af aluminium á 12 cent.
Aluminium er einn af átta
málmum, sem nýtísku vísindi
hafa dregið fram í dagsins ljós.
Þó er það sennilega sá málmur-
inn, sem mest er til af á jörðinni.
Það er svo að segja í öllum leir,
og mönnum telst svo til, að ef
það væri allt komið saman í einn
stað, þá mætti steypa úr því 10
kílómetra þykka skorpu utan um
hnöttinn. Og sé nú svo komið,
sem margir hafa óttast, að járn-
námur jararinnar sé að ganga til
þurðar, þá kemur hér annar
málmur í þess stað, og hann er
Svo að segja óþrjótandi.
-að það sem notað er daglega sé
nær hendinni.
6. Hafðu spjald eða minnisblað
til þess að skrifa á það sem muna
þarf og koma í verk, einnig það
sem þig vantar og kaupa þarf.
7. Notarðu tevagn þegar þú
ber matinn á borð, eða notarðu
stóran bakka? Hvort tveggja
sparar snúninga. Sjálfsagt er að
fjölskyldan hjálpi til að bera á
borð og af því. Þá verða spor þín
færri.
Hvernig stendur nú á því, að
aluminium fór allt í einu að
keppa við járn og kopar? —
Aðalástæðan til þess er sú, að
menn hafa nýskeð uppgötvað
ýmissa eiginleika þess og þeim
hefir tekist að blanda það öðr
að hægt er að nota það á
að hægt er að nota það á mörg-
mörgum stöðum. — Mönn-
um hefur tekist að gera það gljá-
andi eins og “króm”, fjaðurmagn
að eins og stál pg jafn sterkt og
járn. Það leiðir rafmagn engu
síður en kopar, tekur lit eins og
bómull og er jafn góð hitaein-
angrun eins og ull.
Menn héldu áður að höfuð-
•kostur þess væri sá, hvað það er
létt. En það hefur annan eigin-
leika, sem ekki er minna varið í:
það endurlpstar hitageislum eins
og spegill endurkastar ljósgeisl-
um.
^ Aluminium-þynnur, sem ekki
eru þykkri en “silfurpappír”, sem
safður er utan um vindlinga, og
settar væri á húsþak, myndi end-
urkasta 60% af sólarhitanum á
sumrinu, og minnka hitaút
streymi um 50% á vetrinum. Sé
nú þessi aluminium-þpnna gerð
einn þumlungur á þykkt, þá er
hún jafn góð hitaeinangrun eins
og 50 þumlunga þykkt vaðmál.
Vegna þess hvað aluminium er
létt, þá þarf minni gufukraft til
að knýja járnbrautarlest úr alu-
minium, heldur en lest úr stáli.
Með öðrum orðum, með sömu
eldsneytiseyðslu og áður, meira.
Margir almenningsbílar eru nú
gerðir úr aluminium, og þeir eru
svo miklu léttari en eidri bílar,
að nemur þunga 30 farþega. Það
er einnig farið að nota það í
einkabíla. Verksmiðja í Quebec,
sem smíðar yfirbyggingar á bíla,
notar nú eingöngu aluminium. I
Bretlandi hefur bíll verið smíð-
aður úr aluminium og vegur ekki
meira en 800 pund, en getur ekið
um 70 mílur á einu gallon (4%
lítra) af bensíni.
Járbrautarfélögin í Ameríku
hafa gert ýmsar tilraunir með alu
minium á undaförnum árum. Og
nú hafa verið smíðaðir farþega-
vagnar, sem eru 5000 pundum
léttari en vagnar voru áður. Og
endingin talin jafn góð og járns
áður.
Nú er verið að gera við og end-
urbyggja mörg skip og kemur
aluminium þar í staðinn fyrir
járn. Á eitt skip, “Redfern” var
sett alveg ný yfir bygging úr
aluminium og í mörgum skipum
hafa verið gerð farþegarúm úr
því.
