Lögberg - 06.12.1951, Blaðsíða 2

Lögberg - 06.12.1951, Blaðsíða 2
2 LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. DESEMBER, 1951 / Vi ' Til grafar er genginn gæfumaður, hetja í hríðum, hrókur fagnaða^. Ástsæll af öllum Arinbjörn Bárdal. Hann var fæddur 22. apríl 1866 í Svartárkoti í Bárðardal á íslandi. Foreldrar hans voru Siguregir Pálsson Jóakimssonar úr Mývatnssveit og Vigdís Hall- dórsdóttir Jónssonar frá Bjarn- arstöðum í Bárðardal. Vigdís móðir Arinbjarnar og Jón Hall- dórsson, faðir Halldórs Jónsson- ar bankagjaldkera í Reykjavík, og frú Valgerður kona Þórhalls biskups, voru alsystkini. Æstuár sín lifði Arinbjörn í föðurgarði og voru þau lík æsku- árum annara alþýðumanna ungl- inga á þeim árum á Islandi, sem fóru á mis við menntunarlega undirstöðu, í flestum tilfellum. Lífskringumstæðurnar þá kröfð- ust þess, að unglingarnir færu að vinna fyrir sér eins fljótt og þeir gátu eða voru færir til þess, og í sumum tilféllum fyr. Undir þeim vinnuaga ólst Arinbjörn upp og við þau kjör átti hann að búa í 18 ár, en þá fór hann frá foreldrum sínum og heimili til að leita gæfunnar upp á eigin spýtur, en hún vildi ekki við honum brosa á landi feðra hans. Hann réðst þó í kaupavinnu hjá bónda í nokkurri fjarlægð frá heimili foreldra sinna og vann hjá honum um sumarið 1884, en því miður varð hann að ganga slippur og snauður frá því borði. Maðurinn gat ekki borgað hon- um þegar til kom, þó að kaup- gjaldið væri ekki hátt. Veturinn eftir vann hann fyrir fæði sínu, en vorið eftir vildi honum það happ til, að hópur sauða strauk úr heimahögum og á fjall áður en ullin náðist af þeim, úr sveit- inni sem að hann var þá í. Arin- björn var léttur á fæti og fjall- göngumaður góður, svo að hann gerði samning við þá sem sauð- ina áttu, að leita þá uppi með þeim skilmálum, að hann fengi helming ullarinnar af þeim sauðum, sem að hann finndi. Þetta heppnaðist vel, og hann græddi nokkrar krónur, sem hann notaði til að borga part af fargjaldi sínu til Ameríku, en fékk lánað það sem upp á vant- aði og kom hingað til Wnnipeg árið 1886, málaus, peningalaus og kunnáttulaus á allt það, sem hér þurfti að gjöra. Þessar kringumstæður eru nú auðvitað ekki sérstæðar að því er Arinbjörn Bárdal snertir. Það er saga eða ævintýri margra ís- lenzkra frumbyggja í þessari álfu og margir þeirra sóttu hér fram með djörfung og hugrekki og gátu sér hinn drengilegasta orðstír. En mér firmst, að lífs- ævintýri Arinbjarnar Bárdals beri á sér annan blæ heldur en flestra ef ekki allra annara. Fyrsta veturinn, sem Arin- björn var hér vestra, var hann hjá Páli bróður sínum, sem var kominn ári á undan honum vestur; en sumarið eftir réðst hann í vinnu hjá C.P.R. járn- brautarfélaginu og vann, þar sumarlangt. Um haustið og vet- urinn vann hann við að ferma og afferma kolavagna upp á akkorð, sem að hann hagnaðist dável á, því að hann var ham- hleypa til vinnu. Árið eftir gekk hann að hvaða vinnu, sem hann gat fengið. En þriðja árið, sem hann var hér í landi, gekk hann í þjónustu nafnkunnugs bónda í Carberry í Manitoba, þar sem hann var í eitt