Lögberg - 06.04.1950, Blaðsíða 6

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 6. APRÍL, 1950.
tf
FORRÉTTINDI
Eftir GILBERT PARKER
J. J. Bildfell þýddi. — Ljóöin i þeasari sögu eru
þýdd af Dr. Sig. Júl. Jóhannessyni.
Kæri signor minn — þetta er þér
líkt! Það er vegurinn og við skulum aug-
lýsa það í dag. Látum okkur sjá . . . Við
skulum breyta um aðalleikendur í þessa
þrjá daga, svo að þeir sem aðalhlut-
verkin hafa haft á hendi svo lengi tapi
ekki helgitign þeirri, sem þeir ættu að
hafa öðlast. Við skulum setja nýja leik-
endur í þeirra stað. Ég auglýsi það við
aftansönginn bráðlega. Ég hefi hugsað
mér hverjir leiki Krist, Jóhannes og Pét
ur — það er ekki erfitt að velja þá menn,
en Maríu móður Krists og Maríu Magda-
len —“
Þeir litu hvor á annan með sömu
hugsunina í huga. „Heldurðu að hún
fáist til þess?“ spurði signorinn.
Presturinn kinkaði kolli. „Paulette
Dubois hefir tekið sér orðið til hjarta“:
„Far þú í friði og syngaðu ekki framar“;
hún hlýðir.
Meðan á þessu tali stóð gengu þeir í
gegnum þorpið, og presturinn stansaði
órólegur nokkrum sinnum, því raddir,
sem honum voru ókunnar, heyrðust
hljóma í hátíðasöng út á götuna.
„Hverjir geta þetta verið?“ spurði
hann raunalega.
Signorinn gekk til gistihússins án
þess að segja orð, og inn í það, án þess
að drepa á dyrnar. Eftir lítinn tíma
þögnuðu raddirnar, en hófust aftur,
þögnuðu og hófust á ný. Signorinn kom
út fölur í framan af reiði, og þrír ókunn-
ir menn á eftir honum. Þeir voru allir
ölvaðir.
Einn þeirra var æfur. Það var Billy
Wantage, sem árin höfðu ekki bætt
neitt. Hann hafði komið þá um daginn
með tveimur félögum sínum, í kynnis-
ferð að hann sagði í afsökunarskyni fyr
ir fylliríið.
„Hvað gengur að þér, gamli forar-
staur?“ sagði Billy. „Messan er úti, er
hún ekki? Megum við ekki fá okkur í
staupinu á milli bæna?“ Þegar hér var
komið, var fjöldi fólks kominn í kring-
um þá og á meðal þeirra var Filion La-
casse. Eftir bendingu frá signornum og
hljóðskrafi, sem fljótt barst út, réðust
einir tólf þorpbúar á ferðamennina og
fóru með þá að vatnsdælu og böðuðu
þá alla, þangað til af þeim rann brenni-
vínsvíman. Svo sóttu þeir hesta ferða-
mannanna og vagn og gáfu þeim fimm
mínútur til þess að vera á burtu úr þorp-
inu.
Með illu auga og alvotur, virtist Billy
vera að hugsa um að malda í móinn,
en þegar að hann leit á hópinn sem
stóð hringinn í kringum þá alvörugefinn
og ákveðinn bölvaði hann og fór með
félögum sínum til næstu bygðar.
Lin. KAPÍTULI
Grundsemd vaknar hjá prestinum og
signornum.
Þess var ekki langt að bíða, að sign-
orinn og presturinn þyrftu að ná tali af
skraddaranum. Þeir stóðu fyrir utan
búðina hans og presturinn var í þann
veginn að drepa á dyrnar.
„Það er þýðingarlaust; hann hefir
ekki verið heima í nokkra daga“, sagði
hann.
„Farinn! Farinn!“ sagði presturinn.
„Ég kom hér í gær til að finna hann,
og þegar að hann var ekki heima, þá
spurði ég eftir honum á pósthúsinu. Svo
lækkaði signorinn róminn og sagði:
„Hann sagði frú Flynn að hann ætlaði
vestur á fjöll, eftir því sem Rósalie
segir!“
Það kom alvörusvipur á andlitið á
prestinum. „Hann fór líka í burtu rétt
áður en leikurinn byrjaði. Ég er orðinn
hræddur um — að við séum ekki farnir
að vinna neitt á — hugboð hans knýr
hann til að gjöra gott, en ekki illt, en
þó — en þó! Mig hefir verið að dreyma
fagran draum, Maurice, en ég er stund-
um hræddur um að draumurinn ætli
ekki a ðrætast“.
