Lögberg - 03.05.1951, Blaðsíða 5

I.ÖGBERG, FIMTUDAGINN 3. MAÍ, 1951
5
/ililSAH/iL
rVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
MERKISKONA NÍRÆÐ
Á sunnudaginn þann 22. apríl
■síðastliðinn átti frú Kristín
Josephson, sem búsett er í bæn-
um Watertown í South Dakota
ríkinu, níræðisafmæli. Hún er
lesendum Lögbergs að góðu
kunn, því hún hefir auðgað
blaðið með fögrum ritgerðum
og endurminningum í meira en
þrjátíu ár. Frú Kristín er ættuð
úr Hörgárdal í Eyjafjarðarsýslu.
Meðal ritgerða hennar, er vöktu
athygli, eigi aðeins hér vestra
heldur og á Islandi voru „Minn-
ingar frá M ö ð r u vö 11 u m “.
Skömmu eftir að sú ritgerð
barst til íslands skrifaði Dr.
Guðmundur Finnbogason nú-
verandi ritstjóra Lögbergs og
bað hann, ef unnt væri, að veita
sér nokkurar upplýsingar um
höfund ritgerðarinnar, er vegna
efnis og stíls hefði sérstætt
menningarsögulegt gildi.
Frú Kristín fluttist hingað til
lands árið 1883 og settist að í
Marshall, Minnesota og þar gift-
ist hún Leifi Josephson. Fyrir
sextíu og tveimur árum fluttust
þau hjónin til Watertown þar
sem Kristín enn á heima. Húri
á einn son, Robert, sem búsettur
er að Sioux Falls, og dóttur,
Mrs. Walter Neering að Eau
Claire, Wisconsin. Systir henn-
ar er Mrs. Lillian Gilliland, bú-
sett í Kansas City.
Hópur ættingja og vina heim-
sóttu frú Kristínu í tilefni af
afmælisdeginum og sæmdi hana
peninga- og minningagjöfum.
Eins og ritgerðir frú Kristínar
bera svo glöggt merki, ann hún
hugástum íslenzkri bókmenn-
ingu. Hún ritar fagurt mál og er
auðug af göfugum hugsunum.
Hún er trúrækin kona, er unn-
ið hefir dyggilega fyrir kirkju
sína, The First Church of
Christ Scientist og á afmæl-
isdaginn heimsótti hana hópur
úr söfnuðinum, er færði henni
hin fegurstu blóm.
Kvennasíða Lögbergs biður
frú Kristínu guðsblessunar og
þakkar henni þann fagra skerf,
er hún hefir lagt blaðinu til á
undanförnum áratugum.
♦ -f ♦ -f
KONUR MEÐ VÆNGI
Alþjóðlegl flugfélag kvenna stofnað.
Flugkonum víðsvegar um
heiminn hefir verið boðið að
ganga í félag amerískra flug-
kvenna — en félagið heitir
„Níutíu og níu“. Heitir það svo
af því að það voru níutíu og níu
konur, sem stofnuðu það. Er nú
ætlunin að stofnunin verði al-
þjóðafélag og er búist við, að
því verði komið í kring á 21. árs-
þingi þess.
Samþykkt um þetta var gerð
nýlega á fundi félagsins og er
svo til ætlast að konur sem flug-
leyfi hafa, hverrar þjóðar sem
þær eru, geti orðið deild í stofn-
uninni, ef þær eru 5 að tölu.
Slíkir fimm-kvennaflokkar geta
þá sótt um þátttöku til stofnun-
arinnar, sem hefir aðalstöðvar í
Washington. Stofnunin hefir nú
þegar félagsmenn í Hawaii,
K a n a d a, Englandi, Brasilíu,
Venezúela, Frakklandi, Puerto
Kico og Suður-Afríku.
Félagið „Níutíu og niu“ gengst
fyrir flugkeppni tvisvar á ári
hverju og eru það vitanlega
konur sem fljúga. Önnur keppn-
in er hraðflug. Hefst flugið í
Kanada en því lýkur í Banda-
ríkjunum. Hin keppnin er lang-
flug þvert yfir Bandaríkin. Geta
allar flugkonur, sem stjórna
flugvélum, er ekki hafa meira
en 300 hestöfl, tekið þátt í þess-
um flugkeppnum. Þegar keppni-
flugin eru um garð gengin eru
haldnar flugsýningar, fluglistir
sýndar og fallhlífarstökk og eru
það félagskonur úr Níutíu og
níu, sem það gera.
