Lögberg - 26.02.1948, Side 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. FEBRÚAR, 1948
5
MINNINGARORÐ
Sigurrós Guðrún Sigursleinsson
F. 18. des. 1865, d. 1. marz 1947
AHII6AHAL
rVENNA
\ / Ritwtjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
m
Offita barna
Það þarf ekki síður að hugsa um
ofnærðu börnin en þau
vannærðu
(Framíh. frá síðasta blaði)
Móðirin hrædd um að
missa hann
Enda þótt Johnny sé bæði
latur og matgráðugur og afkára-
lega feitur, skulum við ekki
daema hann fyrr en við höfum
hitt móður hans og skilið orsök-
, ina fyrir aðgerðaleysi hans. Móð-
ir hans missti barn tveim árum
áður en Johnny fæddist og hefir
síðan v e r i ð dauðhrædd um að
eitthvað mundi henda hann. Fyr-
ir nokkrum árum voru teknir úr
honum kokeitlar og léttist hann
um fáein pund í sambandi við
það, en móðir hans varð áhyggju-
full yfir að hann skyldi léttast,
og tróð í hann allskonar heima-
tilbúnu góðgæti, til þess að hann
“fengi aftur sína fyrri krafta”.
Hann var ekki látinn gera hand-
arvik heima og h a f ð i yfirleitt
engum skyldum að gegna. Móðir-
in fylgir honum sjálf í skólann
og sækir hann þangað og styrkir
þetta, eða réttara sagt e y k u r
minnimáttarkennd hans. Hún
letur eða jafnvel bannar honum
að leika við “ruddalega” drengi
og auðvitað nær þessi skilgrein-
ing hennar til svo að segja allra
drengja. Engin furða þó að eina
anægja hans væri matur.
Margar mæður líktust móður
Johnnys, og margir drengir hon-
um, meðal h i n n a 200 offeitu
barna, sem barnalæknirinn dr.
Hilde Baruch, h a f ð i til rann-
sóknar á barnaspítala í New York
á fimm ára tímabili.
báftur lilfinningalífsins
í offitu.
Hún hefir brugðið upp nýju
ijósi yfir þátt tilfinningalífsins í
sambandi við o f f i t u. Ekkert
barnanna hafði truflaða kirtla-
starfsemi og flest voru vel þrosk-
uð að því er vöxt og gáfnafar
snerti, en 2 af hverjum 3 voru
annaðhvort einka- eða yngstu
börn a 111 o f umhyggjusamra
mæðra, sem lögðu megin áherzlu
a> að börnin hefðu góða matar-
^yst (og töldu heilsu þeirra bezt
borgið með því) og álitu það vera
^yggingu fyrir góðri heilsu. Sum
barnanna höfðu verði eðlilega
Þung, áður en þau fóru að ganga
í skóla, en tóku þá að fitna. Þau
höfðu verið alin upp eins og þau
væru alltaf smábörn og gátu því
ekki tekið þátt í þeim kennslu-
gfeinum sem meðalþroskuðum
börnum voru ætluð heldur höfðu
þau það þægilegt með því að
borða of mikið.
Oft stafaði skyldileg þyngdar-
aukning af ákveðnum viðburði
mnan fjölskyldunnar, sem trufl-
aði líf barnsins. Þannig var það
hd. með Pétur litla, sem var ell-
efu ára og þyndgist um alls fjöru-
fiu pund, e f t i r að bróðir hans
hafði farizt af slysförum. Móðir
hans hafði ekki aðeins vakandi
auga á hverju hans fótmáli, held-
Ur latti hún hann þátttöku í
hverskonar glaðværð, svo að
^étur fór að borða sér til ánægju
heldur en ekkert, líkt og drykkju
maður sem drekkir erfiðleikum
sinum með því að drekka. — I
stuttu máli: feitu börnin eru ekki
aðeins óhamingjusöm af því að
þau eru feit, heldur er sennilegt
að þau séu eða verði feit af því
að þau eru óhamingjusöm.
