Lögberg - 07.12.1950, Qupperneq 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 7. DESEMBER, 1950
3
Sátu verzlunarráðstefnu
Norðurlanda í Osló
Frásögn Eggerís Krisíjánssonar
slórkaupmanns og Helga Bergs-
sonar skrifsíofusljóra.
Fyrir skömmu eru þeir Egg-
ert Kristjánsson stórkaupmaður,
formaður Verzlunarráðs Islands
og Helgi Bergsson skrifstofu-
stjóri komnir heim af verzlunar-
ráðstefnu Norðurlanda, sem
haldin var í Osló að þessu sinni.
Morgunblaðið hefir snúið sér til
þeirra og beðið þá að segja frá
helstu störfum þessarar ráð-
stefnu og fer frásögn þeirra hér
á eftir:
íslendingar áheyrnarfulltrúar.
10. mót verzlunarstétta Norð-
urlanda var háð í Osló dagana
6. og 7. október.
Frá Danmörku voru mættir
20 fulltrúar, frá Finnlandi 28,
frá Noregi 35 og frá Svíþjóð 30.
ísland er ekki meðlimur í sam-
tökum þessum, en síðan stríð-
inu lauk hafa hin Norðurlöndin
lagt á það mikla áherzlu, að við
yrðum þátttakendur. Árið 1946
var oss boðið að senda áheyrnar-
fulltrúa, en úr því gat ekki orð-
ið, þar sem samgöngum var þá
ekki þann veg háttað, að úr
sendiför gæti orðið.
Að þessu sinni var það að ráði
að V. í. sendi formann og skrif-
stofustjóra ráðsins, þá Eggert
Kristjánsson og Helga Bergsson.
Á mótinu voru flutt þrjú er-
indi: 1. Afleiðingar áætlunarbú-
skapsins, 2. Norrænt tollabanda-
lag og 3. Reglur til verndar gegn
ákvörðunum embættisvaldsins
(Administratice avgjörelser).
Hverju erindi fylgdi viðbótar-
erindi frá hinum þátttökulönd-
unum.
Erindi um áætlunarbúskapinn.
Fyrsta erindið flutti Morten
Tuveng, forstjóri Næringsökono-
misk Forskningsinstitutt í Osló.
Var erindi hans harðvítug árás
á áætlunarbúskapinn og taldi
hann auðsynlegt að vera á varð-
bergi gegn honum, því þó mark-
mið þessara búskaparhtáta væri
ríki almennrar velferðar, þá
gætu þeir auðveldlega leitt af
sér lögregluríki. Síðan rakti
hann mjög ítarlega afleiðingar
þessarar búskaparstefnu, sem
hefði leitt til fallandi verðgildis
peninganna, til halla í greiðslu-
jöfnuðinum og til þess, að vinnu
aflinu hefði verið þröngvað inn
í rangan jarðveg.
Niðurstaða ræðumannsins var
sú, að samkvæmt hans skoðun
gæti ekki orðið um áframhald
að ræða á þeim áætlunarbú-
skap, sem hingað til hefði verið
rekinn.
Við nánari athugun væri ann-
að hvort um það að ræða, að
ríkið yrði að taka í sínar hendur
allan ákvörðunarrétt einstakl-
inganna í efnahagsmálum —
með þeim afleiðingum, sem það
mundi hafa í för með sér — að
setja yrði á laggirnar efnahafs-
kerfi, þar sem samkeppni og
frjáls verðmyndun yrðu aftur
grundvallaratriði. Ef þessi leið
yrði farin, þýddi það ekki það,
að snúa aftur til atvinnuleysis
og kreppuástands, því hlutverk
ríkisins yrði umfram allt að
setja kerfi þessu heillavænleg
mörk, gæta þess, að samkeppnin
fengi raunverulega að ráða og
sjá til þess, að efnahagur þegn-
anna sé bættur í samræmi við
raunhæfa efnahagslega getu, eða
svo mikið, sem mögulegt er, án
þess að slíkar kjarabætur hafi á-
hrif til hindrunar á framleiðslu
og framlag einstaklinganna.
