Lögberg - 03.05.1951, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 3. MAÍ, 1951
lögtwrg
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrift ritstjðrans:
BDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Rritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Dregur sig í hBé af vettvangi stjórnmála
Frá því hefir stuttlega verið áður skýrt, að Ralph
Maybank, sambandsþingmaður fyrir Mið-Winnipeg-
kjördæmið hið syðra, hefði horifð að því ráði, að draga
sig í hlé af vettvangi stjórnmálanna, og nú hefir hann
eftir nálega sextán ára setu á þingi lagt niður þing-
mensku; þykir nú sýnt að hann verði áður en langt um
líður, skipaður dómari í konungsrétti Manitobafylkis.
Mr. Maybank á langan og merkan starfsferil að
baki; hann var alinn upp við fátækt og ruddi sér af
sjálfsdáðum braut til æðri menta; samtímis skólagöngu
sinni stundaði hann járnbrautarstörf, gerðist félagi í
samtökum járnbrautarþjóna og nýtur þeirra réttinda
enn.
Þegar að loknu námi í lögvísi, setti Mr. Maybank
á fót málaflutninsskrifstofu hér í borginni, er brátt
hlaut mikla aðsókn; reyndist hann um alt hinn ábyggi-
legasti málaflutningsmaður, hollráður og réttvís; hann
hefir alla jafna verið eljumaður hinn mesti, og tíðum
staðið í brjóstfylkingu, þar sem mest reyndi á.
Snemma beindist hugur Mr. Maybanks að þátt-
töku í meðferð opinberra mála; hann var kosinn í bæj-
arstjórn í Winnipeg, og ennfremur á fylkisþingið í
Manitoba; þótti hann á báðum stöðum hinn liðtækasti
maður; en eigi leið á löngu að hann kysi sér víðara
verksvið, og að hann væri því í öllu vaxinn, hefir hinn
langi og glæsilegi þingferill hans í Ottawa leitt svo af-
dráttarlaust í ljós, að ekki orkar tvímæla.
Mr. Maybank er rökfastur ræðumaður og sann-
færandi; hann berst ekki mikið á, en hugsar ráð sitt
því betur; mun það mála sannast, að störf hans í sam-
bandsþingi hafi skipað honum í sveit hinna allra nýt-
ustu þingmanna úr Vesturlandinu í samtíð okkar.
Lengi vel var þess vænst, að Mr. Maybank yrði
hafinn til ráðherratignar, hvort sem honum var það
nokkurn tíma kappsmál eða ekki, en þetta fór á annan
veg; hann varð ekki ráðherra, en hann varð merkur
stjórnmálamaður engu að síður, er lengi mun verða
minst.
Blaðið Saturdey Night flutti nýverið ágæta grein
um Mr. Maybank og starfsemi hans í þágu opinberra
mála, þar sem réttilega er á það bent, hve hann, og
þá vitaskuld margir aðrir þingmenn, er langvistum
dvelja frá heimilum sínum, fórna miklu fyrir hugsjónir
sínar og almenningsheill; áminst blað ber Mr. May-
bank fyrir því, að dvalarár sín í Ottawa, hafi hann í
rauninni verið aðeins hálfur eiginmaður og hálfur
faðir; „og nú vil ég ekki undir neinum kringumstæð-
um“, sagði Mr. Maybank, „neita mér um þá hamingju,
sem því er samfara, að njóta heimilislífsins í þess sönn-
ustu og fegurstu mynd“.
Mr. Maybank hefir alla jafna fylgt drengilega
Liberal stjórnmálastefnunni að málum, eigi aðeins í
orði, heldur og engu síður á borði; hann hefir ekki vilj-
að sætta sig við það, að sú stjórnmálastefna kafnaði
undir nafni, og í því efni var engra hrossakaupa af hans
hálfu að vænta.
Mr. Maybank hverfur með góðan orðstír af þingi,
og á nú stærri hóp aðdáenda en nokkru sinni fyr; eftir-
maður hans fyrir hið fjölmenna kjördæmi, er hann nú
hefir kvatt, verður vandfundinn, þó vonandi sé að sæmi-
lega takist til um valið.
