Lögberg - 06.12.1951, Blaðsíða 1

64. ÁRGANGUR LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. DESEMBER, 1951
Viðtol við Dr. P. H. T. Thorlokson
#
Dr. P. H. T. Thorlakson er ný-
kominn heim úr þriggja vikna
ferðalagi um borgir og bæi á
Kyrrahafsströndinni. Ég spurð-
ist fyrir um ferðir hans og hagi
íslendinga á þessum slóðum og
kvað hann sé» virðast almenn
vellíðan ríkja þeirra á meðal;
„þeir reyna margir að halda
hópinn þótt dreifðir séu, og
þeir hafa mikinn áhuga fyrir ís-
lenzkum málum“.
Vakandi áhugi fyrir íslenzku
deildinni við Maniiobaháskóla.
„Varstu var áhuga fyrir stofn-
un kenslustólsins í íslenzku við
Manitobaháskólann?“
„Já, ég varð greinilega var
við það, að mörgum íslending-
um á Ströndinni finst þetta vera
sameiginlegt menningarmál allra
Islendinga, hvar sem þeir eru
búsettir", sagði Dr. Thorlakson.
„Ég var viðstaddur eitt af hinum
reglubundnu heimboðum, er
bróðir minn, séra Octavius og
kona hans, í Berkley, hafa fyrir
íslendinga þar um slóðir, þar
voru samankomnir um 50 land-
ar. Ég skýrði þeim frá framgangi
málsins, og ég varð var áhuga
hjá þeim fyrir því. Ég fann einn-
ig mikinn áhuga og vinsamlega
afstöðu til málsins meðal landa
í Seattle, Bellingham, Blaine og
Varrcouver. I þeim borgum hafa
verið mynduð samtök málinu til
stuðnings, og ég hafði mikla á-
nægju af því að hitta margt af
hinu ágæta fólki, er beitir. sér
fyrir þessum samtökum íslend-
inga á ströndinni. Ég er fullviss
um að þeir munu ekki láta sinn
hlut eftir liggja".
Stafholl og Höfn.
„Sástu elliheimilin, sem Is-
lendingar á Ströndinni hafa
reist?“
„Já, ég heimsótti bæði Síaf-
holt í Blaine og Höfn í Van-
couver. Stofnun þeirra var mikið
menningarlegt framtak af hálfu
landa þar, og mér fanst mikið
Í, til um hve þau eru bæði vel út-
búin nýjustu tækjum og þæg-
indum, og hve aldraða fólkið á
heimilunu?n er ánægt og glað-
legt.
Slafholt er aít á einni hæð og
þess vegna einstaklega þægilegt
fyrir aldrað fólk. Þar eru um
50 eða 60 vistmenn og átti ég
tal við þá flesta ef ekki alla.
Margt af fólkinu er frá Norður
Dakota og Sléttufylkjunum. For-
stöðukona^i heitir Mrs. Scully;
hún er íslenzk, ættuð frá Lund-
ar, Manitoba, og útskrifuð
hjúkrunarkona frá Winnipeg.
Þá hafði ég ekki síður ánægju
af að heimsækja Höfn; það er
mjög ólíkt Stafholti vegna þess,
að það var áður einkaheimili, en
það er stórt og fallegt; það
stendur á hárri hæð og útsýnið
þaðan er yndislegt. „Hér eru
allir mér svo góðir og hér líður
mér svo vel“, sagði einn gamli
maðurinn, „að þetta er eins og
undirbúningur fyrir vistarver-
una á himnum“. Á þessu heimili
eru ekki alveg eins margir vist-
menn eins og á Stafholti, en hér
eins og þar eru margir héðan
frá Sléttunum; þeir spurðu mik-
ið um gamla vini hér eystra.
Mrs. S. J. Sigmar er forstöðu-
kona Hafnar“.