„Bíða, bíða!“
Presturinn leit kýmileitur í áttina
til pósthússins. „Mér hefir stundum
dottið í hug, að það sem bæn manns
fær ekki áorkað, að það gæti kærleik-
ur konunnar framkvæmt. Ef — en, ó'
hvað vitum við um fortíð hans? Ekkert
Hvað vitum við um hjartalag fólks?
Ekkert — ekkert!“
Signorinn varð hissa. Það leyndi sér
svo sem ekki hvað presturinn meinti.
„Hvað meinarðu?“ spurði hann næstum
hranalega.
„Hún — Rósalie hefir breyst —
breyst“. Hann var að hugsa með rauna-
blandinni viðkvæmni um, að hún hefði
ekki komið til sín til skrifta í marga
mánuði.
„Ekki síðan að faðir hennar dó og
hún veiktist?“
„Síðan að hún fór til Montreal fyrir
sjö mánuðum síðan og jafnvel nú, síð-
ustu vikurnar sem hún var veik, sendi
hún aldrei eftir mér; og þegar að ég
heimsótti hana . . . Ef að hún skyldi
hafa fengið ást á manni, sem ekki end-
urgeldur ást hennar!“
„Það væri nú fyrir beztu lka“, sagði
signorinn ólundarlega.
„Við vitum ekki hvaðan, að hann
kom, og við vitum ekki hvort að hann
er heiðingi“.
„En þarna situr hún nú einn klukku-
tímann eftir annan, einn daginn eftir
annan gjörbreytt!“
„Hún missti föður sinn“, sagði sign-
orinn áhyggjufullur.
„Ég þekki sorg barnanna. Hennar
er ekki slík. Sorg hennar er dýpri. En
ég get ekki spurt um syndir hennar, því
öll framkoma hennar er flekklaus. Höf-
um við ekki séð hana vaxa, hér á meðal
okkar, glaða, hugrakka, sálarhreina —“
„Hæf til til hennar stöðu“, tók sign-
orinn fram í þurlega. Svo lagði hann
hendina á handlegg prestsins. „Á ég að
biðja hennar aftur?“ sagði hann og
dróg þungt andann. „Heldurðu að hún
hafi séð yfirsjón sína?“
Prestinum varð hverft við þetta í
fyrstu og svaraði ekki, en hann áttaði
sig brátt og gat þá ekki annað en bros-
að, að hinum látlausa hégómaskap
signorsins. En sat vel á sér og sagði:
„Það er nú ekki það, Maurice. Það er
ekki þú!“
„Hvernig vissir þú, að ég hefði beð-
ið hennar?“ spurði signorinn önugur.
„Þú sagðir mér það áðan“.
M. Rossignol fann til ávítunarhreims
ins í svari prestsins og það gjörði hann
dálítið óstyrkann: „Ég er gamall af-
glapi, en hún þurfti einhvern til að líta
eftir sér“, sagði hann. „Ég er þó að
minsta kosti ærlegur maður, og ekki
hægt að segja, að henni hefði verið
kastað út í óvissu og eymd“.
„Kæri Maurice!“ sagði presturinn og
smeygði hendinni undir handlegginn á
félaga sínum. „í öllum tilfellum jiema.
einu, hefði það verið henni í hag. En
æskan á samleið með æskunni aðeins.
Alt annað er mótsögn við lögmál lífs-
ins“.
Signorinn þrýsti að handlegg félaga
síns. „Ég hélt að þú værir ekki eins ver-
aldarvanur og ég; nú veit ég, að þú ert
vísari“, sagði hann.
„Ekki veraldarvís. Lífið er dýpra, en
veraldarvaninn og vísdómur mann-
anna. Komdu, við skulum fara og hafa
tal af Rósalie“.
