Lögberg - 05.07.1951, Qupperneq 4

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 5. JÚLÍ, 1951
Hosbtrg
QeflB út hvern fimtudag af
T K H COLUMEIA PRESS LIMITED
69 5 SARGENT AVEXUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáslcrift ritstjórans:
HDTTOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Rritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið—Borgist fyriríram
The “LÁ5gberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Ávenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
______________________________________________________
Þjóðarafmæli
Þá, er um ræðir einstaklingsævina, þykja áttatíu
og fjögur ár nokkuð hár aldur; en sé á hinn bóginn að
ræða um þjóð, minnir slíkt tímabil miklu fremur á æsku
og uppvöxt; þetta gildir um canadísku þjóðina, sem
náði áttatíu og fjögra ára aldri á sunnudaginn var; ára-
bilið frá stofnun fylkjasambandsins, er nú ekki lengra
en það; en þetta rifjar upp í huga manns þá staðreynd,
hve traustir þeir hornsteinar voru, er „feður“ fylkja-
sambandsins lögðu að framtíðarmusteri hinnar lana-
dísku þjóðar.
Canadíska þjóðin er samsett af mörgum mismun-
andi þjóðernislegum baugabrotum, er starfa sem ein
sál að giftu heildarinnar, og þess vegna hefir þegar
unnist svo mikið; þetta mættu aðrar þjóðir vel taka sér
til fyrirmyndar, er um ræðir góða sambúð og alþjóða-
frið.
Það var fagurt um að litast í landi afmælisbarns-
ins síðastliðinn sunnudag með vötn og sléttur, hálsa og
fjöll, lauguð í sólskini; að minsta kosti var svo í Mani-
toba, og víða annars staðar þar, sem til hefir spurst.
Að Canada sé land mikillar framtíðar, er nú ekki
lengur neitt vafamál, hafi það nokkru sinni verið; hér
er að færast í ásmegin djörf og þróttmikil þjóð, er
vera vill í framtíð allri ábyrg gerða sinna; áhrif hennar
á vettvangi heimsmálanna fara vaxandi frá ári til árs,
svo nú verður eigi um vilst, að hún sé til alþjóðaforustu
fallin; fórnir hennar í þágu mannfrelsisins eru þegar
orðnar miklar, en hún telur þær ekki eftir, en horfir
vonglöð mót athafnaríkum degi og hækkandi sól.
Hver þjóð, sem í gæfu og gengi vill búa
á guð sinn, og land sitt skal trúa.
Slíkt skyldi jafnan vera kjörorð canadísku þjóðar-
innar frá kyni til kyns og mun þá bjart verða um nafn
hennar í framtíðinni.
$
Aðsópsmikill kaupsýslumaður
Þróunarsaga íslenzkrar verzlunar á fyrra helmingi
yfirstandandi aldar verður eigi réttilega sögð nema því
aðeins, að þar beri hátt nafn Garðars Gíslasonar stór-
kaupmanns, sem nú hefir árum saman verið búsettur
í New York, og rekið þar, engu síður en í Reykjavík,
umfangsmikla heildsöluverzlun. Garðar stórkaupmað-
ur átti 75 ára afmæli þann 14. maí síðastliðinn, fædd-
ur að Þverá í Dalsmynni, kominn af styrkum gáfu-
mannastofni í báðar ættir; hann lauk á ungum aldri
gagnfræðaprófi við Möðruvallaskóla, gekk síðan á
verzlunarskóla í Kaupmannahöfn, en setti á stofn um-
boðsverzlun í borginni Leith á Skotlandi árið 1901, og
rak um langt skeið samskonar viðskipti í Hull; hann
hann átti sæti í fyrstu stjórnarnefnd Eimskipafélags
íslands, var í allmörg ár formaður Verzlunarráðs ís-
lands og um hríð ræðismaður á íslandi fyrir hönd stjórn-
arinnar í Brazilíu. Garðar stórkaupmaður er frábær
eljumaður og höfðingi mikill í lund; hjá honum fallast
atgervi og mannkostir fagurlega í faðma; hann er
manna vinfastastur, og það líður mér seint úr minni,
hve ástúðlega hann fagnaði mér við heimsókn Sveins
forseta til New York 1944 eftir að tugir ára voru liðnir
frá því að fundum okkar síðast bar saman á íslandi;
né heldur gleymi ég höfðingsskap Garðars stórkaup-
manns okkur hjónum til handa og hinum boðsgestum
íslenzku ríkisstjórnarinnar tímann, sem við dvöldum
í New York á leið okkar til íslands um sumarið 1946.