Auðvitað eiga foreldrar of-
feitra barna að örva ábyrgðartil-
finningu þeirra og sjálfsbjargar-
hvöt, hvetja þau til iðjusemi í
störfum eða leikjum og vekja
ahuga þeirra fyrir öðru en að
borða. En hvort sem offitan staf-
ar af truflun á kitlastarfsemi eða
af öðrum orsökum, verður megr-
andi mataræði að vera samtímis
öðrum lækningaáðferðum. Æf-
ingar og áreynsla nægja ekki, —
maður þarf að ganga í 8 klst. til
þess að brenna tæpum 300 grm.
af fitu.
Lítið gaman.
Það er allt annað en gaman,
að þurfa að svipta litla uppáhald-
ið, súkkulaði, rjómaís o. fl. slíku
góðgæti milli máltíða og minnka
skammtinn af öllu sem irmiheld-
ur feiti og sykur, stöppfjölskild-
unni, skaltu vera um, sérstaklega
þegar matur er þess mesta ánæg-
ja. En vegna andlegrar og líkam-
legrar heilsu þess, verður þetta
að gjörast.
Bíddu ekki með að gefa gaum
að ofáti barnsins þangað til það
er orðið alltof Jeitt. Ef tilhneig-
ing til offitu er í fjölskyldunn,
skaltu vera vel á verði og koma
í veg fyrir hana á barninu þínu.
Ekki er ráð nema í tíma sé tekið
hvað það snertir. Trúðu lækni
þínum ef hann segir að barnið
sé eðlilega þungt og láttu þig
engu skipta, hvað ættingjar þínir
eða vinir segja þar um.
Offeitt barn þarfnast jafnvæg-
is í mataræði, eins og hvert annað
barn og því líður betur ef það
fær dálítinn aukabita af ein-
hverju sem því þykir gott, heldur
en ef það þarf að vera í algjörðu
bindindi með slíkt. Gerðu ekki
sjálf áætlun eða reglur um mata-
ræði barnsins. Það eru ekki til
neinar mataræðisreglur sem
gilda í öllum tilfellum, og aðeins
læknirinn þinn getur gefið þér
þær reglur, sem eiga við um barn
þitt.
Barnið hlýðir fremur lækninum.
Það er einnig þýðingarmikið
sálfræðilega skoðað, að læknir-
inn ákveði mataræðið, því að með
því móti eru meiri líkur til að
barnið sætti sig við það, heldur
en ef þú værir ein um að ákveða
það, og gæti það þannig komið
í veg fyrir árekstra milli þín og
barnsins.
Forðastu eins og unnt er, að
láta barnið finna að það sé svipt
neinu. Því sjaldnar sem þú þarft
að segja “ekki meira”, eða “þetta
er nóg,” því betra. í stað þess að
m e i n a barninu að fá sér bita,
skaltu skammta því og gera því
ljóst, að það fái ekki meira. Kom-
du í veg fyrir að barnið, sem er á
sérfæði, sjái aðra meðlimi fjöl-
skyldunnar geyma sér mat sem
það langar í en má ekki fá. Þú
skalt hvetja þá sem borða há-
degisverð utan heimilis, til að
borða eftirmat sinn á matsölu-
húsum. Það sem barnið má ekki
borða, en aðrir á heimilinu borða
skaltur reyna að kom^ fyrir í
matnum án þess barnið taki eft-
ir því, svo sem meira smjöri í
eða smjörlíki á grænmeti þeirra,
feiti á kjötið o. s. frv. Matreiddu
góðgæti við viss tækifæri og þó
að sakkarín sé notað í stað syk-
urs segðu eigi að síður við barn
ið “þetta er bara handa þér”.
Ávaxlasafi í stað sætinda
Ef barnið kvartar um að það
fái limpuköst fyrst eftir að það
byrjar á megrunarfæðinu, þá
gefðu því ávaxtasafa í stað sæt-
inda milli mála.
Hafðu í huga að til þess að
halda matarreglurnar þarf tvo
til. Fólk sem er á megrun, hefir
gaman af að tala um reynslu sína
og eru börnin í því efni ekki frá-
brugðin fullorðna fólkinu. Vertu
þolinmóð og uppörfandi, þegar
barnið talar við þig um megr-
unarreglurnar og framfarir sínar
í því sambandi.
Þegar þú að lokum hefir náð
takmarkinu, þá gættu þess að
“Ó, þá náð að eiga Jesúm
einkavin í hverri þraut!
Ó, þá heill, að halla mega
höfði sínu í Drottins skaut”.