Harður í horn að taka
Truman forseti lagði fram í þjóðþingi Bandaríkj-
anna á mánudaginn hið umfangsmesta fjárlagafrum-
varp, er um getur í sögu þjóðarinnar, þar sem gert er
ráð fyrir yfir 60 biljón dollara útgjöldum til hervarna,
eigi aðeins heima fyrir, heldur og til fulltingis við þær
þjóðir, er standa í varnarsambandi við Bandaríkin.
„Nú er svo komið“, sagði Mr. Truman í ávarpi
sínu til þingsins, „að forráöamenn Rússa sýnast þess
albúnir, að hleypa þriðja heimsstríðinu af stokkunum,
og komi til þess, hvílir sú skylda á lýðræðisþjóðunum
að fylkja einhuga liði og ráðast að uppsprettum of-
beldisaflanna án hiks eða efa. Ég er ekki í neinum vafa
um það, að hið eina, er halda mætti yfirgangsöflum
rússneskra kommúnista í skefjum, séu svo samfeldar
og ramgerðar vígvarnir hinna frelsisunnandi þjóða, að
á þá renni tvær grímur, áður en þeir treystist til að
steypa gervöllum heimi út í þriðja blóðbaðið, er hlyti
að koma þeim sjálfum óþyrmilega í koll; allar deildir
herþjónustunnar verður að styrkja til muna; okkar
eigið öryggi, er óaðskiljanlegt frá öryggi sambands-
þjóða okkar, því í þeim efnum skiptist ábyrgðin Jafnt
niður á alla“.
Áminstu fjárlagafrumvarpi og ummælum Mr. Tru-
mans, er fylgdu því úr hlaði, var tekið með mikilli al-
vöru af þingheimi án tillits til flokka.
íslenzkir bændur vestra jafn
þjóðlegir og heima
Segir PÁLL KOLKA úr vesturför
Á síðastliðnu hausti fór Páll
Kolka héraðslæknir á Blöndu-
ósi til Vesturheims. Fór hann
þangað á vegum Þjóðræknis-
félagsins. — Hann - er nýlega
kominn heim úr þessari ferð.
Fyrstu mánuðina eftir að hann
kom vestur flutti hann fyrir-
lestra og sagði fréttir héðan af
Islandi á tuttugu stöðum fyrir
vestur-íslenzkt fólk og sýndi
skuggamyndir er hann fékk að
láni frá Fræðslumálaskrifstof-
unni.
Kynntist Vesiur-íslendingum
rækilega.
Víðast hvar fór Kolka hægt
yfir í íslendingabygðum og gerði
sér far um að kynnast högum
tnanna og hugsunarhætti. Eftir
þessa ferð mun hann vera einn
af fróðustu mönnum hér á landi
um hagi Vestur-fslendinga og
hinna vestur-íslenzku bygða.
Hann lætur ákaflega vel yfir
þeim rausnarlegu móttökum,
sem hann hvarvetna fékk á ferð
um sínum. Segir að allir fs—
lendingar, sem hann hitti, hafi
borið hann á höndum sér. í
s.tuttu viðtali, sem hann hefir átt
við Morgunblaðið komst hann
m. a. að orði á þessa leið:
Páll V. G. Kolka
New York og mætti þar sem
fulltrúi Læknafélags íslands.
Myndarleg elliheimili.
Mjög var Kolka hrifinn af elli-
heimilum þeim, sem V.-íslend-
ingar hafa komið upp. Þau eru
nú orðin fjögur. Hið elzta þeirra
er á Gimli, er dr. Brandur
Brandsson átti mikinn þátt í að
stofna. Annað er á Mountain í
Norður-Dakota og tvö eru vest-
ur á Kyrrahafsströnd, annað í
Vancouver og hitt í Blaine.
f Vancouver var keypt mikil
höll, sem áður var í eigu ríks
timburkaupmanns, og nú var of
stór, til að hægt væri að eiga
hana sem einkabústað. Höllin
kostaði 30 þús. dali, og er að
vísu ekki eins hentug fyrir elli-
heimili, eins og hinar bygging-
arnar, sem bygðar hafa verið til
þeirrar notkunar. Hin nýju elli-
heimili í Mountain og í Blaine
kostuðu um 100 þús. dali hvort.
