Lögberg - 13.11.1952, Page 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 13. NÓVEMBER, 1952
Gefið öt hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrift ritstjörans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEO, MAN.
PHONE 21 804
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mall, Post Office Department, Ottawa
Republicanar taka við völdum
Eftir að hafa mænt vonaraugum til Hvíta hússins
í Washington í tuttugu ár, lánaðist Republicanafiokkn-
um með Dwight D. Eisenhower í fararbroddi að leggja
undir sig land og búa sig undir valdatöku; sigur flokks-
ins var að vísu mikill, þótt persónusigur hins nýkjörna
forsetaefnis væri langtum meiri, en í kjörfylgi sínu setti
, Eisenhower met í stjórnmálasögu hinnar amerísku
þjóðai'.
Forsetaskiptin fara fram í Washington þann 20.
janúar næstkomandi, og frá þeim tíma verður flokkur
Republicana ábyrgur að öllu varðandi valdameðferð í
landinu næstu fjögur árin, því auk forsetans, ræður
hann yfir meirihluta í báðum deildum þings, þótt tak-
markaður sé, því litlu munaði að Demokratar gerðu
jafntefli í hvorri þingdeild um sig.
Forsetakjör í Bandaríkjunum er vitaskuld sérmál
þessarar voldugu þjóðar, og þótt slíkt hafi á liðnum
árum jafnan haft mikilvæg og fjölþætt áhrif á rás
heimsmálanna, þá veltur þó sennilega aldrei meira á því
en einmitt nú hvernig til tekst, þar sem framtíð lýð-
ræðisins hvílir að miklu í höndum Bandaríkjanna.
Dwight D. Eisenhower er annað og meira en heims-
frægur hernaðarleiðtogi; þann tíma, sem hann var for-
seti Columbiaháskólans flutti hann ræður um mann-
félagsmál, sem báru vitni heilsteyptri skapgerð og
þeirri djörfung, sem marga þá tilfinnanlega skortir, er
við opinber mál fást; öll þau ár, sem hann hafði her-
stjórn með höndum, átti hann þess kost, að kynnast
persónulega stjórnmálaforingjum fjölda þjóða með mis-
munandi sjónarmið, og þar af leiðandi verður eigi efað,
að slík kynni komi honum að góðu haldi varðandi með-
ferð utanríkismálanna.
Vikuritið Time, sem veitti Eisenhower að málum
meðan á kosningahríðinni stóð, skýrir frá því í sex
liðum að loknum leik, hvernig almenningsálitið hafi
snúist Eisenhower í vil síðustu dagana fyrir kosning-
arnar; bændur, í þúsunda tali, hefðu hallast á hans
sveif vegna afstöðu hans til Kóreustríðsins; miljónir
starfsmanna stóriðjunnar, sem fylgt hefðu Demokröt-
um að málum í tuttugu ár, hefðu ráðið við sig að breyta
til; játendur rómversk-kaþólskrar trúar, sem áratug-
um saman hefðu fylkt liði um Demokrata, hefðu snúist
gegn þeim vegna misskilnings þeirra og aðgerðarleysis
gagnvart þeirri siðferðislegu hættu, sem af kommún-
ismanum stafaði; fylkingar Suðurríkjanna hefðu rofnað
vegna þess fáránlega einræðis sem hernumið Irefði
Washington; æskan hefði snúið baki við Demokrötum
vegna þess að hún hefði haft það á vitund, að breytinga
í stjórnarstarfsháttum væri þörf; og loks yrði sú stað-
reynd eigi umflúin, að mikill fjöldi kvenkjósenda, sem
undir flestum kringumstæðum myndu hafa fylgt Demo-
krötum að málum, hefðu snúist til fylgdar við Eisen-
hower vegna Kóreustríðsins, en eins og vitað er, hét
hann kjósendum því að fara persónulega til Kóreu og
freista þar úrlausnar á deilumálunum; þær ástæður
fyrir kosningasigri Eisenhowers, sem nú hafa nefndar
verið, munu vera laukréttar, og víst er að minsta kosti
um það, að síðasta atriðið, viðkvæmt tilfinningamál,
hafði engin smáræðis áhrif á kosningaúrslitin; áður en
langt um líður tekst Eisenhower á hendur hina fyrir-
huguðu ferð sína til Kóreu hver svo sem árangurinn
verður, því þar eru öfl að verki, sem enginn einn maður
hversu hæfur og velviljaður sem hann er, ræður framúr
að næturlagi.