Þar sem börn þessarar góðu
konu hafa beðið mig að skrifa
nokkur minningarorð um móður
sína, er mér ljúft að leitast við
að verða við þeirri bón að svo
miklu leyti sem ég get.
Hún var fædd 18. des. 1865 að
Fossi í Hrútafirði í Húnavatns-
sýslu. Var hún yngst af átta syst
kinum, fimm af þeim dóu í æsku,
en tveir bræður fluttust til þessa
lands, nú báðir dánir. Foreldrar
hennar voru Jón Árnason og Sig-
urlaug Jónsdóttir sem fluttu
hingað árið 1886, ásamt dóttur
sinni og tveimur áðurnefndum
sonum. Settust þau fyrst að á
Eyjólfsstöðum í Hnausabygð.
Aðeins skal minst hér á fá
skyldmenni Sigurrósar. Móðir-
bróðir hennar var Jón Jónsson,
sýslumaður frá Melum í Hrúta-
barnið falli ekki í það sama aft-
ur. Jafnvel þó að það þurfi að
hafa gát á mataræði sínu alla
ævi, þá er það lítið gjald fyrir
góða heilsu og fyrir þá þægilegu
tilfinningu, að ásigkomulag þess
standi fullkomlega jafnfætis hin-
um spengilega og íturvaxna
Jóni.
Vísir
•f
Samkvæmisbúningar
Á árunum fyrir stríð var það
siður í samkvæmislífi Winnipeg
Islendinga að konur klæddust síð
um kjólum þegar veizlur voru
haldnar eða við önnur hátíðleg
tækifæri, en á stríðsárunum var
á tímabili hætt að pota síða
kjóla í þeim tilgangi að spara
fataefni, og síðan hefir þessi sið-
ur ekki verið tekinn upp aftur
meðal íslendinga.
í raun og veru kostar síður
Kjóll ekki mikið meira en venju
legir kjólar, en flestar konur
hafa afar mikla ánægju af því að
klæða sig upp á einstöku sinnum
og viðhafnarbúningar setja virðu
legri svip á samkvæmin. Því þá
ekki að taka upp þennan skemti
lega sið aftur?
Frónsmótið er stærsta og
virðulegasta samkoma Winni-
pég-íslendinga á vetrinum. Hana
sækir fólk víðsvegar frá og
vandað er til skemtiskrár, sem
bezt má verða. Við þetta tæki-
færi minnumst við ættlandsins
og íslenzkra erfða. Þessi sam-
koma á ekki að vera hversdags-
leg; hún á að vera haldin með
viðhöfn — viðhöfn í framkomu
firði. Elsti sonur hans var séra
Jón, prófastur í Bjarnarnesi í
Austur-Skaftafellssýslu, sem
lengi var alþingismaður, bráðgáí
aður og gott skáld. Systir hans,
frú Ingunn, ekkja Björns alþing-
ismanns Sigfússonar á Bornsá,
hefir orðið töluvert kunn sem
rithöfundur á síðari árum. Segja
þeir sem þektu báðar þessar
frændkonur, að þeim hafi svipað
mikið saman, bæði í sjón, mál-
rómi og framkomu. Voru öll
þessi Mela-systkini mesta mynd-
ar og greindarfólk. Það mun hafa
glatt Sigurrósu mikið, að sum
barna-börn hennar hafa gengið
mentaveginn, því sjálf mun hún
hafa unnað mentun og skáld-
skap, þó hún hefði ekki mikið
tækifæri til slíks.
Árið 1888 giftust þau Sigurrós
og Albert Sigursteinsson. Árið
1889 reistu þau bú að Selstöðum
í Geysirbygð og bjuggu þar
myndarbúi í fjörutíu og tvö ár.
Þau eignuðust átta myndarleg og
og viðhöfn í klæðaburði. Myndi
það ekki auka á virðuleik móts-
ins að sem flestir klæddust sam-
kvæmisfötum?
Óholl dómgirni
Ekkert er eins auðvelt eins og
að finna að því sem aðrir gera.