Mjög var fróðlegt og ánægju-
legt að hitta hið gamla fólk, sem
þar dvelur, og segja því frá ís-
landi, sýna þeim myndir og
rabba við það um liðna tíma,
bæði vestra og hérlendis.
Tillögur um framtíðarstarf.
Nokkru áður en aðalfundur
Þjóðræknisfélagsins var hald-
inn í Winnipeg í febrúarmánuði,
isamdi Kolka ýtarlega skýrslu
um ferð sína, sem lögð var fyrir
þennan fund. Þar lýsti hann á
ýmsan hátt þeim kynnum, sem
hann fékk af Vestur-íslending-
um, og gerði ákveðnar uppá-
stungur um það, hvernig félagið
mundi geta aukið og eflt starf-
semi sína í framtíðinni. Skýrsla
þessi var lögð fyrir þingið og
var gerður að henni góður
rómur.
—Mbl. 5. apríl
Þýzk-íslenzkt fyrirtæki
stofnað hér með
10 milljóna hlutafé?
Sagt er að það eigi að vinna
aluminium, járn og önnur verð-
mæt efni í sambandi við sements
vinnsluna.
DAGUR á Akureyri hefir
það eftir þýzka blaðinu „Der
Kurier“, að stofnað hafi ver-
ið í Reykjavík þýzk-íslenzkt
fyrirtæki, er nefnist Vulcan
h.f., og sé tilgangur þess að
vinna aluminium, járn og
önnur verðmæt efni í sam-
bandi við sementsvinnslu
hér á landi. Sé hlutafé fyrir-
tækisins hvorki meira né
minna en 10 milljónir króna.
Þá er frá því skýrt, að iðnað-
ur Vestur-Berlínar muni af-
greiða vélar til fyrirtækisins, og
ennfremur að Zentralbankinn í
Berlín sé fyrirtækinu hliðholl-
ur, svo og utanríkisviðskipta-
deild borgarstjórnarinnar og
viðkomandi ráðuneyti í þýzku
•sambandsst j óminni.
Þetta munu fyrstu upplýsing-
arnar, sem hingað berast um
þetta milljóna fyrirtæki, því
ekki hefir enn verið opinberlega
skýrt frá því, að Vulcan h.f. hafi
verið stofnað eða hverjir standi
að ÞV1' —Alþbl. 29. marz
FRÉTTABRÉF ÚR HÚNAÞINGI:
Endurbygging rafstöðvarinnar
við Sauðanes hefst í sumar
Þar má fá allt að tvö þúsund ha. raforku.
Haglaust í mörgum sveitum héraðsins síðan um hátíðir.
í.slenzkari en heima.
Mörg atvik í heimsóknum
Imínum og viðræðum við Vestur
íslendinga verða mér ógleyman-
leg. Ekki síst að finna hve heim-
þráin er ákaflega sterk í fólki,
sem í áratugi hefir lifað í Vest-
urheimi. Margt íslenzkt fólk
lagði á sig mikið erfiði og lang-
ar ferðir til þess að hafa tal af
ímér, og heyra frá hverju ég
hafði að segja. Þegar það byrj-
aði að tala um ísland, og minn-
ingarnar héðan, getur það lagt,
saman nótt og dag. Stöku menn
hitti ég sem hugsa til þess í al-
vöru að flytja hingað heim á
gamalsaldri og bera beinin hér
heima, jafnvel þó þeir séu fædd-
ir vestan hafs. En t. d. á Nýja-
íslandi í Manitoba voru þeir
menn er fæddust þar af íslenzk-
um ættum á fyrstu áratugum
Islandsbyggðarinnar að sumu
leyti íslenzkari og þjóðlegri 1
háttum og hugsunarhætti held-
ur en almennt gerist hér heima
nú.
í sumum þessum sveitum hef-
ir Islendingum fremur fækkað
á síðustu árum. Allmargir
bændur, sem hagnast hafa á bú-
skapnum, hafa flutt búferlum,
ýmist til nálægra borga, eða alla
leið vestur á Kyrrahafsströnd.
