Lögberg - 03.07.1952, Qupperneq 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 3. JÚLÍ, 1952
LANGT f Burtu
frá
HEIMSKU MANNANNA
Eftir THOMAS HARDY
J. J. BILDFELL þýddi
Hún var sein tii svairs, en var of einlæg til
þess að svara ekki: „Ég get ekki neitað því,“
sagði hún í hálfum hljóðum.
„Ég vissi að þú gast það ekki. En hann
stalst hingað í fjarveru minni og stal þér frá
mér. Hvers vegna gat hann ekki unnið ást þína
áður á meðan að það meiddi engan — á meðan
að það gat ekki valdið slúðursögum. Nú hæðist
fólkið að mér, jafnvel hæðirnar og loftið virðast
hlægja að mér unz að ég fyrirverð mig skömm-
ustulega fyrir heimsku mína. Ég hefi glatað
sjálfsvirðingu minni, nafni mínu, sem að enginn
blettur var á, lífsstöðu minni — glatað því öllu
um aldur og ævi. Farðu, og gifstu manninum,
sem að þú hefir valið þér — farðu!“
„Ó, herra Boldwood!“
,;Þú mátt eins vel gjöra það. Ég á ekkert
tilkall til þín framar. Að því er mig snertir þá
á ég ekki annars kost en að fara eitthvað, fela
míg — og biðja. Ég unni konu aðeins einu sinni.
Nú er ég svívirtur. Þegar ég er dauður verður
sagt: ,Vesalingurinn hjartabrotni.' Herra, herra!
Þó að ég hefði fengið hryggbrot heimuglega og
skömm ekki orðið opinber, þá hefði ég ekki
þurft að tapa stöðu minni í mannfélaginu! En
það gjörir ekkert til, hún er töpuð, og konan
líka. Skammist hann sín — skammist hann sín!“
Hin ósanngjarna reiði hans ógnaði henni
og á meðan að hún færði sig ósjálfrátt frá hon-
um sagði hún: „Ég er aðeins stúlka, talaðu ekki
þannig við mig!“
„Þú vissir alltaf — ó, hversu vel að þú vissir
að þessir nýju dutlungar þínir voru mér eymd,
sem að glitrandi hnappar og glóandi rauðtreyj-
ur hafa vakið. — Ó, Bathsheba, þetta er kven-
leg heimskaf*
Hún reiddist undir eins. „Þú ert að færast
of mikið í fan{*,“ sagði hún með ákafa. „Allir
níðast á mér — allir! Það er ómannlegt að ráð-
ast á konu á þennan hátt! Ég á engan að, sem
talar máli mínu og mér er engin miskunn sýnd.
En þó að þúsund af ykkur hæðist að mér, þá
skal ykkur aldrei takast að kremja mig!“
„Þú slúðrar óefað eitthvað við hann um
mig. Segir við hann: ,Boldwood hefði dáið fyrir
mig.‘ Já, og þú hefir aðhyllzt hann, þó að þú
vitir, að hann sé ekki maður, sem að er þín
verður. Hann hefir kysst þig — og ávarpað þig
sem sína eigin. Heyrurðu það! — hann hefir
kysst þig. Berðu á móti því?“
Hvaða „tragisk" kona sem er, lætur undan
síga fyrir tragiskum manni, og þó að Bathsheba
væri áköf og heit, nærri því eins og að eðli
hennar væri breytt og titringur væri í khfcun-
um á henni, gat hún samt stunið upp: „Farðu
í burtu frá mér, herra — farðu! Ég meina ekk-
ert til þín. Láttu mig fara!“
„Berðu á móti því, að hann hafi kysst þig?“
„Nei, ég gjöri það ekki.“
„Ó, þá hefir hann gjört það!“ braust fram
•af hásum vörum bóndans.