„Eru þessi heimili lík elli-
heimilunum hér eystra?“
„Þetta er sú spurning, sem
vistfólkið lagði oft fyrir mig“,
sagði Dr. Thorlakson; „það lang-
Dr. P. H. T. Thorlakson
aði til að vita hvort hin heimil-
in væru eins góð og þeirra heim-
ili, en það er erfitt að gjöra sam-
anburð á þessum heimilum. Ég
hefi líka heimsótt Betel á Gimli
og Borg að Mountain, og heimil-
in fjögur eru ólík hvort öðru;
þau hafa sína sérstöku kosti
hvert um sig, en eitt eiga þau
sameiginlegt; í þeim öllum virð-
ist ríkja ástúð og einingarandi,
og vitanlega er það ekki húsið,
húsgögnin, eða umhverfið, sem
eiga aðallega þátt í því að skapa
fagurt og ánægjulegt heimilis-
líf, heldur er það fólkið sjálft —
vistfólkið, forstöðukonan og
starfsfólkið — sem það gerir. —
Á öllum heimilunum eru góð
bókasöfn; þar er mikið lesið og
rætt. Heimilin eru ekki einungis
dvalarstaðir fyrir aldraða fólkið;
þau eru miðstöðvar, þar sem ís-
lendingar geta safnast saman og
haldið við sambandinu við eldri
kynslóðina“.
íslenzku blcðin.
„Varstu var nokkurs áhuga á
Ströndinni fyrir viðhaldi ís-
lenzku blaðanna?“
„Já, mér er nú ljósara en áður,
að Islendingar í Winnipeg bera
á herðum mikla ábyrgð.í sam-
bandi við að halda áfram út-
gáfu blaðanna í langan tíma enn.
Fólk þar bíður eftir að blöðin
komi. Margt af þessu fólki hef-
ir fluttzt frá íslenzku byggðun-
um hér vestur að hafi. Það þráir
að fá fréttir úr sínum gömlu
heimahögum. Blöðin eru þeim
sem bréf frá gömlum kunningj-
um, ef þau færa þeim fréttir af
þeim. Þess vegna ætti fólk í ís-
lenzku byggðunum, bæði hér og
vestur frá, að senda blöðunum
sem oftast fréttir úr byggðar-
lögum sínum. Islenzku blöðin
fara um alla álfuna þangað sem
íslendingar eru búsettir. Sums
staðar eru þeir einir sér af sín-
um þjóðflokki og eina samband
þeirra við íslendinga og heima-
byggðina eru blöðin. Þegar blöð-
in koma leita þeir vandlega að
því hvort ekki séu þar einhverj-
ar fréttir að heiman. Einn mann
hitti ég, sem var sáróánægður
yfir því að hafa ekki séð frétta-
bréf frá Norður Dakota í lengri
tíma og þannig var með fólk,
sem komið hafði frá öðrum ís-
lenzkum byggðum hér eystra.
Þeir, sem senda blöðunum frétta
bréf veita fjarverandi vinum og
kunningjum mikla ánægju. Is-
lenzku blöðin eru tengiliðurinn
á milli íslendinga hér í álfu og
á milli þeirra og íslands“.
„Norway Cenlre" í Seattle.
„Eitt af því, sem ég var mjög
hrifinn af á ferðalagi mínu“,
sagði Dr. Thorlakson, „var fé-
lagshús Norðmanna í Seattle —
Norway Centre. — Þeir eru ný-
lega búnir að reisa þetta sam-
komuhús; í því er geysistór sam-
komusalur. Ég kom þar á sam-
komu, er 12 hundruð manns
sóttu. Ræðumaðurinn var frá
Osló, fulltrúi á þingi Sameinuðu
þjóðaijna. Fundarstjórinn bauð
mér að ávarpa samkomugestina
og ég mælti nokkur orð eins og
fyrir hönd íslendinga.
Auk stóra samkomusalsins eru
smærri fundarsalir og nefndar-
herbergi og annar aðbúnaður
fyrir félagsmenn. Þar er og stór
matsölusalur og eru þar aðallega
seldir norskir réttir. Þetta mat-
söluhús er afar vinsælt og leigan
á því og öðrum herbergjum húss-
ins gengur að mestu til viðhalds
húsinu.
Hér í borg hefir því verið
hreyft, að íslendingar kæmu sér
upp samkomuhúsi og má vera,
að málið hafi nú Verið tekið til
yfirvegunar. Mér datt í hug að
Norway Centre væri góð fyrir-
mynd ef ráðist væri í þetta fyrir-
tæki, og ég er að hugsa um það,
hvort ekki færi vel á því, að öll
skandinavisku þjóðarbrofin í
Winnipeg tæki höndum saman
um framgang málsins. Samkomu
húsið mætti kallast „Scandin-
avía“, ef svo byði við að horfa.
