Lögberg - 26.07.1951, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. JÚLÍ, 1951
Högbítg
OeflB flt hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáslcrift ritstjórans:
BDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Rritstjórii EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Ljóð, sem hlýja og hefja hugann
Jafn glöggur er skilningur skáldsins, eins og sjá
má einnig af þessu kvæði, á nánum tengslum manns-
ins við móðurmoldina; það hefir hann túlkað á áhrifa-
mikinn hátt í kvæðinu „Sjö í sjó og sjö á landi“, með
þjóðsöguna alkunnu um það efni í baksýn, en í kvæðinu
ávarpar Fjallkonan börn sín heima og erlendis og lætur
í ljósi þá von sína, að „svip og hjarta stimpli frónskur
andi“, þó svo kunni að fara, að hin fjarlægu börn henn-
ar sökkvi í alþjóðasjóinn.
Fagurlega yrkir Sigurður einnig um hið nýja fóstur-
land sitt, Canada, og að vonum verða honum hugstæð
barátta og örlög íslenzkra landnámsmanna og kvenna
þeim megin hafsins. Prýðilega og maklega minnist
hann þeirra í heild sinni í „Minni landnemanna“ (flutt
á fimmtíu ára landnemahátíð á Gimli 2. ágúst 1925),
en upphafserindin eru á þessa leið:
að deyja til þess að komast í himnaríki. Það er innra
með þeim. Þeim hefir auðnazt það, sem skáldið orðar
svo fallega:
í voðanum skyldunni víkja ei úr
og vera í lífinu sjálfum sér trúr“.
Og svo þetta að málslokum. Þó að ég hefði, eins
og þegar er látið í ljósi, kosið það, að gefin hefði verið
út stærri bók af kvæðum Sigurðar Júlíusar Jóhannes-
sonar, er ég þakklátur útgefendum fyrir þetta úrval
ljóða hans. Þeim til maklegs hróss skal það einnig sagt,
að það er hið snotrasta og vandaðasta að ytri frágangi,
prýtt tveim ágætum myndum af höfundinum frá yngri
og seinni árum hans. Efnis og búnings vegna er því
alveg óhætt að mæla hið bezta með bókinni; hún er
kærkominn fengur öllum ljóðavinum.
Eftir prófessor RICHARD BECK
Sigurður Júlíus Jóhannesson: LJÓÐ. Steingrímur Arason
hefir valið. Reykjavík. Útgef.: Barnablaðið Æskan, 1950
Illa sæmir það gömlum sjómanni að koma seint í
verið, en þó liggjæ til þess góðar og gildar ástæður, að
mér hefir eigi fyrri unnist tími til að geta ofannefnds
úrvals úr ljóðum dr. Sigurðar Júlíusar Jóhannessonar.
Ekki svo að skilja, að nein þörf gerist að kynna hann
eða skáldskap hans vestur-íslenzkum lesendum; hann
er þeim fyrir langa löngu kunnur og kær, því hann hefir
í fullan aldarhelming miðlað þeim örlátlega af nægta-
brunni skáldgáfu sinnar, hugkvæmni og hugsjónaástar,
og hlotið að launum miklar og verðskuldaðar vinsæld-
ir af þeirra hálfu. Væri það því rammasta vanþakklæti
að láta ógetið umrædds úrvals úr ljóðum hans, og það
því fremur sem þau eru auðug að fegurð og lífsgildi,
hita lesandanum um hjartarætur og lyfta huga hans
til hærra flugs.
Ágætlega fór á því og ræktarlega, að Barnablaðið
Æskan stendur að þessari útgáfu af ljóðum Sigurðar,
því að hann var stofnandi hennar og fyrsti ritstjóri,
og gerðist um leið brautryðjandi á því sviði, því Æskan,
sem nýlega varð fimmtug, var fyrsta barnablað á
íslandi.
