Lögberg - 12.04.1951, Síða 1

PHONE 21 374
s1° »
A Complele
Cleaning
Inslilulion
PHONE 21 374

U^e
Clea^cTS
VluO''0
LQuTldY^-p. A Complete
Cleaning
Institution
64. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMTUDAGINN, 12. APRÍL, 1951
NÚMER 15
Einsdæma harðindi á Austur-
og Norðurlandi í byrjun april
Fóðurbirgðir á þrolum og
m i k i 11 háski yfirvofandi
breytist tíðarfar ekki skjótt
til hins belra. Þessar fréltir
eru frá 5. yfirslandandi
mánaðar. Bæir sökkva í
fönn svo varla örlar á mæna.
Fjöldi bænda á
Héraði að
komast í þrot
Peningshús og jafnvel íbúð-
arhús á kafi í fönn, sem er
orðin hin mesta í manna-
minnum. — Hinir fyrstu
orðnir heylausir og rætt um
fóðurflutninga með flugvél-
um, ef ekki takist bráðlega
flutningur um Fagradal.
Nú er svo komið, að ýmsir
menn hér um slóðir eru þrotnir
að heyjum, en fjölmargir eru á
nástrái. Fannkyngi er meiri en
elztu menn muna, gripahús víða
gersamlega í kafi og sums staðar
sézt aðeins á mæninn á íbúðar-
húsunum, og margra metra snjó-
göng úr bæjardyrunum upp á
hjarnbreiðuna, sem hylur allt.
Sést út um rönd af
þrem gluggum.
Að Grófarseli í Jökulsárhlíð
er tveggja hæða íbúðarhús, og
sést nú aðeins á mæninn á því,
og um þrja glugga á efri hæð
má enn sjá út niður til miðs.
t’ar eru sjö metra löng göng úr
bsejardyrunum upp á hjarnið.
Viðlíka sjón mætir mönnum
víða á Fljótsdalshéraði. Víða sést
alls ekki á fjárhús, fjós og önn-
Ur útihús, og er þykk fann-
breiða yfir, en gengið í þau um
löng snjógöng, sem grafin hafa
verið og minna á myndir úr
ferðabókum vetursetumanna í
heimskautslöndunum. — Sökum
^iikils gadds er vatn sums stað-
ar farið að frjósa í vatnsleiðsl-
u*n, og aukast þá enn vandræði
fólks.
^iósið þrotnaði.
Að Litla-Steinsvarði í Hróars-
lungu brotnaði fjósið hjá Jóni
puðmundssyni bónda þar niður
I fyrradag. Er komið var í fjósið
Um morguninn sáust þess merki,
að það var að sligast undir hinu
gifurlega snjófargi, sem hvíldi á
þaki þesS) 0g þess myndi ekki
langt að bíða, að það félli. Voru
kýrnar leystar af básunum í
skyndi, og tókst eftir mikið
súmabrak að koma þeim upp á
jurnið. En það mátti ekki
Seinna vera, því að skammri
stundu liðinni, seig fannbreiðan
°g uppistöður fjóssins kvistuð-
Ust> en þakið féll niður í rúst-
irnar.
hegar orðnir heylausir.
Nér um sióðir eru margir
a verða heylausir, segir frétta-
ritarinn, og mér er kunnugt um
a minnsta kosti fjóra bændur,
Sem nn eru þegar þrotnir að
eyjum, einn í Jökulsárhlíð og
rJá á Jökuldal. Margir eru
°mnir á nástrá, og fjöldi bænda
e ki hey handa kúm fram úr,
0 t einnan skamms bregði til
etra tíðarfars.
En enginn maður minnist jafn
ar índalegs útlits sem einmitt
- ’ og muu það gilda um allt
Snjóbíllinn í flulningum
dag og nótt.