En ef húsið ætti að bera sig
fjárhagslega, eins og Norway
Centre gerir, yrði það að vera
reist á hentugum stað til al-
mennra samkomuhalda, og mat-
salan yrði vinsælli ef þar væri
völ á skandinaviskum réttum“.
Gaman hefði verið að eiga
ýtarlegra tal við Dr. Thorlakson,
sem svo mörgu fróðlegu hefir
frá að segja og þrunginn er af
áhuga um okkar menningarmál,
en til þess gafst ekki frekari tími
að sinni. I. J.
LAUSAVÍSUR
Kvarta ei þó vaka verðir
vetrarheljunóttum á.
Þegar kuldaköstin herðir
kynda eldinn verður þá.
☆
Máske einhver komi^ kaldur
klæðafár í vetrarbyl.
Gróði þá er þúsundfaldur
þeim að veita skjól og yl.
☆
Látum aldrei eldinn dvína
allir þrá að finna yl.
Kveikjum ljós og látum skína
lýst svo geti húsa til.
’ ☆
Langt frá arni ylur þver
ýmsum varnar þrifa.
Lífs á hjarni erfitt er
einu barni að lifa.
☆
Klæðafár í hreti og hríð
hrundu tár á jörðu.
Þrautafárið lögðu á lýð
landnámsárin hörðu.
☆
Friðarandans ágóða
aldrei fjandinn taki.
Yfir landi alþjóða
alheimsandi vaki.
☆
Oft er þungfær lífsins leið
lengri en maður hyggur.
Margur endar æfiskeið
uppgefinn og hryggur.
☆
Kristín frá Húsafelli.
Allir girnast gæði og yl
gestrisnin þar heldur velli.
Margir karlar koma til
Kristínar frá Húsafelli.
☆
Þegar heilsa og þrekið brást
þá var fátt um bjargir.
Drottinn hjálpi þ^im sem þjást
þeir eru ótal margir.
☆
Hvernig sem að forlög falla
framtíð ‘glæði von og traust.
Megi blessun yfir alla
alltaf streyma hvíldarlaust.
V. J. Gutlormsson
Móttökufagnaður til heiðurs við
próf. Finnboga Guðmundsson
Eins og Lögberg skýrði frá í
vikunni, sem leið, verður hald-1 mundsson og í því augnamiði
Fréttir um
fræðsludeildina
í íslenzku
Samtökin út um byggðir halda
áfram og bendir það svo skil-
greinilega á þann áhuga, sem
íslendingar hafa fyrir þessu
fyrirtæki. Sá áhugi hefir fengið
byr í vængi með komu hins
unga prófessors og mun þess
ekki langt að bíða að allir byggð-
irnar íslenzku hefjist handa til
þess að vera með.
Sökum þess að allir hafa horft
í áttina til prófessorsins hefir
dregist að safna fréttum frá
byggðunum og skal hér með
reynt að fylla skarðið.
I haust var fundur haldinn í
Langruth og nefnd kosin, en
hún er þessi:
G. F. Thordarson, formaður.
Mrs. Lena Thorleifson, skrifari
John Hannesson, féhirðir
A. M. Johnson
Archie Johnson
David Egilson
R. W. Polson
Guðni Thorleifson.
1 vikunni, sem leið, kom for-
maður nefndarinnar til Winni-
peg með ávísun fyrir $1000.00.
Reykjavíkur-byggð er búin að
ná takmarkinu og hið sama má
segja um Lundar, en Gimli er
komið þó nokkuð fram yfir
takmarkið.
Eins og getið hefir verið í
blöðunum, var farið af stað í
Riverton og Mikley rétt eftir
Islendingadags-hátíðirnar. Til
Riverton fóru Einar Páll Jóns-
son og kona hans og Grettþ; L.
Jóhannsson. Undirtektir voru
ágætar og var þremur konum í
Riverton falið á hendur að ljúka
verkinu, en þær voru: Mrs.
Kristín Benediktson, Mrs. Sylvia
Sigurdson og Mrs. Rúna Sigurðs-
son. Söfnunin í Riverton er kom-
in langt á veg. Mr. og Mrs. E. P.
Jónsson og J. K. Johnson hafa
safnað í Mikley og er takmark-
inu þar hér um bil náð.