M. Rossignol stansaði við pósthús-
dyrnar, og hálfsneri sér að skraddara-
búðinni. „Hann er ungur, segjum að
hann hafi náð ástum hennar, en ekkert
gefið í staðinn, og —“
„Ef að það væri svo“ — presturinn
þagnaði og svipur hans varð alvarleg-
ur. — „Ef að það væri svo, þá ætti hann
að fara alfarinn héðan. Og væri draum-
ur minn þá líka á enda!“ (
„Hvað yrði þá um Rósalie?
„Rósalie mundi gleyma. Til þess að
æskan muni, þarf hún að sjá, þreifa á
og vera í nærvist æskunnar, annars
bera tilfinningarnar hana ofurliði. Til-
finningar æskufólksins eru dýpri en
þeirra eldri, en þær verða að fá daglega
endurnæring“.
„Sem ég er lifandi, prestur minn,
þú ættir að færa þessa heimsspeki þína
í letur heiminum til velferðar“, sagði
M. Rossignol og drap á dyr pósthúss-
ins.
„Það er betra að ég fari einn inn,
Maurice", sagði presturinn.
„Það er gott — þú segir satt!“ svar-
aði hinn. „Ég ætla að fara og skrifa yfir-
lýsinguna um að alt ferðafólk verði að
vera farið burt héðan úr dalnum á mið-
vikudagskveld. Og ég skal líka sjá um
að henni verði hlýtt!“ bætti hann við
hressilega og sneri sér við og gekk upp
eftir bæjargtunni, en frú Flynn opnaði
pósthúshurðina fyrir prestinum.
Eftir hálfan klukkutíma kom prest-
urinn aftur út í pósthúsdyrnar og Rósa-
lie, föl en fögur með honum.
Hann hafði brostið kjark til að segja
það, sem honum lá áhjarta. En þegar
að hann kvaddi hana, herti hann upp
hugann.
„Fyrirgefðu mér, Rósaiie“, sagði
hann. „Ég hefi stundum haft hugboð
um, að á huga þínum hvíli fleira en eitt
hrygðarefni. Ég hefi hugsað —“ hann
þagnaði og hélt svo áfram öruggur —
„að það gæti verið um andstæð ásta-
mál að ræða, eða heitrof".
Það kom eins og þoka fyrir augu
Rósalie, en hún svaraði stillt og ákveð-
ið: „Ég hefi alderi verið dregin á tálar
í ástamálum, monsieur Loisel".
„Jæja, jæja!“ flýtti hann sér að
segja. „Taktu þér þetta ekki nærri,
barnið mitt. Ég vildi aðeins leitast við
að hjálpa þér“.
Þegar að hann lét aftur pósthúsdyrn
ar rétti hún sig hugprúðlega upp.
„Ég hefi aldrei verið blekt!“ sagði
hún upphátt. „Ég elska hann — elska
hann — elska hann“.
LIV. KAPÍTULI
M. Rossignol gefur lausan tauminn
Það var síðasti dagur leiksins. Hinn
mikli sorgarsjónleikur var á enda.
Traust prestsins og signorsins var end-
urvakið. Aðsóknarbann utan héraðs-
manna hafði náð tilgangi sínum og frið-
ur og ró hafði ríkt í dalnum þrjá síðustu
dagana. Allir aðkomumenn virtust vera
farnir, nema bróðir signorsins, ábóti
Rossignol, sem hafði komið að sjá leik-
inn.
Þegar ábótinn kom hafði hann hald-
ið spurnum fyrir um skraddarann í
Chaudiere, og Jó Portugais og látið sér
jafn hugarhaldið um báða. Trúnaðarmál
þeirra hafði hann samvizkusamlega
geymt.
Ábótinn var ergilegur yfir að heyra
allar sögurnar, sem Chaudierebúar
höfðu að segja af vitsmunum og vel-
gjörðum skraddarans. Það var allt
hættulegt, því það sem af tilviljun var
hættulaust að því er skraddarann
snerti, gat valdið hinni mestu ógæfu
undir öðrum kringumstæðum. Það var
um undirstöðuatriði að ræða. Hann
hlustaði á sögu prestsins um afturhvarf
Jó Portugáis til kirkjunnar og að hann
kæmi reglulega til messu, þegjandi og
þóttafullur.