Okkar eina huggun í þessum
fádæma harðindum er snjóbíll
Guðmundar Jónassonar, sem
verið hefir á ferðinni dag og
nótt, þegar fært hefir verið veð-
urs vegna. Fóðurbirgðafélögin
eiga nokkurn forða af heyi og
fóðurbæti, sem ekki hefir verið
unnt að flytja bæja á milli sök-
um fannkynginnar, og hefir snjó
bíllinn flutt þetta síðustu daga
á stórum járnsleða, er hann
dregur. Smíðaði Steinþór Eiríks-
son á Egilsstöðum sleðann til
slíkra nota.
Þrek og áhugi Guðmundar
Jónassonar vekur hina mestu
aðdáun, og fer bíll hans hraðar
yfir snjóbreiðurnar, en ekið er
að jafnaði á jeppum á vegunum
á sumrin, og er snjórinn þó svo
gljúpur, að ófært er hestum.
í fyrradag var snjóbíllinn í
flutningum á bæi í Hlíð, auk
þess sem hann fór tvær ferðir
upp að Hvanná á Jökuldal, en í
fyrri nótt fór hann til Egils-
staða, og svaf bílstjórinn þar í
tvo eða þrjá klukkutíma, en
hélt síðan niður í Tungu með
forða á heimili þar, er orðið var
algerlega bjargarlaust. í gær var
hann síðan í flutningum í Hjalta
staðarþinghá, og í dag mun hann
ætla upp á Jökuldal.
Ýla sal fösl, en bíll
komsl áfram.
Ófært hefir verið yfir Jökulsá
á brúnni vegna snjóhengju mik-
innar við gljúfrið. Hefir snjó-
bíllinn hins vegar farið á snjó á
tveimur stöðum yfir Jökulsá. I
fyrradag var ýta látin hefja snjó
ruðning við brúna, en svo fór,
að hún komst ekki upp úr gljúfr
inu aftur, og sat þar föst í fyrra-
kvöld. Snjóbíllirin komst hins
vegar leiðar sinnar eftir það,
sem ýtan hafði gert.
Flugvél til heyflutninga?
Þótt snjóbíllinn komi þannig
að miklum notum og geti forð-
að því, að búpeningur lendi í
svelti, meðan fóður er enn til
útbýtingar uppi á Héraði, er
hann samt ónógur til þeirra
miklu flutninga, sem óhjá-
kvæmilegir eru, ef forða á stór-
felli.
Talsvert er af heyi og fóður-
bæti niðri í Reyðarfirði, og leysti
það mikil vandræði, ef hægt
væri að koma þessu fóðri upp
yfir Fagradal. Það er ekki hægt
eins og stendur ,og eru menn
nú farnir að tala um, hvort unnt
að fá flugvélar til þess að
Flytur erindi um
Sameinuðu
þjóðirnar
Dr. Richard Beck, forseti fé-
lags Sameinuðu þjóðanna, í
Grand Fork s,N. Dakota, flutti
nýverið erindi um þann alls-
herjar félagsskap og margþætta
starfsemi hans, á vikulegri sam-
komu blaðamennskudeildar rík-
isháskólans í N. Dakota. Er það
annað sinn á síðustu tveim ár-
um, að deildin hefir kvatt hann
til að flytja erindi um það efni.
Annars hafa fyrirlesararnir ver-
ið kunnir blaðamenn úr ýmsum
áttum.
se
flytja fóðrið og varpa því niður
Takist ekki flutningur yfir
Fagradal innan skamms, verður
undinn bráður bugur að því að
athuga þennan möguleika, því
að voðinn sjálfur er íyrir dyrum
—TÍMINN, 1. apríl
Flugvél með heyfarm bíður
flugveðurs á Fljótsdalshérað
að kasla niður heyinu
í Hróarslungu.
Á flugvellinum í Reykjavík
bíður nú Dakótaflugvél, sem
í hafa verið látnir tuttugu
og fimm hestburðir af heyi,
eftir flugveðri austur' á
Fljótsdalshérað, þar sem
hún mun kasta heyinu niður.