A. Thaulow, forstjóri frá
Kaupmannahöfn, benti á, að
auðvitað gætu innflutnings-
hömlur dregið úr innflutningi
og þar með bætt gjaldeyrisjöfn-
uðinn, en aðeins um stundarsak-
ir. Þar sem innflutningshöml-
urnar útiloka fullunnar vörur,
þá verka þær í þá átt að skapa
atvinnuaukningu, sem krefst
innflutnings á hráefnum og
rekstrarvörum. Atvinnuaukn-
ingin hefir síðan í for með sér
kröfur um frekari innflutning,
oft án þess að leiða af sér þá
gjaldeyrisaukningu, sem væri
nauðsynleg.
Áætlunarbúskapurinn byggði
á áætlunum um framleiðslu og
dreifingu, en samtímis hindraði
hann atvinnugreinarnar í því að
vinna á grundvelli sinna eigin
áætlana.
Niðurstaðan af ræðu Thaulow
var sú, að allir yrðu að leggjast
á eitt að losna við haftafyrir-
komulagið og hverfa aftur til
þess fyrirkomulags, sem leyfir
oss frjáls viðskipti og neytend-
unum frjálst vöruval.
Norrænt tollabandalag rætt.
Annað dagskrármálið var nor-
rænt tollabandalag og var það
fyrrverandi bankastjóri þjóð-
bankans danska, Bramsnæs, sem
opnaði umræðurnar.
Ræðumaðurinn benti sérstak-
lega á, að slíkt tollabandalag
myndi hafa í för með sér aukna
verkaskiptinu og meiri mögu-
leika til sérhæfinga innan iðn-
aðar á Norðurlöndum, en marg-
ir væru gjarnir á að gera of mik-
ið úr þeim byrjunarerfiðleikum,
sem bandalag þetta myndi hafa
í för með sér. Það væri að sjálf-
sögðu hægt að fá yfirlit yfir,
hverjar yrðu afleiðingar tolla-
bandalags með því að gera fyrir-
fram athuganir, en hann varaði
þó gegn því að draga þær um
of á langinn, þar sem slíkar at-
huganir yrðu aldrei fullgerðar
og undirbúningurinn yrði því
ekki hafinn.
Enda þótt fulltrúar allra land-
anna væru sammála um nauð-
syn þess að ræða slíkt mál sem
þetta, kom það greinilega fram,
að bæði Norðmenn og Svíar og
að nokkru leyti Finnar voru
verulegu leyti á öndverðum
meiði við Bramnæs banka-
stjóra.
í umræðum þessum var á það
bent, að það væru mörg önnur
afi-iði en tollar, sem stæðu í veg-
inum fyrir norrænni samvinnu
í efnahagsmálum.
Síðasti liður dagskrárinnar
var helgaður umræðum um eft-
irlit með öllum ákvörðunum
embættismannaveldsins og var
það prófessor Poul Andersen frá
Danmörku, sem hóf umræð-
urnar.
Prófessorinn hélt því fram, að
í stað hins gamla frjálslynda
réttarríkis hefðum við fengið
meira eða minna sósíaliserað
embættismannaveldi. í nokkr-
um löndum hefðu menn reynt
að tryggja sig gegn ágengni em-
bættismannavaldsins með því að
láta almenna eða sérstaka dóms-
stóla skera úr málum sínum. En
það hefir lítið ,>praktískt“ gildi
að fá dóm upp kveðinn ári á
eftir að einhverri beiðni var
synjað.
Eins og nú stæðu sakir, væri
bezta öryggið fólgið í persónu-
legum eiginleikum þeirra
manna, sem með embættin fara,
en nú væri óðum að koma fram
sú tegund þjónustumanna með-
al embættismanna, sem í krafti
síns mikla valds og viðhorfs
væru hætta fyrir öryggi borgar-
anna í skiptum þeirra við em-
bættisvaldið.
Það er mjög veigamiki^, að
borgararnir fái aðstöðu til þess
að koma á framfæri við yfirvöld-
in hagsmunum sínum og sjónar-
miðum, þar sem það er að öðr-
um kosti alveg óvíst, að nokkurt
tillit verði tekið til þeirra.
