Lögberg - 04.12.1947, Blaðsíða 5

T
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 4. DESEMBER, 1947
5

N
i
Án KAHÍI
IXVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Dr. Hermann N. Bundersen:
Þei, þei, barnið heyrir til ykkar
Höfundur þessarar greinar er
frægur amerískur læknir, sem
gegnir heilbrigðisfulltrúastarfi í
Chicago. I greinni skýrir hann
foreldrum frá því, að hættulegt
sé að deila í viðurvist barna og
lýsir að nokkru afleiðingunum,
sem slíkt getur haft.
Foreldrar góðir, deilið ekki.
Litla barnið ykkar hlustar á
ykkur, og það, sem það heyrir,
mun bergmála og enduróma í
sál þess á ókomnum árum.
Hnýfilyrði, sem þið hafið fyrir-
gefið hvort öðru og gleymt
eftir hálftíma, geta sært barnið
ykkar þvílíku svöðusári, að það
bíði þess aldrei bætur. Ekki hef-
ir reynzt unnt að sanna það vís-
indalega, hve margir skapbrestir
og þjóðfélagsmeinsemdir og hve
mikið af sinnisveiki fulltíða
fólks eigi rætur sínar að rekja
til bernskunnar. En nútíma-
sálarfræðingar er tekið að gruna,
að furðumikið af öllu þessu stafi
af óheppilegri meðferð, sem
barnið sætti á fyrstu æviárum
sínum. Það er örugg staðreynd,
að æ fleiri fulltíða menn og kon
ur leita nú dag hvern hjálpar
hjá taugalæknum, og þetta vesa-
lings fólk er óhamingjusamt,
framtakslaust og taugaveilt. ___
Ræturnar til lömunarinnar á
persónuleika þess er auðvelt að
rekja til bernskuáranna, er það
var að öðlast vit.
Engir andlega heilbrigðir
foreldrar mundu vilja meiða eða
lemstra barn sitt með fantalegu
ofbeldi. Engu að síður verða
þúsundir góðviljaðra foreldra
óafvitandi til þess að stórskaða
persónuleik barna sinna með
rifrildi, kuldalegu viðmóti og ó-
hemjuskap.
Flestir foreldrar kinoka sér
við að rífast hástöfum, svo að
stálpað barn þeirra heyri til. _
Hins vegar eru þeir haldnir
þeirri meinloku, að smábarn
beri ekki skyn á, hvað fram fer
i kringum það og leggja því litl-
ar eða engar hömlur á skaps-
muni sína í návist þess.
Rétt er nú það, að ungbarn á
fyrsta ári skilur ekki merkingu
°rða. En allt frá fæðingu er það
afarnæmt á alla óþýða, ógnandi
háreysti. Hún gerir barnið ótta-
slegið og lamar öryggiskennd
þess. Og öryggismeðvitund ungs
barns er hvorki meira né minna
en hin fyrsta sálfræðilega þörf
þess, sem nauðsyn ber til, að sé
fullnægt.
Svo er talið, að nýfætt barn,
sem eins og allir vita, er full-
komlega hjálparvana, sé haldið
meðfæddum ótta. Það er hlut-
verk móðurinnar, að hafa hemil
á þessum ótta og koma barninu
í skilning um, að heimurinn sé
góður, öruggur dvalarstaður til
þess að veita því gleði og traust
á tilverunni. Þetta gerir móðir-
in fyrst og fremst með því að
skapa líkamlega vellíðan barns-
ins og einnig með því að með-
höndla það með fyllstu ástúð
og nærgætni./Hin mjúku, ör-
u§gu handtök og armlög hennar,
notaleg hlýjan frá líkama henn-
ar ásamt hlýlegri, aðlaðandi
rödd hennar — allt verður þetta
til þessað skapa barninu örygg-
istilfinningu.
Þessi ást móðurinnar, sem hún
tjáir barninu með því að raula
og söngla við það, hlúa að því,
brosa til þess og gera því 'allt til
geðs, eins og góð móðir gerir,
þegar ástfólgið barn hennar á
hlut að máli, er hamravígi
barnsins. En til þess að alúðin
komi að nokkrum notum, verð-
ur hún að vera stöðug og óum-
breytanleg, þannig að barnið
geti reitt sig á hana.
