Lögberg - 21.02.1952, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 21. FEBRÚAR, 1952
Langt í Burtu
frá
HEIMSKU Mannanna
I
Eftir THOMAS HARDY
Eftir að hann hafði gengið þrjár eða fjórar
mílur var orðið dimmt af nótt. Hann gekk ofan
Yalbury-hæðina og gat aðeins grillt í vagn, sem
stóð þar við veginn við stórt og limamikið tré.
Þegar að hann kom nær vagninum sá hann þar
hvorki hesta eða menn. Vagninn virtist hafa
verið skilinn þar eftir yfir nóttina og allt tekið
úr honum nema sem svaraði hálfu heybindi,
er var í vagnkassanum. Gabríel settist niður a
vagnstoingina og hugsaði ráð sitt. Hann áleit,
að hann hefði gengið mest af leiðinni, og
þar sem að hann hafði verið á ferli síðan
snemma um morguninn, fannst honum að hann
mætti eins vel leggjast niður i heyið í vagn-
kassanum eins og að halda áfram til Weather-
bury og verða að borga þar fyrir næturgreiða.
Eftir að hafa borðað síðustu brauðsneiðina
og fleskbitann, sem að hann átti og súpa síð-
asta ölsopann, sem að hann hafði með sér, fór
hann upp í vagnkassann. Hann breiddi helm-
inginn af heyinu undir sig á botninn á vagn-
kassanum, lagðist svo niður og breiddi hinn
helminginn af heyinu ofan á sig, svo að hvergi
sá í hann og fannst honum að það færi eins
vel um sig nú, eins og að nokkurn tíma hefði
farið áður. En hjá hinum þunglamalegu hugs-
unum sínum, gat maður eins og Oak, sem var
miklu viðkvæmari í þeim efnum heldur en
flestir samferðamenn hans ekki komist, þegar að
hann var að virða fyrir sér viðhorf sitt eins og
það var nú og eins og að það hafði verið í
ástamálum hans og búskaparmálum, en upp úr
þeim hugleiðingum sofnaði hann.
Ekki vissi Oak hve lengi að hann svaf, en
hann vaknaði nokkuð hastarlega við það, að
vaginn var kominn á stað og honum fannst
hann fara nokkuð hratt, því að höfuðið á hon-
um hristist upp og niður eins og bulla í strokk.
Svo heyrði hann mannamál, sem kom frá fremri
enda vagnsins. Áhyggjuefni hans í þessum
kröggum (sem hefði verið ótti, ef að hann hefði
verði efnamaður, en óhamingjan er ágætt
svefnmeðal við óttanum) sem að kom honum
til að gægjast varlega upp úr heyinu, og það
fyrsta sem hann sá voru stjörnurnar uppi yfir
honum. Charles Wain var að komast í vinkils
afstöðu við Pólarstjörnuna og Oak komst að
þeirri niðurstöðu að klukkan mundi vera um
níu. — Með öðrum orðum, hann hafði sofið í
tvo kiukkutíma. Þessi auðvelda himintungla-
athugun var gerð fyrir hafnarlaust, og á meðan
að hann var leynilega og varlega að reyna að
komast að raun um hverra bandingi að hann
væri orðinn. Hann sá að tveir menn sátu fram-
an á vagninum með fæturna fyrir utan vagn-
kassann, annar þeirra keyrði hestana. Oak
skyldist fljótt að það var kúskurinn og að þeir
komu frá Casterbridge, eins og hann sjálfur.
Þeir voru í samræðum, sem héldu þannig
áfram:
„Veri það eins og vera vill, hún er falleg
kona á að líta, en það er nú bara skinnfegurð
og þessar fallegu skepnur eru máske eins stolt-
ar að innan eins og „Lucifer“.
„Ó, já — það sýnist svo, Billy Smallbury —
svo gerir það“.
Þessi umsögn var skjálfandi í sjálfri sér og
kringumstæðurnar gerðu hana enn valtari —
því hristingin á vagninum hafði sín áhrif á mál-
fæn þess, sem að talaði. Þetta var maðurinn,
sem keyrði.
„Hún er óheyrilega hégómleg kona — svo
segja ýmsir“.
„Þú segir nokkuð. Ef að hún er, eins og að
þú segir, þá get ég ekki einu sinni litið á hana.
Herra minn, nei: ekki ég — hæ, hæ, hæ! —
eins óframfærinn maður og ég er!“
Já — hún er óskaplega hágómleg. Það er
sagt, að á hverju kveldi þegar að hún fer í
rúmið, þá skoði hún sig í spegli til að sjá hvort
að nátthúfan sitji rétt á sér“.
