Lögberg - 20.04.1950, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 20. APAIL, 1950
5
4HLGAH/ÍL
LVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
HUGSUNIN HEFIR ÁHRIF Á HEILBRIGÐI LÍKAMANS
Dr. John Albert Schindler
Fyrir einu ári síðan flutti, þá
lítt þekktur læknir, Dr. John
Albert Schindler frá Mouroc
Clinic, Wisconsin, erindi yfir út-
varpið um taugasjúkdóma og
vakti það svo mikla eftirtekt að
beiðnir um afrit af erindinu
streymdu til útvarpsstöðvarinn-
ar í hundraða tali; síðan var því
endurvarpað og tímarit birtu
það, meðal annara, Reader's
Digest og Liberty.
Algengasti sjúkdómurinn
Dr. Schindler heldur því
fram að einn sjúkdámur sé al-
gengari en allir hinir til samans,
það er það sem hann kallar
Psychosomatic veiki (psyche er
gríska orðið yfir sál eða líf, en
somatikos þýðir líkami). Það er
raunverulegur sjúkdómur en
ekki ímyndunarveiki; verkirnir mannsins-
sérstaklega ef tilfinningarnar
eiga hlut að máli.
Til dæmis koma í ljós líkam-
legar breytingar ef maður verð-
ur reiður. Hann verður annað
hvort fölur eða rauður í and-
liti, augun þenjast opin, vöðv-
arnir strengjast svo að hann
titrar. Þannig lýsir ástand hugs-
unarinnar sér í líkamlegum
breytingum.
önnur tilfinning er feimni.
Manneskja, sem roðnar hefir
vissulega ekki húðsjúkdóm,
feimnin var orsök útþenslu æð-
anna í andlitinu.
Þriðja dæmið er það fólk, sem
ekki getur séð blóð án þess að
þvx verði flökurt eða líði yfir
það. Þannig er augljóst hve all-
ir partar líkamans eru næmir
fyrir hugsunum og tilfinningum
eru eins sárir eins og í hverri
annari veiki. Orsakir þessara
veikinda segir hann að séu á-
hyggjur og erfiðleikar daglega
lífsins og afstaða fólks til þeirra.
Hér fer á eftir útdráttur úr
arindinu:
Sífeld óánægja og geðvonska
orsakar sjúkdóma
„Fólk, sem fær þennan sjúk-
úóm skiptist í þrjá flokka. í
íyrsta flokknum er fólk, sem
hefir vanið sig á að vera sífelt í
vondu skapi. Þegar það fer á
fætur er það geðilt og þannig
er það allan daginn. Það gerir
ekki að gamni sínu; það brosir
ekki og fer að hátta á kveldin í
versta skapi.
Vinur minn á fallegan búgarð.
Einn dag var ég þar á ferð og
hugsaði með mér, „þessir hafrar
hljóta að veita Sam mikla á-
nægju“. Ég ók heim til hans og
sagði: „Sam, þetta er prýðilegur
hafraakur“. „Já“, svaraði Sam,
„en stormurinn eyðileggur hann
áður en ég get slegið hann“.
Honum hepnaðist að slá og
þreskja hafrana og fékk gott
verð fyrir þá. Nokkru síðar sá
ég hann. „Jæja, Sam, hvernig
gekk með hafrana?“ Og hann
svaraði. „O, uppskeran var góð
og verðið sæmilegt, en uppskera
sem þessi rænir jarðveginn".
Fólk eins og Sam fær undan-
tekningarlaust psyshosomatic-
veiki, venjulega á efri árum og
það verður þungt haldið og oft-
ast aumingjar það sem eftir er
ævinnar, sér og öðrum til byrði,
og það er ekki hægt að ráða því
bót.
Sífeldar áhyggjur
eru hætiulegar
í öðrum flokknum erum við
flest. í honum er fólk, sem er
allan daginn að skipta sér af, og
hafa áhyggjur af hinu oð öðru.
Ef það getur ekki fundið neitt
heima til að hafa áhyggjur út
af, þá skiptir það sér af því, sem
aðrir eru að gera — af nágranna-
konu sinni. — Hversvegna kem-
ur ekki dóttir hennar heim fyr
á kveldin? Hún fer kannske af-
vega! o. s. frv. Þetta fólk býr
sjálfu sér til áhyggjuefni.