Ungfrú Betty Haas vann hrað
flugið 1950 (International Air
Derby). Flaug hún frá Montreal
i Kanada til West Palm Beach
f Florida. Hún flaug 2.360 km.
® 10 klst. 43 mín. og 42 sek. Flug-
yélin var Ryan Navion-vél frá
árinu 1948.
Langflugið unnu þær Jean
Karker og Boots Seymour (flugu
fré San Diego í Kaliforníu til
^reenville í Suður Karólína á
klst. og 1 mín. Þær flugu
3,936 km.) og var flugvél þeirra
einna minnst af 50 vélum, sem
tóku þátt í fluginu. Það var ör-
smá Taylorcraft-vél, sem hafði
ehki fuu gQ hestöfl.
flér um bil 10.000 konur hafa
venð félagsmenn Níutíu og níu,
rá stofnun þess 1929. Fyrsti for-
fnaður var hin fræga flugkona
Amelia Earhart. Hafa félags-
onur stofnað sjóð í minningu
ennar, sem á að veita náms-
^tyrk þeim konum, sem vilja
fullkomna sig í fluglistinni. —
nnars er tilgangur stofnunar-
innar að efla vináttubönd flug-
kvenna, styðja framsókn þeirra
á öllum sviðum flugmála og
„veita hjálp í viðlögum, þegar
um eldsvoða, flóð, hungursneyð
eða styrjöld er að ræða“.
---☆----
HEILLARÁÐ
Handsápa er bezta ráð til þess
að ná burtu kakó og súkkulaði-
blettum. Bletturinn er nuddaður
Imeð handsápu og handsáapan
látin þorna vel inn í blettinn.
Þá er hið blettaða stykki skolað
úr hreinu vatni og á bletturinn
þá að vera horfinn.
☆
Vínblettir þykja erfiðir viður-
eignar. Slæmt er að fá slíka
bletti í góð föt, og það er þeim
sem flíkina ber til mestu skap-
raunar, og sá, sem er svo ó-
heppinn að verða slíks vald-
andi, á ekki upp á háborðið á
eftir. Talið er, að þegar slíkt
óhapp kemur fyrir, sé það gott
ráð að láta ísmola í hreina, hvíta
léreftsrýju og nudda þessu strax
um blettinn.
☆
Líma má gler og postulín með
safa af hvítlauk. Laukurinn er
rifinn niður í glerskál og safinn
notaður til að líma með. Sé það
gert með gætni getur það tekist
svo vel að varla sé sýnilegt.
—VISIR
---☆----
Fyrir nokkru hélt Bing
Crosby söngvari og kvikmynda-
leikari upp á 20 ára afmæli sitt
pem kvikmyndaleikari. Við það
tækifæri bárust honum kveðjur
og gjafir víða að úr heiminum
og þar á meðal frá íslenzkum
aðdáanda — Halla Guðmunds-
dóttir frá Hafnarfirði, sem er
gift kvikmyndatökumanninum
Hal Linker, færði honum að gjöf
hvítt íslenzkt gæruskinn. Bing
þakkaði gjöfina og kvaðst ætla
að setja gæruskinnið í stofu hjá
sér á sveitasetri sínu. Bing sagð-
jst einnig myndi reyna að koma
því svo fyrir, að hann kæmi við
á íslandi næst er hann ferðaðist
til Evrópu.
Kona (við lækni, sem hefir
fallist á að stunda kjölturakk-
ann hennar):
„Og ef þér komist að raun um,
að þér getið ekki læknað hann,
viljið þér þá losa hann við þján-
ingarnar og stytta honum aldur,
— auðvitað verðið þér að senda
mér reikning eins og fyrir
venjulegan sjúkling".
THE ROYAL MAUNDY SERVICE AT
WESTMINSTER ABBEY
His Majesty the King, accompanied by Her Majesty
the Queen and Her Royal Highness the Princess Mar-
garet recently attended Westminster Abbey for the
Royal Maundy Service.
His Majesty the King distributed the Róyal Maundy
Money, (Royal Maundy Alms) to old people, a royal
charity which dates back over 600 years. This picture
shows their Majesties holding their traditional posies
passing through the lines of King’s Scholars of West-
minster School after the service. In the foreground is
Canon Don, the Dean of Westminster.
