Lögberg - 28.05.1953, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINM, 28. MAÍ, 1953
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Oeflð út hvern íimtudag aí
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanfiskrlft ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 74-3411
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The 'Lögberg” tó printed and published by The Columbla Pre.se Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Dulmáttur krúnunnar
Þingbundin konungsstjórn er orðin gömul í hettunni
og hefir víða gefist vel, svo sem á Bretlandi og með Norður-
landaþjóðunum; stjórnarfarskerfi þessarar tegundar, hefir
í ýmissum tilfellum skapað þá kjölfestu, sem að góðu haldi
kom, er mest reyndi á þolrif og máttarviðir samfeldra þjóð-
félaga léku á reiðiskjálfi.
Konungdómurinn gengur í erfðir og þjóðfélagsþegn-
arnir ráða þar engu um hver kórónu beri í þann og þann
svipinn; yfir órjúfandi ríkiserfðum hvílir einhver sá dul-
máttur, sem örðugt er að lýsa svo vel sé.
Þann 2. júní næstkomandi fer fram í London hátíð,
gömul og ný hátíð, þar sem krýnd verður ung og glæsileg
kona, sem nýtur æðstu tignar innan vébanda brezku sam-
veldisþjóðanna með einhuga samúð og virðingu þeirra allra.
Krýningu hinnar ungu drottningar má líkja við fagurt
æfintýri, sjálf verður hún æfintýrahetjan og hvorki hún
sjálf né þegnar hennar ráða þar nokkru um; þúsund ára
erfðavenjur hafa skapað hinni ungu drottningu þann sess,
er hún nú skipar. Drottningin og staða hennar í þjóðfélag-
inu táknar alt það hollasta og fegursta, sem í hrezku
stjórnarfari býr; hún er ljósberi þeirrar einingar, er svip-
merkja skal sambúð þeirra þjóða, sem hún ræður yfir.
Við krýningu núverandi drottningar, Elizabethar II.,
verða svo að segja sömu siðvenjur um hönd hafðar og við-
gengust fyrir þúsund árum; og þótt aldir líði, sjást aldrei á
þeim ellimörk; þessar siðvenjur hefir sagan helgað og
fléttað inn í þær samhengi, sem ekki verður auðveldlega
rofið.
I bók sinni “The English Constitution”, kemst Walter
Bagehot meðal annars svo að orði:
„Þrenns konar réttindum á fullvaldurinn, konungur-
inn eða drottningin yfir að ráða, réttinum til ráðfærslu,
réttinum til uppörvunar og réttinum til aðvörunar."
Eins og vitað er, takmarkast vald krúnunnar mjög af
þingvaldinu, sem er ábyrgt gagnvart vilja þjóðarinnar.
í þeim ríkjum, sem búa við þingbundna konungsstjórn,
engu síður en í hinum, sem njóta forsetastjórnar, er per-
sónufrelsið fyrsta og æðsta boðorðið.
Canadiska þjóðin hyllir hina ungu drottningu sína og
árnar henni guðsblessunar í bráð og lengd.
☆ ☆ ☆
Úr herbúðum sfrjórnmálanna
Eftir því sem nær dregur fylkiskosningunum í Mani-
toba, verður það æ ljósara hve máttvana og villuráfandi
stjórnarandstaðan er; aðalátökin, að því er bezt verður séð
á þessu stigi málsins, verða á milli gömlu flokkanna,
Liberala og hinna svonefndu Prógressív-Conservatíva;
báðir þessir flokkar hafa næga frambjóðendur í kjöri til
stjórnarmyndunar, þótt þeir vitaskuld fái þá ekki alla
kosna. C.C.F.-sinnar koma ekki við sögu, er til þess kemur
að mynda stjórn, því frambjóðendur þeirra eru ekki það
margir, þótt allir yrði kosnir. En þá er Social Credit upp-
vakningurinn* eru líkur á að hann verði þess megnugur
að mynda stjórn? Þessi flokkur hefir nægan fjölda fram-
bjóðenda í kjöri, en að hann fái þá kosna hlýtur að verða
álitamál; flokkur, sem er afturhaldssamari en alt annað
afturhald, sem mönnum er kunnugt um í þessu landi, hefir
enga þá stefnuskrá, sem hægt sé að festa fingur á, því þó
hann slái um sig með tilvitnunum í Biblíuna á stjórnmála-
fundum getur það naumast talist til mikilvægra stefnu-
skráratriða; þessi flokkur er eins konar aðskotadýr, eða
forsending frá þeim Manning í Alberta og Bennett í British
Columbia, sem ekkert erindi á inn í stjórnmál þessa frið-
sæla fylkis, sem hefir sýnt og sannað, að það sé þess að
fullu umkomið, að ráða fram úr vandamálum sínum án
utanaðkomandi áhrifa. Manitobafylki býr við framtaks-
sama og holla stjórn þar sem Campebll-stjórnin á í hlut, og
enginn heilvita maður lætur sér það til hugar koma að
breyta um til hins verra.