Mótlætið getur leitt til
veikinda
í þriðja flokknum er fólk,
sem í raun og veru verður fyrir
mótlæti, efnahagslega eða í
heimilislífinu. Áhyggjur þess
eða sorgir eru miklar, en þó er
auðveldara að lækna það en fólk
í öðrum flokknum og auðveldara
að bæta fólk í öðrum en þriðja
flokknum.
Áhrif hugsana og tilfinninga
á líkamann
Til þess að skilja þetta verður
maður að gera sér grein fyrir
því að hugsunin fer ekki ein-
göngu fram í heilanum. Þegar
við hugsum, notum við allan
líkámann á einn eða annan hátt,
Þar næst skýrir Dr. Schindler
frá því hvernig hugsanirnar og
tilfinningarnar geta orsakað
þjáningar og verki sem eru ein-
kenni ákveðinna sjúkdóma, eins
og magasárs, gallblöðru- og
botnlangaverki. Að höfuðverkir
orsakist oft af hugarstríði; enn-
fremur útbrot á húðinni og að
kirtlar líkamans séu mjög næm-
ir fyrir geðbreytingum manns-
ins.
Heilbrigðisreglur
Að lokum gefur Dr. Schindler
nokkrar lífsreglur, er lækna og
koma í veg fyrir psychosomatic
sjúkdóma:
„Það er auðvelt að komast hjá
þessum sjúkdómum og það er
auðvelt að ná bata, ef þú þjáist
af þeim. Það er ótrúlega auðvelt.
Allt, sem þú þarft að gera til
þess að verjast psychosomatic-
veiki er að notfæra þér þessa
grundvallarhugsun: Ég æila að
kappkosta að vera glaðlegur í
hugsunum og afsiöðu minni iil
lífsins. Segðu þetta aftur og aft-
ur við sjálfan þig. „Ég ætla að
reyna eftir megni, að vera glað-
legur og upplífgandi í hugsun-
um og viðmóti". —
Það væri heimskulegt að ætl-
ast til að þú gætir alltaf verið
glaðsinna og gamansamur. Það
er ekki mögulegt, en þú getur
verið það oftast nær, og það er
auðvelt, ef þú lærir eftirfylgj-
andi reglur og fylgir þeim eftir:
í fyrsta lagi, þú verður að
læra að vera ekki sífelt að at-
huga hvort nokkuð gangi að þér,
að rannsaka allar kendir þínar.
Sá vani mun vissulega verða til
þess, að þú færð psychosomatic
veiki.
í öðru lagi: lærðu að hafa á-
nægju af vinnu þinni. Ef þú vilt
komast á fram í þessum heimi,
verður þú að vinna. Ef þú hefir
ánægju af starfi þínu, þá losast
þú við þann taugaspenning, sem
þeir fá, sem líta á starfið sem
eitthvað leiðinlegt, er þeir þurfi
að koma af sem fyrst.
Þriðja: Skemmtivinna í tóm-
stundum þínum. Slíkt starf dreg
ur úr taugaspenningi þínum. Á
daginn þegar þú ert kominn í
ofmikinn flýtir og ert orðinn á-
hyggjufullur, reyndu þá að
jafna þig með því að hugsa
skamma stund um hlutinn, sem
þú ert að smíða í kjallaranum,
um félagsskapinn, sem þú hefir
áhuga fyrir — eða skemtiferð-
ina, sem þú ætiar þér í lok vik-
unnar.
Fjórða: Lærðu að láta þér
geðjast vel að fólki. Langrækni
og óvild í garð annara getur oft
haft afar slæm áhrif á heilbrigði
líkamans. Við höfðum mann í
sj úkrahúsinu, sem varð sjúkur
vegna þess, að hann varð að
vinna með manni í skrifstofuhni,
sem honum var illa við. Þú verð-
ur að hafa samneyti og sam-
band við alls konar fólk; þér er
því bezt að læra að láta þér
falla vel við það.
