Lögberg - 06.12.1951, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. DESEMBER, 1951
NÓTT
OG
MORGUN
Eftir LYTTON LÁVARÐ
J. J. BILDFELL,. þýddi
„Ó! Arthur! Arthur!“ sagði Philip. „Fyrir-
gefðu mér! Þú, sem hjúkraðir móður minni —
frændi minn — bróðir minn! Ó! bróðir, fyrir-
gefðu mér!“
Og þegar Philip hálfrétti sig upp, rétti
Arthur út handlegginn og faðmaði hann að ser.
Það er árangurslaust að reyna að lýsa til-
finningum áhorfendanna; síngirnis-lukku-ósk-
um Roberts, sem blandnar voru hreinni til-
finningum; rænuleysi móðurinnar; eða geðs-
hræringu Camillu, sem hún sjálf gat ekki gjört
sér grein fyrir og lamaði hana svo að hún gat
ekki hreyft sig.
„Þú kannast þá við mig; þú kannast við
mig!“ sagði Philip. „Þú viðurkennir bræðra-
bandið, sem að geðofsi minn hafnaði einu
sinni! Já, sannarlega; sú hjálp, sem að ég til-
einkaði þér síðustum manna olli þáttaskiptum
í lífi mínu. Ég á máske þeirri hjálp að þakka
örlögin, sem hafa varðveitt mig fram á þennan
dag, og nafnið, sem að enginn blettur hefir
fallið á. Nei, nei; láttu þér ekki koma til hugar,
að þú þurfir að biðja mig bónar; krefstu þess,
sem að þér ber. Bróðir! Kæri bróðir minn!“
XVII. Kapíluli
Arthur þoldi illa geðshræringuna, sem að
þetta samtal vakti. Þegar þeir Phiiip og Beau-
fort fóru út úr herberginu, bað Philip um að
fá að tala við hinn síðarnefnda, og þeir fóru
inn í sömu stofuna, þar sem auðmaðurinn hafði
áður hótað að reka Philip út úr. Philip leit í
kringum sig í stofunni og endurminningin um
fyrri komu hans þar kom fram í huga hans.
Eftir litla þögn tók hann þannig til máls:
„Herra Beaufort, látum það sem liðið er vera
gleymt. Við máske þurfum að fyrirgefa hvor
öðrum; og ég, sem svo mjög hefi gjört á hluta
sonar þíns, er til með að ganga inn á, að ég
hafi verið rangur í dómum mínum um þig. En,
við málsóknina get ég ekki hætt. — Ég hefi eng-
an rétt til þess, þar sem að ég er gæzlumaður
heiðurs föður míns og nafns móður minnar: ég
'verð að réttlæta hvorutveggja. Ég get ekki
hætt við þetta mál. En þegar að ég lét svo
lítið að ganga inn undir þitt þak — og þá, að-
eins með veika von, þar sem að ég nú hefi
vissu fyrir því, að geta endurheimt arfrétt
minn, þá var það með þeim fasta ásetningi, að
gleyma og grafa allt, sem á réttlætið gæti
skyggt. Nú skal ég gjöra betur. Ef að málið
fellur á móti mér, þá verðuí- aðstaða okkar eins
og hún nú er; ef að það fellur mér í hag —
hlustaðu á: Þá eftirlæt ég þér Beauforteignina
til ábúðar eins lengi og að þú og sonur þinn
lii'a. Fyrir sjálfan mig og mína krefst ég aðeins
nógu mikils af auði þínum, sem að nægir mér
og ef að bróðir minn er enn á lífi, til að sjá
honum farborða; ef að þú samþykkir val mitt,
sem mér er meira áhugamál, en nokkuð annað,
en það er, að þú gefir samþykki þitt til ráða-
hags við þá konu, sem að ég vil giftast. —
Robert Beaufort, ég bað þig einu sinni um í
þessu herbergi, að láta af hendi við mig þá
einu persónu, sem að ég þá unni. Ég bið þig
nú aftur, og það er á þínu valdi að veita mér
þá bón. Gjörðu Arthur í raun og sannleika að
bróður mínum: gefðu mér, e{ ég sýni sjálfan
mig verðugan að bera nafn það, sem faðir minn
bar, sem að ég er viss um, að ég hefi rétt til
að bpra; gefðu mér Camilíu fyrir eiginkonu,
og ég skal ekki telja eignirnar eftir, sem að
ég af'sala mér fúslega, og ef þær ganga í erfðir
þá verður það til barna dóttur þinnar“.