En sumir þeir, sem eftir eru í
sveitunum tala hreinni íslenzku,
heldur en gerist hér á landi nú.
Aftur á móti á íslenzkan erfið-
ara uppdráttar í borgunum, jafn
vel í Winnipeg, þar sem er fjöl-
mennust nýlenda íslendinga.
Margir framúrskarandi
dugnaðarmenn.
Kolka lét mjög vel yfir því,
og hafði frá mörgu að segja um
athafnasama ráðdeildarmenn ís-
lenzka, sem mjög vel hafa kom-
ist áfram þar vestra, bæði í
byggð og í borg. Kynntist hann
allmörgum þeirra og dáðist að
hagsýni þeirra og framtaki.
Kolka notaði tækifærið í þess-
ari ferð til að kynna sér ýmis-
legt er að nýjustu læknisaðferð-
um og aðgerðum lýtur. Hann
heimsótti hina miklu Mayo
Clinic og Winnipeg Clinic, en
hún er ein fjórða læknastofn-
un Ameríku að stærð. Þar vinna
60 læknar. Stofnandi hennar og
aðallæknirinn er dr. Thorlak-
son.
Kolka fór með dr. Thorlakson
á alþjóða skurðlækningaþing í
Cleveland í Ohio, og var dr.
Thorlakson einn þeirra manna,
er fyrirlestur hélt á því alþjóða
þingi. Hann er einn þekktasti
læknir í Vestur-Canada.
Kolka var einnig á alþjóða-
sambandsþingi læknafélaga í
Blönduósi, 21. marz.
Þessi vetur hefir verið sá
harðasti, sem komið hefir hér
um þrjátíu ára skeið.
Þó hefir fannfergi ekki verið
hér mikið í lágsveitunum, og
hvergi svo mikið sem er á Norð-
austurlandi og Austfjörðum.
Enda munu slík fannþyngsli,
sem þar eru nú, ekki hafa þekkst
á landi hér síðan 1920. Það sem
mest veldur um harðindi vetrar-
ins hér um slóðir, er óstillt tíð,
áfreðar og ísalög, svo haglaust
hefir verið í mörgum sveitum
héraðsins síðan um hátíðar. Hagi
hefir þó alltaf haldist nokkur í
Þingi og vesturhluta Ásanna.
Hefir fjöldi hrossa úr öðrum
sveitum verið rekinn þangað til
hagagöngu. Má mest óttast að
örtröð verði, þó ekki spillist hagi
vegna snjóa eða ísalaga.
1 austurhluta héraðsins —
Dfllunum — eru fannþyngsli
orðin mikil og nær hvergi til
jarðar, svo sem í Laxárdal,
Norðurárdal og nokkrum hluta
Langadals. I þeim sveitum hefir
allur fénaður verið á innistöðu-
gjöf síðan fyrrihluta janúar,
nema harðgerðustu hross, er
rekin hafa verið burt á haga.
Líkt þessu er ástatt í Vestur-
Húnavatnssýslu. Þar hafa víð-
ast verið jarðbönn vegna áfreða
síðan um áramót. — Eitthvað
var rekið af hrossum úr Mið-
firði suður í Borgarfjörð.
Varla hríðarlaus dagur
í marz.
Það sem af er þessum mán-
uði hefir varla komið hríðarlaus
dagur hér í austurhluta héraðs-
ins og marga daga verið stór-
hríðar. Hefir fönnina drifið í
stórfenni, en rifið niður í skamm
degisgaddinn á milli.
Samgöngur hafa verið erfiðar,
en þó hafa aðalflutningaleiðir
ekki teppst svo lengi, að mikill
bagi hafi að orðið. Hefir mikið
hjarn og ísalög nokkuð létt und-
ir. Þar sem ófært reyndist að
halda leiðum opnum með
mokstri, var tekið það ráð að
þjappa snjóinn, og hefir þannig
myndast allt að tveggja metra
þykkt hjarnlag á vegunum, þar
sem fannalög eru mest. Hefir
bifreiðum einnig verið ekið á ís
um ár og vötn, því að svo er
ísinn þykkur, að hættulaust er
þyngstu farartækjum.
