Lögberg - 06.03.1952, Qupperneq 3

LÖGBERG. FIMTUDAGINN, 6. MARZ, 1952
3
Þrír íslendingar
Fyrirsögn þessi má virðast
undarleg, en vilji menn lesa í
málið, getur skeð að menn kom-
ist að meiningunni, er ég rifja
upp endurminningar manna, sem
eru mér kærar. Flestir menn
hafa eitthvað það við sig, sem
vert er að taka eftir.
Halldór Daníelsson var meðal
slíkra manna. Hann var hníginn
að aldri þegar hann kom til
þessa lands. Hann var bókamað-
ur með afbrigðum. Ekki mun
hann hafa komist mikið niður í
ensku máli, en mun þó hafa haft
nokkur not af lestri þess. í ís-
lenzkum þulum var hann fróður.
Gekk hann með það í huga og
miðaði flest við það. í bókahill-
um hans voru íslenzk þingtíð-
indi, Landhagsskýrslur, Annál-
ar og önnur fræðirit. Yfir þess-
um skjölum eyddi hann miklum
tíma, og vissi lítið hvað tíman-
um leið. Fróðleiksfýsn hans var
mikil, eftirtektin var glögg og
minnið ágætt. Hafði hann á
takteinum smásögur um ein-
kenni manna og orð; það var
eins og sá söguforði tæmdist al-
drei. Aldrei varð honum það á,
sem mörgum gömlum mönnum
hættir til, en það er að segja
aftur og aftur sömu söguna, það
var af svo miklu að taka, að þess
þurfti ekki. Hefði maður haft
forstand á að taka niður margt
af því sem bar á góma, hefði
það getað orðið ánægjulegt og
fróðlegt. Mér gat aldrei hugsast
það, meðan Halldór lifði, að taka
niður það sem hann hafði að
segja. Nú er hann og fræði hans
komin undir græna torfu og flest
af því, sem hann hafði að segja,
gleymt og glatað.
Halldór var formfastur og
vandaði alt, sem hann vildi láta
sjást eftir sig; vildi hann miða
við það sem hann hafði vanist á
íslandi. Ekki var Halldór fljót-
tekinn í upphafi en kyntist þó
vel. Ræðumaður var hann í
meðallagi, en vitiborið alt sem
hann hafði að segja. Ekki gat
honum og mér komið saman um
alt, en það leiddi þó aldrei til
minsta missættis.
Ekki var Halldór efnamaður,
og hafði lítið um sig, en vel
munu landar hans á Big Point
hafa reynzt honum, þar sem
hann átti heima. Hann var vel-
látinn og vandaður í umgengni.
Hann naut virðingar hjá öllum,
sem höfðu náin kynni af honum
og ávann sér hlýleika manna á
meðal. Hann sat eitt sinn sem
þingmaður á íslandi.
☆
Guðni Brynjólfsson var Is-
lendingur í húð og hár; öll sér-
kenni hans, hugsunarháttur og
dagfar var af ramm-íslenzkum
rótum. Ekki var Guðni fljóttek-
inn í viðkynningu; lét hann fátt
upp um hugsanir sínar og skoð-
anir fyrr en hann hafði nokkra
kynningu af þeim, sem við var
rætt. Hann bar velvildarhug til
þess sem gott var og vildi styðja
það. Hann hafði ánægju af að
ræða um almenn mál og um
margskonar fróðleik. Líka hafði
hann til að vera ákveðinn og
skorinorður. Tal hans var
græskulaust, en hann gat þó
verið svo skemtilega fyndinn, að
orð hans vöktu athygli og urðu
eftirminnileg.
Guðni bjó við Churchbridge í
Saskatchewan. — Heimili sitt
nefndi hann „Ásgarð“. Fór nafn-
ið eftir hugsunarhætti hans;
hann mun hafa verið vel kunn-
ugur íslenzkum bókmentum að
fornu og nýju. Hann var atorku-
maður til vinnu; bjó hyggilega
að efnum sínum, og varð vel
sjálfbjarga. Hann fór skemtiferð
til íslands og hafði mikla ánægju
af ferðinni. Líka sendi hann
sjúkrahúsinu í Yorkton, Sask.
$600.00 að gjöf. Kom gjöf þessi
sér vel og var þegin með þökk-
um.