„Já, hann gjörði það,“ sagði hún seint, en
ógnandi, þrátt fyrir það þó að hún væri hrædd;
„og ég skammast mín ekkert fyrir það.“
„Fjandinn taki hann þá — fjandinn taki
hann!“ braust fram af vörum Boldwoods lágt
og í ískrandi reiði. „Þar sem að ég hefði viljað
gefa heila heima fyrir að snerta á þér hendina,
þá hefir þú látið þennan óþokka ná til þín
án nokkurs réttar eða viðhafnar og kyssa þig!
Heilaga guðsmóðir — kyssa þig! . . . . Sá tími
skal koma, að hann sjái eftir því og minnist
þess með sömu kvölunum og að hann hefir
valdið öðrum manni — og megi hann þá kvelj-
ast, óska, bölva og þrá eins og ég gjöri nú!“
„Ekki, ekki! Ó, herra, bið þú honum ekki
bölbæna, því að ég ann honum af heilum
huga!“ bað hún í mikilli geðshræringu. „Allt
annað en það — alt; ó, vertu honum góður,
herra, ég ann honum svo heitt.“
Boldwood var kominn í það hugarástand
þegar að hin ytri mynd og samhengi hverfur.
Nóttin, sem var að nálgast, sýndist vera það
eina, sem hann sá. Hann heyrði ekkert af því,
sem að hún sagði.
„Ég skal refsa honum, það veit sála mín,
að ég skal gera það! Ég mæti honum, þó að
hann sé hermaður, og ég skal húðstrýkja þann
ótímabæra strákstaula fyrir að stela því eina,
að ég átti. Þó að hann væri hundrað manna
maki, þá skyldi ég samt húðstrýkja hann . . . .“
Hann lækkaði röddina fljótt og óeðlilega. —
„Bathsheba, mín ljúfa og hverflynda og tapaða,
fyrirgefðu mér! Ég hefi verið að ásaka þig, haft
hótanir í fíammi við þig og breytt eins og dóni
við þig. Hann stal þér, mín kæra, með hinum
ómælanlegu lygum sínum! .... Hann var
heppinn að vera farinn til baka til herdeildar
sinnar — að hann er í fjarlægð, en ekki hér
nú sem stendur. Ég bið guð að stýra honum
frá að koma fyrir mín augu, því að það gæti
orðið freisting, sem að ég réði ekki við. Ó,
Bathsheba, haltu honum í burtu — já, í burtu
frá mér!“
Boldwood stóð hreyfingarlaus eftir þetta
og það var eins og hið andlega þrek hans hefði
fjarað út með síðustu orðunum. Hann sneri sér
undan, fór og hvart bráðlega inn í skugga
húmsins.
Bathsheza, sem hafði staðið hreyfingarlaus
eins og myndastytta, tók höndunum fyrir and-
litið og reyndi að gjöra sér grein fyrir sýn-
ingunni, sem nú var nýlokið. Þvílíkt tilfinn-
ingaflóð í háttprúðum og hógværum manni
eins og Boldwood var, — var hræðilegt. í stað
þess að vera maður, sem vanur var að hafa
taumhald á sjálfum sér — þá var hann eins og
að hún hafði séð hann.
Kjarni hótana Boldwoods laut að kringum-
stæðum, sem að Bathshebu einni voru kunnar:
hún átti von á ástmög sínum til Weatherbury
innan fárra daga. Tray hafði ekki farið til her-
deildar sinnar, sem var nokkuð langt í burtu,
eins og Boldwood og aðrir héldu, heldur til
Bath að heimsækja einhverja kunningja sína,
en átti enn eina viku eftir af frítíma sínum.