Blað eitt ráðlagði lesendum sínum í fyrri viku, að styðja
íhaldsflokkinn í næstu kosningum vegna þess hve örlátari
hann væri á loforð en hinir flokkarnir; en á það var ekki
bent, hve svigrúmið til brigðmælgi yrði þá að sama skapi
umfangsmeira. k
Á mánudaginn rann út hinn lögskipaði framboðsfrestur
og kom þá í ljós, að hvorki meira né minna en 172 fram-
bjóðendur freista sinnar pólitísku gæfu í þeim 57 þing-
sætum, sem um er að ræða; aðeins einn frambjóðandi hlaut
kosningu gagnsóknarlaust og var sá Mr. Morton, ráðgjafi
opinberra mannvirkja og þingmaður Gladstonekjördæmis,
en hann er nú kominn til London sem fulltrúi Mantoba-
fylkis á krýningarhátíðinni.
Athyglisvert ritgerðasafn
Eftir dr. RICHARD BECK
Pétur Sigurðsson erindreki í
Reykjavík er að góðu kunnur
löndum sínum vestan hafs frá
dvalarárum sínum í þeirra hópi;
einnig hafa ýmsir þeirra vafa-
laust fylgst með starfsferli hans
síðan hann hvarf heim um haf,
og þá eigi sízt með ritstörfum
hans í mánaðarritinu Einingunni
og víðar, en hann hefir annast
ritstjórn fyrrnefnds málgagns
íslenzkra bindindismanna og
annarra menningarfrömuða af
mikilli prýði; í einu orði sagt:
sýnt í orði og verki brennandi
áhuga á þjóðfélagslegum um-
bótamálum á bre-ðum grund-
velli.
Er sá vakandi og virki áhugi
hans ljósu letri skráður í bókum
þeim og bæklingum, sem hann
hefir samið, en nýjasta rit hans
er ritgerðasafnið — Vandamál
karls og konu. er út kom á veg-
um ísafoldarprentsmiðju í
Reykjavík síðastliðið haust. í
riti þessu, sem er rúmar 100 bls.
að stærð, eru ellefu erindi flutt
af höfundi á ýmsum stöðum á
íslandi á undanförnum árum, en
hann er snjall ræðumaður. Til-
gangi erindanna og efni er ann-
ars vel lýst í þessum ummælum
úr formálsorðum höfundar:
„Erindasafn þetta er, frá höf-
undarins hálfu, gefið út í þess-
um bæklingi eingöngu af áhuga
fyrir efninu, en erindin fjalla
um þjóðfélagsvandamálið mikla,
sambúð karls og konu, heimilið,
uppeldi æskumanna, ræktun
kynstofnsins, þjóðaruppeldið,
sérmenntun karla og kvenna, og
ýmislegt það, sem gott fjöl-
skyldulíf grundvallast á og vel-
ferð þjóðar."
I upphafserindinu, „Hinn sam-
eiginlegi draumur æskumanna“,
ræðir höfundur um það mikla
vandamál samtíðarinnar, að
„temja og virkja lífsorku æsk-
unnar“, beina þeirri orku inn
á þær brautir, sem vænlegastar
séu til einstaklings- og þjóðar-
Kirkjuþingslesfrin
þroska, og eru þessi niðurlagsorð
hans:
„Höfum þá stöðugt fyrir aug-
um þessar myndir til saman-
burðar: Annars vegar beljandi
árstraum, sem tilgangslaust ryðst
áfram um hinar lægstu leiðir
byggðanna eftir sjálfvöldum og
oft breytilegum farvegum, brýt-
ur engjar og tún, sóar orku,
eyðir og skemmir, en gerir lítið
eða ekkert gagn. Hins vegar
aftur hin undursamlega áveita,
sem stjórnað er af tækni og
snilli mannlegrar kunnáttu, þar
sem orkunni er stjórnað og
henni dreift hóflega um heilar
byggðir, og þeim þannig breytt
í gróðursæl héröð og aldingarða.