Það var ekki einasta að hann og frú hans, héldu okkur
virðulega veizlu á einu veglegasta hóteli borgarinnar,
heldur urðum við einnig aðnjótandi-hinnar ástúðlegustu
gestrisni á heimili þeirra; var þar mikið um söng og
góðra vifta fagnað, því bæði er Garðar maður söngvinn,
og frú hans, sem komin er af ítölskum aðalsættum,
kunn söngkona; og gaman þótti mér að því, að frúin
söng sjálf, og vildi helzt ekki að annað væri sungið en
íslenzkir söngvar.
Garðar stórkaupmaður er, eins og Ingólfur læknir
bróðir hans, sem nú hefir fyrir skömmu safnast til feðra
sinna, ljóðrænn maður og hagmæltur, og á fimtíu og
sextíu ára afmæli Löbergs, sendi hann mér og blaðinu
fallegar vísur; og um jólaleytið sendi hann okkur hjón-
unum jólakveðju í ljóði; en þótt vera megi að einhverj-
um finnist það um of persónulegt, get ég ekki stilt mig
um að birta eftirfarandi vísu til okkar frá Garðari, því
hún er táknræn um rækt hans og vinhollustu:
Einar Páll og Ingibjörg
yl um landið senda;
árin fögru, árin mörg
á þá geisla benda. —
íslenzka þjóðin á Garðari stórkaupmanni mikið
gott upp að unna, því hann hefir um margt verið hinn
trausti og ábyggilegi forustumaður hennar á vettvangi
margháttaðs athafnalífs, brautryðjandi — einn af fáum.
Ég hefði átt að minnast vinar míns Garðars Gísla-
sonar nokkru fyr í tilefni af áminstum merkisáfanga í
lífi hans, þó ástæður hömluðu því að svo yrði; en svo
er það í rauninni heldur aldrei eftir dúk og disk, að
minnast góðra samferðamanna, sem með glæsilegu
ævistarfi hafa sett óafmáanlegan drengskaparsvip á
samtíð sína og haldið fána íslenzks manndóms hátt
á lofti.
Scotland Yard forsmóir ekki
dularfullar upplýsingar
Einn af lögregluþjónunum í
Scotland Yard er kallaður
„Galdrameistarinn“. Hann hefir
það hlut verk á hendi að lesa
bréf, símskeyti og. hlusta á ráð-
leggingar spiritista, stjörnuspá-
manna, draumspakra manna,
skygnra manna og annara, sem
hafa einhverjar dularfullar gáf-
ur og halda að þeir geti orðið
leynilögreglunni að liði með að
leysa ýmis vandamál. Þessi
galdr|tmeistari er ósköp blátt á-
fram og skrifstofan hans er líka
ósköp blátt áfram. En á einum
veggnum hangir áletrun í um-
gjörð. Þar stendur blátt áfram:
„Minnist rauðu hlöðunnar“.
Tildrögin til þessa „minnis-
blaðs“ eru þau, að fyrir eitthvað
einni öld hvarf ung og fögur
stúlka skyndilega. Hún hét
Marie Marten og átti heima í,
litlu og friðsömu þorpi. Skömmu
síðar dreymdi móður hennar að
Marie hefði verið myrt og lík
hennar grafið í rauðri hlöðu, og
að morðinginn héti Gorder. Hún
skýrði lögreglunni þar á staðn-
um frá þessu, en lögreglan var
ekki trúuð á drauma. Þó fór það
einhvern veginn svo, að farið
var að leita í rauðri hlöðu, sem
þar var, og fannst þá lík Marie.
Þá var Gorder handtekinn og
meðgekk hann glæpinn.
Þetta atvik varð til þess, að
Scotland Yard forsmáir aldrei
dularfullar upplýsingar, og á-
letrunin á veggnum á að minna
alla á að gera það ekki.