ár, og kom þar fyrir hann nokkuð, sem sýnir hve úrræðagóður hann var, þeg- ar í harðbakka sló. Bóndinn, sem hann var hjá, var hjarðmaður — átti fjölda nauta og hrossa, sem allt var hýst að vetrarlagi. Engj- arnar voru í nokkurri fjarlægð frá heimili bóndans, þar sem heyjað var og var heyinu hlaðið þar upp, en flutt heim að vetr- inum eftir þörfum. Það var eitt f * % Arinbjörn S. Bárdal af verkum Arinbjarnar a, flytja heyið heim. Snemma einn vetr- ardag fór hann í eina slíka ferð. Það bar ekkert til tíðinda þang- að til Arinbjörn var búinn að hlaða vagninn heyi, en þá syrti snögglega í lofti og eitt hið mesta óhenju- og mannskaða- veður, sem komið hefir í Mani- toba, brast á með feykna snjó- komu, frosti og roki, svo að ekkert sást frá sér. Nú var úr vöndu að ráða fyrir Arinbirni. Hann gat að vísu grafið sig í heyið, en hann gat ekki hugsað til þess að láta hestan hýma í slíku veðri og frjósa. Hann vissi af leiti þar skammt frá og tók það ráð að brjótast þangað, tók hann skóflu sína (því allir hafa skóflur með sér á slíkum vetrar- ferðum á Sléttunum í Vestur- Canada) og mokaði geil inn í snjóskaflinn, sem var djúpur, og ók hestunum og heyækinu þar inn og lét þar fyrirberast í tutt- ugu og fjóra klukkutíma, eða rúmlega það, unz ofsaverðinu, sem var eitt það versta í manna- minnum á þeim slóðum, slotaði. Þegar hanrt svo kom heim til sín var húsbóndi hans albúinn til að leita að honum dauðaleit; og þegar Arinbjörn sagði honum til hvaða úrræða hann hefði gripið — leit hann steinþegjandi á hann — hafði víst aldrei heyrt talað um slíkt tiltæki áður, enda er það líklega eins dæmi í þessu landi. Arinbjörji var eitt ár í þjónustu þessa manns, en að því loknu fór hann til Winnipeg, þar sem hann átti heima ávalt síðan. „Mér líkaði vel hjá þessum manni og þar lærði ég dálítið í ensku“, sagði Arinbjörn, en bætti svo við, „en ég sá mér enga framtíðarvon þar“. Þegar að hann kom til Winni- peg keypti hann flutningstæki — hesta og tvo vagna, léttivagn og annan stærri af Bjrni Sæmunds- syni Líndal, sem annast hafði flutninga og selt eldivið hér í bænum, en var að flytja með fjölskyldu sína út í sveit. Arin- björn rak þessa atvinnu um skeið hér í borginni og flutti einnig fólk og farangur þess út í íslenzku nýlendurnar, sem þá voru sem óðast að myndast; þá kom það sér vel, að hann var hugrakkur og úrræðagóður, því að oft lá leið hans um vegleysur, yfir lítt færar keldur og eyði- skóga. Árið 1894 hóf Arinbjörn út- fararstarf sitt. Fyrst í smáum stíl á William Ave. við Isabella stræti, en árið 1899 keypti hann suðvestur hornið á Ross Ave. og Nena stræti (síðar Sherbrook stræti) og rak þar iðn sína í átta ár, en þá var útfararstarf hans orðið svo umfangsmikið, að húsakynnin á Ross Ave. voru orðin ónóg, því bæði var það, að hann var eini útfararstjórinn á stóru svæði í vesturhluta borg- arinnar og svo hitt, sem ekk; studdi síður að framþróun hans, að hann kynnti sér út í ystu æsar allar fullkomnustu aðferðir og tækni í sambandi við iðn sína og stóð því ávalt feti framar heldur en aðrir, sem þá atvinnu stunduðu hér í borginni. Hann