Breyting um páskana?
Allir óska bata, og margir eiga
hans von nú úr páskum, því svo
hefir oft reynzt, að tíðarfar
breyttist á annan hvorn veginn
með svokölluðum páskastraum-
um.
1 Húnavatnssýslu var síðasta
sumar mjög hagstætt og voru
því víðast mikil og góð hey.
Mátti líka telja ásetning í betra
lagi. En við ásetning að hausti
er þeim mikla hrossafjölda, sem
nú er orðinn á flestum bæjum,
aldrei ætlað nóg fóður til inni-
stöðugjafar mestan hluta vetrar
og fram á vor, svo sem fyrir get-
ur komið. Því er það, að haldist
nú harðindi á vor fram, má bú-
ast við að bústofninum verði
ekki bjargað, nema með mikilli
matargjöf.
Atvinnumál og framkvæmdir.
Tilfinnanlegt atvinnuleysi hef
ir verið hér í kauptúninu í vetur.
Byggingaframkvæmdir í kaup-
túninu voru með minna móti s.l.
sumar og því litla atvinnu við
þær að hafa. Bátar þeir, sem
gerðir eru út í Höfðakaupstað
hafa sáralítið aflað. Er um hvort
tveggja að ræða, ógæftir og fisk-
leysi. Enda telja sjómenn, að
ekki þurfi að vænta fiskigöngu
í Flóann, meðan ótíðin helzt.
Útlit er fyrir, að bygginga-
framkvæmdir í héraðinu verði
mun minni næsta sumar en und-
anfarin ár. Samdráttur verður
einnig töluverður í vega- og
brúagerð á vegum ríkis og sýslu.
Af væntanlegum framkvæmd-
um er helzt að geta endurbygg-
ingar Rafstöðvarinnar við Sauða
nes. Rafstöðin, sem er vatnsafls-
stöð, var byggð 1933 og er því
átján ára gömul. Vélar stöðvar-
innar, túrbína og rafall, voru
keyptar frá Noregi, þá tólf ára
gamlar. Er eðlilegt að þær séu
farnar að slitna, enda bilanir
farnar að koma í ljós, svo að ekki
má á þær treysta lengur. Stöð-
inni var upphaflega ætlað að
framleiða 240 kw. og var það á
þeim tíma nægilegt fyrir Blöndu
ósskauptún og þá tvo sveitabæi,
sem fá afl frá stöðinni.
Rafstöðin verður endurbyggð.
En um mörg ár hefir verið
bagalegur rafmagnsskortur og
það þrátt fyrir meira álag á stöð-
ina, en hún er gerð fyrir og að
auki 80 kw. hjálparstöð, er reist
Framhald á bls. 8
Atvinnuleysistryggingabækur
þarf að endurnýja
VINNUVEITENDUR! sendið allar atvinnuleysistrygginga-
bækur fyrir 1950—51 og fyrri ár, nú þegartil National
Employment skrifstofu þeirrar, sem þér skiptið við, nema
slíkt hafi áður verið gert. Þar verður bókunum skipt fyrir
nýjar.
Áður en þér sendið 1950—51 tryggingabækurnar, gangið úr
skugga um dagsetningu merkja til að forðast tvítekningu
í nýju bókunum.
Endurnýjun bóka er yður mikilvæg, starfsfólki yðar og
nefndinni. Bregðist skjótt við.
Til hins irygða starfsmanns! — Hafið þér tryggingabók í
höndum yðar? Sé svo, þá sendið hana næstu Alþjóðar
atvinnuskrifstofu til endurnýjunar. Ef þér sendið bók yðar,
þá látið fylgja núverandi heimilisfang, svo unt verði að
senda yður nýja bók þegar í stað.
UNEMPLOYMENT INSURANCE
COMMISSION
rfKi ' C. A. L. MURCHISON J. B. BISSON R. J. TALLON
fQ CommÍ88ioner Chief Commissioner Comm issioner