„Og hún er ógift. Ja, hamingjan!“
„Og hún getur leikið á píanó, eða svo er
sagt — getur leikið svo snilldarlega, að hún
getur látið sálmalög hljóma eins skemmtilega
eins og hin kankvísustu glettnislög, sem þú
kærir þig um að heyra“.
„Þú segir nokkuð! Það verður gaman fyrir
okkur, mér finnst að ég sé orðinn nýr máður!
En hvernig borgar hún?“
„Það veit ég ekki, hr. Poorgrass".
Þegar að Oak heyrði þessi ummæli og önn-
ur þeim lík flaug í huga hans, að þeir væru
máske að tala um Bathshebu. Hann hafði í
rauninni enga ástæðu til að halda að svo væri,
því þó vagninn héldi í áttina til Weatherbury,
gat hann vel farið þar fram hjá, og að konan,
sem að átt var við sýndist vera eigandi eða hús-
ráðandi á einhverju stórbúi. Þeir voru nú að
líkindum nærri komnir til Weatherbury, og til
þess, að skjóta ekki ferðamönnunum skelk í
bringu, renndi Gabríel sér aftur úr vagninum,
svo að þeir urðu hans ekki varir.
Oak kom að opi á limagarði, sem að þar
var rétt hjá, hann sá að það var hlið og að í
hliðinu var rimlahurð, og hann settist upp á
hana og fór að hugsa um hvort heldur að hann
ætti að halda inn í þorpið eða leita sér skjóls
og hvíldar undir einhverjum kornbólstrinum
þar úti á víðavangi. Skröltið í vagninum, sem
að hann kom á, var að þagna og deyja út í
fjarska. Hann var í þann veginn að fara á stað
aftur, þegar að hann sá óvanalegt eldblik til
vinstri handar sér svo sem hálfa mílu í burtu.
Hann horfði á það dálitla stund og sá að það
fór vaxandi. Það var eitthvað að brenna.
Gabríel settist aftur upp á hliðið og renndi
sér svo aftur oían af því hinu megin og varð
þar plægður akur fyrir honum, hann gekk yfir
hann og beint í áttina til eldsins. Eldurinn
magnaðist eftir því sem hann kom nær honum
og náði meiru haldi, og þegar að hann kom
nær, sá hann við birtu eldsins, að það voru
bólstra allt í kringum hann. Eldurinn var í
kornbólstragarði. Bjarminn frá honum var nú
farinn að leika um andlitið á Oak, slopp hans
og leggjahlífar í gegnum lauflausan skóginn
og á fjárkrók hans, sem að var spegilíagur. Oak
kom að girðingunni í kringum bólstrana og
stansaði. Það virtist enginn lifandi maður vera
þar nærri. Það var langur strábólstri, sem var
að brenna og virtist eldurinn vera búinn að
ná svo miklu haldi á honum, að óhugsanlegt
var, að bjarga nokkru af stráinu. Bólstrarbrenna
er öðruvísi heldur en húsbruni. Loginn hverf-
ur inn í bólstrana eftir vindstöðu og ytra
borðið á bólstrinum döknnar og hverfur sjón-
um. Hey eða hveitikornsbólstrar vel hlaðnir
verjast eldi all-lengi, ef að hann kviknar í
þeim að utan.
Þessi bólstri, sem blasti við Gabríel og var
að brenna, var strábólstri, sem að hróflað hafði
verið lauslega saman, og eldtungurnar læstu sig
í méð leifturhraða. Það glóði á hann vindmeg-
in, stundum blikandi bjart, stundum daufara,
eins og eldur í vindli, sem verið er að reykja.
Svo féll flygsa mikil með sogandi nið niður og
eldurinn læsti sig um hana og yfir hana með
rokum, en engu braki. Lárétta reykjarmekki
lagði frá eldinum eins og líðandi ský og á bak
við þá brunnu aðrir eldar og vörpuðu bjarma
á hálf gagnsæjan reykjarmökkinn, sem varð til
að sjá eins og samfelld gulleit glitrandi eining.
Einstök strá, sem framundan voru, voru brend
og eyðilögð, eins og að þau hefðu verið flögr-
andi fiðrildi, og yfir þessu skinu ímynduð
grimmleit andlit, lafandi tungur, starandi augu
og aðrar draugslegar myndir, og frá þeim flaug
við og við neistaflug líkt og fuglar frá hreiðrum
sínum.