☆
Halldór (Jónsson) Þorgeirsson
bjó um tíma við Churchbridge,
Sask., þar til hann misti sjónina,
og þar lézt hann.
Mannúð við menn og skepnur
var eitt af höfuðeinkennum
Halldórs. Bjó hann svo vel að
búpeningi sínum, að hann gekk
aldrei úr holdum, enda endur-
galt hann það með miklum arði.
Þegar Halldór var smali á ís-
landi hafði hann það til siðs, að
bera með sér pjötlu fyrir fjár-
hundinn að liggja á. Mun það
nær eins dæmi.
Ekki lá æfileið Halldórs um
ruddan veg öðrum fremur; vist-
aðist hann all-ungur sem smali í
misjöfnum vistum. ís lá þá við
land og voru þokur tíðar og
súldir, sem gerðu smalann hold-
votann og illa til reika af kulda
og erli.
Fáir áttu erfiðari daga en
smalinn, þar sem margt var fé.
Þeir urðu að standa yfir fé sínu
í öllum veðrum. 1 rigningartíð,
þegar ekki var um verjur að
ræða, varð fatnaður þeirra ^vo
stirður, að hann stóð á beini.
Þar sem víðátta var vildu kví-
ær leita til afréttar, en geldféð
streymdi inn *í búfjárhagann;
olli þetta endalausum hlaupum
og hvíldarlausa ermiði. Þar sem
fluga var fleygðu ærnar sér nið-
ur í móa og skorninga til þess
að verjast varginum, vildu þær
þá verða eftir. Smalinn hefði
þurft að geta séð í gegnum holt
og hæðir til að geta komið í veg
fyrir það. Ætisveppir uxu víða.
Kindur voru svo gráðugar í
þetta góðgæti, að þær fóru
snuðrandi um allar trissur. Ef
sveppur fannst hópuðust ærnar
saman um hann; urðu þá oft
hrindingar, þröng og áflog.
Þetta mun Halldór hafa reynt,
og fengið litlar þakkir með köfl-
um. Stundum hafði hann ekk-
ert úr til að styðjast við, var þá
örðugt að geta sér til um réttan
tíma, og mátti búast við ónotum,
ef komið var heim of seint eða
of snemma.
Halldór var vel röskur til allr-
MINNING ARORÐ:
Mrs. Júlíana Guðmundsson
ekkja Benjamíns Guðmundssonar landnámsmanns við
Árborg, Man., andaðist að heimili sínu þar 2. febr. s.l.
Hún var fædd í Ingólfsvík í
Mikley, í Winnipeg-vatni, 25.
apríl 1883, dóttir Þorsteins Krist-
jánssonar landnámsmanns og
Valgerðar Sveinsdóttur frá Mið-
dölum í Dalasýslu. Foreldrar
hennar fluttu vestur um haf
árið 1876 og settust að í Mikley,
og' þar andaðist faðir hennar um
1896. Albróðir hennar er Her-
mann Þorsteinsson fiskiútgerð-
armaður í Riverton, Man.,
kvæntur Margréti Sigfúsdóttur
Björnssonar frá Fagranesi. Látn-
ir bræður hennar voru: Kristján,
búsettur á Gimli, látinn fyrir
mörgum árum, og Jón, smiður,
einnig látinn, en ekkja hans,
Rósa Gunnarsdóttir, frá Hlíðar-
enda við Árborg, er enn á lífi,
búsett í Keewatin, Ont.
Hálfsystkini Júíönnu af fyrra
hjónabandi föður hennar voru:
Kristjana, kona Kristmundar
Johnson, bónda að Kirkjubóli í
Mikley; þau eru bæði látin, og
Einbjörg, er jafnan átti heima
á íslandi. Fóstursystir hinnar
látnu er Mrs. Kristjana McGee,
Winnipeg.
Vorið 1905 giftist Júlíana
Benjamín Guðmundssyni, er var
sonur Stefáns Guðmundssonar
og konu hans Guðrúnar Benja-
mínsdóttur; voru þau meðal
frum-landnema í Árborg, nefndu
heimili sitt Árdal og hlaut bygð-
in nafn þar af.
Þau Júlíana og Benjamín
námu land austanvert við Ár-
borgar-þorpið, á bökkum íslend-
ingafljóts að sunnanverðu og
bjuggu þar góðu og vaxandi búi,
unz hann andaðist um bæna-
dagaleytið 1914, eftir langvar-
andi þjáningar.