Ágætur maður hefir einnig valist til að annast
útgáfu ljóðanna, þar sem Steingrímur Arason kenn-
ari er, því að bæði er hann sjálfur lipurt ljóðskáld og
smekkvís að sama skapi. Hann hefir einnig ritað prýði-
legt æviágrip Sigurðar, eins langt og það nær, en það
er hverju orði sannara, sem Steingrímur segir í byrj-
un æviágripsins, að ævisaga Sigurðar er svo óvenju-
leg og ævintýrarík, að henni verða ekki gerð full skil í
stuttu máli. EJigi að síður hefir Steingrími tekist að
bregða upp glöggum myndum bæði úr atburðaríkri ævi
Sigurðar og eins af manninum og skáldinu í megin-
dráttum; einkum er hinni hörðu og fágætu baráttu Sig-
urðar til þess að komast áfram á menntabrautinni vel
lýst og af þeirri samúð, sem höfundi lýsingarinnar er
eiginleg.
Þessar ljóðabækur hafa áður komið út eftir Sig-
urð: Sögur og kvæði, Winnipeg, 1900—’03, Kvistir,
Reykjavík, 1910, stórt og fjölskrúðugt safn, og Sólskin
(barnaljóð), Reykjavík, 1930. Auk þess hefir hann á
þeim fjórum áratugum, sem liðnir eru síðan Kvistir
komu út, birt í íslenzkum blöðum og tímaritum vestan
hafs (og einnig austan) fjölda ágætiskvæða margvís-
leg að efni.og sæg snjallra þýðinga af erlendum úrvals-
kvæðum eftir ensk, canadísk og amerísk skáld.
Hér var því af miklu og góðu að taka, er til þess
kom að velja úr frumsömdum og þýddum kvæðum
skáldsins, og hefir Steingrímur Arason auðsýnilega
lagt við það verk mikla alúð, eins og hans var von og
vísa. En bæði er það, að „sá á kvölina, sem á völina“,
eins og fornkveðið er og höfundur þessarar greinar
veit af eigin reynd, og einnig hitt, að Steingrími mun
hafa verið sniðinn skórinn um stærð bókarinnar. Enda
er því ekki að leyna, að ég sakna þar ýmsra sérstæðra
merkiskvæða Sigurðar frumortra og þýddra. Hins veg-
ar eru í úrvalinu mörg fegurstu og ágætustu kvæði
hans, er bera um annað fram vitni ríkri ljóðrænni skájtf-
gáfu hans: fegurðarskyni, djúpum tilfinningum og
næmu brageyra; víðfeðm samúð hans og umbótahugur
eru einnig ljósu letri skráð í þessum kvæðum, þó að
hins eldheita byltingamanns og hvassyrta ádeiluskálds
gæti meir í sumum þeim kvæðum hans, sem hér er
ekki að finna, t. d. í kvæðinu „Verkamaður í auðvalds-
klóm“. Af skyldum toga spunnar eru einnig tvær af
allra merkustu þýðingum Sigurðar, sem ég sakna úr
úrvalinu, „Skyrtusöngur“ eftir Thomas Hood, og „Mað-
urinn með skófluna“ eftir Edwin Markham, hvort-
tveggja víðfræg kvæði, sem mikil áhrif höfðu.
En lítum nú á úrvalið sjálft. Þar skipa öndvegi
ýms ættjarðarkvæði skáldsins, eldri og yngri. og er
það vel, því að þó Sigurður sé heimsborgari í sönnustu
merkingu orðsins, ber hann í brjósti sterka og einlæga
ættjarðarást; ágætt dæmi þess er hin gullfallega
„Kveðja til íslands“:
Þó ytri farsæld forlög mín
í faðmi sínum geymdi
og upp í hæstu sæti sín
mig setti — ef ég þér gleymdi,
þá ríkti eilíft eyðihjarn
í innstu veru minni,
því drottinn gæti’ ei blessað barn
sem brygðist móður sinni.
Ég bið þess guð, er gaf.mér þig,
að geyma í skauti sínu;
ég bið að gæfan geri mig
að góðu barni þínu.
Ég bið að læri þjóðin þín
að þekkja köllun sína;
' þig drottinn blessi, móðir mín, i
og mikli framtíð þína.