Fyrsta innfall hr. Beauforts var að taka í
hendina, sem að honum var rétt, og þakka
fyrir veglyndið með vanalegum vöflum um
að hann gæti ekki verið þekktur fyrir að þiggja
slíka fórnfærzlu; að rétt væri rétt og að hann
væri upp með sér af að eiga slíkan tengdason
og meira af því tagi; en mitt í þessum hugsun-
um datt Beaufort í hug, að ef Philips málstað-
ur væri virkilega eins góður og hann héldi að
hann væri, að þá myndi hann ekki tala svona
gáleysislega um að, sleppa frá sér slíkri líís-
tíðartryggingu og hér var um að ræða (hr. Beau-
fort hugsaði um sjálfan sig — sína framtíð) og
Arthurs, sem honum fannst í báðum tilfellun-
um blasa björt við. Með þá hugsun í huga hélt
hann að bezt væri fyrir sig að fara gætilega
þangað til að hann væri búinn að tala við Lil-
burne lávarð og málaflutningsmann sinn; og
hann minntist þess líka í huganum, að hann
hefði fram úr miklu að ráða í sambandi við
Camillu og trúlofun hennar; hann fór að tala
um áhyggjurnar, sem að hann hefði út af
Atrhur, um nauðsynina á að bíða dálítið áður
en hann talaði við Camillu, sem væri svo á-
hyggjufull út af bróður sínum, um lögfræð-
ing sinn, sem væri að tala um hversu góður að
málstaður hans væri og að hann réði sér til
að halda málinu áfram, ekki samt svo að skilja,
að hann vildi ekki heldur gera út um málið á
grundvelli réttlætisins, en laganna — og að ef
lögin yrðu sér hliðstæð, að þá mundi hann
engu síður, það er að segja ef að hann þyrfti
ekki að þvinga dóttur sína, sem að hann var
auðvitað ekkert hræddur um, gifta hana bróður
syni sínum með slíkum heimanmund, sem væri
sæmilegur öllum hlutaðeigendum.
Það kemur oft fyrir okkur í þessum heimi,
að þegar maður kemur með hjartað í höndun-
um til einhverrar persónu — þegar að við opin-
berum tilfinningar okkar með áhuga og fórnar-
anda, að meðbræður okkar kalla okkur heimsk-
ingja og höfuðóramenn; — þá kemur það fyrir,
segi ég, að þær tilfinningar kólna og harna í
huga okkar þegar að þær finna ekkert berg-
mál — þegar að okkur skilst, að enginn metur
eða skilur vinarviðleitni vora og að opinbera
þær sé eins og að kasta perlum fyrir svín.
Skyndilegur kuldi sem þá legst yfir okkur, sú
yfirgnæfandi fyrirlitning og vonleysi nálega
eins þungt eins og þó við bærum allan heiminn
á herðum okkar, sem við í svipinn tileinkum
einni manneskju — þeir, sem slíkt hafa reynt
geta vitað hvernig að Philip var innan brjósts.
Hann hlustaði á hr. Beaufort í þögn og með
fyrirlitningu og sagði svo:
„Herra, þetta er spursmál, sem að lögin
verða að skera úr. Ef að sá úrskurður verður
þér í vil, eins og að þú heldur, þá er fyrir þig
að hefjast handa; ef að hann, eins og ég held, að
hann verði mér í vil; en þangað til að úr því
verður skorið tala ég ekki meira við þig um
dóttur þína eða áform mín. En í millitíðinni
bið ég þig um leyfi til að heimsækja son þinn,
ég vildi síður láta banna mér aðgang að sjúkra-
beði hans!“
„Kæri bróðursonur!“ sagði hr. Beaufort ótta-
sleginn; „skoðaðu þetta heimili sem þitt eigið“.