Fimmta: Lærðu að sætta þig
við kringumstæðurnar, þegar
þær éru þannig að þú getur ekki
breytt þeim, og óánægja þín get-
ur ekkert bætt úr þeim. Sem
dæmi, þekkjum við öll mann-
eskjur, sem eru ákaflega óánægð
ar með veðráttuna og líður illa
út af henni. Vitanlega getum við
ekki breytt veðráttunni. Það er
því bezt að reyna að sætta sig
við hana, að minsta kosti, að
vera ekki ákaflega súr í skapi
yfir henni.
Ung kona í sjúkrahúsinu þjáð-
ist af psychosomatic veiki vegna
þess að hún varð óánægð með
lífskjör sín. Hún hafði haft góða
stöðu í Washington. Þar giftist
hún liðsforingja í hernum. Að
stríðinu loknu varð hún að búa í
„Trailer“ og ala þar upp þrjú
börn. Hún vildi ekki búa í
trailer; hún vildi ekki ala þar
upp börn sín, né var hún viss
um að hún vildi búa með manni
sínum undir þessum kringum-
stæðum. Hún vildi komast aftur
í sína góðu stöðu í Washington.
Ég sagði henni ekki hvað að
henni var, en ráðlagði henni að
útvega sér Pollyanna-bækurnar
(skáldsögur sem prédika bjart-
sýni). Hún las bækurnar, fór til
baka og lærði að sætta sig við
kjör sín. Hún lærði að það er
eins auðvelt undir flestum kring
umstæðum að vera ánægður eins
og óánægður.
Sjötla: Lærðu að bera mót-
lætið. í þessu lífi munt þú verða
fyi-ir meira eða minna mótlæti,
þú getur ekki komist hjá því, en
láttu það ekki yfirbuga þig. Ég
hafði sjúkling, sem hafði ekki
haft starf á hendi í heilt ár. Svo
dó konan hans og mánuði síðar
dó sonur hans af slysi. Hann
sat og hugsaði: „Ó, hve ógæfu-
samur ég er, því varð þetta að
koma fyrir mig". Hann varð
mjög veikur; hann hafði ekki
lært að bera mótlætið. Margt
fólk fær psychosomatic veiki
upp úr mótlæti.
Sjöunda: Lærðu að vera glað-
legur og gamansamur í orði.
Vertu aldrei meinlegur í orði,
ef þú getur hjálpað því. Þegar
þú ferð á fætur á morgnana,
þá segðu við konu þína eða
mann þinn: „Þú lítur ljómandi
vel út í dag, góði minn (eða góða
mín)“. Honum mun líða betur
og þér mun líða betur. Svo lítur
þú út um gluggann og segir
kannske eitthvað á þessa leið:
„Er ekki dagurinn fagur?“ Ef
rigning er: „Er þetta ekki dá-
samlegt fyrir gróðurinn“. Gerðu
þér að venju að vera glaðlegur
í orði.
Áttunda: Lærðu að taka á-
kvarðanir í vandamálum þínum:
Það versta er að hafa vandamál
og hafa það sífelt á huganum.
Ef þú hefir vandamál, taktu þá
ákvörðun um hvað þú ætlar að
gera því viðvíkjandi og hættu
svo að hugsa um það.
Þetta eru nokkur atriði sem
þú verður að hugsa um, viljir
þú forðast þann sjúkdóm, sem
er algengastur allra sjúkdóma.
Lykillinn er: „Ég ætla að kapp-
kosta að vera glaðsinna og upp-
lífgandi i hugsunum mínum og
afstöðu minni til lífsins".
SKÁLDIÐ OG SVEITIN
Lög við Ijóð Arnar
Arnarsonar
Skúli Halldórsson tónskáld
hefir gefið út tvö ný lög við
kvæði eftir örn Arnarson (Magn
ús Stefánsson).
Fyrra lagið er við hið kunna
kvæði „Móðir mín“, en hitt síð-
ara við „Fylgdarlaun“. Skúli hef
ir eins og kunnugt er áður gefið
út nokkur lög og hafa þau öll
orðið mjög vinsæl. Útgáfa þessi
er snyrtileg að frágangi og hefir
Atli Már teiknað forsíðumynd.