seldi því eign sína þar og byggði þrílyft stórhýsi að aust- anverðu við Sherbrook stræti, nokkru sunnar ásamt vönduðu fjósi fyrir 20 hesta, því að þá voru bifreiðarnar ekki komnar til skjalanna — prýðilegar bygg- ingar, sem kostuðu ærið fé, og munu þær byggingar hafa orðið honum all-erfiðar fjárhagslega um tíma. Hann sagði síðar við þann, er þetta ritar: „Þá vissi ég ekki hvað ég átti til bragðs að taka, seinast réði ég af að fara til bankans og biðja banka- stjórann að lána mér peninga til að kaupa eldivið fyrir og sagði honum hreinskilnislega hvernig að á stæði fytir mér, og gerði hann það. Svo fór ég og keypti eldivið í nokkuð stórum stíl og seldi í bænum til að fleyta mér á“. Þegar þannig stóð á fyrir Arinbirni kom fyrir atvik, sem mér finnst lýsa betur en nokkuð annað, sem ég fæ sagt, hvaða mann hann hafði að geyma. Dag einn kom maður, sem hafði það fyrir atvinnu að innheimta skuldir, til hans og spurði Arin- björn að því, hvort að hann hefði ekki nokkuð mikið af þeim á bókum sínum. „Ó, jú“, svaraði Arinbjörn. „Ég hefi töluvert af þeim, en ég sel þér þær ekki í hendur. Mennirnir koma og borga þegar þeir geta". Allt fór vel fyrir Arinbirni. Hann sigraði alla erfiðleika með atorku sinni, bjartsýni og hug- rekki, og velgengni hans og orð- stír óx ár frá ári. Hér mundi ævisögu margra manna vera lokið, en svo er ekki með Arinbjörn. Efnalega af- koman varð honum aðeins hvöt til meira starfs og víðtækari á- hrifa. Vinnuþrek hans var ó- þreytandi og vilji hans óbilandi, þegar um þau atriði, eða þau málefni var að ræða, sem hann bar fyrir brjósti. En þau voru: Fyrst kristin trú og kristileg mennin^, nei, ekki kristileg menning heldur kristin menn- ing. Hann leit svo á, að hún væri eina aflið, sem að gæti lægt ófriðar- og armæðu-aðköst mann ann^, ef þeir aðeins fengjust til þess í allri einlægni að beygja vísdómsspeki sína undir hana og helga henni krafta sína. Sjálf- ur leitaðist hann við að gjöra það alla ævi sína. Ég hefi það fyrir satt, að Arinbjörn hafi ekki lagst svo til hvíldar eitt einasta kveld að hann hafi ekki beðið alföðurinn um að venda og varð- veita sig, sína og alla menn, né heldur risið svo úr rekkju, að hann ekki leitaði handleiðslu guðs og vendar á komandi degi. Hann tók mikinn og raungóð- an þátt í kristindómsmálum — var félagi í Fyrsta lúterska söfn- uðinum í Winnipeg alla sína tíð hér vestra og studdi hann með ráðum og dáð — var forseti hans um eitt skeið — það skeið, sem ef til vill hefir verið vandasam^ ast í sögu hans og leysti það verk vel og virðulega af hendi. Hann var um langt skeið for- maður og kennari fjölmenns hóps ungra manna í söfnuðinum (Bandalagsfélaga) sem að hann kenndi kristin fræði, sagði sögur og hlóg og hryggðist með. Annað áhugamál Arinbjarnar var bindindismálið. Ég held, að mér sé óhætt að staðhæfa, að enginA maður hér í Manitoba hafi lagt eins mikið í sölurnar fyrir það mál eins og hann, enda voruíáir bindindisfrömuðir eins víðþektir á því sviði hér um slóðir. Hann var heill og allur í því máli, eins og hann reyndar var í öllum málum, sem hann léði fylgi