Lögberg - 11.12.1952, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 11. DESEMBER, 1952
3
Business and Professional Cards
Hefðu þar þótt góðar slægjur,
ef völ hefði verið á slíku engi
heima á Islandi, en hér var ekki
hreyft við því. Hvergi sást upp-
blástur eða grjótmelur og iðja-
grænn skógurinn og grasgeir-
arnir meðfram ánni gerðu um-
hverfið hlýlegt og fagurt yfir að
líta.
Skammt frá bækistöðvum
okkar, nokkru neðar með ánni,
var smáþorp og var þar póstaf-
greiðsla. En strjálar voru póst-
ferðir þangað og sjaldan fengum
við bréf að heiman nema einu
sinni í mánuði. íbúar þorpsins
voru samtals 300. Var þetta fólk
flest kynblendingar Rússa og
Eskimóa eða Indíánar. Aðalat-
vinnan er veiðiskapur — lax-
veiðar á sumrin, aðallega hjá út-
gerðarfélögunum þarna á staðn-
um, en á vetrum loðdýraveiðar
og voru þá notaðir dýrabogar,
er dreift var um stór svæði og
ferðast á milli þeirra í hunda-
sleðum og legið í kofum eða
sæluhúsum hér og þar. Mun
þetta ekki hafí verið heiglum
hent en oft mikill gróði í aðra
hönd, ef vel veiddist, því að
skinn af sumum þessum dýrum
eru eftirsótt vara. Aðrir höfðu
nokkra atvinnu á vetrum við
skógarhögg. — Útgerðarfélögin
kaupa á hverju ári mikið af
trjám, þegar búið er að fella
þau, aflima og birkja og koma
þeim fram á árbakkana. Eru þau
notuð í sturagirðingar þar sem
laxagildrurnar eru settar niður
og mun vikið að því nánar síð-
ar. — Eitthvað mun vera af
Indíánakofum á víð og dreif á
þessum slóðum, að öðru leyti er
landið ónumið, þótt landkostir
virðist þarna góðir.
Þessi landshluti er á svipuðu
breiddarstigi og Island eða á
60°—63° norðurbreiddar og
veðráttan lík og hér heima. Sá
munur er þó á tíðarfarinu að
það er miklu reglubundnara.
Vorhlýindi byrja nær undan-
tekningarlaust síðari hluta marz
mánaðar eðá í byrjun apríl og
snjóar sjaldan eftir það. All-
mikil frost munu vera á vetrum,
en snjókoma miklu minni en hér
og sjaldan mikil hvassviðri nema
helzt síðari hluta vetrar. Sumr-
in eru votviðrasöm og oft þokur,
en hlýindi flesta daga. Dýralíf
er fjölbreytt. Elgsdýr eru í stór-
um hópum og skógarbirnir eru
oft á rölti meðfram ánum. Marg-
ar tegundir villtra smádýra eiga
heimkynni í skógunum.
Fuglalíf er hins vegar fá-
breytt — aðallega veiðibjöllur,
er voru á sveimi í þúsundatali
kringum veiðistöðina. Mikill
mývargur var með fram ánni.
Er flugan stærri en hér heima
og aðsúgsmeiri og urðum við
suma daga, þegar vargurinn var
áleitnastur, að hafa skýlur til
varnar. Ekki ver heldur friður
inni og urðum við að tjalda með
flugnaneti kring um rúmin
okkar til þess að hafa svefnfrið.
Veggjalúsin var enn verri við-
fangs. Þegar Ijós voru slökkt
kom hún fram úr rifum á veggj-
unum, og ef hún komst á bert
hörund beit hún til blóðs og kom
þar bólguhella með óþolandi
kláða. Þessi ófögnuður var hin
versta plága fyrir landnemana
vestra meðan þeir urðu að búa í
bjálkakofum. Orti einn þeirra í
bræði sinni:
„Ameríka er örg og leið,
ófagnaðarbælið versta,
veggjalúsar vítisneyð,
værð um nætur bannar flestar."
Lifnaðarhællir og vinnubrögð
Eins og áður var sagt, var sex
mönnum ætlað að búa í hverri
verbúð. Félagar mínir voru þrír
Norðmenn, einn Rússi og Svíinn
minn, sem áður hefir verið
minnst á. Samkomulag var
prýðilegt á þessu litla heimili og
var verkaskipting þannig, að
sinn daginn sópaði hver eða
þvoði gólfið og hélt'við eldi á
arni. Klukkan sjö að morgni
voru allir vaktir og eftir hálf-
tíma var matur tilbúinn. Hófst
svo vinna klukkan átta. Einnar
stundar matarhlé var um há-
degið og vinnu hætt klukkan
fimm. Og þegar leið að háttatíma
gat hver sem vildi fengið kaffi
eða te í eldhúsinu. Matreiðslan
var í bezta lagi og vel lagt til
bús, því meðal annars höfðum
við haft meðferðis að sunnan all-
margt af hænsnum og svínum,
er alin voru til slátrunar og
lógað við og við, svo ekki skorti
nýmetið. Naut enginn almenn-
ari vinsælda en danski mat-
reiðslumaðurinn okkar.