—VISIR, 11. marz
„Vesalings Lola. Hún var illa
svikin á að giftast Goldrox
gamla“.
„Nú, átti hann enga peninga
eftir allt saman?“
„Jú, jú, fullt af peningum, en
hann er tíu árum yngri en hann
sagðist vera“.
Sænska blaðið „Svenska
Landsbyggden“ birti nýlega
grein þá, sem hér fer á eftir.
Blaðamaðurinn hefir heimsótt
skáldið Per Nilsson-Tannér, sem
á heima uppi á Jamtalandi og er
félagsmálaleiðtogi og sveitar-
skörungur á æskustöðvum sín-
um jafnframt því, sem hann
stundar skáldskapinn. Meðal
annars kemur fram í greinni,
hvernig máttur samtakanna er
hagnýttur í þjónustu menningar
og framfara í sænskum sveita-
byggðum.
Það gerðist í þorpinu (Det-
hande i en by) er nafn á bók,
sem nýlega er komin út í Sví-
þjóð. Höfundur hennar er Per
Nilsson-Tannér rithöfundur á
Jamtalandi, og hann tileinkar
bókina æsku sveitanna.
Sjálfsævisaga höfundarins
Það gerðist í þorpinu er frá
sögn af sveitapilti frá Jamta-
landi, sem varð blaðamaður í
Málmye, en hverfur heim aftur
til sveitar sinnar.Þar gerist hann
rithöfundur og hreifst með af
nýjum anda sveitaþorpsins óg
varð þýðingarmikill maður bæði
á sviði fjárhagsmála og menn-
ingarmála jafnhliða ritstörfun-
um.
Þorpið og fólkið, sem frá er
sagt, er ekki nefnt réttum nöfn-
um. En þetta þorp er eitt hið
kunnasta í allri Svíþjóð, því að
það er Tandbyn, sem stendur
norðaustur frá Östersund, og rit-
höfundurinn í bókinni er höfund
urinn sjálfur, Per __ Nilsson-
Tannér.
Forstjóri og skáld.
Eg kom til Tandsbyn með
lestinni frá östersund. Það var
á þeim tíma árs, er dagur er
stytztur, og þá er hann mjög
stuttur á Jamtalandi. Það var
því dimmt, þó að ekki væri álið-
ið dags. Gegnum sortann lýstu
þrír eldlegir stafir hátt yfir bæn-
x:m. Það var T I A. Per Nilsson-
Tannér hitti mig á brautarstöð-
inni og ég spurði hann, hvað
þessir stafir táknuðu.
—Það er skammstöfun úr
nafni stærsta iðnaðarfyrirtækis-
ins í þorpinu, Tandsbyns Indus-
tri Aktiebolag. Þessa verksmiðju
var ég með að stofna og raunar
forstjóri hennar í þá daga.
Rithöfundur, sem er forstjóri
iðnfyrirtækis. Það er harla fátítt
i landi voru, að við segjum ekki
í öllum heimi. Eg man ekki eft-
ir nema einum manni öðrum,
norska skáldinu Jóhanni Falk-
berget, sem er forstjóri námanna
við Röros. Þegar við sátum
seinna í bókasafmnu heima hjá
Nilson-Tannér, fékk ég að vita,
að það eru nánari tengsl milli
bessara tveggja rithöfunda. Nils-
son-Tannér hefir þýtt bækur
Falkbergets á sænksu og á her-
námsárunum var Falkberget
landflótta og dvaldi þá í Tands-
byn hjá hinum sænska skáldbróð
ur smum.
Sonur kotbóndans
Per Nilsson-Tannér hefir ekki
borizt fyrirhafnarlaust í þann
sess, sem hann skipar nú meðal
sænskra rithöfunda. Hann fædd-
ist og ólst upp á litlu koti í
Locknesókn skammt frá Tands-
byn. Fæðingarbærinn heitir
Tand. Það var fátækt sveitaþorp
á þeirri tíð. Ibúarnir voru 450.
Öll býlin í þorpinu voru smábyli.
Skógarnir höfðu verið seldir und
an þeim og voru félagseign.