Bathsheba var raunalega viss um, að ef að hann
kæmi aftur til hennar eins og á stæði og mætti
Boldwood að þá mundi slá í brýnu á milli
þeirra. Henni varð órótt þegar að hún hugsaði
um afleiðingarnar, sem gætu hlotist af því
fyrir Tray. Lítill neisti mundi blása upp eld-
funa og afbrýði Boldwoods, svo að hann missti
allt vald yfir sér, eins og að hann hafði gjört
þá um kveldið. Tray færi máske að hlægja
að honum, og þá gæti hefndarhugur Boldwoods
logað upp. Hún var nærri veik af ótta fyrir
því, að hún yrði álitin að vera skvetta, og þessi
leiðbeiningarlausa kona, sem var of mjög falin
frá heiminum undir kápu kæruleysisins að því
er hinar djúpu og sterku tilfinningar snerti,
gaf þeim nú lausan taum. Hún gekk fram og
til baka, tók höndunum fyrir andlitið og grét.
Svo settist hún niður á steinhrúgu, sem var við
veginn, til að hugsa, og sat þar lengi. Yfir
höfði hennar sýndist hin dökka rönd jarðar-
innar mæta loftinu í vestri og yfir henni sáust
bakkar af gagnsæjum koparlituðum skýja-
bólstrum grænfölduðum, sem að breiddu sig
út með dýrðlegu bliki og jörðin, sem aldrei
getur kyrr verið, sneri henni til austurs, þar
sem að aftur óákveðnar stjörnur blikuðu yfir
henni. Bathsheba horfði á þetta þarna uppi í
undrageimnum, en sá eða skildi ekkert. Rauna-
hugur hennar var langt í burtu, hjá Tray.
XXXII. KAPÍTULI
Það var eins hljótt í Weatherbury-þorpinu
eins og í dauðramannareitnum, sem var í því
miðju, og hinir lifandi lágu nærri eins hreyf-
ingarlausir og þeir dauðu. Klukkan í kirkju-
turninum sló ellefu, og svo var hljótt í kring
og upp yfir, að suðan í klukkunni, áður en hún
sló, var greinileg og skýr, og þannig var líka
klukknahljómurinn eftir að hún var búin að
slá. Nóturnar flugu áfram með vanalegum
blindhraða dauðra hluta, titrandi og í aftur-
kasti á milli veggjanna, liðu svo í bylgjum á
meðal dreifðra skýjanna í lofinu, smugu í gegn
um þau og út í hinn óþekkta himingeim.
Það var engin heima í húsi Bathshebu þetta
kveld nema Mary Ann. Liddy, eins og sagt,
hefir verið, var hjá systur sinni, sem að Bath-
sheba var á leiðinni til að heimsækja. Fáum
mínútum eftir að klukkan sló ellefu, rumskaði
Mary Ann í rúmi sínu með þeirri tilfinningu
að eitthvað hefði vakið hana. Hún vissi ekkert
hvað það var, sem að hafði truflað svefn
hennar. Það var eins og í draumi fyrir henni,
en draumurinn benti til að eitthvað hefði skeð.
Hún fór fram úr rúminu og leit út um glugg^
ann. Það lá girtur bithagi upp að enda hússins
og í bithaganum sá hún grilla í einhvern, sem
var að reyna að ná hesti, sem að þar var inni.
Hún sá þessa persónu ná í ennistoppinn á hest-
inum og leiða hann út í horn á bithaganum.
Þar sá hún eitthvað, sem að kringumstæðurn-
ar sönnuðu fljótt að var léttivagn, því eftir
fáar mínútur, sem að auðsjáanlega voru notað-
ar til að leggja aktýgin á hestinn, þá heyrði
hún hófatak hestsins niðri á veginum og
hjólagný.
Það var ekki nema um tvær persónur að
ræða, sem hugsanlegt var, að myndu stelast
inn í bithagagirðinguna eins og þjófar á nóttu.
Þær voru: kona og förumaður (gipsy). Um kon-
una gat naumast verið að ræða við slíkt starf,
á þeim tíma nætur, svo að sá sem þarna var
hlaut að vera þjófur, sem máske vissi um hve
íáliðað var heima fyrir hjá Bathshebu þetta
kveld og hafði því valið þennan tíma til að
fram'kvæma ódæðisverk sitt. Og til að auka á
þennan grun, þá vissi hún að gipsy-flokkur
hafði verið undanfarandi daga í Weatherbury-
bænum.