Til eru manneskjur, sem varla
opna svo munninn að þær finni
ekki að einhverju eða einhverj-
um. Þær sjá altaf gallana en
aldrei kostina; Þær sjá ávalt það
sem miður fer en meta aldrei
það sem vel er gert. Ef þær hrósa
einhverjum, þá er það oftast til
að lasta annan — að bera menn
saman til að sýna hvað öðrum sé
áfátt. Flestir vilja forðast sam-
vistir við svona fólk, því skraf
þess er ekki einungis mann-
spillandi heldur er sem það eitri
andrúmsloftið í kring um sig, en
það er ekki ávalt hægt að snið-
ganga það.
Til eru mæður sem ávalt eru
að jagast í börnum sínum og
finna að við þau og draga þann-
ig úr þeim kjark og þrótt. Mörg
eru hjónin, sem starblína á galla
hvers annars, og á slíkum heim-
ilum er aldrei friður. Ekkert
spillir eins félagslífi og öllum
viðskiftum manna eins og dóm-
girni og skortur á umburðar-
lyndi.
Engum er allsvarnað og eng-
inn er fullkominn. Allir hafa sína
galla og sína kosti. Er ekki á-
nægjulegra að hugsa um kostina
fremur en gallana — sjá það fal-
legra fremur en það ljóta? Allir
afreka eitthvað, sem er gott og
fallegt. Ber manni ekki að meta
það?
góð börn. Heimilið var reglusamt
og ríkti þar góðvild og kærleik-
ur til vina og nágranna. Eg held
að það hafi ekki verið hægt að
hugsa sér trúverðugri og trygg-
ari mann en Albert. Æfinlega var
hann boðin og búinn til að
hjálpa þar sem þess þurfti með,
en hvorugt þeirra hjónanna töl-
uðu um það, sem þau gerðu gott.
Þeim var það nóg að hafa getað
látið gott af sér leiða. Má vel
segja um Sigurrósu:
“Mörg látlaus æfin, lífsglaum
fjær
sér leynir einatt, góð og fögur;
en Guði er hún alt eins kær
þó engar fari af henni sögur”.
Þó að Selstaðahjónin væru svo
lánsöm að missa ekkert af börn-
um sínum, fór dauðinn samt ekki
framhjá heimilinu þar, sem
fimm gamalmenni lögðust þaðan
til hvíldar. Foreldrar Sigurrósu,
Jón og Sigurlaug, voru hjá þeim
til æfiloka. Einnig voru þau Sig-
ursteinn og Sigríður, faðir Al-
berts og stjúpmóðir, þar síðustu
árin eftir að heilsan bilaði. Þar
að auki var Kristín, systir Sigríð
ar, þar síðustu mánuði æfi sinn-
ar, þar sem hún var orðin ein-
mana og þrotin að kröftum. —
Öllum þessum gamalmennum
var veitt hin bezta aðhlynning.
Eg þekti Selstaða-hjónin og
börnin frá því ég man fyrst eftir
mér — þó að leiðir okkar skild-
ust síðari árin. Marga glaða
stund átti ég þar með stúlkunum
og stundum hljótum við að
hafa verið hávaðasamar. Marg-
sinnis fylgdu þær mér heim í
gegnum skóginn. En sérstaklega
man ég eftir tveimur vikum sem
ég var þar til heimilis með litla
drenginn minn, þegar hús bróð-
ur míns brann. Þetta var í janú-
ar mánuði og því mjög kalt veð-
ur. Ekki hefðu þau getað verið
betri við sitt eigið barn heldur
en þau voru við mig. Það fyrsta
sem Sigurrós gerði var að vita,
hvort að litla drengnum hefði
orðið kalt. Þegar hún fann að
ekkert hafði orðið að honum,
brosti hún blíðlega og sagði: “Þá
batnar alt, fyrst þið eruð frísk”.
Eg sé þau í huganum, þar sem
þau stóðu í dyrunum, með tárin
í augunum, þegar maðurinn kom
að sækja okkur og við kvöddum
byggðarlagið og nágrannana
góðu. Eg sá þau nokkrum sinn-
um eftir þetta en ekki heima á
Selstöðum samt. Þegar kraftarn
ir minkuðu fluttu þau að Nýja-
bæ, æskuheimilis Alberts, í
Hnausabygð. Þar dó Albert 9.
maí 1933.