Ríkisstjórakosningar sunnan landamæranna telj-
ast þar jafnan til merkisatburða, og einnig þær fóru
Republicönum í vil; þeir menn, sem slík embætti skipa,
eiga, auk sjálfsagðrar skyldurækni við umboðsstörfin,
að gæta hagsmuna hlutaðeigandi flokka heima fyrir
og annast um að trúrra þjóna verðlaun fari eigi fram
af handahófi; þessi embætti hafa greitt mörgum mann-
inum, hæfum og óhæfum, götu til Senatorkjörs; ná-
grannaríkin, North Dakota og Minnesota, fengu bæði
kosna ríkisstjóra úr fylkingum Republicana í nýaf-
stöðnum kosningum og eru vafalaust í sjöunda himni.
Flokkur Republicana í Bandaríkjunum svarar í
meginatriðum til íhaldsflokksins í Canada; hann er að
vissu leyti forréttindaflokkur, sem trúir á tollvernd; í
kjölfar hátolla sigla ófrávíkjanlega viðskiptahömlur, er
á sínum tíma leiða til fjárhagslegrar kreppu. Vel má
ætla, að Eisenhower, sem í rauninni'telst til hins rót-
tækara fylkingararms Republicana, stýri að eins miklu
leyti og í hans valdi stendur fram hjá slíkum skerjum,
og væri þá vel.
Lítil líkindi eru á, að breytt verði í höfuðatriðum
um %tefnu Bandaríkjanna í utanríkismálunum, þrátt
fyrir forseta- og stjórnarskiptin, enda ber flokkunum
þar ekki margt á milli; árás Eisenhowers á Truman
forseta í kosningabaráttunni í þeim efnum kom þess
vegna flestum á óvart, þótt tilgangurinn eigi stundum
að heiga meðalið.
Trúnað Eisenhowers við Sameinuðu þjóðirnar og
Norður-Atlantshafsbandalagið þarf eigi að efa; af-
staða hans í háðum tilfellum er fyrir löngu lýðum ljós
og þá þarf þess ekki heldur að vænta, að kommúnistar
Heimilið í Suðurskógi
Hjálparstofnun fyrrverandi
fanga og ofdrykkjumanna á
Lálandi — Sönderskovsheim
ilið — hefir verið skjólshús
1100 ógœfumanna, oft með
góðum árangri.
Á Lálandi á danska þjóðin
merkilega stofnun, sem væntan-
lega á eftir að verða ýmsum til
fyrirmyndar. Það er Sönderskov-
heimilið, stofnun fyrir menn, sem
koma úr refsivist í fangahúsum
eða af drykkjumannahælum.
Þessi stofnun er 35 ára, svo að
ærin reynsla er fengin af starfi
hennar. Hér fer á eftir endur-
sögn á afmælisgrein, sem Berl-
ingske Aftenavis birti nýlega um
heimilið.
Gjöf til fangahjálpar
Árið 1917 var þetta heimili
stofnað með þeim hætti að frú
Bodil de Neergaard gósseigandi
gaf skógarvarðarhús og með því
landspildu í kringum 3 ha. til
fangahjálpar á þennan hátt.
Þetta gerði frúin fyrir áhrif frá
merkiskonunni Mathilde Wrede,
sem nefnd hefir verið „vinur
fanganna“. Um hana hefir fátt
verið rætt við íslenzka blaðales-
endur, en þó var ein grein um
hana í kvennablaðinu 19. júní.
Fyrstu árin rak frú Neergaard
heimilið fyrir eigin reikning og
vann það sér fljótt álit og viður-
kenningu, svo að það þótti alltof
lítið. Skildist mönnum þá, að slík
stofnun átti að vera opinber eign.