Börn þeirra eru:
Stefanía Guðrún, gift Victor
Borgfjörð bónda í Framnes-
bygð.
Thorsteinn Valdimar, kvænt-
ur Merle Sandow, Riverton.
Magnús, ókvæntur, bjó með
móður sinni á landnámsheimil-
inu.
Benjamín Franklín, býr einn-
ig á föðurleyfð sinni, kvæntur
Grace Jónasson.
Hermania Augusta Blanche,
Mrs. Samuel Colter, Winnipeg.
Guðrún Elizabeth, gift Finn-
boga bónda Finnbogasyni í
Geysisbygð.
Kristjánína Helga, gift Snæ-
birni Johnson bónda við Árborg.
Guðbjörg Lilja, gift Guð-
mundi Jacobson, Árborg. —
Tvö börn Guðmundssons hjón-
anna dóu í bernsku. Tólf barna-
börn eru á lífi.
Um 35 ár varði farsæl sam-
fylgd Júlíönu og manns hennar,
og mátti með sanni segja, að lífs-
barátta þeirra væri sigrandi för,
og bæði lögðu þau fram ítrustu
krafta sína í þá baráttu. Bæði
voru þau ágætlega gefin til
framsóknar; áttu fumlausan
styrk og festu, sem er jafnan
farsælt veganesti. Heimilið varð
umfangsmikið, börnin mörg og
mannvænleg og þeim til gleði.
Á heimili þeirra var Valgerð-
ur móðir Júlíönu sín efstu ævi-
ár, og þar andaðist hún 1929.
Heimilið stóð í þjóðbraut, er
var fjölfarin; undir erfiðum
kringumstæðum hinna fyrri
tíma voru heimilin griðastaður
þeirra, er um veginn fóru, var
svo um heimili þeirra. DýTum
var þar aldrei lokað að nætur-
lagi, svo hægara væri nauðug-
lega stöddum vegfarendum
skjóli að ná, án áþarfa tafa. —
Getur þar að líta einkar fagra
mynd vestur-íslenzkrar gest-
risni, sem vel er vert að á sé
minnst — og í rninni lifi.
Júlíana var þrek-kona, gædd
miklum og farsælum hæfileik-
um, er entust henni til enda
ævidagsins. svo sem á undan er
að vikið, var hún eiginmanni
sínum hin styrka stoð á langri
samfylgd þeirra. Eftir lát Benja-
míns stóð hún við hlið sona sinna
er á heimilinu voru, og stjórn-
aði búinu. Hún var sönn móðir
börhum sínum, trygg, styrk og
skilningsrík — og jafnan styrk-
ust, er mest á reyndi. Hún tók
þátt í félagslegum málum af
fremsta megni, studdi hin ýmsu
málefni bygðar sinnar og um-
hverfis; var ásamt manni sínum
starfandi meðlimur Árdalssafn-
aðar 1 Árborg. Gott var henni að
kynnast, hrein var hún og stað-
föst, átti festu og einurð, er sam-
fara stillingu í allri framkomu
einkendi hana ævilangt.
Ávalt mun hún hafa notið
sæmilegrar heilsu, þótt þreytt
væri eftir stórt og umfangsmik-
ið ævistarf. Fékk hún þá náð,
að mega sinna verkum sínum
fram á efsta ævidag. — Að
morgni 2. febr. hafði hún sinnt
venjulegum störfum sínum, en
hvíldist svo um stund, en and-
aðist stuttu síðar:
„Nú verður þreyttum hvíldin
hýr,
er heim með sæmd frá verki
snýr“.
öll börn hennar — og flest af
tengdafólki, fjölmenni frænda-
liðs, nágranna og vina var við
statt útförina, er fór fram þann
6. febr. frá heimilinu og kirkju
Árdalssafnaðar í Árborg. Var
hún kvödd af ástvinum sínum
með söknuði og ástarþökk fyrir
ævistarf, er var með prýði af
hendi leyst. —
Sá, er línur þessar ritar, þjón
aði við útförina.