„Svo það er ekki óhugsandi, minn
elskulegi ábóti“, sagði presturinn „að
vináttan á milli hans og trúleysingjans
hafi átt sinn þátt í að hjálpa Portugais.
Ég vona að sú vinátta haldist óskert
svo árum skiftir!“
„Ég hefi ekki hugmynd um að svo
verði“, sagði ábótinn grimmur. „Það
vináttuband getur slitnað hvenær sem
er“.
„Það veit sála mín, að þú gargar eins
og hrafn!“ greip M. Rossignol, sem var
viðstaddur,-fram í. „Ég vissi ekki, að
það væri eins mikið sameiginlegt milli
þín og hvassyrta hestamannsins míns.
Hann hefir mesta skemtun af að garga.
Bddu, bíddu! Þú munt sjá — þú munt
sjá! Dauði, dauði, dauði — allir verða
að deyja. Fjandinn heldur í hárið á þér
— dauði, dauði dauði! Heyr á endemi!
Ég er orðinn dauðveikur af að hlusta á
þessa gargara. Ég býst við að þú, eins
og þessi sírýtandi kúskur minn, segi að
sorgarleikurinn hafi ekki gert og gjöri
ekki neitt gott, og það sé bezt að —
bíða — bíða — bíða! svei!“
„Það er ekki víst að það séu allt ó-
blönduð gæði“, svaraði meinlætismað-
urinn.
„Já, en er nokkuð til á jörðinni, sem
getur talist algott? Leikurinn í gær, var
þúsund stólræðna virði. Það var stofn-
að til hans til þjónustu hinnar heilögu
kirkju og hann verður henni til styrks
og vegs. Hefur nokkurntíma sést nokk-
uð virkilegra — og viðkvæmara, en með
ferð Paulette Dubois á hlutverki sínu,
Maríu Magdalen í gær?“
„Ég er ekki upp með mér af þeim
virkileika. Að láta þá konu takast það
hlutverk á hendur, er sama og eyði-
leggja ópersónuleika þess þáttar“.
„Þú mundir uppástanda að sá, sem
lék Krist væri góður maður, sá sem lék
Jóhannes alfullkominn — því ætti sú,
sem leikur Magdalenu, ekki að vera iðr-
andi kona?“
„Það hefði máske meiri áhrif á fólk-
ið, ef að bezta konan í bygð ykkar tæki
að sér það hlutverk. Fall dygðanna og
eyðilegging sakleysisins, væri sýnt í
ljósari og sterkari mynd. Það er holt
að láta sakleysið finna og skilja, and-
stygð og vanvirðu syndarinnar. Það er
gjaldið sem þeir réttlátu greiða fyrir
fall mannsins — sorgir og smán fyrir
þá sem syndga“.
Signorinn reis á fætur og sparkaði
stólnum, sem hann sat á til baka og
sagði reiður: „Fjandinn hafi þínar
„þíóríur!“ og þegar að hann sá kulda-
svipinn á andliti bróðir síns hélt hann
áfram. „Já, fjandinn taki, fjandinn taki
þínar þíóríur! (hugmyndir). Þínar hug-
myndir voru alltaf ljótar. „Fyrirgefðu
presturminn. — Ég bið þig fyrirgefn-
ingar!“
Hann fór út að glugganum á her-
berginu, sem þeir voru í, opnaði hann
og kallaði á kúsk sinn.
„Heyrðu Skoffín“, sagði hann,
„komdu með hestan — spakasta hest-
inn í hesthúsinu handa honupi bróðir
mínum — heyrirðu það? Hann kann
ekki að sitja á hestbaki!“ bætti hann við
illgirnislega. Og var það hans illgirnis-
legasta árás, því ábótinn miklaðist jafn-
an yfir því, að hann væri allra manna
mannborlegastur á hestbaki.
LV. KAPÍTULI
Rósalie tekur þátt í leiknum.
Klukknahljómur barst frá tré á litlu
hæðinni — djúpur klukknahljómur
frá klukku, sem fólkið í sveit-'
inni hafði keypt árði áður til notk-
unar við trúboðsstöðina á þessum
stað. Klukkunni var hringt á hverj-
um degi í byrjun hvers þáttar leiksins,
en þeir voru fimm. Henni var einnig
hringt, þegar tjaldið var degið upp frá
krossfestingar sýningunni. í þeim þætti
talaði enginn nema María Magdalen,
sem kraup við krossinn, og blóð féll á
höfuðið á henni, þegar rómversku her-
mennirnir, sem á verði voru, lögðu
sverði í síðu þess, sem á krossinum
hékk. Þá hugmynd átti presturinn.