Árið 1923 var Melchior Jensen
ráðinn forstöðumaður þessa
heimilis og fer hann þar enn með
húsbóndavald. Nú er land stofn-
unarinnar um 30 ha. og þar eru
smiðjur ýmis konar, peninga-
hús, gróðurhús og hænsnahús,
auk íbúðarhúsanna, sem eru með
miðstöðvarhitun og öllum þæg-
indum. Og þarna dvelur stöðugt
yfir 20 manns og þó skiptir um
vistmenn í hverjum mánuði.
1100 menn
Melchior Jensen hefir lagt lífs-
starf sitt allt í þjónustu þessa
heimilis. Hann er sálgæzlumaður
vistmannanna en við hlið sér
hefir hann konu sína, sem er ráðs
kona staðarins og annast hina
fjárhagslegu hlið rekstursins.
Fyrir atorku og ráðdeild þeirra
hjóna er nú rekið þarna nýtízku
sveitabú, sem jafnframt er gott
heimili fyrrverandi vandræða-
manna og hjálpar þeim til að
verða nýtir borgarar og góðir
menn í hinu frjálsa þjóðfélagi.
Fanginn fær leyfi til að búa í
Sönderskovs-heimilinu þ e g a r
hann kemur úr refsivistinni og
smám saman er reynt að fá hann
til að starfa eðlilega. Þegar hann
er svo farinn að fella sig við
frjálsa umgengni við fólk eftir
hálft ár eða heilt eða svo, sækir
forstöðumaðurinn um atvinnu
fyrir hann. Þannig rennur hann
inn í þjóðfélag sitt á ný og gangi
það ekki vel er hann velkominn
inn á heimili sitt aftur. Dæmi er
til þess, að maður nokkur hafi 18
sinnum leitað hælis í Suðurskógi.
Hann var þar alltaf velkominn
og varð ekki glæpamaður á ný.
En samtals eru það meira en 1100
dæmdir menn, sem orðið hafa
vistmenn þessarar stofnunar þau
35 ár, sem hún hefir starfað.
Methafinn byrjaði nýtt líf
Sá maður, sem átti landsmet í
Danmörku í langri refsivistfhef-
ir verið vistmaður hjá Melchior
Jensen. Hann var dæmdur sam-
kvæmt eldri lögum fyrir sið-
ferðisafbrot í ævilangt fangelsi.
Eftir 35 ára setu í fangelsinu í
Horsens var hann náðaður, en
þó með því skilyrði að Melchior
Jensen tæki hann að sér. Maður-
inn kom að Suðurskógi til að
byrja nýtt líf. Hann hafði aldrei
séð dráttarvél eða hraðlest og
annað var eftir því. Þó voru lífs-
venjur hins frjálsa manns. hon-
um ennþá nýstárlegri. Hann ósk-
aði þess að mega aftur hverfa í
klefann sinn í Horsens. Það var
erfitt að fá hann til að vera
kyrran og oftar en einu sinni
ætlaði hann að leggja af stað til
Jótlands. En smám saman fór
hann að una betur. Nú er hann
frjáls maður á Sjálandi, og það
er engan veginn á honum að sjá,
að hann hafi þetta Danmerkur-
met.
Ráð, sem dugði
Drykkjumennirnir hafa löng-
um verið „skemmtilegri“ hluti
heimilismanna hjá Melchior Jen-
sen. Hann hefir þrásinnis sagt,
að hið kímilega liggi oft nærri
hinu hörmulega, og hefir sjálfur
glöggt skyn á því, sem spaugi-
legt er. Einu sinni dvaldi þar
gamall drykkjumaður, sem tal-
aði mikið um að hengja sig. Um
það ræddi hann oft við félaga
sína. Melchior Jensen vissi um
það, en lét sem ekki væri. Svo
kom maðurinn inn í skrifstofu
hans og sagði: „Nú fer ég út og
hengi mig.“ Forstöðumaðurinn
sagði, að það skyldi hann ekkert
eiga við, og bauðst til að hjálpa
honum á annan hátt, stóð upp og
tók veiðibyssu niður af vegg og
mælti:
„Við förum báðir út í skóg og
þar skal ég skjóta þig. Það er
miklu geðslegra.“
Hinn varð óttasleginn, tók til
fótanna og hljóp á dyr og nefndi
það aldrei framar, að hann ætlaði
að farga sér.