Norð-i
austurlánd.
Það er Skjöldur Eiríksson
skólastjóri á Skjöldólfsstöðum,
sem gengst fyrir þessum hey-
flutningum, en hann á bú í Hús-
ey í Hróarstungu. Heyið var lát-
ið í flugvélina í vélbundnum
böggum síðastliðinn sunnudag,
og verður flogið með það austur
næst er flugveður gefur og kast-
að niður í túnið í Húsey.
Þegar hlánar ....
Húsey stendur á flatlendinu
úti við Héraðsflóa, og þegar
hlánar er mjög mikil hætta á
því, að allt hlaupi í krapablár
og vatnsflaum, og getur þá orð-
ið gerófært, jafnvel um langan
tíma, er snjór er jafn gífurleg-
ur á jörðu og nú er. Þessi hætta
vofir yfir fjölda bæja á láglend-
inu á Úthéraði, þegar þíða loks-
ins kemur. Þar er snjór svo mik-
ill, að jörð kemur ekki úr kafi
fyrr en eftir margra daga ríf-
andi hláku.
Blaðið átti snöggvast tal við
Þorstein Jónsson flugmann
gærkvöldi. Mun hann fljúga
með heyið austur. Sagði hann,
að hey það, sem sett hefði verið
í vélina, væri hátt á þriðju lest
og væri það fullfermi í vélina,
a. m. k. ef hún getur ekki lent
eystra og þarf því að hafa benzín
til beggja leiða. Taldi hann auð-
velt að varpa heyinu út, því hin-
ir vélbundnu baggar væru hæfi-
lega stórir til til að varpa þeim
út. Telur Þorsteinn sæmilega
auðvelt að flytja hey með þess-
um hætti, ef flugveður er
sæmilegt.
Golt eystra í gaer.
Á sunnudaginn var ófært flug-
veður bæði hér syðra og eystra
en í gær var komið allgott flug'
veður austan lands, en þá var
aftur á móti ófært hér syðra
—TÍMINN, 5. apríl
Horfur ó Jökuldal
orðnar yoðalegar
Almennt heyþrot um sumarmál
Afmælisvísa
Til Lárusar Sch. Ólafssonar
á Akranesi
Dagur rísi friðsæll, fagur
Fram þér lýsi á veginn hér,
Jafnan vís sé heillahagur
Helzt ég kýs að óska þér.
☆
Hugsað heim til íslands
Vaxi þjóð í trú og trygð
traust á allar hliðar.
Steypist yfir íslandsbygð
Öldur ljóss og friðar.
Gæðakona
Óhægt manni er að skorða
Eljukappið margfaldað.
Góðrar konu gæðaforða
geta fáir útreiknað.
☆
Umbreyting
Af því margur er nú dapur
Ei þó fjöldinn skilji það,
Hockey, dans og drykkjuskapur
Drottni hefir útbolað.
☆
Haust
Óðum finn ég hausti halla,
Hugurinn svífur glaumi frá.
Drottinn minn ég klökkur kalla
Kærleik þinn ég treysti á.
Hugskotsmyndir
Dagmálaglenna
Tíðindamaður frá Tímanum
átti í gær tal við Einar Jóns-
son, hreppstjóra á Hvanná
á Jökuldal, og sagði hann,
að útlit þar væri nú orðið
voðal^gt. Fram yfir sumar-
mál myndu fáir sem engir
hafa hey handa skepnum
sínum, og gætu allir séð,
hvað þá tæki við.
Stórgjöf fré íslandi, sem ekki
er auðvelt aS verðleggja
V ----
Séra Einar Slurlaugsson á Patreksfirði sæmir háskóla
Manitobafylkis fágætri blaða- og tímaritagjöf.
Hið merkilega bréf, sem hér
fer á eftir, barst Dr. P. H. T.
