Lögberg - 17.11.1949, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 17. NÓVEMBER, 1949.
3
Leiftur úr langferð
Minningarbrot úr jerð frá Höfn til Finnlands
Helsingfors í. ágúst
Sumarið 1949 heíir verið sum-
ar Frakklandsferðanna, ungir
sem gamlir, háir og lágir flykkj-
ast til Frakklands.
íslendingar kljúfa bláloftin
frá Reykjavík til Hafnar og síð-
an aka þeir sig dauðþreytta í 30
klukkustundaferð til Frakk-
lands, en vonandi flytja þeir ein
hver merki sígildrar franskrar
menningar með sér heim.
Ég gerðist sá öfuguggi á þessu
sumri, að ég hélt í allt aðra átt,
ég valdi Svíþjóð, Finnland og
Lappland.
Mánudaginn 1. ágúst hélt ég
af stað frá Kaupmannahöfn,
með einni Eyrarsundsferjunni
til Málmeyjar. Ferðin milli þess-
ara borga tekur eina klukku og
45 mínútur en löng er leiðin í
tollinum beggja megin við sund-
ið. Danski tollurinn hefir þótt
allóvæginn, þráfaldlega hafa
friðsamir borgarar verið klædd-
ir úr hverri spjör og dæmi eru
til þess að kvenfólk hafi verið
rannsakað með gúmmíglófum.
En það þykir ekki sæmandi
lengur. Batnandi tolli er bezt að
lifa.
Brátt var ég seztur í hraðlest-
ina og síðan var brunað af stað
áleiðis til Stokkhólms. Ég lenti í
klefa með Finnlandssvía, Svía
og Dana, en annars bar mest á
Ameríkönum í lestinni. Svíinn
lét vel yfir að Ameríkanar heim-
sæktu Svíþjóð, þ. e a. s. honum
þótti vænt um dollarana þeirra,
hinsvegar kvað hann Ameríkan-
ana nokkuð fyrirferðarmikla og
heimtufreka. Sitt er að konunni
minni hverri, stendur þar. Sví-
inn kvartaði yfir að Ameríkan-
ar væru fyrirferðarmiklir og
Ameríkanarnir kvörtuðu yfir að
Svíar væru svo hátíðlegir.
Staðar numið í Stokkhólmi
Klukkan 11 um kvöldið kom
ég til Stokkhólms. Ég hafði ekki
pantað herbergi fyrirfram og
blés þá ekki sem byrlegast, því
fjöldi íþróttamanna gisti bæinn
sökum Lingiadenmótsins. Ég
MINNINGARORÐ:
Hólmfríður Helgason
F. 6. okt. 1876 — D. 10. ág. 1949
„Vér sjáum hvar sumar rennur
með sól yfir dauðans haf,
og lyftir í eilífan aldingarð
því öllu, sem Drottinn gaf“.
í tölu vina minna, sem kvöddu
á nýliðnu sumri, var Hólmfríður
Helgason, er andaðist að heim-
ili sínu að Gimli, 10. ágúst. s.l.
Foreldrar hennar, bæði ey-
firsk, voru hjónin Jósef Sigurðs-
son frá Dvergastöðum í Grund-
arsókn og Arnbjörg Jónsdóttir
frá Dagverðareyri í Glæsibæjar
sókn. Þau fluttu frá íslandi árið
1876 og settust strax að í Árnes-
byggð í Nýja íslandi. Nam Jósef
þar land og nefndi Skógar-
strönd. Þar fæddist Hólmfríður,
fimm vikur eftir að systir henn-
ar tæpra tveggja ára, hafði and-
ast þar á heimilinu. Varð því
koma Hólmfríðar smyrsl á sár;
og oft síðar auðnaðist henni að
verða til þess að mýkja margs-
konar sár.
Haustið 1876 geysaði bólan
(Small-pox) í byggð íslendinga
við Winnipegvatn. Hólmfríður
var aðeins fárra vikna að aldri
þegar hún tók veikina; lífsþrótt-
ur hins tápmikla barns sigraði í
þeirri eldraun, en menjar veik-
innar bar hún alla ævi.