Andið hljótt — og hlustið djúpt,
hlustið — ótal sálir mæla —
grafir opnast, líða ljúft
Ijósir svipir — hjartað gljúpt
snertir tvinnuð sorg og sæla.
Hér er mót á helgum stað,
hér er stór og mikil saga
skráð á sérhvert skógarblað. —
Skilji fólkið, stækkar það
heilög ritning reynsludaga.
Hin mörgu kvæði Sigurðar til einstakra manna,
lífs og liðinna, bera einnig fagurt vitni mannúð hans
og góðhug. Snilldarlega segir hann t. d. sögu landnem-
ans í erfiljóðinu „Við gröf Halldórs Halldórssonar
(að Lundar)“:
Hjartað brostið, hendur kaldar,
hér sem lengi ruddu braut.
Þessi byggð í þriðjung aldar
þeirra starfs í öllu naut.
Eins og barn við alla sáttur
— ævidagasins bezta gjöf. —
Heillar byggðar hjartasláttur
heyrist kring um þína gröf.
Það er alkunnugt hver forystumaður Sigurður hef-
ir verið í bindindismálum og hversu ótrauðlega hann
hefir ævilangt barist gegn ofdrykkju og bölvun hennar.
Af kvæðum hans um það efni í þessu úrvali ljóða hans
má einkum nefna ,,Dáinn“, átakanlega lýsingu á ekkj-
unni og syni hennar, sem ofdrykkjan lagði að velli um
aldur fram, og þýðinguna „Barnið við dyrnar á drykkju-
stofunni“.
Og þá er einmitt komið að einhverjum sérstæðasta
og djúpstæðasta þættinum í skáldskap Sigurðar, en
það eru barnaljóð hans; þau eru framúrskarandi falleg
og þýð, og munu lengi halda nafni hans á lofti, enda eru
þau meginþáttur í hinum mikla og merkilega skerf
hans til íslenzkra æskulýðsbókmennta. Allmargt af
þeim ljóðum hans, frumsömdum og þýddum, er, eins
og vera bar, í úrvalinu, „Móðir og barn“, „Vögguvísur“,
„Jesús, vinur barnanna“, og af þýðingum „Barnið“ eftir
George Macdonald og „Gleraugun hans afa“, að talin
séu nokkur slík kvæði skáldsins. Hver vildi t. d. eigi
hafa ort þessa snilldarvísu:
Ljúfir geislar ljóss frá geim
líkt og sólskinsblæja
vefjast þétt um þennan heim,
þegar börnin hlæja.
Jafnframt minnir þessi vísa á það, að Sigurður
hefir ort margt lausavísna, þrungnar af hugsun og til-
finningu, og eru eigi allfáar þeirra í úrvalinu, bæði al-
varlegs efnis og í léttari tón. /
í þessu úrvali Ijóða Sigurðar, þó takmarkað sé að
ýmsu leyti, er því að finna harla fjölbreytt safn frum-
saminna kvæða hans, og hefir hér aðeins verið drepið
á fátt eitt, og gengið fram hjá mörgum hinum lengri
kvæðum almenns efnis, svo sem „Kirkjuferð á jóladag“,
er lýsir höfundinum vel, og sumum meiriháttar tæki-
færiskvæðum-, eins og minningarkvæðinu um Franklin
D. Roosevelt forseta.
í úrvalinu er einnig að finna margt þýðinga Sig-
urðar, einkum hinna ljóðrænni kvæða, en hann er löngu
viðurkenndur snillingur í þeirri grein; lipurð hans og
málmýkt njóta sín þar ágætlega, og honum er, eins og
ég hefi sagt á öðrum stað, sérstaklega sýnt um það
að gera þýðingar sínar íslenzkar að blæ og málfari.