Samt sem áður fara flest bréf-
in, sem galdrameistarinn fær,
beint í pappírskörfuna. En alltaf
er þó eitthvað einkennilegt að
koma fyrir. Það er nú til dæmis
sagan um George Adams. Hann
átti heima í litlu þorpi út á landi
og var talinn skygn. Scotland
Yard sendi eftir honum og bað
hann að hjálpa sér til að finna
unga stúlku, er horfið hafði.
Hann sagði þegar að hún væri
dáin og lík hennar mundi liggja
í Thames. Svo fór lögreglan með
honum þangað. Það mátti segja,
að hann gengi rakleitt þangað
sem líkið var á kafi 1 leir. Hann
fann það með því að stinga nið-
ur skafti af gamalli regnhlíf.
Þá var og merkileg sagan um
Rupert Cobb. Hann var stjörnu-
spámaður. Gullsmiður nokkur
í Leeds hafði verið myrtur, og
Cobbs símaði til lögreglunnar að
morðinginn hefði ekið þaðan í
bíl til Southport og væri nú
staddur á ákveðnum stað. Lög-
reglan fór rakleitt þangað og
handsamaði morðingjann.
Það hefir sjálfsagt verið vegna
þessarar reynslu, að Scotland
Yard bað hinn skygna Hollend-
ing, Pieter van der Hurk, að
koma til London og reyna að
hafa upp á krýningarsteininum,
þegar að hann hvarf í vetur.
Hurk er nú fertugur að aldri, og
hefir mikið orð á sér fyrir fjar-
skygni. Upphaflega var hann
ekki þessari gáfu gæddur. En
árið 1941 vildi honum það óhapp
til, að hann féll úr háum stiga
og rotaðist. Var hann fluttur í
sjúkrahús og lá þar meðvitund-
arlaus í þrjá sólarhringa. En
þegar honum fór að batna hafði
hann fengið þessa gáfu og gat
sagt læknum og hjúkrunarkon-
um spítalans frá ýmsu því, er á
daga þeirra hafði drifið. Síðan
hafa þúsundir manna sótt til
hans til þess að fá upplýsingar.
Hann þarf ekki annað en halda
á einhverjum hlut, sem sá hef-
ir átt, seip hann á að forvitnast
um, og tekst honum þá innan
stundar að skygnast eftir hon-
um. Hann hefir oft hjálpað hol-
lenzku lögreglunni. Morð var
framið í Spekholzerheide 1946.
„Þið ættuð að skygnast eftir
manni með tréfót“, sagði hann
við lögregluna. Skömmu seinna
var maður með tréfót tekinn
fastur, og meðgekk morðið.
öðru sinni bað lögreglan Hurk
að reyna að finna líkin af þrem-
ur mönnum, sem Þjóðverjar
höfðu skotið. Hann benti ná-
kvæmlega á staðinn og þar fund-
ust líkin.
Þegar Hurk kom til London
voru margir vantrúaðir á að
hann mundi nokkuð geta hjálp-
að lögreglunni til að finna krýn-
ingarsteininn. Sérstaklega voru
blöðin mjög tortryggin. Þau
sendu fréttaritara sína á fund
hans til að reyna hann. En hann
sagði þeim þá ýmislegt, sem
hann gat alls ekki vitað, svo að
tvær grímur fóru að renna á
blaðamennina.
Lögreglan spurði Hurk:
— Hve margir voru þeir, sem
stálu steininum?
— Fimm, sagði Hurk hiklaust,
fjórir Skotar og einn Englend-
ingur.
Síðan gaf hann lögreglunni
upplýsingar um hvaða leið þjóf-
arnir hefðu farið og nafnið á
23. júní 1951
Herra ritstjóri, Einar P. Jónsson.
Kæri herra:
Mér finst ég verði að skrifa
þér fáeinar línur og þakka þér
fyrir, og þeim sem að því standa,
að senda mér Lögberg svo fljótt
og reglubundið hingað norður,
og sömu hugkend ber ég til
þeirra, er að Heimskringlu
standa. En þó ég sýni þér þessa
hugulsemi mína, þá eruð þið
báðir ritstjórarnir mér velvilj-
aðir, og er það mikill styrkur að
eiga sér velviljaða samtíðar-
menn. En þar sem ég er helm-
ingi l^ngur að lesa Lögberg, læt
ég þig verða viðtakanda þessar-
ar hugulsemi.