Eftir að hafa rakið nokkuð
lagasetningu um þessi efni í
Austurríki, Svíþjóð og Dan-
mörku lauk ræðumaður máli
sínu með því að benda á, að lög-
gjöf seinni tíma hefði haft í för
með sér geysi aukningu á valdi
embættismannanna. — í stærri
og stærri stíl tekur embættis-
mannavaldið ákvarðanir, sem
hafa alvarlega þýðingu fyrir
borgarana, en þeir eiga meir og
meir á hættu að verða fyrir
handahófs meðferð. Taldi ræðu-
maður æskilegt, að málið í heild
yrði tekið til opinberrar með-
ferðar en það ætti að gera á
grundvelli samstarfs milli hinna
norrænu þjóða.
Ágæiar viðiökur í Noregi.
Þeir Eggert Kristjánsson og
Helgi Bergsson lofa mjög mót-
tökur og gestrisni Norðmanna
og þann glæsibrag, sem var yfir
ráðstefnunni í heild.
Meðal annars var öllum full-
trúum ráðstefnunnar og gestum
boðið til hádegisverðar af verzl-
unarstétt Oslóborgar og að
kvöldi sama dags voru sömu
menn gestir Noregs Handel-
stands Forbund, sem bauð til
kvöldverðahófs. Þar voru og við-
staddir allir sendiherrar Norð-
urlanda ásamt mörgum háttsett-
um embættismönnum norska
ríkisins.
Eftir að ráðstefnunni var lok-
ið, var öllum þátttakendum henn
ar boðið til hádegisverðar um
borð í M.S. Oslofjord, hið nýja
og glæsilega hafskip Norsku
Ameríkulínunnar.
—Mbl. 21. okt.
Hið rómantískasta á jörðinni
Einn af snjöllustu ræðumönn-
um, rithöfundum og mennta-
mönnum Svía, Jalmar Furu-
skog, skrifar skemmtilega grein
um skáld og drykkjumenn. Hann
segir m. a.;
„Sú bókmenntalega rómantík,
sem gaus upp um aldamótin
1800, hélt því á lofti, að skáldið
væri eitthvað annað og meira
en venjulegur hversdagsmaður.
Þeir, sem fengið höfðu það hlut-
verk að rækja skáldskaparins
háleitu köllun, voru hið raun-
verulega og sanna prestafélag
mannkynsins. Sökum andagiftar
og innblásturs jusu þeir úr vizku
brunnum og sáu sýnir, sem ekki
voru opinberaðar öðrum mönn-
um. — Það mátti því ekki krefj-
ast þess, að skáldið hegðaði sér
eins og aðrir menn. Hann var
undantekningin. Hann gat verið
æstur og trylltur, reikað um
hér og þar sem framandi og
eirðarlaus. Hann gat aðhafst hið
furðulegasta . . . Ekki mátti
dæma hann, því að raunveru-
lega var honum stjórnað af æðra
valdi, er hafði kjörið hann til
sérstaks hlutverks.
Enn lifir eitthvað af þessum
skilningi og tilbeiðslu, og ein-
hver sannleiksneisti er senni-
lega fólginn í þessu. Skapgerð
snillingsins er viðkvæm og kvik-
ul. Bent er á menn eins og skáld-
in Strindberg, Fröding, Sivle,
sem voru mjög taugaóstyrkir og
stundum rétt innan við landa-
mæri geðsjúkdómanna. Það er
þó vafamál, að þetta sé eins al-
mennt og álitið var. Við könn-
umst við heilan hóp merkra
skálda, sem hafa verið og eru
gersamlega jafn geðprúðir og
heilbrigðir sem hver og einn
annar, og lausir við öll ofsaleg
sérkenni.
Svipuð þessum s k i 1 n i n g i
manna á skáldunum er róman-
tíkin um skáldabókmenntirnar,
að þær gefi sannari mynd af
mannlífinu heldur en t. d. vís-
indin. Að nokkru leyti kann
þetta að vera rétt, en skáldið er
um of bundið við sinn hugar-
Hraunvikur úr landi Hafnarfjarðar
sem útflutningsvara?
Gunnlaugur Pálsson arkitekt
hefir farið þess á leit við Hafn-
arfjarðarbæ, að hann fái leyfi
til þess að taka hraunvikur úr
landi bæjarins, og hefir hann í
hyggju að flytja vikurinn út.
Telur Gunnlaugur sig hafa mark
að erlendis fyrir verulegt magn
af vikri.