Fyrsta morguninn var byrjað
á því að hreinsa snjó af gang-
stéttum og lagfæra ýmislegt
áður en undirbúningur veiðanna
var hafinn.
Laxinn er veiddur á þessum
slóðum í stauranet eða svokall-
aðar laxagildrur. Ákveðið var
að í þetta sinn skyldu þær vera
14 að tölu. Gildrurnar eru þannig
gerðar, að staurar eru reknir
niður með fallhamri í beinni
línu frá fjöruborði fram á sjó-
inn á hæfilegt dýpi, 100—150
metra frá landi. Fremst eru
staurarnir látnir mynda fer-
köntuð hólf. Þar er komið fyrir
poka riðuðum úr sterku garni.
Á þeirri hlið, sem að landi veit,
er trektmyndað op er gengur
inn í vörpupokann. Á staurana,
sem frá landi liggja, er fest vír-
netsgirðing. Laxagöngurnar fara
venjulega meðfram landinu. Og
þegar laxinn rekur sig á girð-
inguna syndir hann fram með
henni og lendir þá í trektaropið
og inn í vörpupokann og ratar
svo ekki út aftur, því opið er svo
lítið, sem hann hefir synt inn
um.
Það var mikið verk að útbúa
þessi veiðitæki og koma öllu í
lag, áður en sjálf veiðin hófst.
Var mönnum skipt í marga
starfshópa. Sumir unnu við vír-
netin, sem fest voru saman á
jöðrunum, 2—7 breiddir eftir
því hvað girðingin átti að vera
á miklu dýpi. Voru svo netin
vafin saman í rúllur, er urðu
geysistórar og erfiðar viðfangs.
Aðrir unnu að flutningi girðing-
arstauranna og niðursetningi
þeirra á þeim stöðum, þar sem
gildrunar áttu að vera. Þá var
hreinsun og lagfæring allra verk-
smiðjuvélanna, aðgerðir á hús-
um og bátum, málning o. fl.
Jhpanarnir höfðu nóg að gera
við smíði mörg hundruð þús.
niðursuðubauka og- trékassa til
innpökkunar.
Þessum undirbúningi var að
mestu lokið um mánaðamótin
maí og júní.
— VEIÐITÍMINN —
Veiðitíminn var ákveðinn af
ríkisstjórninni frá 1. júní til
ágústloka. Þó voru þau takmörk
sett, að hætt yrði veiði þegar í
stað, ef ekki hefði gengið upp í
ána ákveðin tala af laxi til-
hrygningar, fyrir tiltekin tíma
að sumrinu. Voru gæzlumenn
við ána, er fylgdust nákvæm-
lega með þessu. Var áin þver-
girt á einum stað og talningar-
útbúnaði komið þar fyrir, er
markaði tölu þeirra fiska, er upp
fyrir girðinguna fóru. Seinna
sumarið, sem ég var þarna, var
veiðin stöðvuð af þessum sökum
10 dögum áður en veiðileyfi var
lokið, til stórtjóns bæði fyrir
útgerðarfélögin og hlutarmenn.
Laxagöngurnar þarna eru
reglubundnar og venjulega þrjár
hver á eftir annari. Forustuna
hefir Kónglaxinn (King Salmon).
Hann er langstærsta laxateg-
tegundin, sem þarna veiðist.
Vega stærstu laxarnir 80—90
ensk pund. Samtímis er slæð-
ingur af Hundalaxi (Dog Sal-
mon). Hann er allmikið minni
°g þykir ekki eins góður til átu.
í næstu göngu er svo nefndur
Silfurlax (Silver Salmon). Hann
er ekki ósvipaður hafsíld, silfur-
gljáandi, en miklu stærri 4—5
pund og mjög jafnstórir. Er þetta
feitur fiskur og ágætur til átu.
í síðustu göngunni er nær ein-
göngu sérstök tegund af laxi,
sem aldrei hefir sézt hér heima,
kallaður Kroppinbakur (Hunch-
back). Hann er langminnstur
2—3 pund, dökkblár á bakinu en
ljósari á kviðnum, hausinn er
mjög lítill, bakið kryppuvaxið
og fiskurinn stuttur og gildvax-
inn, svipaður karfa að lögun.