Til áréttingar því, sem nú
hefir verið sagt, skal ég vekja
athygli á því, sem ég hef tekið
fram í bók minni: Handbók í
meðferð ungbarna,#að það, sem
foreldrar verða fyrst og fremst
að hafa hugfast, er, að þeir gefi
sjálfir barninu sífellt gott dæmi
til eftirbreytni með hegðun
sinni, því að fljótast er barnið
að læra það, sem það sér og heyr
ir til annarra.
Athugum nú, hvað gerist,
þegar foreldrarnir rífast. Fyrst
verður barnið hrætt, þegar það
heyrir hina ruddalegu háreysti
reiðiþrunginna radda. Það út af
fyrir sig sakar nú einna minnst.
En með þessu verður móðirin til
þess að vinna barninu geigvæn-
legt tjón. Hún kemst í ofsalega
geðshræringu, verður hálfsturl-
uð og lætur móðan mása. Það er
með öllu óhjákvæmilegt, að hún
afræki barnið, meðan á senn-
unni stendur. Illu heilli lætur
hún eitthvað af gremjunni til
manns síns bitna á barninu. —
Hinn litli heimur barnsins
hrynur í rústir, leysist upp og
verður að óskapnaði. Hinn fyrsti
ótti ungbarnsins, knúinn fram af
duldri eðlishvöt þess, gagntekur
það. Það bætir ekkert úr skák,
þó að samlypidið milli foreldr-
anna verði jafnað daginn eftir.
Slíkt er ofvaxið skilningi ung-
barns. Það skilur aðeins, að þess
eini griðarstaður í þessari róstu-
sömu veröld er ekki lengur til.
i
Ungbörn hafa ríkar tilfinning-
ar,, en sjá lítið. Þau hugsa ekki.
Ungbarn veit aðeins, að því h'ð-
ur illa, og vansæla á þessum
aldri getur hæglega orðið að
sjúkleika, sem hefir skaðlegt á-
hrif á líffæri barnsins. Þetta
getur leitt til andlegs sljóleika,
ósiðsemi eða hvers konar illrar
háttsemi, sem einkennir vand-
ræðabörn nú á tímum.
Ungbörn, sem hafa reynt rækt
arleysi af hálfu mæðra sinna
um það leyti, er þau voru að,
taka tennur, eiga það til að neita
seinna að tyggja kjarnfæðu og
verða svo að matvöndum vand-
ræðagemlingum. Það er stað-
reynd, að hvers konar ófarnaður
í viðmóti fólks, allt frá afbrýði-
semi til tómlausrar frekju, getur
stafað af ófullnægðri þörf á
móðurást frá þeim tíma, er mað-
urinn var smábarn.
Eldri börn, sem eru vottar að
áflogum eða rifrildi foreldra
sinna, eru vís til að leggja hatur
á feður sína, en óeðlilega ofur-
ást á mæður sínar. Mörg þeirra
eru haldin illkynjaðri gremju,
er þau komast á skólaaldur, og
lýsir hún sér í fjandsamlegu
viðhorfi til alls og allra. önnur
börn forðast þessa nöldursömu
og skapstyggu leikfélaga af skilj
anlegum ástæðum. Við það eykst
móðgunarkennd þeirra og eftir
því, sem árin líða, lykst þessi
vítahringur gersamlega um þau.
Uppeldissérfræðingar telja, að
frumskilyrði þess, að barn verði
gæfusamur þjóðfélagsþegn, sé,
að það eigi sér ástúðlega, heil-
brigða foreldra.
— Þegar við erum gift -verð ég
að hafa þrjár vinnukonur.
— Þú skalt fá að hafa 20, elsk-
an, en ekki allar í einu.
Björn Ingvar Sigvaldason,
landnámsmaður og bóndi
“Hugur skal því harðari,
hjarta prúðara,
máttur meiri
sem oss megin þverr”.
Hann var fæddur 14. apríl
1878 á Auðunarstöðum í Víðidal
í Húnavatnssýslu, sonur Sig-
valda Jóhannessonar og Ingi-
bjargar Magnúsdóttir; voru for-
eldrar hans ættaðir úr Húna-
vatns- og Skagafjarðarsýslum,
en munu síðast hafa búið í Mið-
firði í Húnavatnssýslu. Í’imm
ára að aldri fluttist hann með
þeim vestur um haf, og ólst upp
hjá þeim á Grund, í grend við
Gimli, en þar bjuggu foreldrar
hans um all-mörg ár. 1
Snemma kom það í ljós að
sveinn þessi var vel gefinn, þrek
mikill og einarður.