Thorlakson, formanni fram-
kvæmdarnefndarinnar í íslenzka
kenslustólsmálinu um síðustu
helgi; svo hafði auðsjáanlega
verið til ætlast, að tilkynningin
um þessa kærkomnu og virðu-
legu gjöf yrði komin hingað
fyrir þann 30. marz, s.l., er Dr.
Gillson gerði yfirlýsinguna um
stofnun kenslustólsins, þótt það
dví miður kæmist ekki í hendur
viðtakanda fyrir þann tíma;
munu allir hlutaðeigendur taka
fegins hendi þessari miklu gjöf,
og verða langminnugir þess
bróðurhuga, er til grundvaílar
liggur.
Gefandinn er ættaður frá Þið-
riksvöllum í Skagasveit í Stein
grímsfirði í Strandasýslu.
Herra dr. Thorbjörn
Thorláksson!
Gefið pund á dag.
— Margir eru þegar farnir að
gefa sauðfé hey frá kúnum, og
mátti þó ekki minna vera sem
þeim var ætlað, sagði Einar.
Hagavottur er sama og enginn,
en fé þó hleypt út á fönnina, ef
veður er þolanlegt. Flestir
reyna þó enn að gefa fénu sem
svari einu pundi af heyi á dag í
innistöðu á lambfulla á, og fóð-
urbæti með .En féð er orðið
mjög kviðdregið, en þó ekki svo
langt leitt, að það éti ullina hvað
af öðru eða torfið úr fjárhús-
veggjunum. Yfirleitt er það í
sæmilegum holdum enn.
Þungar áhyggjur.
Áhyggjum manna verður ekki
með orðum lýst, er menn horfa
fram á það, að verða ef til vill
að slátra lambfullum ánum um
vordagana, en sauðfé er víða
margt á Jökuldal, um 500 á
heimili^þar sem flest er.
Snjóbíllinn.
Snjóbíllinn komst nær upp að
Kringum morgun geislaglans
Gráum skýjum hleður,
Eins um dagmál ævi manns
Oft er tvísýnt veður.
☆
Veiur
Vestri hlýðir vonskutíð
Verstu hríðum beitir.
Fyllir kvíða lasinn lýð
Lands um víðar sveitir.
Heiftarbylur feykir fönn
Fyllir gil og stalla.
Fram til sjávar freðin hrönn
Firði hylur alla.
Tíð af göflum ganga fer,
Grimdaröflin velur;
Lands á köflum allt sem er
Undir sköflum felur.
☆
Vor
Bráðum klökkna klökuð spor
Kulda þrýtur saga.
Ég hefi elskað inndælt vor
Alla mína daga.
V. J. Guliormsson
Undanfarin 17 ár hefi ég unn-
ið að því að forða frá eyðilegg-
ingu elds og fúa og koma saman
í heildarsafn þeim íslenzkum
blöðum og tímaritum, sem kost-
ur var í að ná, með það fyrir
augum, að safn mitt mætti síðar
koma einhverjum þeim að liði,
er íslenzkri menniingu og ís-
lenzkum málefnum unna.
Hefi ég nú náð saman ca. 700'
(heitum, tegundum) blaða og
tímarita, allt frá elzta blaði ís-
lands og fram til ársloka 1950.
Af safni þessu eru heil (com-
plet) full 400 blöð og tímarit, en
ósamfelld (defect) eitthvað eftir
þriðja hundraðinu.