Mary Ann, sem þorði ekki að gefa frá sér
hljóð á meðan að þjófurinn var svo nærri, en
eftir að hún sá hann fara herti hún upp hug-
ann. Hún klæddi sig í skyndi, hljóp ofan stig-
ann, sem að brakaði og marraði í, og hljóp til
næsta húss, þar sem að Coggan bjó. Coggan
brá undir eins við og kallaði á Gabríel, sem bjó
nú aftur í sama húsinu og hann bjó fyrst í
eftir að hann kom, og þeir fóru báðir saman
út í bithagann. Það var ekki minnsti efi á að
hesturinn var horfinn.
„Þey!“ sagði Gabríel.
Þeir hlustuðu. Skýr og glögg hófatök
heyrðust á Longpuddle veginum rétt hinum
megin við tjaldstað Gipsy-fólksins í Weather-
bury.
„Þetta er hún Dainty okkar, ég þyrði að
sverja til hófataksins hennar,“ sagði Jan.
„Getur verið! Skyldi ekki heyrast í hús-
móðurinni og við fá ádrepuna þegar að hún
kemur til baka?“ nöldarði Mary Ann. „Það
vildi ég, að þetta hefði komið fyrir þegar að
hún var heima, svo að við hefðum ekki þurft
að bera ábyrgðina!“
„Við verðum að ríða á eftir henni,“ sagði
Gabríel ákveðið. „Ég skal verða fyrir svörum
við ungfrú Everdene fyrir því, sem að 'við
gjörum. Já, við skulum elta hana.“
„Ég sé nú ekki hvernig að við getum gjört
það,“ sagði Coggan. „Allir hestarnir okkar eru
of þungir á sér til eftirreiðar nema Poppet, en
ég sé ekki hvernig við eigum að tvímenna á
honum? — Ef að við hefðum hestana, sem að
eru þarna fyrir handan girðinguna, þá gætum
við kannske gert eitthvað.“
„Hvaða hesta?“
„Tidy og Moll, hans Boldwoods.“
„Bíddu þá hérna þangað til að ég kem
aftur,“ sagði Gabríel og hljóp af stað í áttina
heim til Boldwoods.
„Boldwood bóndi er ekki heima,“ kallaði
Mary Ann.
„Svo mikið betra,“ sagði Coggan. „Ég veit
hvert að hann fór.“
Eftir fimm mínútur var Oak kominn til
baka með tvö múlbeizli í hendinni.
„Hvar fannstu þau?“ spurði Coggan, sneri
sér við og hljóp upp á nátthagagarðinn án þess
að bíða eftir svari.
„Undir þakskegginu. Ég vissi að þau voru
þar,“ sagði Gabríel og hljóp upp á vegginn á
eftir Coggan. „Coggan, getur þú ekki riðið ber-
bak? Það er enginn tími til að leita að
hnökkum."
„Eins og hetja!“ sagði Coggan.
„Mary Ann, farð þú inn og farðu að sofa!“
kallaði Gabríel. Svo hljóp hann ofan af veggn-
um og ofan í nátthaga Boldwoods og þeir báðir,
hann og Coggan földu múlbeizlin undir skyrt-
um sínum, svo að hestarnir skyldu ekki sjá
þau, sem, þegar þeir sáu mennina koma tóm-
henta, stóðu kyrrir, svo að þeir komu beizlun-
um á þá fyrirhafnarlaust. En þar sem að hvorki
voru taumar né járnmél, þá brugðu þeir taum-
bandinu upp í hestana og hnýttu því upp í
múlleðrið hinu megin og notuðu svo endann á
taumbandinu fyrir taum. Gabríel vatt sér á bak
þar sem að hann stóð, en Coggan leitaði sér
að bakþúfu og komst þannig klakklaust á bak.