Hliðstæða blessun veitir lífs-
orka æskunnar þjóðfélaginu, ef
það kann að virkja hana og hag-
nýta sér til farsældar. Það er
þess vegna afar mikilvægt, að
þjóðfélagið og eldri kynslóðin
sjái til þess, að draumur æsk-
unnar rætist á hinu heppilegasta
aldurskeiði hennar, og draumur
æskunnar er fagur. Hann er
vögguljóð lífsins, sem heilladís-
um þjóðfélagsins ber að vaka
yfir, svo að engar illar nornir
fái með fláttskap sínum breytt
blessun í böl.“
Eigi eru síður umhugsunar-
verð erindin „Mannrækt og kyn-
bætur“ og „Þjóðaruppeldi, sér-
menntun karla og kvenna, hjú-
skapur og atvinna“, er fjalla,
eins og heiti þeirra benda til, um
mikilvæg grundvallaratriði í lífi
hverrar menningarþjóðar, sem
eiga vill það nafn skilið í fullri
merkingu orðsins.
Öll eiga þessi erindi það ann-
ars sameiginlegt, að þar er djarf-
lega flett ofan af veilum í þjóð-
félaginu og þjóðlífinu, en jafn-
framt leitast við að benda á
leiðir til umbóta. Hitt er eigi
nema eðlilegt, , þegar um svo
grundvallandi og víðtæk við-
fangsefni er að ræða, að skoð-
Flæddi í fjárhúsið og frufrfrugu
kindur fórusfr
Aðfaranótt laugardagsins fór-
ust tuttugu kindur í húsi að
Sveinsstöðum af völdum vatns,
sem flóði inn í fjárhúsið. Þrjátíu
kindur voru í húsinu, en aðeins
tíu þeirra lifandi, er að var kom-
ið um morguninn. Kindur þær,
sem fórust voru átján ær og
tveir hrútar, eign Ölafs Magnús-
sonar, bónda á Sveinsstöðum.
Flæddi inn í húsið
Geysilega mikill snjór var á
jörðu í Húnaþingi, jafnvel með
því mesta sem verður. Síðan
kom asahláka og vatn flóði yfir
allt. Fjárhúsið á Sveinsstöðum
sem kindurnar fórust í, var
fornt, og stóð það skammt frá
veginum. Vatnið rann niður með
þjóðveginum og stíflaðist við
túngarðinn, svo að uppistaða
myndaðist, og náði að renna úr
henni inn í fjárhúsið.
Það var geysimikið vatn, sem
rann inn í fjárhúsið, og mun það
hafa náð upp á jötustokka, þar
sem dýpst var. Féð mun þó ekki
beinlínis hafa drukknað, heldur
króknað í köldu vatninu um
nóttina.
Atburður þessi er eins dæmi
í Húnaþingi, og yfirleitt mjög
fáheyrt, að slíkt gerist, þótt bráð
leysing komi á mikinn snjó.
—TIMINN, 21. apríl
anamunur verði um viðhorf höf-
undar og niðurstöður. Hvað sem
því líður, þá er ritgerðasafn
þetta þannig vaxið, að það vekur
til umhugsunar og einlægni
höfundar og umbótahug ber að
meta að verðleikum.
Eins og höfundur tekur fram
í formálsorðum sínum, þá vakir
það fyrst og fremst fyrir honum
með erindum þessum að þjóna
góðum málstað, en jafnframt
eru þau vel samin og hin læsi-
legustu, og ólgandi eldur hug-
sjónanna logar þar alltaf undir.
Kaupið Lögberg
Víðlesnasta
íslenzka blaðið
Þurfið þér að senda
peninga yfir
hafið?
Sendið þá
• fljótf
• auðveldlega
• örugglega
Canadian
Pacific
EXPRESS
Erlendar greiðslur
Hvaða Canadian Pacific skrif»tofa, sem
er, sendir peninga fyrir yCur til ættingja
eða viðskiptavina handa.n haf«. Fljót
og ábyg-g-ileg afgreiðsla
Manitoba verði framvegis voldugt og sterkt
STAÐREYNDIR ... FRAMTlÐIN
Þeir, sem hafa tryggt sér far-
miða með lest þeirri, sem ráðin
er fyrir erindreka kirkjuþings-
ins í Seattle, eru beðnir að veita
athygli því sem hér segir:
1. Lestin leggur af stað frá
C.P.R. stöðinni í Winnipeg á
sunnudagsmorguninn 21. júní kl.
10.05, Central Standard Time.
Takið eftir breytingu á burt-
farartíma frá því er áður var
auglýst.
2. Þeir, meðal farþega, sem
fæddir eru í Canada, þurfa að
hafa fæðingarvottorð sín með
sér.