Þrettán ára að aldri misti hann
vinstri handlegg, afleiðing af
byssuskoti. Hann aflaði sér nokk
urrar menntunar í Winnipeg, á
ungdómsárum sínum: Um 10—
12 ár stundaði hann barna-
kennslu og var góður kennari
talinn.
Árið 1903 nam hann heimilis-
réttarland í Víðisbygð, var hann
og bræður hans fyrstu landnáms
menn þess umhverfis sem nú er
talin ein ágætasta bygð Nýja-
Islands.
Árið 1909 kvæntist hann eftir-
lifandi ekkju, Guðjónu Láru
Johnson, frá Churchbridge,
Sask., en ættaðri új: Árnessýslu.
Þau bjuggu þar vestra um eins
árs bil; í Víðisbygð 10 ár, en í
Árborg frá 1920.
Systkini Bjarnar á lífi eru: —
Jóhannes Líndal, í Víðisbygð;
Ólafur, í North Battleford, Sask.;
Jakob, bóndi í Víðir; Anna, gift
Halldóri Austmann, í Víðir. —
Sigurður, bóndi 1 Víðir.
♦ 4 ♦ 4 ♦ ♦ ♦ i
Birni og Láru Sigvaldason
16 mannvænlegra barna auðið,
þau eru:
Thórarinn Guðni, bóndi í
grend við Árborg, kvæntur Að-
albjörgu Sðemundsson.
Ingibjörg Sigrún, Winnipeg.
Anna, gift Kristjáni Thorarins
syni, í Riverton.
Björn, kv. Kristínu Oliver, Ár-
borg. —
Ingvar, kv. Sigþrúði Brandson,
Árborg.
Guðrún, gift Thorkeli Jóhanns
son, Árborg.
Lára Guðjóna, gift Franklin
Wilson, Víðir.
Kristjana, gift Albert Magnús-
syni, Hnausa.
Tórdís, gift Emil Wilson, White
Rock, B. C.
Valdine, hjúkrunarkona, Wpg.
Ólöf Sigríður, gift Geirfinni
Sigurðsson, White Rock, B. C.
Jónas, Gunnar, Jóhannes, Ein-
ar, Beatrice Lillián, og Margrét
Elinóra.
Sum yngstu barnanna eru
heima hjá móður sinni.
Heimili Bjárnar og Láru Sig-
valdason varð óvenju stórt og
umfangsmikið. Sízt þarf um það
að fjölyrða, hvílíkt hlutverk það
er að ala upp 16 börn, og sjá
ýmsum þeirra borgið á leið til
mennta — og undirbúnings und-
ir'lífið. Með ágætum leystu þau
þetta óvenjulega stóra starf;
bera margir í minni sigrandi bar
áttu þeirra, sem nærri einstakt
dæmi, er sjaldan getur að líta.
Og því fágætara, þegar fötlun
sú, er tekin til greina, sem um
var getið, og jafnan háði Birni,
í ævibaráttu hans.
En margt var samverkandi í
æfisigri hans. Hann var hinn
4 4 -f ♦ ♦ ♦
Kveðjuorð - Björn Sigvaldason
Árborg, Manitoba -- Dáinn 1 8. júlí 1 947
Ljúfmenni er liðinn,
lagður nár til hvíldar.
Umhorfið saknar sóma manns.
Ástvinir kveðja,
vandamenn, — vinir,
minning, er geyma mæta hans.
Dáinn! Það er orð sem er,*
öllu lífi hryggð það flytur.
Mörgum sjúkum líkn þó lér,
líka skilnaðsstund er bitur.
Særir, — græðir sömu stund,
sárt þó reynist hjartans und. —
Brosmild lund þín lýsa vann,
líkt og sól er skýjum dreifði.
í viðræðum efni fann,
eitthvað nýtt er skoðun hreifði,
hversdagslegri hugsun frá,
hugsjón ný þar birtist þá. —
Heimilið var hjartans mál,
hópur barna mátti ei líða.
Hjónanna var’ samtengd sál,
svo þar engu þurfti að kVíða.
Sóma það ég sannan tel,
sextán börnum leið þar vel. —
Skoðun föst var framsóknar,
falla eður sigur vinna,
aðgætinn var alstaðar,
umbótum því varð að sinna.
Dagsverk hans var dáða ríkt,
dugnaður og hugur líkt. —
Sinn þann langa sjúkdóm barst,
sem hann hafði við að stríða
söm þar hetja, sönn þú varst,
sínu kalli er varð að hlýða.