sitt, boðinn og búinn til þess að gefa tíma sinn, fé sitt og allan áhuga því mikla vel- ferðarmáli til styrktar og full- tingis. Hann hélt ótal fyrirlestra um skaðsemi vísins, bæði hé? í borginni og víðsvegar utan hennar, stofnaði stúkur, reisti aðrar við, styrkti þær til starfa og horfði aldrei í kostnað þann og fyrirhöfn, sem því geysimikla starfi var samfara. Hann var Stór-Teplari í Manitoba og norðvestur Canada í áraraðir og sat á alheimsþingum Good Templara í París, á Englandi, í Svíþjóð og máske víðar og kost- aði slíkar ferðir að meira eða minna leyti sjálfur. Þriðja vanda og stórmálið, sem Arinbjörn bar fyrir brjósti var siðgæzlu- og umbótamál Mani- tobafylkis, og gekk hann þar fram með sömu einlægninni og skörungsskapnum sem annars staðar. Hann átti sæti í Moral and Social Council Manitoba- fylkis í fjölda mörg ár og var þar ævinlega á meðal þeirra at- hafnamestu. Auk þessara mannúðar- og stórmála tók hann mikinn þátt í öðrum félagsmálum. Hann var forseti Sambands útfarastjóra Winnipegborgar. Stjórnarráðs- maður í East Kildonan-sveit, þar sem hann bjó í meira en tuttugu ár á því glæsilegasta heimili, sem íslendingar hafa átt á þeim slóðum. Hann var félagi í Odd- fellows-reglunni, og var fyrsti Grand Mas.ter þess félags 1 Manitoba. Arinbjörn tók allmikinn þátt í íþróttum, einkum „Lown- Bowling“ og „Curling" og sótti þar fram í fremstu röð, eins og hann gerði á ölluín athafna- sviðum sínum. Hann ann ættjörð sinni af heilum hug, ekki síður en fóstur- landi sínu, fylgdist vel með mál- um þess og þróun og lét ekki sitt eftir liggja til að auka sóma þess og hróður hér með fram- komu sinni og athöfnum, og tel ég það ekki ofsagt, þó að ég segi, að hann hafi gert meira en flest- ir eldri íslendingar til að kynna Island og íslendinga hér um slóðir. Hann var búinn að flytja á milli þrjátíu og fjörutíu opin- ber erindi um ættþjóð sína og land hér í Winnipeg og ná- grenni á meðal annara þjóða manna, um aðstöðu hennar, sögu hennar og framþróun og sýndi myndir, sem hann hafði sjálfur tekið af söguríkustu stöðum landsins og útskýrði þær. Hver skyldi hafa haldið, að slíkt at- hafnalíf og fjallgönguþrek mundi búa í drengnum umkomu og allslausa, sem stóð á götunni í Winnipeg árið 1886. Skapgerð Arinbjarnar hefir hefir verið lýst að nokþru í því, sem að framan hefir verið sagt, en við það má bæta því, að hann var mikill maður á velli, fyrir- mannlegur og fríður sýnum, beinvaxinn, vel limaður og hinn hvatmannlegasti. Hann var ör í skapi og skapmikill, þó að hann væri vel með það. Fljótur til þykkju og fús til sátta. Við- kvæmur í lund og svo brjóst- góður að hann gat ekkert aumt séð. Fjör og gleðimaður var hann svo mikill, að það mátti segja, að fjörið og gleðin ólgaði í æðum hans, og það var aldrei dauft eða dapurt í hópi þeim, sem að hann var í. Arinbjörn var ágætur heimilis faðir og heimili þeirra Bárdals- hjóna hefir verið rómað fyrir rausn og höfðingsskap, enda mun þar oft hafa verið fjöl- mennt, því þar var ávalt að mæta góðvild, íslenzkri gest- risni og gleði. Arinbjörn var tvíkvæntur. — Fyrri kona hans