Þykir þetta lakasta tegundin.
Stauranetin — veiðigildrurn-
ar — 14 að tölu voru dreifðar
um stórt svæði meðfram strönd-
inni. Þrír gæzlumenn voru við
hverja gildru og héldu þeir þar
til allan veiðitímann og bjuggu
í smákofum og urðu að matreiða
fyrir sig sjálfir. Þótti sumum
iðjuleysið þarna leiðinlegt, því
ekki var vitjað um gildrurnar
nema annan hvern dag. Komu
þá mótorbátar úr landi með
stóran pramma í eftirdragi. Fóru
þá gæzlumenn á flot og var
vörpupokanum með öllu, sem í
honum var lyft, með aðstoð vél-
bátsins, upp í vatnsskorpuna. Til
þess að ná laxinum úr vörpunni
var notaður dálítill netstubbur
ca. 12 fet á lengd og 5 fet á
breidd. Var annar endinn fest-
ur á borðstokk prammans. Járn-
pípa- var dregin gegnum möskv-
ana á hinum endanum og þrír
kaðalspottar bundnir um píp-
una — einn í miðju og sinn við
hvorn enda. Var svo framend-
anum á netinu ýtt með stöng
undir laxatorfuna í vörpunni og
svo togað í kaðlana og steypt
úr netinu inn fyrir borðstokkinn
því sem í því toldi — oft mörg-
um löxum í hvert sinn. Þetta
var skemmtilegt verk, en erfitt
ef mikil var veiði. Þegar varp-
an var tæmd var hún látin síga
niður og gengið frá öllu eins og
áður; Hélt þá mótorbáturinn
með prammann í eftirdragi að
næstu gildru og svo koll af kolli.
Éf veiði var meiri en praminn
gat borið, var laxinum kastað
upp í mótorbátinn og svo haldið
heim, þegar allar gildrurnar
voru tæmdar og lagst að
bryggju. Löndun gekk greiðlega.
Var laxinum kastað upp í stór-
an kassa og við það var notað
prik með íbjúgum stáloddi í end-
anum, er stungið var í hausinn
á laxinum. Var það allmikil afl-
raun að lyfta þeim stærstu. Þeg-
ar kassinn var fullur var honum
lyft með vélarkrafti og hleypt
úr honum í upphækkaðan geymi
á bryggjuha'usnum, því botninn
var á hjörum. Þaðan fluttist
laxinn á hringkeðjum all-langan
veg í geymzluhólf í verksmiðju-
húsinu. — Mesta veiði í einni
umvitjun nægði til þess að fylla
2000 kassa af niðursoðnum laxi
eða 144 þúsund eins punda
bauka. Varð þá að vinna í verk-
smiðjunni dag og nótt. Vinnu-
hraði var þó furðu mikill, tók
hver vélin við af annari: ein af-
hausaði, önnur risti á kviðinn,
þriðja tók innan úrj fjórða
burstaði og þvoði, fimmta skar
laxinn í hæfileg stykki. Drátt-
arbelti eða keðjur fluttu milli
vélanna. Þá voru baukarnir
fylltir og vegnir og vélar látnar
setja lokið á svo loftþétt væri.
Síðan voru baukarnir soðnir í
stórum pönnum og loks límd á
þá skrautleg vörumerki og þeim
raðað í trékassa — 72 baukum
í hvern og kössunum lokað og
þeir merktir eftir innihaldi og
var þá varan tilbúnin til út-
flutnings.
Veiðin var mjög misjöfn. Og
þegar lítið eða ekkert veiddist
var tíminn lengi að líða. Var þá
tekið fegins hendi ef eitthvað
skeði nýstárlegt, sem athygli
vakti.
— SITT AF HVERJU —
Það var einn dag snemma
morguns, að við sáum að mikil
ókyrrð var á suðurbakka árinn-
ar. Voru þar margir menn á
harðahlaupum, ýmist upp eða
niður með ánni. Fýsti okkur að
vita hvað um væri að vera
þarna og var nú sóttur sjónauki.
Kom þá í ljós, að þarna var
eltingarleikur við svartan skóg-
arbjörn. Birnir eru mjög fráir
á fæti og var leikurinn því ekki
auðsóttur. Loks tókst þó að slá
hring um björninn og flæma
hann fram á nesodda við ána.