Félag kjötiðnaðarmanna ætlar að efna
til nómskeiðs í kjötiðnaði
Viðskiptasamn-
ingur íslendinga
og Dana
Hinn 21. þ. m. var í Reykja-
vík undirritað samkomulag um
vöruskipti milli Islands og Dan-
merkur á tímabilinu frá 15.
marz 1951 til 14. marz 1952.
Samkvæmt samkomulagi
þessu munu dönsk stjórnarvöld
veita innflutningsleyfi fyrir
20.000 tunnum af saltsíld, þar
með talin kryddsíld og sykur-
söltuð síld, 500 smálestum af
paltfiski, niðursoðnum sjávar-
afurðum fyrir 200.000 danskar
krónur, og öðrum íslenzkum af-
urðum, og íslenzk stjórnarvöld
munu heimila innflutning frá
Danmörku á sama hátt og áður
hefir tíðkazt, að svo miklu leyti,
sem gjaldeyrisástand landsins
leyfir. Auk þess munu íslenzk
stjórnarvöld leyfa útflutning til
Danmerkur á ákveðnum hundr-
aðshlutum af síldarlýsis- og síld-
armjölsframleiðslu íslands á
samningstímabilinu.
Auknar vinsældir íslenzkra
fræða við erlenda hóskóla
Alexander Jóhannesson segir frá rektorsfundi
Fyrir hálfum mánuði fór próf. Alexander Jóhannesson
háskólarektor flugleiðis til Svíþjóðar, til þess að sitja þar
fund háskólarektora Norðurlanda. — Fundurinn var hald-
inn 16.—17. marz s.l. Er það annar fundurinn 1 sinni röð.
Áður var slíkur fundur haldinn í Höfn á árinu 1948.
Næsta fund háskólarektoranna er ákveðið að halda skuli
í Osló eftir 2%—3 ár.
Samvinna háskólanna.
Fundarefnið var að ræða um
sameiginleg áhugamál háskól-
anna, svo sem samvinnu þeirra
í milli t. d. skipti á kennurum
og stúdentum. — Kennaraskipti
á milli háskólanna hafa aðallega
verið þannig að prófessorar hafa
heimsótt aðra háskóla, og hald-
ið þar gestafyrirlestra. Minna
hefir verið um hitt, að þeir hafi
tekið að sér kennslu í öðrum
háskólum, mánuðum saman, eða
yfir heil missiri. Stúdentaskipt-
unum er þannig hagað, að þeg-
ar stúdentar koma frá öðrum
háskólum, og hljóta styrk þar
sem þeir eru gestir, veitir há-
skóli heimaþjóðar .þeirra sams-
konar styrk stúdentum,‘er koriia
frá sama landi til náms. ís-
lenzka ríkisstjórnin hefir t. d.
undanfarin 2 ár veitt 5 erlend-
um stúdentum 8 þús. kr. styrk
hverjum, sem nema íslenzk
fræði hér við háskólann, á tíma-
bilinu frá október til maí. Þessir
stúdentar hafa hingað til aðal-
lega komið frá norrænu háskól-
unum. En í framtíðinni er ætl-
ast til, að stúdentar frá öðrum
háskólum komi líka til greina
til styrkveitinga hér. En auk
stúdenta frá Noregi, Svíþjóð og
Danmörku, sem hér eru, hafá
líka verið hér tveir enskir stú-
dentar.
Allir þessir menn læra ís-
lenzku til fullnustu. Enda eru
valdir hingað stúdentar þeir,
sem hafa numið töluvert í mál-
dnu áður en þeir koma hingað.
Mjög er það mikils vert fyrir
íslenzk fræði, að erlendir stú-
dentar fái aðstöðu til að læra
hér íslenzka tungu og kynnast
íslenzku þjóðlífi.
Ánægjuleg kynni.
Á þessum rektorafundi var
rætt um það, hvaða reglum eigi
að fylgja við embættisveitingar
við háskólana, um doktorsvarn-
ir, um lektora o. fl.
Það er mjög ánægjulegt,
sagði prófessor Alexander, að fá
tækifæri til að kynnast ölluiri
þessum háskólarektorum og
mikils vert er það vegna náinn-
ar samvinnu milli norrænna há-
Fataverksmiðjan Hekla á
Akureyri færir út kvíarnar
Yfir fimmtíu manns starfa nú við fataverksmiðjuna
Heklu á Akureyri, sem er eign Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga. Hefir verksmiðjan nýlega bætt við nýrri
deild, sem framleiðir vinnuföt; ennfremur var síðastliðið
sumar tekin upp sú nýbreytni að vefa silki hér á landi.