Af snjöllum þýðingum kunnra merkiskvæða í úr-
valinu má nefna: „Vestanblæinn“ eftir John Masefield,
„Týnda tóninn“ eftir Sir Arthur Sullivan, „Tré“ eftir
Joyce Kilmer, „Fótspor drottins“ eftir Bliss Carman
og „Ljúft og rótt“ eftir Alfred Tennyson, að ógleymdri
þýðingunni á hinum fræga sálmi „Abide With Me“ (Gæt
þú mín) eftir W. H. Lyte. Enn aðrar mætti telja, en
margar stórbrotnustu þýðingar skáldsins er þó að finna
utan spjalda þessa safns ljóða hans.
Það er hinum mörgu vinum Sigurðar og velunnur-
um fagnaðarefni og aðdáunar, hve ern hann er, þó
kominn sé á níræðisaldur, og hve vel hann heldur and-
legum kröftum sínum, eins og greinar hans og kvæði
í íslenzku blöðunum hérlendis sýna ótvírætt. í ævi-
ágripi skáldsins, sem fyrr var getið, leitar Steingrímur
Arason skýringar á þessu ánægjulega fyrirbrigði, og
fer um það eftirfarandi orðum, sem ég tek heilhuga
undir:
„Vert væri að athuga, hvað mundi valda, að ein-
staka maður endist óbilaður svona óralangan erfiðis-
dag. Segja mætti mér, að þar væri bjartsýni býsna
öflugur hornsteinn. Bjartsýni byggð á trú á lífið og sí-
Kækkandi þróun þess undir óbrigðulli alvaldsstjórn.
Bjartsýni byggð á því að geta litið aftur án þpss að
ásaka sig fyrir að hafa svikið hugsjónir sínar eða svik-
izt um að vinna þeim af alefli. Slíkir menn þurfa ekki
Guðleif Jónsson Hornfiörð
F. 1865 -
Guðleif Árnadóttir Jónssonar,
bónda á Görðum, var fædd á
Görðum í Mjóafirði, 22. okt.
1865. Guðleif sál. kom til Kan-
ada 1890. Árið eftir giftist hún
Jóni heit. Jónssyni Hornfjörð.
Þau hjónin byrjuðu búskap
fyrir norðan Riverton í Howard-
ville-byggðinni, en tíu árum síð-
ar urðu þau að flýja bújörð sína
vegna áflæðis frá Winnipeg-
»/atni. í annað sinn námu þessi
eljusömu hjón nú land fyrir
norðan Árborg, þar sem þau
bjuggu í tuttugu og eitt ár. Það-
an flutti fjölskyldan alfarin til
Saskatchewan og settist að í
Kristnes-byggðinni, sex mílur
fyrir norðan Leslie. Þar andaðist
Jón árið 1928. Eftir lát manns
síns rak Guðleif búskapinn með
dóttur sinni Mrs. B. Pell.
Jóni og Guðleifu varð sex
barna auðið. Þrjú börn og tveir
fóstursynir lifa móður sína.
Börnin eru: Mrs. Pell, í foreldra-
húsum; Helgi, bóndi í Elfros-
byggð, og Mrs. Mercer, búsett í
Flossmoor, 111. Fóstursynirnir
eru: Emil, bóndi í Kristnes-
byggð og Björgvin í þjónustu
sambandsstjórnarinnar í Ottawa
Tvær systur Guðleifar sál. eru
á lífi: Mrs. S. Sigurdson, ,í Foam
Lake, Sask. og Mrs. Th. Johnson,
Blaine, Wash. Níu barna-börn og
fjögur barna-barna-börn sjá á
bak ömmu og langömmu. Tvö
af barnabörnum Guðleifar ólust
upp á heimili hennar. Þrjú af
börnunum dóu á undan móður
sinni: Bergþóra, dó í æsku, og
Þorsteinn var sextán ára þegar
að hann kvaddi þennan heim.
Kristrún, sem gift var séra Jó-
hanni Fredriksgyni, er dáin fyr-
ir mörgum árum síðan.