Oak var ekki lengur áhorfandi, þegar að
hann sá, að eldurinn var alvarlegri heldur en
að hann fyrst hafði ætlað. Vindurinn feykti
reyknum til hliðar og sá hann þá að hveiti-
kornsbólstri var skaðlega nærri eldinum, og á
bak við hann aðrir bólstrar — auðsjáanlega
aðal ársuppskera þess, sem bólstrana átti; og í
staðinn fyrir að strábólstrinn væri aðskilinn,
eins og að hann hélt, þá stóð hann í beinu sam-
bandi við alla hina..
Gabríel vatt sér yfir limagirðinguna og
varð þá var við að hann var þar ekki einn á
ferð. Fyrsti maðurinn, sem að hann varð var
við, var á harða hlaupum, eins og að hugurinn
væri nokkra faðma á undan fótum hans og
gæti ekki fengið þá til að dragast áfram.
„Ó, maður — eldur — eldur! Góður herra,
en slæmur þjónn er eldurinn! — Ég meina,
slæmur þjónn en góður herra. Ó, Mark Clark —
komið þið! Og þú Billy Smallbury — og þú
Marymann Maney — og þú Jón Coggan og
Matthew þarna“. Fleiri komu nú í ljós á bak
við manninn, sem var að kalla í reyknum, og
Gabríel sá, að það var langt frá því, að hann
væri þarna einn, heldur var hann kominn þar
í fjölmenni — og að skuggar þeirra dönsuðu
fram og aftur í endurskini eldsins, en ekki frá
hreyfingum þeirra sjálfra. Þetta fólk tilheyrði
þeirri stétt mannfélagsins, sem að tilfinning-
arnar ráða mestu hjá og þær réðu þá líka hreyf-
ingum þess og athöfnum í þessu tilfelli, sem
að olli alveg sérstökum glundroða í sambandi
við áform þess og athafnir.
„Stöðvið þið trekkinn undir hveitikorns-
bólstrana!“ hrópaði Gabríel til þeirra, sem að
næstir honum voru. Hveitikornsbólsturinn stóð
á gólfi, sem var á steinstólpum, og eldtungurn-
ar voru farnar að læsa sig á milli þeirra, og
ef að eldurinn næði að komast undir hann, þá
var úti um hann.
„Náið þið í strigaábreiðuna — fljótt!“ sagði
Gabríel.
Þeir komu með strigaábreiðuna og breiddu
hana yfir opið, sem var undir hveitikornsbólstr-
anum, svo að eldurinn kamst þar ekki inn, en
stóð beint upp.
„Standið þið við strigadúkinn og haldið
honum votum“, sagði Gabríel.
„Loginn, sem nú stóð beint upp, var farinn
að festa sig í þakinu á hveitibólstrinum.
„Stiga!“ hrópaði Gabríel.
Stiginn hafði staðið upp við strábólstur-
inn og var brunninn til kaldra kola.
Oak þreif í neðri enda hveitibindanna, sem
að vissu út í bólstranum, og dró þau út og bjó
sér þannig fótfestu og komst upp á bólstrann.
Hann settist klofvega á bólstrann og tók að
berja eldinn, sem náð hafði festu á þaki bólstr-
ans, með staf sínum og kallaði til hinna og bað
þá að ná í grein af tré, stiga og vatn.
Billy Smallgrass, annar maður, sem að var
í vagninum með Oak, var nú búinn að ná í
stiga, og Mark Clark fór með vatns,fötu upp á
bólstrann til Gabríels og langa viðargrein. —
Gabríel tók greinina og lét hana ganga um
þakið á bólstranum með annari hendinni, en
staf sinn með hinni, til þess að varna neista-
fluginu að kveikja í þakinu á bólstranum, en
Mark Clark, sem ekki var mikill fyrir sér, hékk
á þakinu hjá Oak og baðaði andlit hans í vatni.
Niðri gjörði fólkið allt sem að það gat til
að halda niður bálinu, sem að ekki var mikið.
Eldurinn lék um andlitin á því og á bak við
það léku skuggar þess með ótal myndum. Á
bak við hornið á stærsta bólstranum, fyrir utan
eldgeislana, stóð hestur og á baki hans sat
. kona og með henni var önnur kona á fæti.
Þær sýndust halda sér frá eldinum svo að
hestur þeirra fældist ekki.
„Hann er fjárgæzlumaður“, sagði konan,
sem var gangandi.