Hefir þegar sparast töluverður gjaldeyrir við það, að flutt
er inn garn í staðinn fyrir fullofinn dúk.
Gerðar verða tilraunir með
bakteríudrepandi geisla
á frosið kjöt.
Félag íslenzkra kjötiðnaðar-
manna hélt aðalfund sinn
26. f e b r ú a r síðastliðinn.
Stjórnin var öll endurkosin,
en hana skipa: Arnór Ein-
arsson formaður, Sig. H.
Ólafsson ritari og Helgi Guð-
jónsson gjaldkeri. Stjórn
F.I.K. hefir unnið að því
undanfarna m á n u ð i að
reyna að útvega hingað til
lands kennara í kjötiðnaði,
til þess að halda hér nám-
skeið fyrir kjötiðnaðarmenn.
Nú hefir félaginu borizt til-
boð frá Teknologisk Institut
í Kaupmannahöfn, um tvö
námskeið, annað fyrir kjöt-
iðnaðarmenn og hitt fyrir
slátrara.
Nú er kjötiðnaðarmenn eru
loks að ná því langþráða marki,
að hljóta réttindi sem aðrir
iðnaðarmenn, þá eru slík nám-
skeið mjög heppileg til þess að
samræma og mynda frumdrætti
að framtíðarkennslu nemenda í
kjötiðnaði.
Samþykkt var á aðalfundin-
um tillaga um tilraunanefnd
F.I.K. Tilgangur með stofnun
þessarar nefndar er að taka til
meðferðar tillögur til bóta um
meðferð og framleiðslu slátur-
fjárafurða. Fyrsta verkefni
nefndarinnar verður að athuga
og gera tilraunir með bakteríu-
drepandi geisla, hver áhrif
þeirra verða á frosið kjöt, sem
tekið verður til meyrnunar. Ef
þessi tilraun heppnast, þá ætti
ekki að þurfa að sjóða kjöt af
fullorðnu nema ca. helming þess
tíma, sem nú þarf. Mörg verk-
efni bíða nefndarinnar, svo sem
að fylgjast með öllum nýjungum
á sviði kjötiðnaðar erlendis og á
hvern hátt við getum notað okk-
ur þær til framfara í kjötiðnað-
inum og jafnvel til útflutnings
á fullunnum vörum. Að sjálf-
sögðu mun nefndin leita til ým-
issa sérfræðinga, bæði um tillög-
ur og rannsóknir. Ennfremur til
eigenda atvinnutækjanna, um
húsnæði og efni.
I tilraunanefnd F.Í.K. voru
þessir kosnir: Sig. H. Ólafsson,
Helgi Guðjónsson og Stefán
Bjarnason.
—Alþbl. 29. marz
Framleiðsla Heklu var á síð-
astliðnu ári sem hér segir:
19.775 stk. prjónafatnaður á
börn og fullorðna (peysur jakk-
ar og vesti). 33.719 pör sokkar
og leistar. 6000 sett fivenundir-
föt og náttkjólar. 4386 stk.
vinnuföt.
Vinnufataverksmiðjan tók þó
ekki til starfa fyrr en í október-
mánuði, svo að afkastageta
hennar er miklu meiri en farm-
leiðslan 1950 gefur til kynna.
Standa vonir til þess, að þessi
verksmiðja geti bætt úr hinum
mikla skorti, sem verið hefir á
vinnufötum úti um land undan-
farin ár. Framleiðir verksmiðj-
an flestar tegundir vinnufatnað-
ar, svo sem samfestinga, jakka,
strengbuxur og smekkbuxur.
Prjónadeild Heklu mun vera
fullkomnasta og stærsta prjóna-
verksmiðja landsins. Vinnur
verksmiðjan aðallega úr ís-
lenzku ullargarni, en einnig úr
erlendu garni, þegar það hefir
fengizt.