Alt síns bíður endadags,
æfistundar sólarlags. —
Er sem hilli undir land,
andans sýn, — er mannlegs auga,
er sem glitri geislaband,
gullnum roðá strendur lauga.
Þangað vinur þín er för;
þar ei skaðar dauðans ör! —
B. J. Hornfjörð.
«
44444444-*--*-44444
MANNFAGNAÐUR
Síðastliðið mánudagskvöld var
þeim ágætu hjónum J. T. Beck
framkvæmdastjóra og frú hans
Svanhvít Beck, haldin vegleg
silfurbrúðkaupsveizla í Good-
templara-húsinu, er um 200
manns tóku þátt í; veizlustjórn
hafði með höndum Mr. Axel
Vopnfjörð skólakenhari, sem er
frændi silfurbrúðgumans; bar
samsætið í heild fagurt vitni
þeim miklu vinsældum, er silfur
brúðhjónin að makleikum njóta
í bæjarfélaginu; er heimili þeirra
rómað fyrir vinhlýja gestrisni og
alúð; þau Mr. Beck og frú eru
gæfusöm, þau eiga frábærilega
vel gefin börn, er þau, þótt eigi
hafi ávalt verið af miklu að
miðla, hafa lagt íhyglisverða
Fjallvegir fóru að lokast
um miðjan mánuðinn
ýmsum sérleyfisstöðum
Akstur hefir lagzt niður á
Guðm. Hlíðdal, póst- og síma-
málastjóri, hefir gefið Vísi upp-
lýsingar um ástandið á sérleyfis
leiðunum.
Var þess getiðý Vísi nýlega, að
einungis einn fjallvegur hefði
lokazt, en þetta var ekki rétt,
heldur er ástandið á sérleyfis-
leiðunum sem hér segir:
Breiðadalsheiði milli ísafjarð-
ar og Önundarfjarðar er lokuð
síðan snemma í október.
Á Þorskafjarðarheiði féll nið-
ur áætlunarferðin föstudaginn,
17. október.
Steinadalsheiði — á leiðinni til
mesti þrekmaður, viljasterkur
og margþættum hæfileikum
gæddur. Hann var einnig gædd-
ur miklu líkamlegu þreki, og
afkastamaður til verka, þótt ár-
um saman ætti hann við veila
heilsu að stríða.
Hann var hagsýnn og víðsýnn
bóndi, um margt sérstæður og
affarasæll í því er að búskap
laut. Fastbundin reglusemi ríkti
á heimilinu, jafnt inni sem úti.
Hin ágæta kona Bjarnar átti
sinn stóra hluta að máli í sigri
þeirra; er hún gædd óvenjulegu
starfsþreki, hagkvæmni, list-
ræni, samfara fágætri stillingu
sem hefir prýtt hana í umfangs-
miklu og ágætu æfistarfi.
Sameiginlega tókst þeim að
skapa farsælt og indælt heimilis
líf. Börnin þeirra, mörg og mann
vænleg, urðu þeim snemma af-
farasælir hjálpendur, og öðrum
fyrirmynd að samvinnu við for-
eldra sína að heill og farsæld
hins mannmarga heimilis þeirra.
Ætla mætti að maður með jafn
þungri heimilisábyrgð og Björn
var hlaðinn, léti almenn mál lítt
til sín taka, en því fór mjög
fjarri. Hann átti óvenju glögga
skygni á félagsmálum. Snemma
varð hann hrifinn af samvinnu-
stefnu bænda, varð hún honum
mikið áhugamál.
Hann unni mjög öllum mennta
málum, bar hann jafnan skóla-
mál heimabæjar síns og héraðs
fyrir brjósti; sæti átti hann í
skólaráði Árdalsskóla, um 25
ár. Um hríð var hann skrifari
skólaráðsins. Sæti hans í skóla-
nefnd var vel skipað. Til þeirra
mála varði hann miklum tíma
og umhugsun; var hann æfilangt
kennari að hjartalagi; skilnings-
ríkur á réttmætar kröfur er gera
ætti jafnt til kennara sem nem-
enda; og þungur var hann í
skauti, þar sem um vísviljandi
vanrækslu eða mistök var um
að ræða.