Bændurnir gátu ekki lifað af
búskapnum einum saman og
unnu í skóginum að vetrinum.
Þeir strituðu árið um kring, og
þó urðu þeir alltaf fátækari og
fátækari. Nilsson-Tannér tók
sjálfur þátt í þessari skógar-
vinnu. Honum er árið 1921 eink
um minnisstætt. Þegar faðir
hans og bræðurnir komu heim
um vorið og höfðu gert upp
vinnu sína sýndi það sig, að
kaupið gerði litlu betur en
hrökkva fyrir tilkostnaði við
útileguna.
Gerðist blaðamaður, en var
rithöfundur.
Per var að ýmsu frábrugðinn
öðrum æskumönnum í þorpinu.
Hann las og skrifaði og gaf sig
síðan að blaðamennsku. Fyrst
vann hann við Jamtalandstíð-
indi, en fór síðan til Málmeyjar.
En hann átti ekki að verða blaða
maður, heldur rithöfundur.
Hann festi heldur ekki yndi í
Málmey og dag nokkurn tók
hann sig upp og fór heim og sett-
ist þar að. Hann skrifaði bækur,
en tók líka fullan þátt í hinu
nýja starfi, sem hafði var í þorp-
inu.
Foringi í félagsmálum.
Fyrst lét hann sér nægja að
skrifa,*hvetja og örva, en fljótt
kom þar að hann bretti upp erm
arnar og hófst handa sjálfur.
Hann stofnaði iðnfyrirtæki og
hefir gert þetta í smærri og
stærri skáldsögum. Hann hefir
gert þetta í stórverkinu Jamta-
and og Herjadalur. Og hann ger
ir þetta ekki sízt í sagnabálkin-
um, sem hann er nú að skrifa:
Fólkið í Majvík. Áður en hann
byrjaði á því verki háfði hann
unnið mikið rannsóknarstarf til
undirbúnings því. Að mestu
fann hann heimildirnar í bóka-
safni sjálfs síns, en hann á mjög
merkilegt Jamtalandsbókasafn,
og á það fráleitt nokkurn
sinn líka. Það eru tvö þúsund
bindi og þar er saman komið
fiest, sem Jamtar hafa skrifað og
skrifað hefir verið um Jamta-
land.
Það er ekki mjög títt í landi
voru, að menn af alþýðuættum,
sem hljóta frægð sem rithöfund-
ar eða listamenn, snúi aftur
heim í fæðingarsveit sína og
helgi sig störfum og viðfangsefn-
um þar og sinni sveitarmálum
jafnhliða því sem þeir þjóna list
Það er nú eins og áður er sagt,
stærsta fyrirtæki í bænum
Fljótt fann hann til þess, að það
vantaði félagsheimili. Til fram-
kvæmda á því sviði safnaði hann
nokkrum efnilegustu unglingum
byggðarlagsins í féalgsskap við
sig. Hér verður ekki rakið, hvern
ig þeir komu upp einu fullkomn-
stjórnaði því sjálfur fyrstu árin. sinm- Venjulega gleyma þeir
asta félagsheimili landsins, því m®nninu-
Nu er Per Nilsson-Tanner að
að það er oflöng saga í eina smá
grein, en frá því er sagt í Það
gerðist í þorpinu.Þar er líka sagt
frá því hvernig götulýsingin
kom, en hún hófst með því að
þessi félagskapur lagði vandaða
götu og lýsti hana og afhenti
síðan sveitarfélaginu.
Uppbygging í sveitaþorpinu
Það sem gerðist í Tandsbyn er
í stuttu máli þetta: Á skömm-
um tíma hafa risið upp 14 fyrir-
tæki, sem hafa 3 til 23 starfs-
menn hvert. Samtals eru um það
bil 600 manns sem lifa á þess-
um fyirtækjum. Jafnframt hefir
þorpið eignazt félagsheimili, sem
ekki er einungis samkomuhús,
heldur fyrst og fremst menning-
armiðstöð. I sambandi við fé-
lagsheimilið er ársstarfið á þessa
leið í aðalatriðum: Samkomur
að vetrinum. .Námskeið í trjá-
rækt og hirðingu skrúðgarða á
vorin, almennar fjöldahátíðir á
sumrin, matreiðslu- og niður-
suðunámskeiðið á haustin, list-
sýningar og jafnframt þessu öllu
fundir og fyrirlestrar um stjórn-
mál, verkleg efni, trúmál og hug-
sjónir, brúðkaup og meiri hátt-
ar afmælissamsæti og minningar
samkomur, og margt fleira sem
tilheyrir sveitarlífinu. Auk alls
þessa eru svo leiksamheldni og
auka fræðsla á vegum þjóðleik-
hússins.