Kvenundirfatadeildin var að-
eins starfrækt lítinn hluta síð-
astliðins árs vegna skorts á efni,
svo að afkastageta hennar er
einnig meiri en tölurnar gefa í
pkyn. I sambandi við þessa deild
tók til starfa í júlímánuði í fyrra
silki-iðnaður, sem er nýjung hér
á landi. Rayongarnið er flutt
inn á spólum, ofið í silkideild-
inni, en dúkurinn síðan þveg-
inn, litaður og pressaður í Gefj-
unni. Með því að kaupa aðeins
rayongarnið erlendis, hefir spar-
azt töluverður gjaldeyrir.
Starfsfólk Heklu er samtals
54 og greidd vinnulaun á síðast
liðnu ári námu yfir 700.000 kr.
—Alþbl. 22. marz
skóla, að slíkum fundum verði
haldið áfram.
Fyrirlestrar um uppruna
tungumála.
Er mótinu var lokið hélt Upp-
sala-háskóli glæsilega veizlu og
bauð þangMf m. a. sendiherrum
Norðurlandanna í Stokkhólmf
og öðru stórmenni.
Fyrirlestur flutti ég um rann-
sóknir mínar um uppruna tungu'
málanna, bæði í Stokkhólmi og!
í Uppsölum. Að afloknum fyrir-
lestrinum í Stokkhólmi bauð
stjórn félagsins „Samfundet
Sverige-Island“ mér til kvöld-
rverðar, en í Uppsölum sat ég
boð að enduðum fyrirlestrinum,'
hjá „Islanska Selskapet“.
Félög er rækja íslandskynni.
Mér var mikil ánægja að því
að kynnast helztu mönnum, sem
standa að þessum tveimur fé-
lögum í Stokkhólmi og í Upp-
sölum, er vinna að menningar-
sambandi milli sænsku og ís-
lenzku þjóðarinnar. — Formað-
urinn í Stokkhólmi er prófessor
Sven Tunberg. Hann hefir verið
háskólarektor í Stokkhólmi í 27
ár. Var alltaf endurkosinn. En
lætur nú af störfum. Félag
þetta var sem kunnugt er stofn-
að 1930 rétt eftir Alþingishátíð-
ina. Aðalhvatamaður að stofn-
un þess var prófessor Elias
Wessén. Hann er prófessor í nor-
rænum fræðum við Stokkhólms
háskóla.
I félagi þessu munu nú verri
nokkuð á annað hundrað manns.
Hefir þetta félag gefið út nokkur
rit varðandi íslenzkt mál, t. d.
bréf Uno von Troil og Stokk-'
hólmsrellu Hannesar biskups
Finnssonar, en svo nefndi hanri
þessa ferðasögu sína.
I Uppsalafélaginu er líka á
annað hundrað manns. Formað-
ur þess er Jöran Sahlgren pró-
fessor í norrænum fræðum við
háskólann þar. Margt ágætis-
fnanna er í báðum þessum fé-
lögum. Uppsalafélagið er farið
að gefa út rit. Er fyrsta rit þess
fyrirlestur sá, er prófessor Ein-
ar Ólafur Sveinsson flutti í Upp-
sölum í fyrra um Njálu.
Við háskólann í Uppsölum
starfar nú í vetur sem lektor,
ungur íslenzkur fræðimaður,
Jón Aðalsteinn Jónsson, við góð-
an orðstír. Væri mjög æskilegt
að hann gæti haldið áfram
kennslustörfum þarna, en óvíst
er um fjárveitingu til þess frá
Svía hálfu. Okkur er það ákaf-
lega mikils virði að geta fengið
íslenzka fræðimenn til kennslu
við erlenda háskóla. Er mikill
áhugi á því við háskólann í
Bergen að fá Islending til
kennslu þangað.
Við Edinborgarháskóla starf-'
ar nú sem kunnugt er íslenzkur
fræðimaður, Hermann Pálsson.1
Og bráðlega verður skipaður ís-
lendingur í nýja kennarastólinn
við Manitobaháskóla í Winni-
peg. Vestur-lslendingar hafa nú
safnað 150 þú^. dollurum tiL
kennarastólsins og uppfyllt þau'
skilyrði, sem í upphafi voru sett
til þess, að kennarastóllinn yrði
stofnaður.
Ég vil að endingu geta þess í
/sambandi við för mína til Sví-
þjóðar, sagði prófessor Alex-
ander, að Helgi P. Briem, sendi-
herra, greiddi götu mína þar á
,alla lund. Fékk ég tækifæri til
að kynnast því, að hann er mik-
ilsmetinn maður og vinsæll
ímeðal Svía.
—Mbl. 23. marz