3. Þeir, meðal farþega, sem
fæddir eru utan Canada, þurfa
að framvísa borgarabréfum sín-
um, áður en af stað er farið, á
skrifstofu U. S. Immigration í
Wihnipeg og fá þar ferða- og
dvalarleyfi syðra. Ef þessu á-
kvæði er ekki fylgt, má búast
við töf og óþægindum í Victoria.
4. Farmiðar verða sendir í
pósti til allra hlutaðeigenda, en
á lestinni verður endurgreitt
það sem menn kunna að hafa
borgað umfram kostnað farmiða.
5. Vagn sá, sem ráðin er fyrir
kirkjuþingsfólkið er nú fullskip-
aður. Þó geta menn enn komist
á þessa lest, og notið sömu
hlunninda og kirkjuþingsmenn,
hvað snertir afslátt á fargjaldi,
ef þeir gefa sig fram tafarlaust
við féhirði kirkjufélagsins.
Þökk sé þeim, sem hafa gefið
sig fram til þessarar ferðar, og
þannig gert það mögulegt að fá
sérstakan vagn með járnbrautar-
lestinni. Sennilega er þetta í
fyrsta sinn, að hópur íslendinga
verður samferða svo langa leið.
Ætti samfylgdin, og ferðin öll,
að geta orðið mjög ánægjuleg.
N. O. BARDAL
841 Sherbrook St.
Winnipeg, Manu
Skafrfrar — enn hinir lægsfru!
Manitobabúar greiða lægstu fylkisskatta í
Canada. Stjórn yðar ásetur sér, að vernda
slíkan orðstír yður til handa. Skattar verða
framvegis lægri en í nokkru öðru fylki!
Til viðbótar, hinir hagkvæmu skattleigu-
samningar milli fylkis- og sambandsstjórnar
verða framvegis í gildi! Gert er ráð fyrir, að
allar veðskuldir verði greiddar 1963!
Landbúnaður — Sfrórauknar umbæfrur!
Manitoba hefir forustu um efnavísindalega
útrýmingu illgresis og umbætur varðandi
búpening, svo og um varnir gegn nautgripa-
og alifuglasjúkdómum!
Stjórn yðar hefir á prjónum nýjar ráðstaf-
anir í þessum efnum! Ákvarðanir hafa verið
gerðar með uppskerutryggingu fyrir augum
í samræmi við sambandsstjórnar P.F.A.A.
skipulagninguna! Lögð verður aukin áherzla
á stuðning við 4-H klúbbana!
Vegir — margauknar umbætur!
Síðan 1946 hefir stjórn yðar varið $84 milj-
ónum til vegabóta og er það $13 miljónum
stærri upphæð, en samanlagðar tekjur af
benzín-, bifreiða- og bifhjólaskatti! Árið 1956
verður lokið lagningu hins canadiska bílvegar
um Manitoba!
Endurbætur verða gerðar á öllum megin-
vegum fylkisins! Sveitahéruð fá ennfremur
aukinn fjárstyrk til vegagerða, brúargerða
og framræzlu! Þjóðvegaöryggi Winnipeg-
borgar verður þannig aukið, að það nái til
annara borga, bæja og héraða!
Raforka—fril 90 prósenfr af Manifrobabúum!
Raforkunefnd Manitoba hefir veitt 250,000
Manitobabúum aðgang að raforku síðan 1946.
Og nú má víst telja, að 1954 njóti 90% af
íbúum fylkisins slíkrar þjónustu. Aukaorka
verður framleidd eftir því, sem þörf krefur —
við lægsta hugsanlega verði!
Sveifrahéruðin — raunverulegur sfruðningur!
Nú í ár hefir stjórn yðar veitt sveitahéruð-
unum $14 miljóna fjárframlag, sem er meira
en helmingur skatttekna Manitobafylkis
fyrir næsta ár! Og með hliðsjón af framtíðar-
stuðningi verður ráðgjafarnefnd sett á laggir!
Öll fjárframlög verða þannig veitt, að þau
trufli sem allra minst sjálfræði sveitar-
félaganna.
Verkin sýna merkin og vísa veg!
Manitoba stendur á traustum grunni! Vegna fyrirhyggju, hugrekkis og
langrar reynslu stjórnar yðar, hefir feikilega mikið unnist á og afreka-
sagan bendir til enn meiri afreka í framtíðinni . . . með aukna velsæld
allra fyrir augum þannig, að . . .
MANITOBA VERÐI ÁVALT VOLDUGT OG STERKT
Greiðið Liberal Progressive afrkvæði 8. júní — endurkjósið
CAMPBELL STJÓRNINA