Nokkru síðar ferðuðust þeir
Árni Eggertson lögmaður og
Lárus Sigurdson læknir til
Morden, en það er sama byggð,
sem hefir verið kennd við nafn-
ið Brown. Þegar þangað kom
slóust Th. J. Gíslason og J. B.
Johnson í förina og á einum degi
var meir en helmningnum af
þúsund dollara takmarkinu náð.
Dr. P. H. T. Thorlakson var
á ferð vestur við haf í haust.
Hann nam staðar 1 Blaine og
Bellingham og varð þess var
undir eins að margir þar höfðu
áhuga fyrir þessu máli og voru
til með að taka þátt í því, jafn-
vel þótt peningakröfur þar í ná-
grenninu væru miklar, sérstak-
lega í sambandi við gamalmenna
heimilið.
Ekki má gleyma Oak Point
byggðinúi, þó hún sé mannfá.
Þangað fóru Einar Páll Jónsson,
og sá er þetta ritar, fyrir nokkru
síðan. Nefnd er tekin til starfa,
en í henni eru: Jón Árnason,
Páll Einarsson, Helgi Thorvald-
son og Mrs. Dóra Matthews.
I sumum byggðunum í Saskat-
chewan hefir orðið að fresta öll-
um fjársamtökum því veðrátta
hefir verið svo afar slæm, að illa
hefir gengið að ná uppskerunni,
og þar við bæzt að ekki hefir
verið hægt að selja kornið, því
allar kornhlöður eru fullar. En
þaðan munu fréttir koma síðar.
Fréttir frá Árborg, Selkirk,
Hnausa og Siglunes koma næst.
W. J. Líndal,
formaður upplýsinga-
nefndarinnar.
inn almennur móttökuíagnaður
í Fyrstu lútersku kirkju á mánu-
dagskvöldið kemur hinn 10. þ.m.,
stundvíslega kl. 8.30, til heiðurs
við prófessor Finnboga Guð-
Verðmæt gjöf
Kona nokkur í Winnipeg hef-
ir gefið Háskóla Manitobafylkis
eintak af íslenzku biblíunni,
prentuðu á Hólum árið 1644
(Þorláksbiblía). Eru slíkar bæk-
ur mjög fágætar og í háu verði.
Framan við bókina er blað með
skrautletaðri yfirlýsingu á þessa
leið: „Gjöf til kennarastólsins í
íslenzku og íslenzkum bók-
menntum við Háskóla Manitoba
fylkis, Winnipeg, Canada. I
minningu um foreldra mína,
Helgu Thorsteinsdóttur Ingjalds
sonar, frá Skildinganesi á Sel-
tjarnarnesi, og Magnús Jónsson
Magnússonao-, hreppstjóra frá
Hofsstöðum í Álftahreppi, er
fluttust til Canada árið 1888, frá
elskandi dóttur, Mrs. George
Wm. Harpell, 521 Dominion St.,
Winnipeg. — Aðrir meðlimir
fjölskyldunnar á lífi er þessi
gjöf er afhent eru: Jón Magnús-
son Borgfjörð og Guðmundur
Magnússon Borgfjörð, báðir í
Árborg, Man., og Mrs. Sigríður
Landy, Cypress River, Man.“
—Sameiningin
Blóðbanki
þurausinn
Maður að nafni Nick Rudia-
vick, sem búsettur er að Lac du
Bonnet hér í fylkinu, er nú að
sögn í þann veginn að ná heilsu
eftir að hafa legið-veikur í meira
en ár; var hann nýlega skorinn
upp á Almenna sjúkrahúsinu
hér í borginni; áður en hann
gekk undir uppskurðinn var
sprautað í hann 57 flöskum af
blóði úr blóðbanka Rauða Kross-
ins, og lét þá nærri að bankinn
yrði þurausinn.
Virðulegt og
fjölment heimboð
Síðastliðinn sunnudag, seinni-
part dags, var gestkvæmt á hinu
fagra og vingjarnlega heimili
þeirra Dr. Gillsons forseta Mani-
tobaháskólans og frúar hans, en
þá höfðu þau boð inni í virðing-
arskyni við prófessor Finnboga
Guðmundsson, sem kominn er
nýlega af íslandi og skipaður
hefir verið forustumaður hinnar
íslenzku fræðsludeildar við há-
skóla þessa fylkis; miklum
fjölda íslendinga hafði verið
boðið til hófsins, auk kanzlara
háskólans og nokkurra prófess-
ora; veitingar voru hinar rík-
mannlegustu, þótt meira væri
um hitt vert, hve alúð húsráð-
enda var hlý og hispurslaus.