Mun nú björninn hafa þótt
unninn, því auðsjáanlega var
ætlunin sú, að handsama hann
þarna í net og ná honum þannig
lifandi. En hér var sýnd en ekki
gefin veiði. Þegar björninn var
kominn í þessa úlfakreppu, kast-
aði hann sér hiklaust í ána og
stefndi á hröðu sundi þvert yfir,
í áttina til okkar. Sunnanmenn
munu ekki hafa haft bát við
hendina og bar nú vel í veði
fyrir norðanmenn. Var báti
hrundið á flot í skyndi. Og eftir
nokkurn eltingarleik við bangsa
á sundi, var hann skotinn og
endaði þannig þessi ójafni og
ljóti leikur. Þetta var ungur
björn en mun þó hafa vegið
nokkuð á annað hundrað pund.
Feldurinn var ljómandi falleg-
ur, hrafnsvartur og snögghærð-
ur, og höfðu margir ágirnd á
honum. En að sjálfsögðu féll
hann í hlut skotmannsins.
Síðari hluta júlímánaðar var
logn og hita-skólskin í marga
daga. Þá var það eitt kveld, að
stór hópur af elgsdýrum, á að
gizka 40—50 komu fram úr skóg-
inum og stefndu fram að ánni.
Sennilega hefir einhver styggð
komizt að þeim, því að allt í
einu sneri hópurinn við og þaut
á harða spretti sömu leið til
baka og hvarf inn í skóginn.
Lítill kálfur varð viðskila og
tókst að handsama hann. Hann
var dásamlega fallegur, ljós-
brúnn, snögghærður og glans-
andi, og fæturnir næri hvítir,
eins og ljósir nylonsokkar en
klaufirnar hrafnsvartar eins og
ballskór. Hann var settur í dá-
lítið girðingarhólf og ráðgert að
ala hann þar og fara með hann
suður um haustið. Tókst strax
að láta hann drekka dálítið af
mjólk. En um nóttina komust
grimmir hundar inn í girðinguna
og lauk þannig ævi þessa litla
fallega ungviðis.
Eina dýrið, sem tókst að koma
lifandi heim, var ofurlítill sel-
kópur. Hann hafði villst inn í
eina laxagildruna. Var útbúið
handa honum stórt sundker, er
fyllt var með sjó. Þar lék hann
listir sínar og undi hag sínum
vel. Lærði hann fljótt að þekkja
nafnið sitt og kom strax að kar-
barminum, ef kallað var á hann
og honum gefið eitthvað, sem
honum líkaði vel. Höfðum við
oft góða skemmtun af honum.
Aldrei varð ég var við, að
reynt væri að veiða lax á stöng
í ánni, en oft sáum við þá
stökkva þar. Hefir stangarveiði
líklega verið bönnuð. En aðra
veiðiaðferð sá ég, sem mér þótti
nýstárleg. — Skammt frá okkur
á árbakkanum var einsetumanns
kofi. Þar var skrítinn karl, lág-
vaxinn, klofstuttur og höfuðstór
og „bar ístruna í fanginu“ —
eins og Kiljan orðar það. Hann
var frá Finnlandi, og búinn að
eiga þarna heima í kofanum í
mörg ár og var alltaf kallaður
„Shorty“ (stuttur). Hann sást oft
á ferð með prik í annari hendi
en netstúf í hinni. Gekk hann
ævinlega á tréklossum, þegar
hann fór í þessar veiðiferðir. —
Svo hagar til þarna, að með
fjöru koma upp eyrar í ánni
meðfram landi. Stakk karlinn
hæl niður í árbakkann og festi
við hann annan endann á net-
inu, breiddi það svo á þurra
eyrina og batt stein við fram-
endann. Með aðfallinu flæddi
yfir allar eyrarnar, því þarna er
afarmikill munur flóðs og fjöru,
eða allt að 22 fetum, þegar stór-
streymt er. Netið lá á þurru á
næstu fjöru og þá fór karlinn
aftur á kreik og hirti veiðina,
sem þá lá á þurru landi. Á þenn-
an einfalda hátt hefði fengist
góður hlutur, ef mörg net hefðu
verið notuð. En sennilega hefir
Shorty aðeins haft leyfi til þess
að veiða sér til lífsbjargar. Bú-
settir menn höfðu lítilsháttar
veiðisérréttindi, máttu t. d.
skjóta 2 elgsdýr að hausti til
heimilisnota. Orð lék á því, að
Shorty stundaði aðra atvinnu-
grein arðvænlegri en veiðiskap-
inn, bruggun áfengis. Áttu
margir erindi til karlsins, sér-
Framhald á bls. 7
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary’s and Vaughan. Winnlpeg
PHONE 92-6441
J. J. Swanson & Co.
LIMITED
308 AVENUE BLDG. WINNIPEG
Fasteignasalar. Leigja hús. Út-
vega peningalán og eldsábyrgtS,
bifreiSaábyrgS o. s. frv.