Barn að aldri fluttist hún með
foreldrum sínum að Melstað,
tvær mílur sunnar en Gimlibær,
og ólst þar upp ásamt systkin-
um sínum, er hún var ætíð tengd
innilegum kærleiksböndum.
Fimm þeirra eru á lífi, öll nú til
heimilis að Gimli, Man. Jósefs-
sons bræðurnir eru: Jón, Óli og
Sigmundur; systurnar: Sigrún
(Mrs. G. Gíslason) og Jósebína
(Mrs. J. B. Johnson).
Hólmfríður giftist ung Hró-
bjarti Helgasyni — nú til heim-
ilis í Geysisbyggð. — Bjuggu
þau um skeið á Litlaskógi í
grennd við Gimli, síðar á heim-
ilisréttarlandi Hróbjartar í Geys
isbyggð. Vegir þeirra skildu. Ár-
ið 1911 kom hún (ásamt börnum
sínum) aftur til æskustöðvanna,
og átti heima á þeim slóðum eft-
ir það. Þrjú elztu börn þeirra
hjóna dóu mjög ung, en þrjú lifa
móður sína. Þau eru: Jósef Arn-
berg, kvæntur Dorothy Jóhanns
son, Gimli; Guðmundur Elinór,
kvæntur Alice Canleon, Rabbit
Point, L. Winnipeg; og Aðal-
björg Sigrún, Gimli.
Barnabörnin er ástríka ömmu
hafa nú misst eru sex.
Síðla hausts, 1929 flutti hún
á heimili Óla bróður síns, sem
þá hafði orðið fyrir þeirri þungu
sorg að missa konu sína frá
þremur ungum börnum. Upp
Hólmfríður Helgason
frá því áttu þau systkinin Óli og
Hólmfríður heimili saman í sam
fleytt nær því nítján ár, í Min-
erva-byggðinni og í Gimli-bæ.
Reyndust þau hvort öðru svo vel
að fyrirmynd er og ljúft þess
að minnast. Tvö börn Óla ólust
upp á heimilinu og var mjög
kært á með þeim og fóstru
þeirra.
Síðasta árið háði hún þunga
baráttu við sjúkdóm þann, er
leiddi hana til dauða. Átti hún
þá heimili hjá Aðalbjörgu dótt-
ur sinni og naut þar umönnun-
ar ástvinanna, sem í nágrenniu
dvöldu, ásamt dótturinnar á
heimilinu. Þar voru kveðjumál
flutt að viðstöddum nánustu vin
um og ættingjum, og einnig í
Lútersku kirkjunni á Gimli, að
fjölmenni viðstöddu. Séra S.
Sigurgeirsson flutti kveðjumál-
in á báðum stöðunum.
Hólmfríður var tápmikil kona,
hlýleg í viðmóti og glaðlynd:
Þótt „blæddu undir, inst í
lundu“, gerði hún sér ætíð far
um að dylja það, jafnvel fyrir
sínum nánustu. Aldrei hafði
hún ráð á miklum veraldleg-
um auð, en vann margt góðverk-
ið í kyrþey, án þess að líta til
lofs eða launa. Hún var skiln-
ingsrík, fórnfús og viðkvæm
móðir; minnisstæð verða mér
orð dóttur hennar: „Hún var
okkur börnunum svo mikið, að
mér er ómögulegt að þakka það
sem skyldi“.
Órofa tryggð bar hún til æsku
vina sinna, þó vinunum fjölg-
aði mikið er árin liðu.
Þökk fyrir hlýju hjálparhönd-
ina, sem þú oft réttir mér, Hólm-
fríður! Vinirnir gleyma þér
ekki.
„Þér fylgir vor blessun,
þér fylgja vor tár
á friðarins engilvegu“.
ANNA S. EINARSSON
svipaðist um eftir einhverri upp
lýsingarskrifstofu og fann brátt
eina niðri í djúpum kjalla. Þar
sat gamall maður með gleraugu
og gerði að vilja gesta eftir því
sem föng voru á. Sá gamli út-
vegaði mér fljótlega gott her-
bergi á Kristineberggistihúsinu.
það kostaði 7 s. kr. + þjórfé og
var það með baði, síma, viðtæki,
sem jafnframt var kalltæki, ef
maður vildi líta framan í stofu-
stúlkuna eða þjóninn. Allur út-
búnaður herbergisins bar vott
um að Svíar eru ekki á neinni
niðursetningabraut.