Þegar ég varð fyrst áskynja
þess stórhuga landa minna í
Vesturheimi, að stofna kenn-
arastól í íslenzkum fræðum við
Manitobaháskóla, sem ég tel lik-
legri til að vinna íslenzkri menn-
ingu gagn og sóma um ókomnar
aldir en nokkuð annað, sem Is-
lendingar vestan hafs hafa tek-
ið sér fyrir hendur í þeim efn-
um, og er þó margs góðs og
merkilegs þar að minnast, — og
með tilliti til þeirrar menning-
ar baráttu, sem Vestur-íslend-
ingar hafa háð nú um meira en
þriggja aldarfjórðunga-skeið,
mitt í þjóðahafi hins nýja
heims, — fann ég mig knúinn
ættarböndum til að rétta bræðr-
um mínum og systrum handan
hafsins hönd að heiman, og býð
hér með hinum væntanlega
kennarastóli í íslenzkum fræð-
um við Manitobaháskóla um-
getið blaða- og tímaritasafn
mitt til eignar og varðveizlu, í
þeirri von og trú, að það verði
ekki aðeins samlöndum mínum
þar vestra styrkur stafur í
menningar- og þjóðræknisbar-
áttu þeirra, en veki einritg löng-
un erlendra manna til að kynn-
ast tign og fegurð íslenzkrar
tungu.
Er þessi gjöf mín því framlag
mitt til viðhalds og eflingar
móðurtungu minnar meðal mil-
jónanna í Vesturálfu heims, en
jafnframt viðurkenningar- og
þakklætisvottur fyrir manndóm,
drengskap og færni ótal margra
manna og kvenna í Vesturheimi,
sem af íslenzku bergi eru brotin.
Vilji Manitobaháskóli þiggja
þessa gjöf mína, bið ég yður hér
að veita henni móttöku fyrir
hönd háskólans og koma bréfi
þessu til rectors skólans, eða
annarra hlutaðeigenda, fyrir 30.
þ. m., er stofnun hins íslenzka
kennarastóls verður tilkynnt.
Með virðing og ósk um, að
hinn nýi kennarastóll íslenzkra
fræða megi verða giftudrjúgur
um viðhald norræns anda .og
viðgang norrænnar menningar,
kveð ég yður bróðurkveðju.
Patreksfirði, á Gvöndardag 1951.
Einar Slurlaugsson.
Flyfur erindi
Dr. Edward Johnson
Dr. Edward Johnson, yfir-
læknir yið Manitoba Hospital,
Selkirk, flytur erindi á Icelandic
Canadian f u n d i, mánudags-
kveldið, 16. apríl, í neðri sal
Sambandskirkjunnar á Ban-
ning St.
Skjöldólfsstöðum í gær, og
flutti hann fóðurbæti handa
bændum á Jökuldal. í dag mun
hann reyna að brjótast upp á
Efra-Dal með fóðurkorn, en það
er nú einnig að ganga til þurrð-
ar hjá bændum þar. En þeir
flutningar verða tafsamir, því
að langa leið er að fara, en lítið,
sem snjóbíllinn getur flutt í
senn.
-TÍMINN, 5. apríl
Hjálmar Ágúst Bergman dómari
F. 22. ágúsl 1881 — D. 20. janúar 1948
Ég sá þig bara aðeins einu sinni —
Og á í huga bjarta mynd af þér:
Þú fluttir okkur íslendinga-minni
Sem ýmsir muna, hvað sem fyrir ber.
Ég sá þú mundir heiður höndum taka
Og hraustur leiða bæði menn og fljóð:
Ég sá þú mundir vilja yfir vaka
Þeim verðmætum sem blessa land og þjóð!
Ég veit þú hefir hafið þjóðargengi —
En hlutdrægninni varst þú hvergi þjáll —
Þú valdir þér að vinum góða drengi:
Og varst þeim líka, svo sem gamli Njáll.
En ég er ei að segja sögu þína —
Hún sögð var fyrir löngu þjóðum tveim.
1 þetta skipti, bara meining mína
Um mann sem hefir unnað báðum þeim!
Nú drepur sorg á dyr að húsi þínu!
Og dauðann ég í brjósti mínu finn —
Það situr líka kyrt í minni mínu:
Að mannkostirnir unnu sigurinn!
Er góður drengur genginn var til hvílu
Og grátklökkvinn er einn um þennan frið:
Þá verður svo sem svipt af augum skýlu
Er söknuðurinn vitkar umhverfið!
Jakob J. Norman