Svo fóru þeir í gegnum hliðið og hleyptu á
eftir hrossi Bathshebu. Það var dálítinn vafi á
hvaða vagn það var, sem að tekinn hafði verið.
Eftir þriggja mínútna reið voru þeir komnir í
Weatherbury-botna. Þar litu þeir eftir Gipsy-
flokknum, en hann var allur á bak og burt.
„Og þorpararnir!“ sagði Gabríel. „Hvaða
veg skyldu þeir hafa farið?“
„Beint áfram, alveg sjálfsagt," sagði Jan.
„Jæja þá, við erum betur ríðandi en þeir
og hljótum að ná þeim,“ sagði Oak. „Nú, áfram
fulla ferð!“'
Það heyrðist nú ekkert til ferðamannsins
í vagninum. Vegurinn varð deigari og leirugri
þegar út frá Weatherbury kom og nýafstaðið
regn hafði bleytt hann linari, en þó var hann
ekki blautur. Þeir komu að þvervegi. Coggan
stöðvaði Moll og renndi sér af baki.
„Hvað er að?“ spurði Gabríel.
„Við verðum að reyna að sjá förin þeirra,
þegar að við getum ekki heyrt til þeirra," sagði
Jan og fór að leita í vösum sínum. Hann fann
eldspýtu og kveikti á henni og bar hana ofan
að brautinni. Það hafði rignt meira þar sem
að þeir voru og öll manns- og hestaför voru
máð og úr lagi færð af regndropunum, sem
glitruðu í þeim í ljósbirtunni. För eftir einn
hest voru ný og í þeim var ekkert vatn og enn-
fremur hjólför eftir vagn, sem að ekkert vatn
var í heldur. Hestförin nýju gáfu miklar upp-
lýsingar að því er hraða snerti; þau voru jöfn
með þriggja eða fjögra feta millibili og förin
eftir vinstri og hægri fæturna með alveg jafn-
'löngu millibili.
„Beint áfram!“ sagði Jan. „Þessi spor
meina, að hesturinn hefir farið á hröðu brokki.
Ég furða mig ekki á, þó að við heyrum ekki til
hans og hann hefir verið settur fyrir vagn —
sjáðu förin. Það er enginn vafi á að þetta er
hryssan okkar!“
„Hvernig veistu það?“
„Hann gamli Jimmy Harris járnaði hana
í vikunni sem leið og ég skal sverja að ég þekki
skeifurnar hans þó þær væru á meðal tíu
þúsund annara.“
„Hinn hluti förufólkshópsins hefir hlotið
að fara á undan þeim eða þá einhverja aðra leið.
Þú sást engin önnur för?“
„Sjálfsagt.“ Þeir riðu lengi þegjandi. —
Coggan bar á sér klukku, sem þó líktist meira
úri en klukku, er hann hafði fengið að erfðum
eftir eitthvert skyldmenni sitt og sem nú sló
eitt. Hann kveikti á annari eldspýtu og skoðaði
aftur veginn.
„Hér hefir hesturinn farið á stökki,“ sagði
hann og henti eldspýtunni. „Vagnförin hér eru
öll hlykkjótt og skrykkjótt. Sannleikurinn er
sá, að þeir hafa keyrt hana of hratt í byrjun.
Við náum þeim enn.“
Þeir héldu aftur áfram og eftir Blackmore-
dalnum. Þeir skoðuðu veginn aftur og sáu að
hófaförin voru ójöfn, þó að þau væru í sam-
hengi eins og ljósaröð meðfram götu.
„Förin sýna, að hér hefir verið farið á
brokki,“ sagði Gabríel.
„Aðeins á brokki nú,“ sagði Coggan glað-
lega. „Við náum þeim á endanum."