var Sesselja Þorkelsdóttir og varð þeim tveggja barna auðið. Annað þeirra dó í. æsku. Hitt lifir — Aðalbjörg, og er gift enskum manni, er W. E. Warburton heit- ir, verkfræðingur og á heima í Vancouver, B.C. Aðalbjörg er lærð hjúkrunarkona og stjórnar sjúkrahúsí þar í borginni upp á eigin reikning. Sesselju konu sína missti Arinbjörn í febrúar 1899. Sá, er þetta ritar, þekkti þá konu lítið, sá hana aðeins nokkr- um sinnum. Hún var velgefin að sögn, fríð og prúðmannleg. 'Síðari kona Arinbjörns er Margrét Ingibjörg ólafsdóttir, ættuð úr Miðfirði á íslandi, stór- merk, myndarleg og mikilhæf kona, sem staðið hefir við hlið manns síns með prýði og sóma og tekið áhrifa- og þróttmikinn þátt í öllum hans áhugamálum. Þau Margrét og Arinbjörn eign- uðust 14 börn, þrjú þeirra — þrír drengir, Njáll, Karl og Paul Stanley, dóu ungir, Ellefu eru á lífi. Þau eru hér talin eftir aldurs röð: Emilía Sesselja, lærð hjúkr- unarkona, gift enskum manni, sem M. P. Sullivan heitir, og eru þau búsett í Seattle, Wash., þar sem Emilía er aðstoðar-yfirum- sjónarkona hjúkrunarkvenna við stóran spítala, hinn svonefnda læknaspítala þar ^ borginni (Doctors Hospital). Njáll Ófeigurð útfararstjóri í Winnipeg, kvæntur íslenzkri konu, Sigríði Sesselju Helga- dóttur Jónssonar frá Öskjuholti í Borgarfirði syðra á íslandi. #Svava, gift enskum lögfræð- ingi í Vancouver, B.C. Karl Lúter, ráðunautur og fé- hirðir í A. S. Bardal Ltd. útfar- arfélaginu, hann er giftur enskri konu, er Phyllis heitir. Signý, ógift í Winnipeg. Ósk, gift enskum hljómlistar- manni, er Sam Davis heitir og eru þau búsett í Vancouver B.C. Helga Valdís, gift hérlendum verkfræðingi, sem heima á í Port Arthur, Ontario, og heitir W. C. Byers. Arinbjörn Gerard, kvæntur íslenzkri konu, Sigurbjörgu Rós Jónsdóttur Halldórssonar úr Sagafirði á íslandi. Agnes, gift enskum manni, sem Hugh Comack heitir og á heima í Winnipeg. Páll Sigurgeir, kvæntur hér- lendri konu, sem Phyllis heitir. Tveir þeir síðastnefndu, Arin- björn og Páll, eru einnig ráðu- nautar í útfararfélaginu. Auk ekkjunnar og þessa mann- vænlega barnahóps, sem eiga á bak að sjá ástríkum eiginmanni og föður, eru 23 bamabörn, sem að lifa afa sinn. Þrjú systkini Arinbjörns heit- eru á lífi. Þau eru: Ingunn, kona séra Rúnólfs Marteinssonar, D.D. í Winnipeg; Ásdís, ekkja eftir Gunnlaug Hinriksson frá Efri- Núpi í Miðfirði í Húnavatns- sýslu á íslandi, nú til heimilis á Gimli, Man.; Karl, bóndi á Bjargi í Miðfirði á íslandi. Einn- ig lifir hann ein hálfsystir, Vig- dís Murphy, til heimilis í Saska- toon, Sask. Þó að þessi vestur-íslenzki höfðingi sé horfinn, er hann þó ólíklegur til að gleymast fljótt. Endurminningin um hann lifir í 4>akklátum hjörtum hinna mörgu, 'er hann rétti hjálpar- hönd á einn eða annan hiít, þeirra, er hann galddi með bjart- sýni sinni og velvild, og þeirra, er hann vakti þjá bros á vör. En sjálfsagt er það þó nafnið hans, Bárdalsnafnið, sem hvorki var blettur eða hrukka á, og sem hann hóf frá auðn og umkomu- leysi til vegs og virðingar og gjörði að stórveldi hér í borg- inni, sem lengst á eítir að