✓
Hagnýt sálarfræði
Ég hefi lært hagnýta sálar-
fræði á hverjum degi í þessi 35
ár segir Melchior Jensen. Við
borðum með vistmönnunum og
vinnum með þeim alla virka
daga. Þess vegna höfum við ekki
í huga í hvað þeir hafa áður rat-
að. Fyrir okkur er það nútíðin
sem gildir, — fyrir þá framtíðin.
Og fólk frá okkur vinnur nú
margs konar þýðingarmikil störf
víðs vegar um landið.
Það eru fleiri en dæmdir
menn úr refsivist, sem hingað
koma. Hingað koma líka atvinnu
lausir og heimilislausir menn og
biðjast ásjár. Við úthýsum þeim
ekki, því að það væri hættu-
legt. Margir heimilismanna hafa
orðið mér til mikillar gleði; —
sumir til sorgar, — en einkum til
gleði. Og það væri hægt að segja
ýmsar hjartnæmar sögur um
þakklátssemi. Hér kom maður á
aðfangadagskvöld og spurði,
hvort hann mætti dveljast hér
um jólin. Það var honum leyft.
Hann fór eftir jólin og spurði
hvað dvölin kostaði. Hún var ó-
keypis. Hann komst í vist eftir
nýárið og sendi heimilinu fyrsta
vikukaupið sitt.
Misjafn sauður í mörgu fé
Alls konar menn koma á
Sönderskovsheimilið. Melchior
Jensen hefir hætt að trúa ekki
of vel öllu því, sem þeir vilja
segja. Hann hlustar á þá, en
hefir svo til að segja sem svo:
Þetta er nú gott, en eigum við
ekki heldur að halda okkur við
sannleikann.
Það verða ekki allir nýir og
betri menn þó að þeir komi á
þetta heimili. Til eru menn, sem
ekki virðist vakna hjá neinn vilji
til að þiggja hjálp og hafa sig upp
úr ógæfu sinni. Og fyrir þá er
eigi upp á pallborðið hjá honum því svo er hann gagn-
kunnur undirferli þeirra og refmensku.
Það var mikil gæfa fyrir Bandaríkin og gæfa fyrir
lýðfrjálsar þjóðir, að framboðsþing Republicana tók
Eisenhower fram yfir Taft, glapsýnan tækifærissinna,
alt af á vaðbergi um það, úr hvaða átt byrvænlegast
blési.
ekkert hægt að gera á þessum
stað.
Fyrst í stað þótti fólkinu í
sveitinni allt annað en glæsilegt
til að hyggja, að það ætti að
safna morðingum, níðingum og
alls konar stórglæpamönnum og
óþjóðalýð heim til þeirra. En
það hefir sýnt sig við reynsluna,
að heimilisfólkið í Suðurskógi er
friðsamt fólk, sem engin ástæða
er til að óttast fremur en annað
fólk, enda þótt fortíð þess sé
með ýmsum hætti. Það kemur
þar heldur enginn afbrotamaður
fyrr en hann hefir þolað sinn
dóm.
—TÍMINN, 30. sept.
Vindur og sól framtíðar orkulindir
fyrir eyðimerkursvæðin?
Þessa dagana stendur yfir í
London fundur sémefndar
UNESCO — menningar- og vís-
indastofnunar S. Þ. um nýtingu
hins hrjósturlenda heims. Á
fundinum er m. a. rætt um að
koma upp orkustöðvum á eyði-
merkursvæðunum með virkjun
orku vinds og sólar. Hrjóstur-
svæði þessi ná yfir meira en
íjórðung þurrjendis jarðar. Ef
takast mætti með hjálp vísind-
anna og tækninnar að gera þessi
landsvæði frjósöm, myndi það
verða öllu mannkyni hin mesta
búbót.