Ég þurfti að fá mér vísum til
Finnlands og arkaði í finnska
sendiráðið, þaðan var ég rekinn
ástúðlega en öfugur út aftur og
sendur til aðalræðismannsins.
Vísum fékk ég eftir 5 mínútna
bið, þegar ég var búinn að svara
ótal spurningum, m. a. hverrar
trúar ég væri.
íslenzka sendiráðið er skammt
frá finnsku aðalræðismannskrif-
stofunni, þar hitti ég fyrst sak-
lausa sýslumannsdóttur úr sveit
á grónskri grund og brosti hún
mjög ástúðlega til mín meðan
hún svaraði öllum mögulegum
og ómögulegum spurningum,
sem ég lagði fyrir hana.
Innan skamms birtist Gunn-
laugur Pétursson deildarstjóri í
utanríkismálaráðuneytinu.
Hann gegndi sendifulltrúastörf-
um meðan Helgi Briem var í
sumarleyfi. Gunnlaugur var
mér að öllu góðu kunnur frá því
að við vorum báðir innilokaðir
í Danmörku á stríðsárunum,
énda reyndist hann nú sem fyrr
drengur góður.Er okkur íslend-
ingum sómi að því að hafa mann
sem Gunnlaug í utanríkisþjón-
ustu vorri hvar sem vera skal.
ar glímu. Ekki held ég að Svíar
ar glímu. Ekki hel ég að Svíar
hafi skilið mikið í því tuski, en
það var þeim helzt ánægjuefni,
að sjá lítinn mann og stóran
sækjast af miklu kappi og þann
stóra liggja. Litli maðurinn varð
heyranlega uppáhald áhorfend-
anna og þó vantaði útvarpsmann
til að rymja einhverja hjákát-
lega lýsingu á honum í hátalar-
ann.
Seinna um kvöklið fórum við
— sýslumannsdóttirin og ég — á
Skansen og nutum ljósadýrðar-
innar, sem er svo margbreyti-
leg, fögur og hugnæm, að minn
takmarkaði litaorðaforði fær
ekki lýst henni sem vera bæri.
Klukkan 15 mínútur yfir
fimm næsta dag hélt ég af stað
til Uppsala. Þar dvaldi ég rúm-
lega þrjár klukkustundir. Upp-
salir er gamall menningarbær
og eru dómkirkjan og háskólinn
miðstöðvar menningarinnar. —
Kjörorð háskólans er: „Tanka
fritt ar stort men tanka ratt ar
större“. Á íslenzku mætti kann-
ske segja: Hugsa frjálst er hátt,
en hugsa rétt er hærra.
Leiðin til landamœranna
Klukkan 9.35 lagði ég af stað
frá Uppsölum áleiðis til Hapar-
anda, sem er við landamæri Sví-
þjóðar og Finnlands. Ég var svo
stálheppinn að fá klefa út af fyr
ir mig svo að ég gat sofið í friði
og ró meðan lestin brunaði í
gegnum víðfeðma skóga Svía-
ríkis í næturhúminu.
Upp úr hádeginu komum við
til Boden og fór þá lestin heldur
að hægja á sér og frá larungi til
Haparanda tíndi hún upp allar
smástöðvar. Á þessum slóðum
er ekki þéttbýlinu fyrir að fara.
Á einni smástöðinni var numið
staðar í 10 mínútur. Þar var lít-
r
ill veitingastaður og var allt til-
búið handa væntanlegum gest-
um. Kaffibollarnir stóðu á tár-
hreinum borðunum og kökurn-
ar gat hver og einn sótt í köku-
binginn sem vildi. Þessar góð-
gerðir kostuðu eina krónu.
Stokkhólmur var nú svo undra
fjarri og lýsti það sér m. a. í því,
að brautarþjónninn svipaðist
um í hverjum krók og kima til
þess að ganga úr skugga um að
enginn hefði nú verið skilinn
eftir.
Farið inn á finnska grund
Sænsku lestinni hafði seinkað
svo að ég vissi ekki gerla hvort
ég myndi geta haldið áfram á-
leiðis til Helsingfors undir eins.