Um 6 ára bil var hann oddviti
Bifrastar sveitar. Svo vildi til að
sum þau ár voru erfiðir kreppu
tímar, er all-mjög þrengdu að
mönnum, og gerðu forstöðu
sveitamála torvelda. Vildi þá svo
til — sem og stundum endra-
nær, að þeir sem með málin fóru
hlutu misskilning og vanþökk að
launum; mun hann ekki hafa
farið varhluta af því, fremur en
rækt við að koma til hærri
menta.
í veizlunni voru haldnar marg
ar, hlýyrtar ræður, auk þess sem
mikið var þar um söng og hljóð-
færaslátt; fjölda-mörg heillaóska
skeyti bárust silfurbrúðhjónun-
um víðsvegar að, auk þess sem
þau voru sæmd fögrum og verð
mætum gjöfum.
Mr. Beck þakkaði fyrir hönd
sína og konu sinnar þá vinsemd
er samsætið og gjafirnar bæru
vott um; sagðist honum hið
bezta og kryddaði mál sitt með
ósvikinni fyndni; veizlukostur
allur var hinn bezti, og að lok-
inni hinni reglubundnu skemti-
skrá, var dans stiginn fram yfir
miðnætti.
Hólmavíkur — er lítt fær eða
ófær, en ekið er eystri leiðina
um Broddanes og ferjað yfir
Kollafjörð og síðan annar bíll
þaðan til Hólmavíkur.
Á Reykjaheiði austan Húsa-
víkur féll niður áætlunarakst-
ur 17. okt. og ekki fært síðan,
en tilraun verður gerð næsta
mánudag, ef ekki spillist veður.
Á Axarfjarðarheiði féll áætl-
unarakstur niður 17. okt. og ekki
farið síðan.
Á Austfjarðarleiðinni er ófært
yfir Möðrudalsf jallgarð síðan 12.
október.
Fjarðarheiði má heita ófær
venjulegum bifreiðum.
Viðfjarðarleiðin er lokuð.
Breiðadalsheiði — til Breið-
dals — lokaðist fyrir nokkru.
Vísir, 24. okt.
aðrir.
Að mínum skilningi var Björn
að mörgu leyti vel til foringja
fallinn. Hann kynti sér til hlítar
þau mál er hann bar fram og
barðist fyrir; hélt fast á rökum
þeim er fyrir lágu; nokkuð
kappsfullur; sótti oft móti
straumi, gat staðið einn, ef því
var að skifta — og gerði það
stundum. Ýmsar háreistar öld-
ur í dægurþrasi lífsins brotnuðu
á hans breiðu herðum, — stund
um að ófyrirsynju, og það án
þess, að við kunningjar hans og
vinir, ég og aðrir, veittu honum
það lið, er mátt hefði veita —
eða létum í ljós það traust er
við til hans bárum.
Á unglingsárum sínum var
hann dugandi starfsmaður í
þágu kirkjunnar, kenndi á
Sunnudagaskóla á Gimli, þótt
það útheimti 5—6 mílna göngu
frá heimili hans hvern sunnudag.
Jafnan var hann hlyntur safnað-
arstarfsemi, var dyggur stuðn-
ingsmaður Árdalssafnaðar hin
mörgu dvalarár í Árborg, ásamt
konu sinni og börnum þeirra;
hann hugsaði mikið um trúmál,
bar virðingu fyrir þeim, átti víð-
sýna drauma um möguleika
kirkjunnar og þjónustu þá er hún
ætti af hendi áð leysa, ef vel og
viturlega væri á haldið, og starf-
ið væri í anda Jesú Krists.
Hann andaðist á St. Boniface
Sanatorium, eftir 22ja mánaða
dvöl þar, og mætti hinztu örlög-
um sínum með sömu karmanns-
lund ,er jafnan einkendi hann
á allri æfigöngu hans.
Ekkja hans og börn minnast
með söknuði hins frábæra og á-
gæta eiginmanns og föður; syst
kini hans, hins trygglynda bróð-
ur, er frá barnæsku bar hag
yngri systkina og aldraða for-
eldra fyrir brjósti.
Við óskylda samferðafólkið
minnumst Vestur-íslenzka bónd-
ans, er með atorku sinni og lífs-
þreki hefir með heiðri og sæmd
stóru dagsverki aflokið.
Útför hans fór fram í Árborg
þann 18. júlí, að óvenjumiklu
fjölmenni viðstöddu. — Kveðju-.
mál fluttu sóknarpresturinn,
séra Bjarni A. Bjarnason, og sér?
Eiríkur Brynjólfsson frá Útskál-
um. —
Hvíl í eilífum friði!
S. ólafsson.