Lögberg - 19.02.1953, Qupperneq 2

2
LÖGBERG, FIMTUÐAGINN, 19 FEBRÚAR, 1953
Góðskáld á þroskabraut
Eftir prófessor RICHARD BECK
Þóroddur kennari Guðmunds-
son frá Sandi er þegar kunnur
rithöfundur bæði í bundnu máli
og óbundnu, því að hin nýja
ljóðabók hans, sem hér verður
sérstaklega gerð að umtalsefni,
er fjórða bókin, sem hann hefir
sent frá sér. Hinar eru smásagna
safnið Skýjadans (1943), kvæða-
bókin Villiflug (1946) og ævi-
saga föður hans, Guðmundar
skálds Friðjónssonar. Þegar ég
ritaði um fyrri ljóðabók Þórodds,
gat ég einnig að nokkru smá-
sagnasafns hans; en þar sem ég
hefi eigi áður dregið athygli
vestur-íslenzkra lesenda að riti
hans um föður sinn, þykir mér
vel fara á því að gera þeirri á-
gætu bók stutt skil, áður en horf-
ið er að hinu nýja ljóðasafni
höfundar.
I.
Guðmundur Friðjónsson, ævi
og störf nefnist þessi ævisaga
hins svipmikla og þjóðkunna
skáldbónda eftir son hans, og
kom út á vegum ísafoldarprent-
smiðju í Reykjavík haustið 1950.
Er hér um mikið rit að ræða, 327
bls. í stóru broti, og um allt hið
vandaðasta að sama skapi.
1 ítarlegu forspjalli greinir
höfundurinn frá orsökunum til
þess, að hann færðist það mikla
vandaverk í fang að semja þessa
ævisögu föður síns. Síðan er efni
bókarinnar skipt í þessa megin-
þætti: „Bóndinn og bújörðin“,
„Skáldið og umhverfið", „Menn
og málefni“ og „Kvöldskuggar“.
Þvínæst eru greiddir í sundur
og raktir af mikilli nærfærni
þræðirnir, sem þessar hliðar á
lífi og starfi hins gáfaða og stór-
brotna skáldbónda voru ofnar úr,
bæði uppistaða þeirra og ívaf, en
úr öllu þessu efni, meginþáttum
og aukaþáttum, fléttast heildar-
myndin, svo að Sandbóndinn og
þjóðskáldið, heimili hans og
störf innan húss og utan, við
orfið og aðra útivinnu eða við
skrifborðið, standa lesandanum
lifandi fyrir sjónum í bókarlok.
Vissulega tókst Þóroddur Guð-
mundsson mikinn vanda á hend-
ur, er hann gerðist svo djarfur
að rita þessa bók um föður sinn,
en nú munu allir, sem hana lesa,
kunna höfundinum þakkir fyrir
þá dirfsku hans, og þá ekki sízt
þeir, er meta kunna að verðleik-
um ljóð og sögur og önnur rit-
störf hins frumlega, fjölhæfa
og orðglaða skálds, sem bókin
lýsir svo eftirminnilega. Hún er
allt í senn ævisaga, mannlýsing
og merkileg þjóðlífslýsing.
Að sjálfsögðu er bókin rituð af
sonarlegri ræktarsemi og djúpri
virðingu fyrir þeim merka og
mikilhæfa manni, sem hún segir
frá og lýsir, en það sem gerir
hana eins heillandi lestur og
raun ber vitni og ómetanlega
heimild um bóndann og skáldið
er um annað fram hlutleysi og
hispursleysi frásagnarinnar, ein-
urðin og sannleiksástin, sem
svipmerkja hana frá byrjun til
enda; þar við bætist, að bókin
er samin af mikilli glöggskyggni
og prýðilega rituð. Með henni
hefir sonur skáldsins því reist
föður sínum óbrotgjarnan bauta-
stein, og er hún ómissandi öllum
þeim, er skilja vilja til hlýtar
gagnmerkan skáldskap Guð-
mundar Friðjónssonar, hvort
heldur hann er í lausu máli eða
stuðluðu, lífsviðhorf hans og
manninn sjálfan. Þessi bók hefir
einnig að verðugu hlotið einróma
lof þeirra, sem um hana hafa
ritað.
þekka heiti, Anganþeyr (Akur-
eyri, 1952), og er það sannnefni,
því þar er góður ilmur úr grasi
og hlývindur leikur um vanga í
þessum kvæðum.
Öll bera þau því einnig fagurt
vitni, hve höfundinum býr rík
söngvaþrá í brjósti og hve djúpa
virðingu hann ber fyrir ljóðlist-
inni. Kvæði hans eru í heild sinni
mjög vel unnin, hugsun hlaðin,
svo að mörg þeirra græða við
það að lesast oftar en einu sinni;
málfarið auðugt og kröftugt, að
vísu á stöku stað fyrnt úr hófi
fram; rímfimin mikil, enda falla
bragarhættimir yfirleitt vel að
yrkisefnunum.
Innileg og fögur eru kvæði
höfundar til konu sinnar, en
henni tileinkar hann þetta ljóða-
safn sitt; sýna þau kvæði, eins
og önnur fleiri í bókinni, að
hann kann tökin á hinum þýðari
strengjum gígjunnar, kjósi hann
að grípa í þá; gott dæmi þess er
sonnettan „Lífgjafinn“, er jafn-
framt vitnar um djúpstæða ljóð-
þrá skáldsins:
„Sem bjartast liljublóm og
rauðust rósa,
þó reifuð hjúpi, fegurð þín mér
birtist.