„Já hann er. Sjáðu hvernig það glampar á
krókinn á stafnum hans, þegar að hann slær
honum á þakið á bólstranum. Og sloppurinn
hans er brunninn að framan, það eru komin á
hann tvö göt. Já, ég er nú hissa! Hann er ungur
og myndarlegur hjarðgæzlumaður líka, frú
mín“.
„Hvers hjarðmaður er hann?“ spurði kon-
an, sem á hestinum sat.
„Ég veit það ekki, frú“.
„Veit enginn hinna það?“
„Nei, enginn þeirra. Ég hefi spurt þá að
því. Þeir segja, að hann sé alveg ókunnugur".
Konan reið út úr skugganum og leit í kring
um sig.
„Heldurðu að hlöðunni sé borgið?“ spurði
hún.
„Heldurðu að hlöðunni sé borgið, Jón
Coggan?“ endurtók konan við Jón, sem að
næstur þeim var.
„Já, henni er borgið núna — að minsta kosti
held ég það. Ef að þessi bólstri hefði brunnið,
þá hefði hlaðan brunnið líka. Það er þessi hug-
rakki hjarðmaður, sem að þarna er uppi, sem
að mest gagn hefir gjört, með því að sveifla
þessum miklu handleggjum sínum eins og vind-
mylluhjóli“.
„Hann hefir unnið hart“, sagði unga konan,
sem að sat á baki hestsins, og leit upp til Gabrí-
els í gegnum þykka blæju, sem að hún hafði
íyrir andlitinu. „Ég vildi að hann væri hjarð-
maður hérna. Veit ekkert ykkar hvað hann
heitir?“
„Hefi aldrei heyrt mannsins getið, eða séð
hann“.
Eldurinn fór að dofna, og þar sem engin
þörf var á fyrir Gabríel að vera lengur uppi á
bólstranum, fór hann að búa sig til að fara ofan.
„Mary Ann“, sagði stúlkan, sem sat á hest-
inum, „farðu til hans þegar að hann kemur
ofan af bólstrinum og segðu honum að húsbónd-
inn vilji þakka honum fyrir hið ágæta liðsinni,
sem að hann hafi veitt“.
Mary Ann stikaði á stað yfir að bólstran-
um og mætti Gabríel þegar að hann kom ofan
og skilaði boðunum.
„Hvar er húsbóndinn, herra þinn?“ spurði
Gabríel léttur í bragði út af væntanlegri at-
vinnuvon.
„Það er ekki herra; heldur frú, hjarð-
maður“.
„Húsmóðir“.
„Já, og ég held, að hún sé stórrík líka!“
bætti maður við, sem stóð þar rétt hjá. „Hún
er nýkomin hingað einhvers staðar að. Tók við
bújörð föðurbróður síns, sem að dó skyndilega.
Hann var vanur að mæla peninga sína í boll-
um, sem taka hálfa mörk. Þeir segja nú, að
hún skifti við al^la bankana í Casterbridge, og
þyki ekki meira fyrir að spila upp á peninga
og jafna 18kr. gullpening við aðra, en að okkur
þykir að stofna hálfu penny í hættu — ekki
minstu vitund meira, fjárhirðir“.
„Það er hún, sem situr þarna á hestbaki",
sagði Mary Ann, „með svarta klæðið með göt-
unnum á fyrir andlitiu“.
Oak, allur kolóttur í framan og óþekkjan-
legur, með brunaskellur á slopp sínum að fram-
an og rennandi blautur með, staf sinn, sem
annar endinn var nú næstum brunninn af, gekk
auðmjúkur eftir allar ófarir sínar og lítillátur
til konunnar, sem að sat á hestinum. Hann tók
ofan hattinn kurteislega en þó frjálslega og
gekk fast að henni þar sem að hún sat og sagði
hálf hikandi:
„Það mun ekki vilja svo vel til, að þú þurfir
á fjármanni að halda, frú“.
Hún lyfti blæjunni frá andlitinu, og varð
alveg. hissa. Gabríel og hin gamla kaldlynda
ástmey hans, Bathsheba, stóðu andspænis hvort
öðru.
Bathsheba sagði ekkert, en hann endurtók
eins og í leiðslu og hálf hikandi: —
„Þarft þú á fjármanni að halda, frú?“
VII. KAPÍTULI
Bathsheba dróg sig til baka inn í skugg-
ann. Hún vissi naumast hvort að hún átti held-
ur að hlægja, eða taka þennan óvænta og ein-
kennilega samfund þeirra alvarlega. Það var
nokkur ástæða til dálítillar með aumkvunar, og
líka til nokkurrar ánægju, hið fyrra í sambandi
við afstöðu hans, hið síðara í sambandi við
hennar eigin. Vandræðaleg var hún ekki, og
hún mundi eftir ástamálatilboði Gabríels í Nor-
combe, sem að hún hélt að hún væri búin að
gleyma.