Vitjar ótthaga
sinna
Blaðið Seattle Post-Intelligen-
cer skýrði ekki alls fyrir löngu
frá því, er silfurlax einn eftir
langa útivist fann heimili sitt
á ný í tjörn, sem girt var stein-
steypu; ferðalögum þessarar fisk
tegundar hefir oft verið áður
lýst og hve laxinn sterklega
stikli fossa, svo sem um getur í
kvæði Bjarna Thorarensen.
jaínframt, að sem allra fleslum
íslendingum veiiist þess kostur,
að kynnast honum persónulega.
Hér er um sögulegan atburð
að ræða. sem veldur straum-
hvörfum í lífi íslendinga vestan
hafs og baráttu þeirra fyrir
verndun þess bezta og göfugasta,
sem í íslenzkum þjóðararfi býr.
Forsæti á samkomu þessari
skipar Dr. P. H. T. Torlakson, en
aðrir, sem til máls iaka. verða
þeir Dr. Gillson háskólaforseti
og prófessor Finnbogi Guð-
mundsson.
Aðalmótlökuathöfnin fer fram
uppi í kirkjunni, þar sem öll-
um gefsl kostur á að heilsa hin-
um kærkomna gesti; að því búnu
er öllum boðið til kaffidrykkju
í samkomusalnum.
Samkoman er með öllu ó-
keypis. Allir velkomnir, jafnt úr
borg sem bygð.
Ársfundur Fróns
Á mánudagskvöldið var hélt
Þjóðræknisdeildin Frón ársfund
sinn við ágæta aðsókn og auð-
sjáanlega hrifningu samkomu-
gesta; forsæti skipaði frú Ingi-
björg Jónsson, er flutti hlý
ávarpsorð og þakkaði meðnefnd-
armönnum sínum ágæta sam-
vinnu og félagsmönnum og öðr-
um velunnurum deildarinnar
hollustu við málstað íslenzkrar
menningar; voru þá lesnar
skýrslur ritara og féhirðis, er
báru vott um heillavænlegt starf
á árinu og góðan fjárhag deild-
arinnar; voru skýrslurnar sam-
þyktar í einu hljóði og þakkað-
ar með lófataki af hálfu fundar-
manna; á fundi þessum vakti
það mikla hrifningu, að hlusta
á raddir nútíma íslands, en með
þessu er átt við lög, sem sungin
voru ipn á hljómplötur af fræg-
ustu söngvurum íslenzku þjóð-
arinnar, svo sem þeim Stefáni
íslandi, Einari Kristjánssyni og
Elsu Sigfúss, að ógleymdum
Karlakór Reykjavíkur og kvar-
tett Mentaskólans á Akureyri.
Ræðu flutti Björn Jónsson lækn-
ir frá Baldur, sem var íhyglis-
verð um margt og verður innan
skamms birt hér í blaðinu.
Heimir Thorgrímsson þakkaði
ræðumanni erindið með snjöll-
um orðum sem hans var von og
vísa.
Allir nefndarmenn, að undan-
teknum þeim Steindóri S.
Jakobssyni og Davíð Björnssyni,
voru endurkosnir, og er nefndin
nú þannig samsett:
Forseti, frú Ingibjörg Jónsson
Varaforseti, Eric A. ísfeld
Ritari, Heimir Thorgrímsson
Vara-ritari, Dr. Áskell Löve
Féhirðir, Jochum Asgeirsson
Vara-féh., Pétur J. Pétursson
Fjármálaritari, John Johnson
V arafj ármálaritari,
Dr. Tryggvi J. Oleson
Endurskoðendur:
Grettir L. Jóhannsson
J. Th. Beck
Hr. Guðmann Levy fram-
kvæmdarstjóri, flutti snjalla tölu
og þakkaði embættismönnum
deildarinnar ágætt þjóðræknis-
starf.
Deildin Frón stendur í miklum
blóma og telur yfir 200 félaga,
og á fjármálaritari John John-
son í því giftudrjúgan þátt, og
undir forustu hans hefir bóka-
safn deildarinnar fært álitlega
út kvíar.