Þeir riðu hratt áfram einar tvær þrjár
mílur. »
„Ó! eina mínútu,“ sagði Jan. „Við skulum
sjá hvað hratt að hún hefir verið keyrð upp
hæðina hérna. Það hjálpar.“ Hann kveikti enn
á eldspýtu og lýsti með henni á veginn. —
„Hérna!“ sagði Coggan. „Hún fór á lestagangi
upp hérna — og það var eðlilegt. Ég skal veðja
tveimur krónum, að við náum þeim innan
tveggja mílna.“
Þeir riðu áfram þrjár mílur og hlustuðu.'
Ekkert heyrðist nema niður í myllulæk. Gabríel
fór af baki þegar þeir komu að bugðu á vegin-
um. Förin var sú eina lei^sögn, sem að þeir
höfðu og það þurfti mikla aðgætni og varkárni
til þess að blanda þeim ekki saman við önnur
för, sem á brautinni voru nú, því að einhverjir
höfðu farið hana nýlega á þessu svæði.
„Hvað meinar þetta — þó?“ spurði Gabríel
og leit til Coggans, þar sem að hann stóð hálf-
boginn og var að lýsa með eldspýtnaljósinu.
Coggan, sem nú var orðinn móður, ekki síður
en hestur hans, skoðaði aftur einkennileg för,
sem voru á brautinni og sá að þrjú förin voru
eðlileg hestshófsför, en það fjórða var aðeins
dálítill blettur. Hann leit upp og lét út úr sér
langt ,ha, ha!“
„Hölt,“ sagði Gabríel.
„Já, Dainty er hölt á vinstri framfætinum,"
sagði Coggan og horfði á markið, sem að hún
hafði gjört með fætinum.
„Við skulum halda áfram,“ sagði Gabríel
og fór á bak hesti sínum.
Jafnvel þó að vegurinn væri eins góður og
hver annar tollvegur í landinu, þá var hann
í rauninni aðeins hliðarvegur. Síðasta bugðan
á veginum lág að aðalveginum, sem að lág til
Bath. Coggan kannaðist þar við sig. „Við náum
honum nú!“ sagði hann.
„Hvar þá?“
„Við Sherton-tollhliðið. Tollvörðurinn þar
er sá svefnþyngsti maður, sem að til er á milli
Lundúna og Weatherbury. Hann heitir Dan
Randal, ég hefi þekkt hann í mörg ár, frá því
að hann var tollgæzlumaður í Casterbridge.
Sigurinn er nú unninn, þar sem að hryssan er
hölt og tollhliðið lokað.“
Þeir fóru nú mjög gætilega. Ekkert orð
var sagt unz að þeir sáu hylla undir tollhliðið
framundan sér örstuttan spöl.
„Þey — við erum nærri komnir!“ sagði
Gabríel.
„Við skulum fara út á grasið fyrir utan
veginn,“ sagði Coggan.
Þeir sáu ekki miðjuna á tólldyragrindinni,
sem var hvít rimlagirðing, fyrir einhverri dökk-
leitri þústu, sem að bar í hana miðja. Eftir
litla stund var þögnin rofin með kalli frá þess-
ari þústu:
„Hæ-a-hó! Hliðið!“
Það virtist að kallað hefði verið áður, en
þeir heyrðu það ekki, því þegar að þeir komu
nær sáu þeir, að dyrnar á tollverdarhliðinu
opnuðust og tollvörðurinn kom út hálfklæddur
með kertaljós í hendinni og bjarminn frá því
lýsti á alla komumennina.
„Opnaðu ekki hliðið!“ kallaði Gabríel.
„Hann hefir stolið hestinum, sem að hann er
með!“
„Hver?“ spurði tollvörðurinn.
Gabríel leit á keyrslumanninn í vagninum
og sá að það var kona — að það var Bathsheba
húsmóðir hans. Þegar að hún heyrði hann tala,
sneri hún sér undan birtunni. En Coggan hafði
séð framan í hana.