áherzlan lögð á gróðurfræði,
þ. e. a. s. gróðurþrif á hinum
ýmsu stöðum. Ætlunin er með
tíð og tíma að planta á eyði-
merkursvæðunum þeim nytja-
jurtum, sem þrifist hafa og sýnt
mótstöðukraft á þurrum og hálf
þurrum landssvæðum annars
siaðar í heiminum.
Á fundinum í London verður
ennfremur rædd tillaga um
stofnun alþjóðlegs fyrirtækis um
ræktun hrjóstursvæðanna.
—AB, 14. okt.
UNESCO-nefndin er skipuð
visindamönnum níu ríkja, sem
öll hafa á einn eða annan hátt
beinan hag af ræktun hrjóstur-
svæðanna. Sem stendur eru
störf nefndarinnar tvíþætt í aðal-
atriðum. í fyrsta lagi söfnun sem
flestra og nákvæmastra upplýs-
inga um það, sem þegar hefir
verið gert til að rækta eyðimerk-
urnar, og í öðru lagi stofnun vís-
indalegra rannsóknarstöðva um
þessi viðfangsefni.
Nefndin, sem einungis hefir
starfað um eins árs skeið, hyggst
taka fyrir eitt höfuðverkefni ár-
lega. 1 fyrra var vatnsvandamál-
ið tekið til meðferðar, en það er
náttúrlega helzta vandamál eyði-
merkursvæðanna. Árangurinn af
rannsóknarstörfum fyrsta starfs-
ársins var sá, að nú liggur fyrir
vísindalegur grundvöllur að nýt-
ingu vatnsins. í ár verður aðal-
— Þekkið þér frú Petersen?
— Já, ég held nu það. Hún er
ein af mínum einlægustu og
beztu óvinkonum!!
☆
— Er maðurinn yðar bóka-
ormur?
— Nei, bara venjulegur
ormur!
☆
— Menn verða vitrari við að
bíða tjón.
— Hvaða bölvuð vitleysa er
þetta hjá þér. Þú þekkir hann
Sigga á mölinni. Hann datt nið-
ur af húsþaki hjá sér og kom á
höfuðið og hann varð bara alveg
kolbrjálaður.
Er sársauki sverfur að
Eftir afi þér fyrst kennifi gigtarverkja
— notifi Templeton’s T-R-C’s. Yfir
miljón T-R-C’s taflna eru notaðar ít
hverjum mánufii til lækninga við gift,
vöðvagigt, ógleði og bakverk. Þvl þjást
aS öþörfu ? HafiS T-R-C’s viS hendi
og fáiS skjótan bata. ASeins 65 c.,
$1.35 I lyfjabúSum. T-842.
Spurningar og svör varðandi canadíska banka
Hvers vegna geymir fólk
yfir 8,000,000 innstæðu
í hinum lögiltu bönkum?
Jtíin ástæðan er sú, að fólki er ekki um það
gefið að geyma peninga svo um muni í heima-
húsum eða bera þá á sér. Það lætur aflögufé sitt
í bankann þar, sem það er trygt gegn eldsvoða,
þjófnaði eða annari áhættu . . . Þetta er hlut-
verk bankanna.
Og það að eiga inni í banka hvetur fólk til
sparnaðar. Hver, sem vill getur byrjað spari-
innlegg með einum dollar. Með því að leggja
inn reglubundið eykst inneign yðar jafnt og
þétt. Peningarnir eru ávalt til taks, er þú
þarfnast þeirra — ef vanda ber að höndum
eða ábatavænlegt tækifæri býðst. Og þeir eru
ávalt tryggir. Canadamenn treysta undantekn-
ingarlaust bönkum sínum.
Þér sannfærist um að bankinn sé hliðholl og
velviljuð stofnun — og að spari-inneign sé hinn
vísasti auðnuvegur.
Ein af aiiKÍ.Vsi risunum, sem-
BANKINN í NAGRENNI
YÐAR BIRTIR