Bandaríkjastjórn hefur til-
kynnt að hún muni láta reisa 100-
000 aluminium-hús handa af-
skráðum hermönnum. Er talið að
hvert hús muni kosta um 7000
dollara.
Mikið er nú notað af alumin-
ium til að klæða og þekja hús,
einkum í vesturfylkjum Kanada.
í austurfylkjunum leyfa bygg-
ingasamþykktir ekki notkun þess
í borgum, en í landbúnaðarhéruð
unum er það mikið notað. Þetta
er ekki óeðlilegt, því að alumin-
ium hefur þrjá höfuðkostí, sem
byggingarefni. Það einangrar svo
vel að húsin verða hlý. Og svo
létt að auðvelt er að fara með
stórar plötur af því, en það er
mjög til verkdrýginda við hús-
byggingar. Húsasmiðir telja og
að það geti víða komið í stað fyrir
timbur. Fyrir 8—9 árum var sett
aluminium þak á hús í Arvida,
rig það er jafn gott enn, o ghefir
aldrei verið málað og aldrei þurft
viðgerðar.
Hið nýasta á þessu sviði er
að nota aluminium ekki aðeins í
hús, heldur einnig í barnaleik-
föng, bikara og ótal margt annað.
Er alla vega litt aluminium kom-
ið á markaðinn.
Húsasmiðir og byggingameist-
arar, sem hafa notað aluminiiun,
vilja nú helst hvorki hafa timbur
né járn í húsum. ]>ó segja þeir
að það geti ekki komið 1 staðinn
fyrir stál í stórbyggingum og
brúm, því að þar sé það of dýrt
og verði of mikið fyrirferðar, eigi
það að hafa nægilegt burðar-
magn.
Þó er engin regla án undan-
tekningar. í Montreal var dóm-
kirkja byggð í gotneskum stíl.
En er hún hafði staðið í 20 ár
fóru undirstöðurnar að bila og
var því kent um að turninn væri
of þungur. Seinna var svo byggð-
ur nýr turn úr aluminium. ná-
kvæmlega eins og sá fyrri að
ytra útliti. Og það þarf glöggt
auga til þess að sjá það hvar mæt
ist steinn-og aluminium.
Vegna einangrunarhæfileika
sinna er aluminium notað í frysti
klefa, kælistkápa, ísvélar og
kælara.
Aluminium þarf að vera bland-
að sérstökum efnum, eftir því til
hvers það á að notast. Úr hreinu
alumiium er nú varla smíðað
annað en pottar og pönnur.
Vegna þess hvað það er létt, er
það notað með góðum árangri til
að létta störf manna. Nú er t.d.
farið að búa'til mjólkurkassa úr
því og verða þeir miklu auðveld-
ari í meðförum en trékassar. Ein-
nig er farið að smíða úr því tunn-
ur og löng dælusköft. Á einum
stað eru smiðaðir aluminium
sleðar. Á öðrum stað utanborðs-
hreyflar. Svo koma slökkviliðs-
stigar og slöngur, léttibátar, reið-
hjól o.s.frv.
Á sýningu, sem nýlega var
haldin í Quebec, voru stigar,
handsláttuvélar, myndavélastól-
ar, flöskuhettur, skeiðar hurðar-
handföng, skrár, lamir, rafleiðsl-
ur, eldhússkápar, svelgir, raf-
magnsvélar, gluggadragtjöld og
ótal margt annað smíðað úr alu-
minium.
Fólk heldur að tinpappír eða
silfurpappír sé í umúðum um
vindlinga, súkkulaði og þess hátt
ar, en það er nú aluminium-
pappír.
Aluminium málning (brons) er
nú mikið notað til þess að mál.a
brýr og er einkennilega falleg,
líkust fínni hrímstorku.
Þá er og aluminium notað í
ýmis lækningalyf.------
Lesbók, Mbl.
Minnist
BETEL
í erfðaskrám yðar
The Swan Manufaaturing
Compony
Manufacturers of
SWAN VVFATHER STRIF
Halldor Methusalems Swu
Eigandi
281 James St. Phone 22 641
ICELAND 'ÍÍr
ICELANDERS
eftir
Helga P.