Og undir huliðsblgzju bros þitt
virtist
sem blik frá tíbrárheimi hvítra
Ijósa.
Og hjarta mitt sló ört af ást og
gleði,
sem enginn fyrr né síðar hefur
vakið.
Þá hrærði brjóst mitt hörpu-
strengjatakið
og hugbót veitti mínu unga geði.
Weiiler & Williams Go. Ltd.
UNION STOCK YARDS St. Boniface, Man.
Vér grípum þetta tækifæri til að flytja
hinum íslenzku viðskiptamönnum vor-
um hugheilar kveðjur. Við þökkum við-
skiptin á undangengnum árum og vænt-
um þess að geta veitt ykkur greiða og
góða afgreiðslu í framtíð. Hafið hugfast,
að vér veitum smáum gripasendingum
nákvæmlega sömu skil og þeim, sem
stærri eru.
WILLIAM J. McGOUGAN — Manager
Velkomnir félagar og gestir á þrítugasta
og þriðja miðsvetrarmót Fróns í
Winnipeg, 23. febrúar 1953.
BALDWI NSON'S
SHERBROOK HOME BAKERY
Phone 74-1181
Cor. Ellice and Simcoe WINNIPEG
City Hydro Expands Steam Plant!
Velkomnir félagar og gestir á þrítugasta
og þriðja miðsvetrarmót Fróns í
Winnipeg, 23. febrúar 1953.
Sargent Florists
739 Sargenl Avenue WINNIPEG, Manitoba
Phone 74-4885
For the Best In Bedding
GLOBE
Beds
Springs
Mattresses
Davenports and Chairs
CHESTERFIELDS
Continental Beds
Comforters
Bedspreads
Pillows and Cushions
GLOBE BEDDING
COMPANY LIMITED
WINNIPEG
CALGARY
Lestrarfélög vor hin íslenzku,
sem enn eru hér við lýði, ættu
að afla sér þessarar ágætu bókar,
hafi þau ekki þegar gert það, og
þeir íslendingar, sem þess eru
umkomnir og áhuga hafa á ís-
lenzkum bókmenntum og menn-
ingu, ættu að gera hið sama, því
að ferill skáldbóndans á Sandi
og störf hans eru um svo margt
saman ofin samtíð hans, að saga
hans verður jafnframt, eins og
þegar er gefið í skyn, að eigi litlu
leyti aldarfarslýsing, svo margt
lét hann sér við koma í þjóðlíf-
inu, og við sögu hans koma
einnig fjöldi karla og kvenna
austan hafs og vestan.
II.
Skal þá horfið aftur að hinni
nýju Ijóðabók Þórodds Guð-
mundssonar, er ber hið þýða og
Construction of the turbine plant extension at City Hydro’s Steam
Plant, on the west bank of the Red River at the foot of Amy Street, was
started in June, 1950.
Already installed is a 15,000 Kw. turbo alternator, and a 165,000 pounds
per hour steam boiler. Another turbo alternator of 25,000 Kw. capacity
with a suitable steam generator will be added during the next twelve
months.
To provide condensor cooling water for the 15,000 Kw. and the 25,000
Kw units, as well as the two existing 5,000 Kw. turbines in the original
standby plant, a pump house has been constructed on the river bank. The
present installation consists of four pumps, each capable of pumping 7,500
gallons per minute.
When the 25,000 Kw. alternator has been installed, it will mean that
the City Hydro Steam Plant, including the two original 5,000 standby units,
will be in effect a generating station with steam turbine capacity of approxi-
mately 72,700 horsepower.
With Winnipeg’s requirements for home and industry growing steadily,
City Hydro is thus taking steps to meet the increased demand.
55 Princess Street Phone 96-8201
i i
Canadamenn í fylkingarbrjósti
Dr. Gestur Kristjánsson forseti Leifs Eiríkssonar félags-
ins, sem nýlega var stofnað í Winnipeg lét þannig ummælt,
að framtíð Canadamanna af íslenzkum uppruna grundvallaðist
á háum hugsjónum.
„Fyrst erum vér Canadamenn,“ sagði hann. „En vér
getum orðið betri Canadamenn með nytfærslu vorra menn-
ingarerfða og láta aðra verða þeirra aðnjótandi.“
ísland er tiltölulega lítið land, en það hefir lagt fram
mikinn skerf til velfarnaðar Sléttufylkjunum vegna skapgerðar
fólksins, er það sendi hingað. Löghlýðni, iðjusemi og ást á
bókvísi, sendi til vor hóp borgara af íslenzkum stofni frá einni
mentuðustu þjóð heimsins, er nú hafa gerzt eindregnir sam-
vinnumenn og stuðningsmenn canadisku hveitisamlaganna.
CANADIAN CO-OPERATIVE WHEAT PRODUCERS LTD.
WINNIPEG
MANITOBA POOL ELEVATORS
Winnipeg, Manitoba
SASKATCHEWAN CO-OPERATIVE
PRODUCERS LIMITED
Regina, Saskatchewan
CANADA
ALBERTA WHEAT POOL
Calgary, Alberta