Mér líður vel í þessu kalda
nausti norður í hafsauga Winni-
pegvatns, á takmörkum þess og
Nelson-árinnar þar sem hún
byrjar 500 mílna vegalengd sína
til Hudson’sflóans.
Síðan við komum hér 26. maí
var rétt á hverri nóttu frost til
10. júní, og áframhald kuldans
svo, að fiskimenn klæðast oftast
nær á hverjum morgni, þegar
þeir fara til fiskivera sinna, sín-
um vetrarskrúða. Ég, sem fer að
sofa kl. 6 á morgnana, varð nú
fyrir þremur dögum, fyrir svo
miklum kulda undir tveimur á-
breiðum, að ég gat helzt ekki
sofið; svo milli svefnmóksins
fór ég að raula fyrir munni mér
vísu Gutta til K.N.:
Svo ég geti hlegið hress,
hvenær sem mig fýsir,
gamla K.N. good and fress,
geymi ég inn í frísir.
Ég hafði ánægju af, og það
hlýjaði mér, að hugsa um þessa
andans menn, sem við höfum átt
og eigum enn, þó ég viti vel að
minning mín varir stutt móts
við þeirra, samt fór ég og klæddi
mig til að vita hvort ég fengi
ekki sólargeisla til að verma
mig. En það var lítið um hann
þann dag. En í þess stað sá ég
smákrakka skjótast hálfnakta á
milli tjaldanna, sem hér er mik-
ið af, samlita jörðinni, sem þeir
liggja á, sand- og moldarkendir,
eins og rottur milli hola sinna, —
og svo steypa þeir sér hálfnökt-
um í sandorpið vatnsyfirborðið.
Þá fór ég að hugsa um hver
skrambinn að mér gengi ,að þola
ekki að liggja undir tveimur
teppum fyrir kulda. En það sem
meira vakti undrun mína var,
að þegar þessir snáðar komu
upp úr vatninu — lauginni, —
að þá voru svo margir af þeim
hálfhvítir og sumir rétt alhvít-
ir. Hver eða hverjir framleiða
þessa undra sápu, sem hægt er
að láta litfegra þennan móleita
lýð, sem hér er þó enn 1 meiri
hluta? Er bágt að nafngreina
eða gizka á, og allt þetta fólk
er feitt og hraustlegt að sjá.
Það er óhætt að segja, eins og
nú er ástatt með fiskiríið, — það
er bágt til bjargar.
Fyrstu tvær umvitjanir fiski-
mannanna. gáfu góðar vonir, en
en nú er það orðin sú neyð, að
maður getur varla annað en
aumkvast yfir útlitinu, þar sem
veitingahúsi, þar sem þeir hefðu
borðað. Ýmsar fleiri upplýsingar
gaf hann, sem lögreglan hefir
ekki viljað segja frá hverjar
voru.
Ekki er nú kunnugt hvort
þessar upplýsingar hafa verið
þannig, að lögreglan hafi kom-
ist á slóð þeirra, sem steininum
rændu, og það hafi verið þess
vegna að þeir skiluðu honum
aftur. En sú saga gekk staflaust
um London, að Hurk hefði skýrt
lögreglunni frá nöfnum allra
ræningjanna.
Scotland Yard starfar auðvit-
að eftir hefðbundnum reglum,
en forsmáir ekki góð ráð, hvað-
an sem þau koma. Það minnist
þess, að sérfræðingar í lögreglu-
málum kímdu að draumi móður
hennar Marie, um hvar lík henn-
ar væri grafið og hver morð-
inginn væri, en draumurinn
reyndist þó sannur.
til dæmis einn dróg inn um 40
net sín með einum fiski. Og
þessir útgerðarmenn, sem halda
úti bátum með fjögra manna á-
höfn verða að bera 38 dollara
kostnað á dag.
Þegar við sjáumst næst getur þú
kjafthöggvið mig fyrir ruglið, en
það hafa menn oft orðið að líða
þegar sannleikurinn er klaufa-
lega samansettur.
Með hlýleik og vinsemd,
Bjarni Sveinsson
Ung hjón sitja á ströndinni og
horfa á bylgjurnar.