Mér finst eins og andi blíður
blær frá þessu gamla heimili, í
hvert sinn sem ég fer þar fram-
hjá. Nú er ekkert af bömunum
búsett þar úr ættinni. Nú eru
barna-börnin orðin þrjátíu og
sjö að tölu og barna-barna-börn-
in þrettán, svo ættin er stór, og
er vonandi að einhver ur þess-
um hópi setjist að á Selstöðum,
þar sem minningarnar vaka.
Sigurrós bjó fyrst með sonum
sínum á Nýja-bæ, eftir fráfall
manns síns. Tvö síðustu árin var
hún til heimilis hjá Sigríði dótt-
ur sinni, og tengdasyni, Jakob
Guðjónssyni, sem eru búsett í
Hnausabygð. Þar naut hún ástar
og góðrar aðhlynningar í sjúk-
dómsstríði sínu. Nokkra mánuði
var hún rúmföst og komu þá öll
börnin oft að sjá hana. Jafnan
hafði hún orð á því hvað Guð
væri sér góður, þegar ein þraut-
in rénaði. Trúkona var hún mik-
il, og var því dauðinn henni að-
eins lausn, sem hún þráði, svo
hún gæti farið heim í þann al-
sælu geim, þar sem vinirnir biðu
hennar. Hún var öljum þakklát,
sem komu til hennar og hún dó
í “frið og sátt við alla menn”. —
Eg veit að hún myndi vilja votta
dóttur sinni, Sigríði og Jakob,
tengdasyni sínum, sérstakt þakk
læti fyrir ástríki þeirra.
Öll börnin þakka góðri móður
fyrir alt það góða sem hún skil-
ur þeim eftir.
“Far þú í friði;
friður Guðs þig blessi.
Hafðu þökk fyrir alt og alt”.
K. S. B.
230 vistmenn
á Elliheimilinn
Vistmenn á Elli- og hjúkrunar-
heimilinu Grund voru 230 um
síðustu áramót, 168 konur og 72
karlmenn. Á sama tíma í fyrra
voru þeir alls 223, en árið áður
174. —
A síðasta ári komu 85 nýir
vistmenn á heimilið, en 41 fór
þaðan og auk þess dóu 37. — Á
árunum frá 1935—1947 hafa alls
1178 vistmenn komið á Elliheim-
ilið.
Mbl., 7. jan.
— Hljóð í réttarsalnum, öskr-
aði dómarinn, hljóð, sex menn
hafa þegar verið dæmdir án þess
að eitt einasta orð af framburði
þeirra hafi heyrst.
Looking Ahead to Spring
In the Men's
Clothing Section
Topcoats
Newest arrivals, these are
leaders in quality, and in
the newest shades for
Spring. Your choice will be
easy from this splendid
selection of all-wool top-
coats!
Single - breaster stylings
with set-in raglan sleeves,
button through or fly front
and slash pockets.
Diagonal, Herringbone
and Harris tweeds, bara-
thea, gabardines, camel hair,
covert cloth, west of Eng-
land coatings, alpacama,
lamkasha and íodens. Grey,
teal, beige, fawn and green.
Collective sizes 36 to 44.
Each
$25.00
to
$69.50
Men’s Clothing Section,
The Hargrave Shops for Men, Main Floor.
*T. EATON C?,
UMITED
MÓÐUR MINNING
Undir nafni barnanna
F. 18. des. 1865. — D. 1. marz -947
Ástkæra móðir, við söknum þín sárt,
sífelt er minning þín hrein.
Það er svo margt, sem að minnir á þig.
sem móðurást framleiðir ein!
Þín írú var svo máttug. hún fjöllin gat fært,
Við finnum og sjáum það nú.
hún var þinn styrkur við slöðuga önn.
Hvað styður mann betur en trú?
Lengst verður munað, hvað mund þín var hlý
og mjúklega um vangana strauk,
og þerraði tárin af barnanna brá
svo bráðlega sorginni lauk.
Ágælis kona þú alla tíð varst,
sem elskaðir mann þinn og börn,
fórnaðir öllu fyrir þitt hús
og fólst það í almættis vörn.
Inndæla móðir! Þúsundföld þökk
til þín út í ómælis geim
senda þér börnin þín, ástfólgin öll
þú áttir svo mikið hjá þeim.
Sífelt við hugsum um sigur og rós
og sigrinum fögnum við þeim
sem þú hefir unnið við umskifti þau
að alfarin þú ert nú heim.
Friðrik P. Siguröson.