Phone 92-7538
SARGENT TAXI
PHONE 20-4845
FOR QUICK, RELIABLE SERVICE
DR. E. JOHNSON
304 EveUne Street
SELKIRK. MAN.
Phones: Office 26 — Res. 230
Offlce Hours: 2:30 - 6:00 p.m.
Thorvaldson Eggertson
Bastin & Stringer
Barris ters and Solicitora
209 BANK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
PHONE 92-8291
CANADIAN FISH
PRODUCERS LTD.
J. H. PAGE, Managing Director
Wholesale Distributors of Fresh and
Frozen Fish
311 CHAMBERS STREET
Office: 74-7451 Res.: 72-3917
Office Phone Res. Phone
92-4762 72-6115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BUILDING
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment.
A. S. BARDAL LTD.
FUNERAL HOME
843 Sherbrook St.
Selur llkklstur og annast um út-
farir. Allur útbúnaCur sá bezti.
stofnaö 1894 Slmi 74-7474
Phone 74-5257 700 Notre Dame Ave.
Opposite Maternity Pavilion
General Hospital
Nell's Flower Shop
Wedding Bouquets, Cut Flowers,
Funeral Designs, Corsages,
Bedding Plants
Nell Johnson Res. Phone 74-6753
Office 93-3587 Res. 40-5904
THORARINSON &
APPLEBY
BARRISTERS and SOLICITORS
4th Floor — Crown Trust Building
364 Main St.
WINNIPEG CANADA
SELKIRK METAL PRODUCTS
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hereinir. Hitaeiningar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldl-
viC, heldur hita frá aC rjúka út
meC reykum.—SkrifiC, slmiB til
KELLY SVEINSSON
625 WaU Street Winnipe*
Just North of Portage Ave.
Slmar: 3-3744 — 3-4431
J. WILFRID SWANSON & CO.
Insnrance in all lts branches.
Heai Estate - Mortgages - Rentali
219 POWER BUILDING
Telephone 937 1S1 Res. 493 4M
LET US SERVE YOU
Creators of
Distinctive Printing
Columbia Press Ltd.
695 Sargenl Ave., Winnipeg
PHONE 74-3411
!
I
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smiih Si. Winnipeg
PHONE 92-4624
Phone 74-7855 ESTIMATES
FREE
J. M. INGIMUNDS0N
Ashphalt Roofs and Insulated
Siding — Repairs
Country Orders Attended To
632 Simcoe St. Winnlpeg, Man.
GIMLI FUNERAL HOME
Sími 59
SérfrœSingar i öllu, sem aO
útförum lýtur
BRUCE LAXDAL forstjóri
Licensed Embalmer
Dr. A. V. JOHNSON
DENTIST
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 92-7932
Home Telephone 42-3216
Dr. ROBERT BLACK
SérfræSingur 1 augna, eyrna, nef
og hálssjúkdömum.
401 MEDICAL ARTS BLDG.
Graham and Kennedy St.
Skrifstofusími 92-3851
Heimasimi 40-3794
Comfortex
the new sensation for the
modera girl and woman.
Call Lilly Matthews, 310
Power Bldg., Ph. 927 880
or evenings, 38 711.
Gundry Pymore Ltd.
British Quality Fish Netting
58 VICTORIA ST. WINNIPEG
PHONE 92-8211
Manager T. R. THORVALDSON
Your patronage wUl be appreclated
Minnist
BETEL
í erfðaskrám yðar.
PHONE 92-7025
H. J. H. Palmason, C.A.
Chartered Accountant
505 Confederation Life Building
WINNIPEG < MANITOBA
Parker, Parker and
Kristjansson
Barristers - Solicitors
Ben C. Parker. Q.C.
B. Stuart Parker, A. F. Kristjansson
500 Canadlan Bank of Commerce
Chambers
Winnipeg, Man. Phone 92-3591
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
Wholesale Distributora of
FRESH AND FROZEN FISH
60 Louise Street Simi 92-5227
BULLMORE
FUNERAL HOME
Dauphin, Manitoba
Eigandi ARNI EGGERTSON, Jr.
VAN'S ELECTRIC LTD.
I 636 Sargent Ave.
Authorised Home Applianc*
Dealers
General Electric
McClary Electric
Moffat
Admiral
Phona 3-4890