Philip stóð á fætur, hneigði sig, gekk til
dyraftna og íöðurbróðir hans á eftir honum.
Þegar að hr. Beaufort bar þetta mál undir
þá Lilburne lávarð og Blackwell voru þeir
sammála um hvað bezt væri fyrir hann að
gjöra'. Lilburne var ekki aðeins áfram um að
skipta á illvígu máli fyrir vinsamlega og lög-
lega samninga, heldur var hann ennþá ákaf-
ari með að innsigla fjölskyldusamband þetta í
tilefni af sínum eigin leyndarmálum, sem að
maður, er hefði 20.000 punda inntektir á árf,
væri skotviss og hvassyrtur, gæti ljóstað upp.
Þetta hvatt hann meira en nokkuð annað, og
það gerði hann ákveðnari í ráðleggingum held-
ur en hann var vanur að vera. Hann talaði til
Beauforts eins og heimsvans manns — til Black-
wells eins og lögfræðings:
„Semjið þið við manninn“, sagði Lilburne,
„áður en hann fær eignirnar. Eignarhaldið
breytir aðstöðu manna til peninga ákaílega mik-
ið. Þú getur eftir allt ekki notið eignar-innar eft*
ir að.þú ert dauður: Næst þér ánefnir hanp
Arthur það, sem er ógiftur, og ef að eitthvað
kemur fyrir hann, vesalinginn, þá gengur það
til mannsdóttur þinnar og barna í réttri línu.
Neglið þið hann niður undir eins; fáið þið viður-
kenningu fólksins fyrir göfugustu og ósíngjörn-
ustu framkomu í málinu með því að láta lög-
fræðinginn lýsa yfir, að undir eins og að skjalið,
sem sannaði giftinguna, hefði fundist, að þá
hefðir þú ekki viljað leggja neinar hömlur á
að það skjal yrði viðurkennt lagalega og opin-
berlega o. s. frv. Þ>ú þekkir allt slíkt „húmbúkk“
eins vel og nokkur annar maður!“
Herra Blackwell ráðlagði nokkurn veginn
hið sama þó að framsetning hans væri önnur,
og eí'tir að hafa feitað álits þriggja mikilhæfra
lögfræðinga, sem auðvitað voru ekki allir sam-
mála: einn þeirra cáðlagði Robert Beaufort að
hætta við málið, því málstaður hans væri mjög
vafasamur; annar vildi ekkert ákveðið um það
segja; en sá þriðji áleit að hann hefði ekkert að
óttast, nema máske aðeins illa innrættan skiln- -
ing fólksins. Roíert Beaufort óttaðist það al-
menningsálit eins mikið og að verða að sjá af
eigninni. Og þegar þessi síðasti heimildarmað-
ur hans hafði prívatlega frétt að veikindi Art-
hurs væru banvæn, benti honum á að samn-
ingur við málshefjandann, sem eftir allt væri
bróðursonur hans, sem að hann gæti samið við
,um landsetu á meðan að hann lifði og fyrir
son sinn eftir sinn dag, ætti helzt ekki að vera
lítilsvirt, hvað svo sem að tækifæri hans til að
vinna málið liði, nema ef að hann hefði sér-'
stakt uppáhald á einhverju sérstÖku skyld-
menni, sem að ef Beaufort eignaðist ekki érf-
ingja, og að Philip ynni ekki málið, væri lög-
legur erfingi, sem að Arthur þó gæti ónýtt, ef
að honum byði svo við að horfa. Hr. Beaufort
réði undir eins við sig hvað hann skyldi gjöra.