Úr því rættist þó, finnska lestin
beið hinum megin við landa-
mærin. Við vorum aðeins þrjú,
sem ætluðum yfir, finnsk hjón
og ég.
Er ég kom inn í venjulegan
annan farrýmisklefa sat þar
ungur og laglegur maður. Ég á-
varpaði hann á sænsku, en það
bar heldur lítinn árangur,
reyndi ég þá ensku og gekk það
öllu betur. Þessi ungi maður
kvaðst heita Olavi Niellinen.
Svo var þá háttað fjárhag mín
um að ég átti 23 mörk eða tæpa
krónu í íslenzkum peningum.
Auk þess hafði ég sænskar og
danskar krónur og lék mér hug-
ur á að breyta þeim í mörk. Ég
tjáði nú Olavi hvernig á stæði
og bauðst hann því til að kaupa
af mér nokkrar krónur svo ég
gæti keypt mér brauð og mjólk
í Kemi, þar sem kommúnistar
hafa nú komið á verkfalli. Olavi
reyndist mér sannarleg hjálpar-
hella því afgreiðslustúlkan í
Kemi skildi ekkert nema
finnsku.
Þegar Kemimáltíðinni, sem
tók tvær mínútur, var lokið, lá
leiðin til Uleaborg. Ræddum við
nafnarnir saman um landanna
gagn og nauðsynjar eftir því,
sem orðaforði hans leyfði, en
hann hafði aðeins lesið ensku í
tvö ár og aldrei haft tækifæri
til þess að tala hana áður.
Ekki allt mömmudrengir
á íslandi
Ég fékk svefnklefa um nóttina
og skreyddist á fætur klukkan 9
næsta morgun eftir væran svefn.
I klefanum mínum sat enn vinur
minn Olavi og við höfðu nú
bætzt tveir kátir karlar báðir
sænskumælandi. Annar hét Ny-
gard og var fyrrverandi farmiða
sali hjá járnbrautunum og hinn
hét Svanström, fyrrverandi eim-
lestarstjóri. Sín á milli töluðu
þessir menn finnsku en ég tal-
aði ýmist sænsku eða ensku.
Olavi sagði mér nú að hann
ætlaði að lesa hagfræði við Hel-
singforsháskóla, en eins og
stendur er hann verzlunarmað-.
ur og sparar sér saman náms-
aura. Olavi sagðist vilja vita sem
mest um ísland og spurði hvort
ég gæti ekki komið sér í bréfa-
samband við enskuskrifandi
íslenzka stúlku á sínu reki (hann
er 21 árs). Vilji einhver íslenzk
blómarós fræða Olavi Niellinen
um Island á enskri tungu þá er
heimilisfang hans: Villman-
strand, Box 8, Finnland.
Karlarnir voru hinir kátustu
og bar margt á góma; stríddi
Svanström Nygard á því, að
hann hefði lofað „mömmu“, þ.e.
húsfreyju hans hans, að gæta
hans í Helsingfors.
Svanström kvast hafa hlustað
á fyrirlestur um ísland kvöldið
áður og heyrt íslenzkan karla-
kór á plötu og hefði sér þótt
hann ágætur. Sjálfur var Svan-
ström gamall kórmaður og tók
lagið. Sem formaður dauðvona
Söngfélags íslendinga í Kaup-
mannahöfn gat ég ekki skorast
undan að taka undir og er Svan-
ström heyrði að ég var ekki lag-
laus vildi hann læra íslenzkan
söng. Ég kenndi honum þá hús-
ganginn:
Oft finn ég í œðum brenna
œsta þrá í gleðifund.
Ég er vinur víns og kvenna
og verð það fram á hinztu stund.
Svanström líkaði þessi kveð-
skapur vel og sagði: Ekki eruð
þið allir mömmudrengir á Is-
landi. Er til Helsingfors kom
komu ferðafélagarnir farangri
mínum til geymslu en ég fór
beina leið að ná mér í nokkur
mörk og þaðan til Eiríks, sem
allir Finnlandsfarar þekkja,
ræðismann íslands.
Ólafur Gunnarsson
frá Vík í Lóni.