Guðleif má teljast í braut-
ryðjendahópi Norður Nýja-ls-
lands, og aðeins frumbyggjarnir
sjálfir bera hugmynd um þá
erfiðleika og þær óhagstæður,
sem við þurfti að etja dag frá
degi: Flugur og foræði, samfara
örbyrgð, reyndi næstum um of
líkamlegt og andlegt þol þeirra
hraustustu, því þrátt fyrir ó-
slitið strit, bötnuðu lífskjör lítið
eitt fyrstu árin. Og það var fyr-
ir óbilandi traust á æðri forsjón
að margir hverjir lögðu ekki ár-
ar í bát. Guðleif var ein af þeim
sterktrúuðu sálum, sem sá hvern
komandi dag í ljósi ódauðlegrar
vonar. Hin látna og maður henn-
ar voru á erfiðis-árum Nýja-
íslands meðal traustustu stólpa
kirkju sinnar og starfandi þjón-
ar í víngarði Drottins meðan
fjör og kraftar leyfðu. Guðleif
var ein af þeim kærleiksríku
sálum, sem hugsaði fyrst og
fremst um sína og aðra og síðast
um sjálfa sig. Blómadýrðin, sem
huldi líkbörur hinnar framliðnu,
bar þögult vitni um djúpstætt
og víðtækt vinfengi er Guðleif
átti í hjörtum þeirra mörgu, sem
henni voru samferða á lífsleið-
inni. Þrátt fyrir hennar líkam-
legu fötlun og langvarandi van-
heilsu kvartaði hún aldrei.
Mrs. Pell stundaði móður sína
með mestu alúð og nákvæmni.
gegnum öll hennar veikindi.
Fjórir af uppáhalds sálmum
Guðleifar voru sungnir við út-
för hennar: „Lofið vorn Drott-
inn“, „Hærra minn Guð til þín“,
„Ó, þá náð að eiga Jesúm“ og
„Á hendur fel þú honum, sem
himna stýrir borg“. Síðasta sálm
inn söng Mrs. S. Sigurgeirsson
með Jónas Sigurgeirsson við
hljóðfærið.
Df 1951
Mrs. Guðleif J. Hornfjörð
Guðleif sál. var jarðsungin af
þeim sem þetta ritar, 19. marz
s.l. frá kirkju Elfros-bæjar;
hennar jarðnesku leifar voru
lagðar til hvíldar í grafreit El-
fros-byggðar, við hlið þeirra
ástvina, sem á undan voru
farnir.
Sannlega túlka þessi orð sálma
skáldsins sálarfar hennar, sem
nú er gengin veg allrar ver-
aldar:
„Mín sál, því örugg sértu,
og set á Guð þitt traust.
Hann man þig, vís þess vertu,
og verndar efalaust.
Hann mun þig miskunn krýna,
þú mæðist litla hríð;
þér innan skamms mun skína
úr skýjum sólin blíð“.
—S. S.
— KVEÐJA —
Mrs. G. J. Hornfjörð
Fædd 22. október 1865
Dáin 14. marz 1951
Ævi örlaganna,
endaður er vegur.
Dauðinn læknir lýða,
ljúfur hjartanlegur
líkams leysti böndin,
lömun sjúkdóms stunda.
Ekkert framan amar,
ég því rótt nú blunda. —
í ljósi liðins tíma,
lifir fögur minning,
ættlands ætíð rósin,
á þín minti kynning.
1 starfi styrkar hendur,
stöðugt hjálp að rétta,
þeim er erfitt áttu
og þeim byrði létta. —
Þú með manni mætum,
máttir landnám hefja,
í þeim fósturfamni,
fold nú ykkur vefja.
Sigur lífsins sýnir,
samleiðar er stundin,
upp þeim aftur runnin,
ósldn þráða fundin. —
Kært hún börin kveður
kærum meður þökkum,
umhyggjuna alla,
og með huga klökkum,
blessar bæinn ljúfa,
byggðina og sína
vandamenn og vini,
er vegferð greiddu mína.—
Trúin ætíð átti,
æðsta sæti í hjarta,
er nam veginn vísa,
vonarstjarnan bjarta.
Að við ævilokin,
alsæluna finna,
þar útvaldir eiga,
arfleifð starfa sinna! —
B. J. Hornfjörð