Gunnlaugur sótti til bæjar-
stjórnar Hafnarfjarðar um einka
leyfi á útflutningi hraunvikurs
úr landi bæjarins næstu fimm
ár. Bæjarráð gerði það að til-
lögu sinni, að Gunnlaugi yrði
veitt þetta einkaleyfi með á-
kveðnum skilyrðum, og féllst
bæjarstjórnin á það. Meðal skil-
yrðanna er það, að einungis hafn
firzkir verkamenn vinni við
vikurnámið og að hafnfirzkir
bílstjórar vinni að útskipuninni.
Undanfarin ár hefir verið tek-
inn allmikill vikur í svonefnd-
um Vatnsskarðshólum og víðar
í landi Hafnarfjarðarbæjar, en
ekki til útflutnings fyrri en nú.
Gunnlaugur mun telja sig geta
greitt Hafnarfjarðarbæ 10 kr.
fyrir hvert bílhlass af vikri, er
hann tekur, og verði þau allt að
5 rúmmetrum.
—Alþbl. 26. okt.
heim til þess að geta gefið rétta
og fullkomna mynd af raunveru
leikanum í heild. Hann tekur
fyrir vissa þætti og framber í
molum, og það er hlutverk hans.
Annars og meira er þar ekki að
vænta. Myndin af aldarandan-
um um 1880 yrði ekki hin rétta
ef fara ætti eftir t. d. fyrstu
sögu Strindbergs. Skáldsagan
býr til hlutlæga skopmynd.
Skáldið hefir ekki, eins og róm-
antíkin vildi vera láta, neinn
einkarétt á sannri túlkun lífsins.
Þeim heiðri verður hann og vís-
indamaðurinn að skipta bróður-
lega á milli sín.
Rómantíkin er líka til í miklu
eldri mynd. Það er hugmynda-
flugið um ölvunina, sem átti að
vera leiðin burt frá grámyglu
hversdagsleikans og upp í sælu-
veröld guðanna. Þessi hugmynd
er afkvæmi fornrar menningar
og hefir loðað við menninguna
fram á þennan dag. Hún er hluti
af hinni fávísu víndýrkun og
undirstaða hins enn fávísari sið-
ar — skálaglamsins, og hún hef-
ir fætt af sér nýtt afbrigði á
vorum dögum, og er það athug-
unarvert.
Þetta afbrigði er skoðun
manna á áfengissjúklingnum
sem einhverri hörmulegri und-
antekningu í mannfélaginu.
I Ameríku hefir þessi róman-
tík gert furðulegt bandalag við
ábyrg vísindi og óábyrga áfeng-
issölu. Þess vegna hefir sú skoð-
un orðið til, að það séu aðeins
menn, eitthvað bilaðir á geðs-
munum, sem geti orðið áfengis-
sjúklingar. Þessi skoðun stingur
einnig upp höfðinu stöku sinnum
á prenti hér hjá okkur á Norður-
löndum: Hafið meðaumkun með
drykkjumanninum, því að hann
er ógæfusamur sjúklingur. Það
er minna sagt um ógæfu konu
hans og barna.
Skáldið er rómantískt fyrir-
brigði. Ölvunin er rómantískt á-
stand. Það ætti því að vera vanda
lítið að skilja, hvað er hið róm-
antískasta af öllu á þessari jörðu.
— Það er auðvitað skáldið á
fylliríi".
Höfundurinn endar svo grein
sína á lýsingu á viðburði í heima
landi sínu, sem hér skiptir ekki
máli. En grein hans er athyglis-
verð og ofurlítið oddhvöss. Góð
vopn eiga ævinlega að bíta vel.
Af öllu má of mikið gera.
Vissulega er mikill fjöldi
drykkjumanna sjúklingar. Hitt
er þó vafamál, að rétt sé að af-
saka alltaf drykkjumanninn og
gera hann óábyrgan gerða sinna,
hvort sem hann lýgur, stelur
eða veldur slysum, eða mis-
þyrmir sínum nánustu, eða veld-
ur öðrum vandræðum á meðal
manna. Það getur orðið of mikil
rómantík í þessu, eins og með
skáldin fyrr á tímum.
(EINING)
SELKiRK METAL PRODUCTS LTD.