Hún: — Finnst þér ekki sá-
samlegt að horfa á öldunar, sem
flykkjast inn yfir sandinn.
Hann: — O, jæja. Það minnir
mig þó svo óþægilega á reikn-
inga.
Blindir njóia hressingar og
hvíldar í Sumarbúðum Banda-
lags Lúierskra Kvenna.
Undanfarna daga hefir hópur
af blindu fólki frá Winnipeg
dvalið í Sunrise Lutheran Camp
og virðist hafa notið sín þar hið
bezta. Er þetta fólk frá aldrin-
um 30 ára til 83ia — bæði karlar
og konur. Konírnar sitja úti og
eru að gjöra ýmislegt í höndun-
um og skrafa saman á daginn.
Karlmennirnir finna sér ýmis-
legt til að eyða tímanum með
og eru alls ekki hikandi að vaða
og synda í vatninu undir leið-
sögn hins ágæta leiðtoga, sem
er á staðnum.
Síðastliðinn laugardag h é 11
„Women’s Auxiliary of the Blind
Institute“ sína árlegu útiskemt-
un í sumarbúðunum. Kom þang-
að á þriðja hundrað af blindu
fólki undir þeirra umsjón. —
Kom það með járnbrautarlest
síðari hluta dags og fór aftur að
kvöldi. Veðrið var ákjósanlegt;
gleði, söngur og hlátur hljómuðu
og allir sýndust skemta sér hið
bezta og njóta vel hinna ágætu
veitinga, sem konurnar höfðu
meðferðis. — Þessi hópur hverf-
ur aftur heim næstkomandi
fimtudagskvöld. Konurnar, sem
þar hafa starfað þessa 10 daga
svo frábærlega vel fyrir hönd
Bandalagsins, eru þær Mrs. Sig-
ríður Bjerring og Mrs. Rósa Jó-
hannsson frá Winnipeg og Mrs.
Lily Sigurdson og Mrs. Thora
Oliver frá Selkirk.
Meðlimir Bandalagsins gleðj-
ast yfir að hafa haft tækifæri til
að auka gleði þessara góðu gesta,
sem margir virðast vera einmana
og vinafáir.
Ingibjörg J. Ólafsson
— Ef þú værir maðurinn minn,
myndi ég byrla þér eitur.
— Ef þú værir konan mín, þá
myndi ég drekka það.
Ode To Canada
By SELLA JOHNSON
My Canada, you are so fair,
With golden glory on your hair,
Majestic brow, upraised, your eyes
Mirror the magic of the skies;
The fragrance of your cheeks, sun kissed,
Your purple cloak of autumn mist,
Your voice with undertones divine
From rustling maple to murmuring pine—
These we love; your changing moods
Chastise and charm your happy brood.
In tranquil pose we like you best—
The leaves hang trembling, the wind is at rest—
Reclining thus, idly, with listening ear,
O land of sweet mystery, what do you hear?
Do you dream of a day long past,
When a dragon-head over the sea
Loomed; someone lowered the mast,
He landed;—and worshipped thee.
Proudly you welcome proclaimed,
And promised him bounties untold,
If he would remain and rightfully claim
All the royalties you would unfold.
He stayed, and he steadfastly wrought,
Each stroke forged the base of that height,
Where freedom of speech and of thought
And faith in the future abide.
Youth still is stamped on your brow,
Though your sturdy consort is gone,
Your people are proud of you now—
Of the prestige and honor you won;
Yes, Canada, Queen of the North,
Crowned by the valour of your sons,
Princely they have proven your worth
At Passchendaele, Dieppe and Mons.
But, Canada, fair fortune’s land,
Fantastic rumours arise,
Of treacherous brigands in bands,
Bent on destrudtion and vice;
What if your populace proud,
Pampered by opulent ease,
Allowed álien doctrines to flout
The ideals fostering peace?
Ah, Canada, that cruel thought
Calls for vigilance, steel-wrought,
The truths which, through your tears, were bought
Must teach us constancy;
Then let us pray for power to hold
Those precious bonds in their value of gold,
And thus keep faith with the fathers of old,
The founders of liberty.
—HNAUSA CELEBRATION,
July 2nd, 1951.
—Lesb. Mbl.
Fró Warren's Landing