Hann hafði persónulega andúð á þessum fjar-
skylda löglega erfingja; og almenningsálitinu
vildi hann fyrir hvern mun halda. Hans innri
meðvitund hvíslaði að honum, að krafa Philips
væri sönn, hailn hafði órólega endurminningu
um veglyndi bróður síns í sinn garð; ef að
Arthur skyldi deyja, þá var betra að hafa bróður
son sinn, sem giftur væri dóttur sinni, fyrir erf-
ingja, heldur en fjarskyldan mann. Og, ef eftir
* allt, að Philip gæti ekki sannað erfðarétt sinn,
þá var hann ekki hnugginn yfir að hafa eignina
í sinni hendi, þegar að Arthur væri búinn að
afsala sér henni. Þessar hugsanir hans réðuyár-
slitunum. Hann sá Philip — talaði við Arthur —
og allur undirbúningur, eins og honum hefir
verði lýst hér að framan, var fullgerður á milli
hlutaðeigenda. Erfðaréttur Arthurs var afnum-
inn, og Arthur fékk föður sinn, sem samkvæmt
samningunum var eigandi eignanna eins lengi
og að hann lifði, til að arfleiða Philip með erfða-
skrá eftir sinn dag að Beaufort-eignunum, án
nokkurs tillits til þess, hvort að hann væri rétt
borinn til arftöku eða ekki. Herra Beaufort leið
mikið betur eftir að þessu var lokið, sem að
hann gat reyndar alltaf afturkallað ef að hann
vildi; og eftir þetta voru úrslit málsins aðeins
málamyndarform, að því er eignirnar snerti.
Meðan á þessu samningabraski stóð, fór
heilsa Arthurs síversnandi. Philip var alltaf
hjá honum. Veiki maðurinn fékk einkennilegan,
þokka á þessu skyldmenni, sem þau höfðu þó
svo lengi óttast — þessum manni með járn-
viljann og líkamsþróttinn. Það var svo mikið
líf í Philip, að Arthur nærri því fannst að
hann stæði á milli sín og dauðans. Og Camilla
sá þannig frænda sinn, dag eftir dag, klukku-
tíma eftir Klukkutíma, í herbergi sjúklingsins,
annast hann og hjúkra honum, eins og við-
kvæmasta hjúkrunarkona, létta raunir hans
telja í hann kjark og létta honum lífið á alla
lund. Philip minntist aldrei á ástamál við hana
undir slíkum kringumstæðum var það óhugs-
andi. Feimnis-vandræðin, sem hún fann til í
návist hans, fyrst eftir að hún kynntist honum,
voru horfin í sameiginlegri umhyggju þeirra
fyrir sjúklingnum, og hvað sem að öðrum til-
finningum hennar leið, gat hún ekki annað en
verið honum þakklát fyrir hana. Hún hafði
fengið þrjú bréf frá Charles Spencer, sem hún,
sökum veikinda bróður síns, hafði ekki komist
til að svara nema með fáum línum. — En nú
gafst henni tækifæri, sökum stundarfróunar á
þrautum bróður síns, til að svara þeim á lengri
og fullkomnari hátt. Þegar hún, eins og vant
var, var á leiðinni með bréfið til móður sinnar
til að láta hana líta yfir það, áður en hún setti
það í póstinn, mætti hún föður sínum, sem
tók bréfið úr hendinni á henni og bað hana
með vandræða svip á andlitinu að koma með
sér inn í skrifstofu sína. Það var þá og þar,
sem Camilla frjtti í fyrsta sinn um kröfu og
rétt frænda síns, og hún fékk líka að heyra á
hvern átt ætti að fullnægja þeirri kröfu, svo
að hún gerði föður hennar sem minnst mein.
Beaufort gerði sem mest úr vandræðunum, sem
að hann væri staddur í. Eignatapinu — algjörðu
eignatapi; að hann yrði allslaus og beininga-
maður, ef að Camilla kæmi honum nú ekki til
hjálpar. Herra örlagasinni krefjist þess, að
hún giftist sér. Camilla, sem vön var að hlýða
og beygja sig fyrir vilja og óskum forqldra
sinna, hvað þá heldur skipunum, varð svo yfir-
buguð af þessum fréttum og harmatölum föður
síns, að hún gat ekkert gjört nema farið að
gráta. Og herra Beaufort, sem ekki efaðist um
undirgefni hennar, skildi við hana og fór að
hugsa um innihald bréfsins, sem að hann ætlaði
sér að skrifa til hr. Spencers. Hann var sestur
niður til að skrifa það bréf, þegar að kallað var
á hann að koma til sjúklingsins. Syni hans hafði
skyndilega vernsað; hann hafði fengið hósta-
köst, sem ætluðu alveg að gjöra út af við hann,
og þegar þeim lynnti lág hann milli heims og
helju í þrjá daga, svo veikur, að hr. Beaufort,
sem nú sá hvað verða vildi, gleymdi veraldar-
umstangi sínu í svip.