Magdalena átti að tala fyrir alla sem
þá voru uppi, og líka fyrir komandi kyn-
slóðir. Hún átti að tala fyrir brotlega
og iðrandi, á öllum tímum, vera fyrsti
fórnarávöxtur, eyðimerkurblóm jarðar-
innar, vökvað blóði friðarhöfðingjans.
Margar hallandi vetrarnætur, hafði
presturinn legið vakandi, til að hugsa
um, hvað konan skyldi segja við kross-
inn. Að síðustu réði hann við sig, að láta
hana segja sögu endurlausnarinnar og
friðþægingarinnar eins ýtarlega og
hann gat — bænarkall allra manna, und
ir öllum kringumstæðum og þakklætis
viðurkenningu þeirra.
Þrjá síðustu dagana hafði Paulette
Dubois leikið hlutverk Maríu Magda-
lenu. Eins og að Jó Portugais hafði
skriftað fyrir ábótanum á Vadróme-
fjöllunum, svo hafði hún skriftað fyrir
prestinum, eftir öll sín angistarár — og
báðar þær skriftargjörðir féllu saman.
Jó hafði einu sinni unnað henni, en
henni hafði farist illa við hann, svo
hafði maður misboðið henni og Jó hefnt
þeirrar misgjörðar. Þetta var sagan í
fáum orðum. Það var hún sem hlóg á
áheyrendapallinum í réttarsalnum, þeg
ar Joseph Nadeau var fríkendur.
Saga Paulette hafði verið viðbjóðs-
legri, en nokkur önnur, sem presturinn
hafði heyrt, en hann fór ekki fram á
neitt staraff, eða hegningu, eins og
Portugais hafði leitt yfir sjálfan sig, með
samþykki ábótans, sem var kröfuharð-
ur maður. Framkoma Paulette í hlut-
verki Magdalenu hafði haft djúp áhrif
á fólkið, svo að hún átti hlutdeild í, með
Maríu móður Jesú hinum djúpu alvöru-
og hrygðaráhrifum, sem mannfjöldinn
var undir.
Fimm sinnum hafði klukkunni verið
hringt, og hljómur hennar borist í gegn-
um loftið hressandi og hreint. Sólin staf
aði lífsgeislum sínum ofan á ylmþýðan
skóginn. Reiði M. Rossignol var hjöðn-
uð og liðin hjá löngu áður en presturinn,
bróðir hans og hann sjálfur komu til
vatnsins og sléttunnar, þar sem leikur-
inn fór fram.
Á milli þáttanna gengu bræðurnir
saman fram og aftur í sátt og friði, og
á augum signorsins var grunsamlegur
raki. Hegðun fólksins hafði verið svo
auðmjúk og einlæg, að staðurinn, há-
lendið og dalurinn allur, virtist standa
sér undir áhrifum hins háleita sorgar-
leiks aldanna.
Það glaðnaði yfir prestinum, þegar
að hann sá þá Charley og Jó Portugais
eina sér á meðal trjánna, og nokkuð í
burtu frá kirkjufólkinu og áhorfendun-
um. Bikar ánægju hans var nú fullur.
Hann hafði þóst þess fullviss, að ef
skraddarinn hefði verið viðstaddur leik-
inn síðustu þrjá dagana, að þá hefði
hann orðið fyrir áhrifum, sem hefðu
leitt hann að altari kirkjunnar. í dag
leit hann á leikinn sém verkfæri í hendi
Guðs, mönnunum til sáluhjálpar.
Skömmu áður en síðasta sýningin var
sýnd, fór hann inn í tjald, sem hann
hafði, og leikendurnir höfðu fataskipti
í, áður en þeir komu fram á leiksviöið.
Þegar að hann kom inn, kom einhver
úr skugga trjánna og snerti handlegg-
inn á honum.
„Rósalie!“ sagði hann undrandi, því
hún var búin búningi Maríu Magdalen.