Skáld sveitar sinpar.
—Unga fólkið hefir komið með
í þetta starf, segir Nilsson-
Tannér. Eldri og yngri una glað-
ir saman. Mannfundir á félags-
heimilinu eru orðnir hefð og
treysta samheldni og eykur
fræðslu og menningu.
Þegar ég sit og skrafa við Per
ISl ilsson-Tannér og heyri hann
segja frá starfi sínu, kem ég
fram með þá athugasemd, að allt
þetta starf hljóti að verða hon-
um mikil uppspretta í skádskapn
um. Hann fann snemma hlut-
verk sitt, að lýsa heimahögum
sínum, sögu þeirra og sérkenn-
um og vekja sveitunga sína til
meðvitundar um gildi sitt. Hann
heimasveit sinni, og ímynda sér,
að þar sé allt svo smátt og ó-
merkilegt, að þeir geti ekki lagt
sig niður við það. Þetta er mis-
skilningur. En því meiri ástæðu
höfum við til að vera þakklátir
þeim fáu, sem líta öðruvísi á
hlutina og lifa samkvæmt því og
finna mikilfengleik lífsins í fá-
fara fyrirlestraferðir meðal ung
mennafélaga í sveitum. Þar tal-
ar hann um hið sama og frá er
sagt í bók hans: Það gerðist í
þorpinu. Hann kallar fyrirlestur
sinn: Hinn góði vilji. Um allt
land er ungt fólk, sem bíður eft-
ir bendingum um það, að hverju
það eigi að snúa sameinuðum fé-
lagskrafti sínum. Fólkið vill að
eitthvað gerist, segir hann. Það
þarf að koma því á sporið.
Það er ekki rétt að ganga bara
um og kvarta um það, að allt sé
öðruvísi en það á að vera, held-
ur þarf að taka á sjálfur og laga
hlutina. Það er þetta, sem Per
Nilsson-Tannér vill segja unga
fólkinu í sveitunum með bók
sinni og fyrirlestrum.
—Tíminn, 17. marz
JOHN J. ARKLIE
Optometrirt and Optician
(Eyes Examined)
Phone 95 650
MITCHELL COPP LTD.
PORTAGE AT HARGRAVE
HAGBORG
PHONE 2ISSI
tvii/Zæ
ÍSI J--
Bus. Phone 27 989—Res. Phone 38 151
Rovalzos Flower Shop
Our Speeialties:
WEDDING CORSAGES
COLONIAL BOUQUETS
FUNERAL DESIGNS
K. ChrUtle, ProprUtrees
Formerly with Robinson & Co.
253 Notre Dame Ave.
WINNIPEG MANITOBA
Éo kaupi
hœzta verCi gamla islenzka
muni, svo sem tóbaksdöelr og
pontur. homspæni, útskornar
brikur, oinkum af Austurlandt,
ok værl þ& seekilegt. eif unt vsari,
gerC yröi greln íyrir aldrl mun-
inna og hverjtr heföu smiöaö þ&.
HALLDÓR M. SWAN,
912 Jesaie Avenue,
Winnipeo - Simi 48 9S8
Absolute Protection!
For Tour Fur Coat
IN OUR MODERN FUR STORAGE VAULT
For a small deposit you can order now and have your
new fur coat made from choice skins and in the latest
style ready for next winter. Whether it is to change
the style of your sleeves, collar or to remodel, repair
or replace a skin, our expert craftsmen give your coat
the most careful attention.
--------DIAL 34 378---------
For Prompt Pickup and Delivery Service
PILUTIK FUR CO.
156 Sherbrook Street (at Preston Ave.)