Að kveldi þriðja dagsins, stóðu Philip, Ro-
bert Beaufort, kona hans og dóttir við dánar-
beð Arthurs. Sjúklingurinn, sem hafði legið í
dvala eð mókt, opnaði augun og benti Philip
að reisa sig upp. Herra Beaufort brá skyndi-
lega þegar að hann sá son sinn í fanginu á syjii
Katrínar í daufri ljósbirtunni. í huga sér sá
hann annað dánarbeð. Orð, sem töluð voru
fyrir löngu síðan, hljómuðu í eyrum hans: „Þú
átt eftir að standa við dánarbeð, þar sem hún,
er þarna liggur í ró dauðans, rís upp fyrir hug-
skotssjónum þínum og krefst yfirbótar frá gröf-
inni!“ Það fór hrollur um hann, hárin risu á
höfðinu á honum, hann leit flóttalega í kring
um sig í herberginu, stundi við og tók höndun-
um fyrir andlit sér.
Á vörum Arthurs lék rólegt bros; hann leit
frá Philip og til Camillu og sagði svo lágt, að
naumast heyrðist: „Hún endurborgar þér!“ —
Lítil þögn, móðirin hljóðaði upp. Robert Beau-
fort tók hendurnar frá andlitinu. Sonur hans
var dáinn!
XVIII. Kapíluli
Á meðan að þessi þungu aðköst og áföll
dundu yfir fjölskyldu unnustu Sidney’s, hafði
hann sjálfur lifað sínu vanalega rólega lífi á
bökkum vatnsins fagra. Eftir nokkrar vikur fór
einhver órói að hreyfa sér hjá honum í sam-
bandi við Camillu, samt efaðist hann ekkert um
tryggð henftar og trúmennsku. Bréfin frá henni,
þó þau væru yfirskoðuð, glöddu hann og hrestu
ósegjanlega. En það var ekki langt þangað til
að hann fann breytingu á þeim. Camilla talaði
um allt í þeim nema það, sem að hann þráði
mest að hún talaði um, þau snerust um gestina
í Beaufort Court, og ég veit ekki hvernig að
á því stóð, því að ekkert í þeim gaf tilefni til
þess, að vekja afbrýði, en samt fann hann til
hennar þegar lítillega var minnst á Monsieur
de Vandemont í þeim. Hann sagði henni frá
þessu í bréfi, sem hann skrifaði henni eins
ljóst og hann þorði, því að hann vissi að bréf
sín voru lesin yfir, áður en Camilla sá þau, en
eftir það minntist hún aldrei á Vandemont í
bréfum sínum til hans. Svo varð löng og al-
gjörð þögn frá hennar hálfu; svo sagði hún
honum frá heimkomu bróður síns og veikind-
um hans; svo fékk hann fáeinar línur frá henni
við og við; svo löng þögn; svo að síðustu kom
eftirfarandi bréf með svörtum ramma og stóru
svörtu lakki frá hr. Beaufort:
„Kæri herra: — Ég hefi tilfinnanlegar sorg-
arfréttir að segja þér og hinum virðulega
frænda þínum, en það er hið þungbæra mót-
læti að missa son minn, þann eina, sem að ég
átti. Það er mánuður í dag síðan að hann dó.
Hann dó, herra minn, kristilegum dauða —
lítillátur og iðrandi — miklandi þessa fáu ófull-
komleika, sem að hið stutta líf hans bar vott
um, en (hér virtist að hræsnin, sem honum
var svo eðlileg, eða var það, að hann vissi ekki
að hann væri hræsnari? ætlaði að yfirbuga
hann, eða víkja fyrir hreinni mannlegri sorg,
sem engan mannlegan mælikvarða er hægt að
leggja á!) en um það get ég ekki meira talað!