lifa hér í Vesturvegi. Arinbjörn lézt 13. nóvember 1951 á Almenna sjúkrahúsinu hér í borginni. Jarðarförin, sem var prýðileg og afar fjölmenn, fór fram frá Fyrstu lútersku kirkju 17. nóv- ember síðastliðinn. Farðu vel vinur og hafðu þökk fyrir allt °g allt' Jón J. Bíldfell „Strengjastef", sönglagasafn J. Tómassonar „Strengjastef“, 32 sönglög fyrir blandaðan kór, frum- samin eða raddsett af Jón- asi Tómassyni, söngstjóra og tónskáldi á ísafirði, er ný- komið út. Er það gefið út að tilhlutun „Sunnukórsins“ á ísafirði, sem tónskáldið hefir stjórnað um margra ára skeið. Tuttugu og fimm frumsamin lög eru í heftinu, flest við víð- kunn ljóð íslenzkra skálda, en auk þess sjö þjóðlög í nýrri radd- setningu tónskáldsins, en lögin tekin úr þjóðlagasafni Bjarna Þorsteinssonar. Victor Urbancic hefir lesið yfir handritið að miklu leyti og auk þess 1. próf- örk. Er safn þetta gefið út í til- efni af sjötugsafmæli tónskálds- ins þann 13. apríl síðastliðinn, og söng „Sunnukórinn" mörg af lögunum á afmælihljómleikum, er haldnir voru síðastliðið vor. I formálsorðum, sem herra Sigurgeir Sigurðsson biskup rit- ar fyrir heftinu, segir meðal annars svo um Jónas: „Um 40 ára skeið hefir hann með dæma- fárri þrautseigjií unnið að söng- málum .... Jafnframt annaríku söngstarfi sem organisti ísa- fjarðarkirkju og söngstjóri í Sunnukórnum og Karlakór ísa- fjarðar um langt skeið hefir Jónas lagt stund á sönglagagerð. Hefir hann samið fjölda laga við sálma og söngva stærri og smærri. Mörg þeirra hafa árum saman verið sungið 1 ísafjarðar- kirkju og eru orðin samgróin safnaðarsöngnum þar. Mörg af sönglögum þeim, sem hér birt- ast, eru víða kunn hér á landi, og raunu þau verða enn fleirum kærir vinir, þegar þau koma út og menn eiga þess kdfet að kynn- ast þeim betur“. Alþbl., 6. okt. — Þegar ég sé þig, þá dettur mér alltaf í hug hann Jónas. — Það er þó merkilegt, ekki erum við neitt líkir? — Þið eruð líkir að því leyti, að þið skuldið mér báðir 500 kall. GERANIUMS 18 VARIETIES 20c Everyone Interested In houseplants should plant a packet or two or our Geranium Seed. We offer a gorgeous collectlon containing Dazzling Scar- let. Flame Red, Brick Red, Crimson, Maroon, Vermilion, Scarlet. Sal- mon, Cerise, Orange-Red, Salmon - Pink, B r i g h t Pink, Peach, Blush Rose, White, Blotched, Varie- gated, Margined Easy to grow from seed and often bloom 90 days after planting. (Pkt. 20c) (2 for 35c) postpaid. Plant now SPECIAL OFFER: 1 pkt. as above and 5 pkts of other Choice Houseplant Seeds. all different and easily grown in house. Value $1.25, all for 65c postpaid. I C D E C OUR BtG 1952 SEED á ■ Iv C C AND nersery book 15R I Business College Education In these modern times Business College Education is not only desirable but almost imperative. The demand for Business College Educa- tion in industry and commerce is steadily increasing from year to year. Commence Your Business TraimngImmediately! For Scholarships Consult THE COLUMBIA PRESS LIMITED PHONE 21 804 695 SARGENT AV *. wINNIPEG

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.