S. Olafsson
ar vinnu, var göngumaður ágæt-
ur. Þótti sjálfsagt að leita til
hans þegar um áríðandi ferða-
lög var að ræða. Eitt sinn þurfti
að sækja meðul í aðrar sveitir,
var þá Halldór fenginn. Vatns-
föll mörg voru á leiðinni og
sum runnu í krapa. Hlóð Hall-
dór undir sig krapinu og hélt
sér uppi með göngustaf sínum,
komst hann þannig yfir klakk-
laust, en kalt mun það ferðalag
að líkindum hafa verið.
Gaman hafði Halldór af því
að lesa; hafði hann minni á-
gætt á yngri árum, var næmur
á það sem hann las. Kunni hann
mikið af kvæðum og ljóðabréf-
um, sem hann mundi fram á
gamalsaldur. Ef lesin voru fyrir
hann ljóðabréf, sem hann hafði
lært áður en hann varð fyrir
sjóndepru, svo hann gat ekki
lesið þau sjálfur, þá þurfti ekki
að lesa nema fyrstu línu erind-
isins, hitt kunni kunni hann
reiprennandi. Allur stóð hugur
Halldórs til Islands; dreymdi
hann flestar nætur um dagleg
störf þar. Hafði hann mikla á-
nægju af að segja frá því.
Hugsunarháttur eldri manna
frá íslandi minnir á söguna af
hinni öldruðu eik, sem stóð á
fljótsbakka: Hún laut niður að
vatnsfletinum, þar leit hún ljós-
bjartar myndir liðinna daga. —
Mörgum mun verða það á, að
sjá atburði æskuáranna í alt
öðru ljósi en þeir voru, þegar
þeir gerðust.
Nú hafa þessir mætu menn og
margir aðrir safnast til feðra
sinna. Tómleika tilfinning gríp-
ur hugan við það að horfa á auðu
sætin. Mun þess ekki langt að
bíða að við, sem enn lifum,
fylgjum dæmi þeirra.
s. s. c.
1000 fræðimenn rita
sögu mannkynsins
frá öndverðu
Menningar- og fræðslustofnun
Sameinuðu þjóðanna (UNESCO)
hefir gengizt fyrir því, að samin
verður s ag a mannkynsins á
næstu árum, og mun þetta verða
eitthvert mesta ritverk, sem
sögur fara af.
Business and Professional Cards
Verkið hefir verið í undirbún-
ingi um all-langt skeið, og hafa
1000 fræðimenn um heim allan
verið ráðnir til að miðla af þekk-
ingu sinni við samning bókarinn-
ar. Er ákveðið, að ritið verði alls
í sex bindum, um það bil þrjár
milljónir orða, verði fullgert að
fimm árum liðnum, og er gert
ráð fyrir, að kostnaðurinn verði
um það bil tíu milljónir króna.
Þegar þessi sex bindi hafa ver-
ið rituð, verður unnið úr þeim
styttra rit, sem á að verða tvö
bindi, en það verður ætlað há-
skólum og öðrum slíkum mennta
stofnunum. Loks verður þriðja
ritið samið upp úr þeim tveim
bindnum, og verður það ætlað
alþýðu manna. Það á að verða
700 blaðsíður með áragrúa
mynda, svo að hver meðalgreind-
um maður geti lesið það sér til
fróðleiksauka.
Allir helztu fræðimenn flestra
þjóða hafa verið ráðnir til að
hjálpa við samningu ritsins, og
má geta þess, að í þeim hópi eru
til dæmis rektorar háskólanna í
Gautaborg, Kaupmannahöfn og
Oslo, auk fjölmargra annarra í
öllum álfum heims.
Hvarvetna verður þess gætt í
riti þessu, að þjóðarembingur
komi ekki fram eða hallað verði
réttu máli, eins og svo oft vill
verða í samskonar ritum. Vænta
útgefendur (UNESCO) þess, að
rit þetta verði lyftistöng á ýms-
um sviðum menningar og and'
legs lífs.
— VÍSIR, 11. jan.
Kaupið Lögberg
PHONE 724 944
Dr. S. J. Jóhannesson
SUITE 6—652 HOME ST.
Viðtalstími 3—5 eftir háde^i
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG. WINNIPEG
Faateignasalar. Leigja hús. ÍJt_
vega peningalán og eldsábyrgð,
bifreiðaúbyrgð o. s. frv.