VÍSIR
Business and Professional Cards
SELKIRK METAL PRODUCTS LTD.
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hitaeiningar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldi-
við, heldur hita frá að rjúka út
með reyknum — Skrifið símið til
KELLY SVEINSSON
187 Sutherland Ave„ Winniperj
Sími 54 358
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smith St. Winnipeg
Phone 924 624
Office Ph, 925 668 Res, 404 31»
NORMAN S.BERGMAN, B.A., LL.B.
Barrister, Solicitor, etc.
411 Childs Bldg,
WINNIPEG CANADA
PARKER, PARKER
& KRISTJANSSON
Barrisiers - Soliciiors
v
Ben C. Parker, K.C.
B. Stuart Parker, A. F. Kristjansson
500 Canadian Bank of Commerce
Chambers
VVinnipeg, Man. Phone 923 561
JOH3SÍ A. HILLSMAN.
M.D.. Ch. M.
332 Medical Arts. Bldg.
OFFICE 929 349 Home 403 388
Phone 724 944
Dr. S. J. Jóhannesson
SUITE 6 — 652 HOME ST.
ViBtalsttml 3—6 eftlr hádegi
Also
447 Portage Ave,
123
TENTH ST.
,BRANDON
Ph, 926 885
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selklrk. Man.
Office hrs. 2.30—6 p.m.
Phones: Office 26 — Res. 280
Phone 21101 ESTIMATES
FREE
J. M. INGIMUND50N
Asphalt Roof. and Insulated
Siding — Repairs
632 Simcoe St. Wlnnlpeg, Man.
Office Phone Res Phone
924 762 728 115
Dr. L. A. Sigurdson
628 MEDICAL ARTS BLDG.
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appolntment
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
606 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Talslmi 925 826 Helmilis 83 893
DR. K. J. AUSTMANN
BérfrœOingur i augna, eyma, nef
oo kverka sjúkdómum.
209 Medical Arts Bldg.
Stofutími: 2.00 til 5.00 e. h.
DR. ROBERT BLACK
BérfrœOingur i augna, eyma,
nef oo hdlssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG
Graham and Kennedy St.
Skrifstofuslml 923 851
Heimasími 403 794
EYOLFSON’S DRUG
PARK RIVER, N. DAK.
islenzkur lyfsali
Fúlk getur pantað meðul og
annað með pösU.
Fljðt afgreiðsia.
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlasknar
406 TORONTO GEN. TRUST8
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
Phone 926 952 WINNIFEG
Cars Bought and Sold
SQUARE DEAL
MOTOR SALES
"The Workino Man’s Friend"
Ph: 26464
297 Princbss Strket
Balf Block N. Logan
SARGENT TAXI
Phone 722 401
FOR QUICK RKLIABLE
SERVICE
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPG.
Fasteignasalar. Leigja hús. 0t-
vega peningalán og eldsábyrgð.
bifrelðaabyrgð, o. ■. frv.
Phone 927 588
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur llkkistur og annast um ttt-
farir. Ailur útbúnaður sá bezti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talslml 27 324
Heimilis talslmi 26 444
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
SL Mary’s and Vaughan, Wpg.
Phone 926 441
Phone 927 025
H. J. H. Palmason, C.A.
H. 1. PALMASON & CO.
Chartered Acconntants
305 Confederation Ltfe Bldg.
Winnipeg Manltoba
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögfrccOinonr
209BANK OF NOVA 8COTIA BG.
Portage og Garry St.
Phone 928 291
GUNDRY PYMORE
Limited
Brltish Qualitv Fish Nettino
58 VICTORIA ST„ WINNIPEG
Phone 98 211
Uanager T. R. THORVALDBON
Four patronage will be appreclated
C A N A D I A N FISH |
PRODUCERS, LTD. )
J. H. PAOE, Manaoing Director
Wholesale Distributors of Frssh
and Frozen Flsh.
311 CHAMBERS STREET
Office Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917
Phone 49 469
Radio Service Specialists
ELECTRONIC LABS.
H. THORKELBON, Prop.
The most up-to-date Sound
Equipment System.
592 ERIN SL WINNIPEG
G. F. Jonasson, Pres. A Man. Dlr.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLK, Slmi 926 827
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FI8H