Briem
Bókin er 96 síður í stóru broti, bundin í blátt léreft með silfur
álelrun. Það eru yfir 70 myndir í bókinni, flestar i litum,
og kort af íslandL — Verð $5.00.
“Dr. Helgi P. Briem, aðalræðismaður í New York hefir
samið litla, en mjög góða bók um land sitt og þjóð. Bókin
er prýdd ^fjölmörgum ágætum ljósmyndum eftir Vigfús
Sigurgeirsson, eru það flest litmyndir, allar vel valdar og
vel gerðar. — Textinn er léttur, fróðlegur og skemtilegur.
— Hefir aldrei verið gefin út jafn eiguleg myndabók um
ísland. —
i
Jónas Jónsson, fyrv. menntamð.lará8herra
I SAMVINNAN, Reykjavlk.
“Þó frásögnin sé óhjákvæmilega samanþjöppuð, er hún bæði
skilmerkileg og skemtileg aflestrar. — Hinar óvenjulegu
fögru litmyndir hafa sannfært mig enn betur um það, að
eini vegurinn til að gefa fólki verulega hugmynd um fegurð
Islands og sviptign, er að sýna það í litmyndum,, hvort sem
er á pappírnum, eða í kvikmyndum”.
, Einar P. Jónsson, ritstjóri, I LÖGBERGI.
“Þessi bók er til mikils sóma fyrir íslenzka menningu, og
þjóðin er í mikilli þakkarskuld við Dr. Briem fyrir að gefa
út þessa ágætu bók”.
Próf. R. Beck I HEIMSKRINGEU.
“Höfundur bókarinnar er líka allra manna hæfastur til að
skrifa bók eins og þessa, því að enginn veit betur en hann,
hvað útlendingar vilja vita um ísland og hefir hann skrifað
bókina, sem allir biðu eftir. — Betri andlega kveðju er ekki
hægt að senda til erlendra manna”.
Dr. Áskell Löve I pjóðviljanum.
“Dr. H. P. Br. hefir tekist að koma fyrir i ekki löngu máli,
alveg ótrúlega miklu af fróðleik um efni bókarinnar, og
framsetning er snildarleg. Tök höfundarins á ensku máli eru
frábær, að svo miklu leytj, sem mín miklu ófullkomnari
þekking á málinu leyfir mér að dæma. — Það yrði langt
mál, ef ég ætti að nefna eitthvað til muna af því, sem mér
finnst mikil ástæða til að ljúka lofsorði á, en um gallana
er fljótritað. — í einu orði sagt, ljómandi bók”.
Dr. Helgi Pjeturss I MorgunblaCinu.
“Það er ekkert álitamál, að aðalræðismaður okkar í New
York, dr. Helgi P. Briem, hefir unnið hið ágætasta verk og
jafnframt bætt úr brýnni þörf, með því að rita á enska
tungu þessa gagnorðu, glöggu og fjörlegu lýsingu á Islandi
og íslendingum. Honum hefir tekist að gefa greinargott og
fróðlegt yfirlit um sögu lands og þjóðar í stuttu máli, en
segja í sömu andránni vel og skemmtilega frá sérkennum ís-
lenzkrar náttúru, veðráttu, jurtagróðri og dýralífi.
Bókin er einnig mjög vönduð að ytra frágangi og prýdd
miklum fjölda góðra ljósmynda, sem flestar eru litprentaðar.
Þetta er bezta og glæsilegasta landkynningarbók okkar sem
ég hefi séð.
Ólafur J. Sigurösson, rithöfundur
í TÍMARIT MÁI.S OG MENNINGAR
THE AMERICAN SCANDINAVIAN FOUNDATION,
116 East 64th Slreel. New York 21.. N.Y.
Gentlemen:
Kindly send me copies of Iceland and the
Icelanders, by Helgi P. Briem.
I enclose a check (Money Order) for $
Name .........
Street and Number ................
Town