„Ég hefi verið smátt og smátt að hugsa um
skylduverkin, sem hvíla mér á herðum og ég
get ekki annað en bent á, að aðstaða dóttur
minnar^að því er efnalegar kringumstæður
snertir, hafa stórum breyzt. Ungfrú Beaufort
er nú arftaki að fornu ættarnafni og auð fjár.
Hún er mér sammála um nauðsynina á að taka
þær breyttu kringumstæður til greina, sem á
svo raunalegan hátt hafa lagt aukna ábyrgð á
herðar henni. Imyndunin eða þokkinn (kynn-
ingin var of stutt til að geta hafa verið meira),
sem eðlilegt er að takist á milli tveggja geð-
þekkra persóna þegar þær mætast úti í sveit,
verður að vera þurrkuð út úr huga okkar. Sem
vinur eýkur það mér alltaf ánægju, að frétta
um velferð þína; og ef að þú nokkurn tíma
hugsaðir þér að verða embættismaður og að
ég gæti orðið þér að liði, þa er ég reiðubuinn
að veita þér allt það fulltingi, sem að ég á
yfir að ráða. Ég veit, ungi vinur minn, hvernig
að þér muni líða fyrst í stað og hve líklegt er,
að þér muni finnast að ég sé fégjarn og eigin-
gjarn. Hamingjan má vita hvort að það er hið
sanna eðli mitt! En á þínum aldri eru hugmynd-
ir auðveldlega í burtu numdar, og hver einasti
veraldarvanur maður, miyidi fullvissa þig um,
að undir þessum breyttu kringumstæðum þá
geti ég ekki annað gjört. Öll bréfaviðskipti og
öll sambönd verða auðvitað að hætta ykkar á
milli eftir að þú færð þetta bréf — minnsta kosti
þangað til að við máske öll mætumst án nokk-
urrar annarar tilfinningar heldur en vináttu og
virðingar.
Berðu frænda þínum kveðju mína ásamt
kveðjum frá frú og ungfrú Beaiifort, og ég veit
að það muni gleðja þig að frétta, að kona mín
og dóttir, þó að þær séu enn sorgbitnar, hafa
beðið minna heilsutjón, heldur en við gátum
búist við.
Trúðu mér, kæri herra,
þinn einlægur, Robert Beaufori.
Til C. Spencer Esq., jr.“
Þegar Sidney fékk þetta bréf, var hr. Spen-
cer með honum og las innihald þess yfir öxlina
á Sidney, sem hann stóð fyrir aftan og studdi
hendinni mjúklega á. Þegar þeir komu að niður-
lagsorðunum, sneri Sidney sér að velgjörða-
manni sínum undrandi og brosti raunalega:
„Sérðu, herra“, sagði hann, „sérðu . . . .“
„Drengur minn — sonur minn — taktu þessu
eins og þér sæmir. Fyrirlitningin gleymist
fljótt . . . .‘< ,
„Fyrirlitningin -r- já, fyrir honum! En fyrir
henni — hún veit ekki um þetta — hún á engan
þátt í þessu — ég skal aldrei trúa því — nei,
aldrei! Ég — ég . . . .“ og hann þaut út úr hús-
inu og kom ekki inn aftur fyrri en seint um
kveldið og reyndi þ* að vera rólegur, en mis-
tókst það.
Daginn eftir fékk hann bréf frá Camillu,
sem að hún hafði skrifað án vitundar foreldra
sinna — stutt að vísu (þar sem að hún tók fram,
að sambandinu á milli þeirra væri slitið, eins
o'g að faðir sinn hefði tekið fram í bréfi sínu
til hans) og bað hann að svara ekki sínu bréfi.
En bréfið var svo hlýlega stílað sorgblöndnum
áhyggjum út af þessum vonbrigðum auðsjáan-
lega til þess að leitast við að mýkja sárustu
vonbrigði hans, að það gerði meira en að sefa
sorg hans — það jafnvel gladdi von hans.