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hitaeiningar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldi-
við, heldur hita frá að rjúka út
með reyknum — Skrifið símið til
KELLY SVEINSSON
625 Wall Street, Winnipeg
Just north of Portage Ave.
Símar: 33-744 — 34-431
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smilh St. Winnipeg
Phone 924 624
JOHN J. ARKLIE
Optometrist and Optician
(Eyes Examined)
Phone 95 650
MITCHELL COPP LTD.
PORTAGE AT HARGRAVE
ÍIDBSIlfil
JEWELLERS
447 Portage Ave,
Branch
^Store at
123
TENTH ST.
BRANOON
Ph, 926 885
Phone 21 101
ESTIMATES
FREE
J. M. INGIMUNDSON
Asphalt Roofs and Insulated
Sidine — Repairs
Country Orders Attended To
632 Simcoe St. Winmpeg, Man
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
506 SOMERSÍ5T BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Talslmi 925 826 Heimilis 404 630
DR. K. J. AUSTMANN
SérfrœOingur i augna, eyrna, nef
og kverka sjúkdómum.
209 Medical Arts Bldg.
Stofutlmi: 2.00 til 6.00 e. h.
DR. ROBERT BLACK
SérfrœSingur i augna, eyrna,
nef og hdlssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG
Graham and JCennedy St.
Skrifstofuslmi 923 851
Heimaslmi 403 794
HAGBORG FUEL
PHOME 21*31
m
GUNDRY PYMORE
Limited
British Quality Fish Setting
58 VICTORIA ST„ WINNIPEG
Phone 92 8211
Uanager T. R. THORVALDSOS
Your patronage will be appreclated
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dlr.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLK, Slml 935 337
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FI8H
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
8L Mary'a and Vaughan. Wpg.
Phone 926 441
Phone 927 035
H. J. H. Palmason, C.A.
H. i. PALMASON A CO.
Chartered Accountanu
606 Confederatlon Ufe Bldg.
Wlnnipeg Manltoba
PARKER, PARKER
& KRISTJANSSON
Barristers - Solicitors
Ben C. Parker, K.C.
B Stuart Parker, A. F. Kristjanssou
500 Canadian Bank of Commercc
Chambers
Winnipeg. Man. Phone 923 561
JOHN A. HILLSMAN.
M.D., Ch. M.
332 Medical Arts. Bldg.
OF FICE 929 349 Home 403 288
Phone 724 944
Dr. S. J. Jóhannesson
8UITE 6 — 652 HOME ST,
Vlðtalstlml 3—5 eftlr hádegl
DR. E. JOHNSON
304 EVELINB STREET
Selklrk. Man.
Office nrs. 2.30—6 p.m.
Phones: Offlce 26 — Rea. 280
DR. H. W. TWEED
Tannlæknir
608 TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDINQ
Cor. Portage Ave. og Smith 8t
Phone 926 962 WINNIPEQ
Office 933 587 Rea. 444 389
s. A. THORARINSON
BARRISTER and SOLICITOR
4th Floor — Crown Trust Bldg.
364 Main Street
WINNIPEG CANADA
SARGENT TAXI
Phone 722 401
FOR QUICK RELIABLE
SERVICE
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDO WPQ
Fastelgnasalar. Lelgja hús. Ot-
vega peningalán og eldsábyrgð
bifreiöaábyrgð, o. ». frv.
Phone 927 688
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögfrœSingar
209BANK OF NOVA SCOTIA BO
Portage og Garry St.
Phone 928 291
Offlce Phone Res Phone
924 762 726 115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BLDO.
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appolntment
C A N A D I A N FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAQE, Uanaging Director
Wholesale Distributors of Freab
and Frozen Flsh.
311 CHAMBERS STREET
Office Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur Ukklstur og annast um At-
farlr. Allur útbúnaður sá beztl.
Ennfremur selur hann allskonar
mlnnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talslml 27 324
Heimills talslmi 26 444
Phone 23 996 761 Notre D&me Aye.
Just West of New Matemity llospital
Nell's Flower Shop
Wedding Bouquets, Cnt Flowers
Funeral Designs. Corsages
Bedding Plants
Nell Johnson
27 482
Ruth Rowland
88 790