„Já“, sagði hún lágt, reyndi að setja á sig
fyrirmannasvip, sneri sér að honum aftur og
roðnaði lítið eitt; „ég þarf á fjármanni að halda.
En . . . .“
„Hann er maðurinn“ sagði einn af þorps-
búunum, sem þarna var, stillilega.
Sannfæring kveikir sannfæringu. „Já, hann
er það vissulega“, sagði annar ákveðið.
„Vissulega er hann það“, sagði sá þriðji.
„Hann er afbragðs maður!“ sagði sá fjórði
með áherzlu.
„Viljið þið þá segja honum að fara og tala
við umsjónarmanninn“, sagði Bathsheba.
Gabríel var bent á umsjónarmanninn, og
með áköfum hjartaslætti, sem að hann reyndi
að stöðva, út af því að komast að raun um, að
þessi ástaþóra, sem hann hafði heyrt svo mikið
talað um var engin önnur en eftirmynd Venus-
ar, sem að hann dáðist svo mikið að og þótti
svo mikið koma til, fór með umsjónarmann-
inum til að tala um vistarsamningana.
Eldurinn dó smátt og smátt út.
„Þið skulum fá ykkur dálitla hressingu
eftir allt þetta aukaverk. Viljið þið gjöra svo
vel að koma heim?“ sagði Bathsheba.
„Við gætum notið bita og ölsopa frjáls-
legar, ungfrú, ef að þú vildir senda okkur á öl-
bruggarahúsið hans Warrens“, sagði einn af
mönnunum“.
Bathsheba reið heim til sín, en mennirnir
lögðu á stað tveir og þrír saman inn í þorpið,
en umsjónarmaðurinn og Gabríel urðu einir
eftir hjá kornbólstranum.
„Það er þá allt klárt“, sagði umsjónar-
maðurinn að síðustu í sambandi við komu þína,
„svo að ég ætla að fara heim. Góða nótt, fjár-
hirðir!“
„Geturðu útvegað mér verustað?“ spurði
Gabríel.
„Það get ég aldeilis ekki gjört“, sagði um-
sj ónarmaðurinn og ýtti sér fram hjá Oak, eins
og kristinn maður læðist fram hjá offurdiskin-
um, þegar hann ætlar sér ekki að láta neitt á
hann. „Ef þú ferð á eftir þeim til ölgerðarhúss-
ins hans Warrens, þangað sem þeir eru allir
farnir að fá sér bita, þá hugsa ég að einhver
þeirra geti bent þér á stað til að vera í. Góða
nótt, fjárhirðir!“
Umsjónarmaðurinn, sem sýndi ömurlegan
ótta við að elska náungann eins og sjálfan sig,
gekk upp hæðina, en Oak lagði á stað inn í
þorpið, ennþá eins og í draumi út af að mæta
Bathshebu þarna aftur, ánægður yfir að geta
verið 1 návist hennar og undrandi yfir því, að
óþroskaða stúlkan frá Norcombe skyldi vera
vaxin upp í ráðsetta og þroskaða konu. En sum-
ar konur þurfa ekki annað en tækifærin til að
ná því takmarki.
Hann var knúinn til þess að hætta þessum
draumkendu hugsunum til að geta haldið göt-
unni. Hann kom að kirkjugarðinum eftir dá-
litla stund og gekk meðfram honum á meðal
nokkurra gamalla trjáa. Grasi vaxinn gangur
lá á milli trjánna, þar sem að Gabríel gekk,
svó að skóhljóð hans heyrðist ekki þó fölnað
væri gras og gróður. Þegar að hann kom til
hliðar við tré, sem virtist vera eldra en öll hin,
varð hann var við að einhver stóð á bak við
það.
Gabríel stansaði ekki, en rak óvart fótinn
í lausan stein, sem vakti ofurlitla hreyfingu.
Sú hreyfing var nóg til þess, að persónan á bak
við tréð hreyfði sig kæruleysislega. Þetta var
grannvaxin stúlka frekar fáklædd.
„Gott kveld til þín“, sagði Gabríel alúðlega.
„Gott kveld“, sagði stúlkan við Gabríel.
Málrómur hennar var óvanalega laðandi,
lágur og mjúkur, sem minti á rómantík; al-
genga í lýsingum en fátíða í virkileika.