Phone 927 53&
SARGENT TAXI
PHONE 204 845
PHONE 722 401
FOR QUICK, RELIABLE
SERVICE
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selklrk, Man.
Oífice Hours 2.30 - 6 p.m.
Fhones: Office 26 —Res. 230
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
Lögfrœðingar
209 BANK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
Phone 928 291
C A N A D i A N FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAQE, Managing Director
Wholeaale Dlstrlbutors of Fresh and
Frozen Fish.
311 CHAMBERS STREET
Office Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917
HAGBORG FIEL /Vy
PHOME 2I5SI J--
umuimumimi
Offlce Phone
924 762
Res. Phone
726115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BLDG.
Office Hours: 4 p.m. - 6 p.m.
and by appointment.
A. S. BARDAL LTD.
FUNERAL HOME
843 Bherbrook Btreet
Selur likkistur og anna-st um út-
farir. Allur útbúnaSur s& bezti.
StofnaO 1894
Sími 27 324
Phone 23 996 700 Notre Dame Ave.
Opposite Matemity Pavilllon.
General Hospital.
I Nell’s Flower Shop
Weddlng Bouquets, Cut Flowers,
Funeral Designs, Corsages,
- Bedding Plants
NeU Johnson
Res. Phone 27 482
- Offlce 933 587
Res. 444 389
I
THORARINSON &
APPLEBY
BARRISTERS and SOLICTTORS
* 4th Floor — Crown Trust Bldg.
364 Main Street
WINNIPEG CANADA
SELKIRK METAL PRODUCTS
Reykh&far, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hitaeiningar-
rör, ný uppfyndlng. Sparar eldi-
viS, heldur hita frú aö rjúka út
meC reyknum.—SkrifiC, stmiS til
KELLT SVEINSSON
625 Wall Street Winnipeg
Just North of Portage Ave.
Simar: 33 744 — 34 431
DR. H. W. TWEED
Tannlœknir
506 TORONTO GENERAL TRUSTS
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
Phone 926 952 WINNIPEG
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smith St. Winnipeg
PHONE 924 624
Phone 21101
ESTIMATES
FREE
J. M. INGiMUNDSON
Asphalt Roofs and Insulated
Siding — Repairs
Country Orders Attended To
632 Simcoe St.
Winnipeg, Man.
GIMLI FUNERAL HOME
51 First Avenue
Ný útfararstofa með þeim fuli-
komnasta útbúnaSi, sem völ er
á, annast viröulega um útfarir,
selur líkkistur, minnisvaröa og
legsteina.
Alan Couch, Funeral Direclor
Phone—Business 32
Residence 59
DR. A. V. JOHNSON
Dcntist
505 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephonpe 202 398
DR. ROBERT BLACK
Sérfrœðingur i augna, eyma, nef
og hálssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG.
Graham and Kennedy St.
Skrifstofusími 923 815
Heima-sími 403 794
ÍÍXDSTÍEBl
JEWELLER5
447 Portage Ave.
Branch
Store at
123
TENTH ST.
BRAN00N
Ph. 926 885
GUNDRY PYMORE
Limited
Jfritish Quality Fish Nettino
58 VICTORIA ST. WINNIPEG
Phone 928 211
Manager T. R. THORVALDSON
Your patronage wiU be appreciated
Minnist afmælisdags
BETELf
1. Marz
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary’s and Vaughan, Winnipeg
PHONE 926 441
PHONE 927 025
H. J. H. Palmason, C.A.
H. J. PALMASON A CO.
Chartered Accountants
505 Confederation Llfe Bldg.
WINNIPEG MANITOBA
PARKER, PARKER &
KRISTJANSSON
Barrisiers - Solicilors
Ben C. Parker, K.C.
B. Stuart Parker, A. F. Krlstjansson
500 Canadian Bank of Commerec
Chambers
Winnlpeg, Man. Phone 923 661
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Ehr.
Keystone Fisheries
Limited
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
404 SCOTT BLK, Sími 925 227
Rovatzos Flower Shop
253 Notre Dame Ave.
WINNIPEG MANTTOBA
Bus. Phone 27 989—Res. Phone 36 151
Our Specialties:
WEDDING CORSAGES
COLONIAL BOUQUETS
FUNERAL DESIGNS
Míss t. Christle, Proprietress
Formerly with Robinson & Co.